why-gnu-linux.html (15058B)
1 <!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/gnu/why-gnu-linux.en.html" --> 2 3 <!--#include virtual="/server/header.sq.html" --> 4 <!-- Parent-Version: 1.96 --> 5 <!-- This page is derived from /server/standards/boilerplate.html --> 6 <!--#set var="TAGS" value="gnulinux" --> 7 <!--#set var="DISABLE_TOP_ADDENDUM" value="yes" --> 8 9 <!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> 10 <title>Pse GNU/Linux? - Projekti GNU - Free Software Foundation</title> 11 12 <!--#include virtual="/gnu/po/why-gnu-linux.translist" --> 13 <!--#include virtual="/server/banner.sq.html" --> 14 <!--#include virtual="/gnu/gnu-breadcrumb.sq.html" --> 15 <!--GNUN: OUT-OF-DATE NOTICE--> 16 <!--#include virtual="/server/top-addendum.sq.html" --> 17 <div class="article reduced-width"> 18 <h2>Ç’përmban Emri?</h2> 19 20 <address class="byline">nga <a href="https://www.stallman.org/">Richard Stallman</a></address> 21 22 <p> 23 Emrat përcjellin kuptime; zgjedhja jonë e emrave përcakton domethënien e 24 atyre që themi. Një emër i papërshtatshëm u jep njerëzve idenë e gabuar. 25 Një trëndafil, edhe me çfarëdo emri tjetër, do të kishte po atë aromë të 26 këndshme—por po e quajtët penë, njerëzit do të zhgënjehen kur të 27 provojnë të shkruajnë me të. Dhe po i quajtët penat “trëndafila”, njerëzit 28 mund të mos kuptojnë se për çfarë hyjnë në punë. Po e quajtët sistemin tonë 29 operativ Linux, kjo përcjell një ide të gabuar të origjinës së sistemit, 30 historikut dhe qëllimit të tij. Po e quajtët <a 31 href="/gnu/linux-and-gnu.html">GNU/Linux</a>, kjo përcjell (edhe pse jo 32 hollësisht) një ide më të saktë.</p> 33 34 <div class="announcement comment" role="complementary"> 35 <hr class="no-display" /> 36 <p>Për të mësuar më tepër rreth kësaj çështje, mund të lexoni <a 37 href="/gnu/gnu-linux-faq.html">PBR GNU/Linux</a>, faqen tonë mbi <a 38 href="/gnu/linux-and-gnu.html">Linux-in dhe Projektin GNU</a>, që jep një 39 historik të sistemit GNU/Linux, siç lidhet ky me punën e emrit, dhe faqen 40 tonë mbi <a href="/gnu/gnu-users-never-heard-of-gnu.html">Përdorues të 41 GNU-së Që Nuk Kanë Dëgjuar Kurrë Për GNU-në</a>.</p> 42 <hr class="no-display" /> 43 </div> 44 45 <p> 46 A ka vërtet rëndësi për bashkësinë tonë kjo? A ka rëndësi nëse e dinë a jo 47 njerëzit origjinën e sistemit, historikun dhe qëllimin e tij? Po—ngaqë 48 njerëzit që harrojnë historinë shpesh janë të dënuar ta përsërisin atë. 49 Bota e Lirë që është zhvilluar rreth <a 50 href="/gnu/linux-and-gnu.html">GNU/Linux</a> nuk e ka të garantuar 51 mbijetesën; problemet që na shpunë drejt zhvillimit të GNU-së nuk janë 52 eleminuar krejtësisht, dhe na kërcënojnë me kthimin e tyre.</p> 53 54 <p> 55 Kur shpjegoj pse është e saktë të quhet sistemi operativ GNU/Linux në vend 56 se Linux, njerëzit ngandonjëherë përgjigjen kështu:</p> 57 58 <blockquote><p> 59 <em> Duke pranuar që Projekti GNU meriton hakën për këtë vepër, a ia vlen 60 zhurma në rastet kur njerëzit nuk ia japin hakën? A nuk është gjëja e 61 rëndësishme fakti që puna u bë, jo kush e bëri? Rehatohuni, krenohuni me 62 punën e mbaruar bukur, dhe mos çani kryet për hakën. </em> 63 </p></blockquote> 64 <p> 65 Kjo do të ishte këshillë e urtë, sikur gjendja të ishte e tillë—sikur 66 puna të qe kryer e të kish ardhur koha për t’u rehatuar. Sikur të qe e 67 vërtetë! Por sfidat bulojnë, dhe nuk është koha për ta marrë të ardhmen si 68 të garantuar. Forca e bashkësisë sonë është te përkushtimi ndaj lirisë dhe 69 bashkëpunimit. Përdorimi i emrit <a 70 href="/gnu/linux-and-gnu.html">GNU/Linux</a> është një mënyrë që njerëzit 71 t’i kujtojnë vetes dhe t’ua mësojnë edhe të tjerëve këto qëllime.</p> 72 73 <p> 74 Shkrimi i software-it të lirë të mirë mund të bëhet edhe pa pasur GNU-në në 75 mendje; shumë punë e mirë është bërë në emër të Linux-it gjithashtu. Por 76 termi “Linux”, qëkur u konceptua, është përshoqëruar me një 77 filozofi që nuk i përkushtohet lirisë së bashkëpunimit. Ngaqë emri po 78 përdoret gjithnjë e më shumë nga biznesi, do ta kemi edhe më shumë problem 79 ta bëjmë të lidhet me frymën e bashkësisë.</p> 80 81 <p> 82 Një sfidë e fortë i vjen të ardhmes së software-it të lirë nga prirja e 83 shoqërive që shpërndajnë “Linux” për shtim software-i jo të lirë te <a 84 href="/gnu/linux-and-gnu.html">GNU/Linux</a>, në emër të leverdisë dhe 85 fuqisë. Këtë e bëjnë krejt zhvilluesit e shpërndarjeve komerciale të mëdha; 86 asnjë nuk e kufizon veten te software-i i lirë. Shumica e tyre s’i 87 identifikojnë qartë paketat jo të lira në shpërndarjet e tyre. Mjaft prej 88 tyre madje edhe zhvillojnë <em>software</em> jo të lirë dhe ia shtojnë atë 89 sistemit. Disa e teprojnë duke reklamuar sisteme “Linux” që janë “licencuar 90 për kokë”, çka i jep përdoruesit po aq liri sa Microsoft Windows-i.</p> 91 92 <p> 93 Njerëzit përpiqen ta përligjin shtimin e software-it jo të lirë në emër të 94 “popullaritetit të Linux-it” — duke vënë, në fakt, popullaritetin mbi 95 lirinë. Ndonjëherë kjo pranohet haptas. Për shembull, Wired Magazine 96 shkruante se Robert McMillan-it, kryeredaktor i Linux Magazine-s “i duket se 97 zhvendosja drejt software-it me burim të hapët duhet ushqyer nga vendime 98 teknike, në vend se nga ato politike”. Dhe <abbr title="Chief Executive 99 Officer">CEO</abbr>-ja i Caldera-s i ftoi haptazi përdoruesit <a 100 href="https://www.zdnet.com/article/stallman-love-is-not-free/">të hedhin 101 tej qëllimin e lirisë dhe më mirë të punojnë për “popullaritetin e 102 Linux-it”.</a></p> 103 104 <p> 105 Shtimi i software-it jo të lirë te sistemi <a 106 href="/gnu/linux-and-gnu.html">GNU/Linux</a> mund të rrisë popullaritetin, 107 nëse me popullaritet nënkuptohet numri i njerëzve që përdorin diçka prej <a 108 href="/gnu/linux-and-gnu.html">GNU/Linux</a>-it të ndërthurur me 109 <em>software</em> jo të lirë. Por në të njëjtën kohë, heshtazi bashkësia 110 nxitet të pranojë software-in jo të lirë si gjë të mirë, dhe të harrohet 111 synimi për liri. S’është mirë të shtosh shpejtësinë, kur s’rri dot brenda 112 rrugës.</p> 113 114 <p> 115 Kur “shtesa” jo e lirë është një librari apo mjet programimi, 116 mund të shndërrohet në grackë për zhvilluesit e software-it të lirë. Kur 117 shkruajnë <em>software</em> të lirë që varet nga paketa jo të lira, 118 software-i i tyre s’mund të jetë pjesë e një sistemi krejtësisht të lirë. 119 Në këtë mënyrë Motif-i dhe Qt-ja hodhën në grackë një sasi të madhe 120 software-i të lirë në të kaluarën, duke krijuar probleme, zgjidhja e të 121 cilëve hëngri vite. Motif-i mbeti deri diku problem, deri sa u vjetrua dhe 122 nuk përdorej më. Më vonë, sendërtimi jo i lirë i Java-s nga Sun pati efekt 123 të ngjashëm: <a href="/philosophy/java-trap.html">Kurthin Java</a>, për fat 124 të mirë, tani thuajse të ndrequr.</p> 125 126 <p> 127 Nëse bashkësia jonë vazhdon të shkojë në këtë drejtim, kjo do të mund ta 128 ridrejtonte të ardhmen e <a href="/gnu/linux-and-gnu.html">GNU/Linux</a>-it 129 për nga një mozaik përbërësish të lirë dhe jo të lirë. Këtu e pesë vitet e 130 ardhshme, sigurisht do të kemi plot <em>software</em> të lirë; por nëse nuk 131 jemi të kujdesshëm, zor se do të jetë i përdorshëm pa ca <em>software</em> 132 jo të lirë, të cilin përdoruesit presin ta gjejnë aty. Po ndodhi kjo, 133 fushata jonë për liri do të ketë dështuar.</p> 134 135 <p> 136 Sikur hedhja në qarkullim e alternativave të lira të qe thjesht punë 137 programimi, zgjidhja e problemeve të ardhshme mund të bëhej më e lehtë, 138 dora-dorës që burimet e bashkësisë sonë shtohen. Por ne përballemi me 139 pengesa që rrezikojnë ta bëjnë atë më të vështirë: ligjet që ndalojnë 140 software-in e lirë. Me shtimin e patentave për software-in, dhe me 141 përdorimin e ligjeve të tillë si <abbr title="Digital Millennium Copyright 142 Act">DMCA</abbr> për të ndaluar zhvillimin e software-it të lirë për akte të 143 rëndësishme si parja e një DVD-je apo dëgjimi i një rrëkeze RealAudio, do ta 144 shohim vetveten pa një rrugë të qartë për të luftuar formate të fshehtë dhe 145 të patentuar të dhënash, përveçse <strong>të mos pranojmë programet jo të 146 lira që i përdorin ato</strong>.</p> 147 148 <p> 149 Përballimi i këtyre sfidave do të dojë shumë përpjekje llojesh të ndryshëm. 150 Por ajo që na duhet mbi të gjitha, për t’u ndeshur me çfarëdo lloj sfide, 151 është mbajtja mend e qëllimit të lirisë për bashkëpunim. Nuk mund të 152 presësh që dëshira e thjeshtë për <em>software</em> të fuqishëm, të 153 besueshëm, të motivojë njerëzit të bëjnë përpjekje të mëdha. Na duhet ajo 154 lloj vendosmërie që njerëzit e kanë kur luftojnë për lirinë e tyre dhe për 155 bashkësinë e tyre—vendosmërinë për të vazhduar me vite e për të mos 156 hequr dorë.</p> 157 158 <p> 159 Në bashkësinë tonë, ky qëllim dhe kjo vendosmëri burojnë kryesisht nga 160 Projekti GNU. Ne jemi ata që flasim për lirinë dhe bashkësinë si diçka për 161 të cilat duhet të jemi të palëkundur; entet që flasin për 162 “Linux”-in zakonisht nuk e thonë këtë. Revistat për 163 “Linux”-in zakonisht janë plot me reklama për <em>software</em> 164 jo të lirë; shoqëritë që paketojnë “Linux” i shtojnë sistemit 165 <em>software</em> jo të lirë; të tjera shoqëri “e mbështesin 166 Linux-in” duke zhvilluar aplikacione jo të lira që xhirojnë në 167 GNU/Linux; grupet e përdoruesve të “Linux-it” zakonisht ftojnë 168 përfaqësues shitjesh t’i demonstrojnë këto aplikacione. Vendi kryesor ku 169 njerëzit në bashkësinë tonë mund të hasin idenë e lirisë dhe vendosmërisë 170 është te Projekti GNU.</p> 171 172 <p> 173 Por kur njerëzit i hasin, do ta ndjejnë që ka lidhje me ta?</p> 174 175 <p> 176 Njerëzit që e dinë se po përdorin një sistem që ka dalë nga Projekti GNU, 177 mund të pikasin një marrëdhënie të drejtpërdrejtë mes tyre dhe GNU-së. Nuk 178 do të pajtohen vetvetiu me filozofinë tonë, por të paktën do të shohin një 179 arsye për të menduar seriozisht rreth saj. Përkundrazi, njerëzit që e 180 konsiderojnë vetveten “përdorues të Linux-it”, dhe besojnë se Projekti GNU 181 “përgatiti mjetet që dolën të dobishme në Linux”, zakonisht perceptojnë 182 vetëm një marrëdhënie të tërthortë mes tyre dhe GNU-së. Ata thjesht mund ta 183 shpërfillin filozofinë e GNU-së, kur e ndeshin.</p> 184 185 <p> 186 Projekti GNU është idealist dhe cilido që nxit idealizëm sot, përballet me 187 një pengesë të madhe: ideologjia sunduese i nxit njerëzit ta hedhin tej 188 idealizmin si “jopraktik”. Idealizmi ynë ka qenë tejet praktik: është 189 arsyeja pse kemi një sistem operativ të lirë <a 190 href="/gnu/linux-and-gnu.html">GNU/Linux</a>. Njerëzit që e duan këtë 191 sistem, do të duhej ta dinin që ai është idealizmi ynë i shndërruar në diçka 192 të prekshme.</p> 193 194 <p> 195 Sikur “puna” të kish mbaruar vërtet, sikur të mos bëhej fjalë për gjë tjetër 196 veç falënderimeve, ndoshta do të qe më e mençur të lihej të tretej çështja. 197 Por nuk jemi në atë pozicion. Për të frymëzuar njerëzit të bëjnë punën që 198 duhet bërë, kemi nevojë të njihet ajo që kemi bërë deri këtu. Ju lutemi, na 199 ndihmoni, duke e quajtur sistemin operativ <a 200 href="/gnu/linux-and-gnu.html">GNU/Linux</a>.</p> 201 202 <hr class="no-display" /> 203 <div class="edu-note c"><p id="fsfs">Kjo sprovë është botuar te <a 204 href="https://shop.fsf.org/product/free-software-free-society/"> 205 <cite>Software i Lirë, Shoqëri e Lirë: Sprova të Përzgjedhura të Richard 206 M. Stallman-it</cite></a>.</p></div> 207 </div> 208 209 <div class="translators-notes"> 210 211 <!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> 212 </div> 213 </div> 214 215 <!-- for id="content", starts in the include above --> 216 <!--#include virtual="/server/footer.sq.html" --> 217 <div id="footer" role="contentinfo"> 218 <div class="unprintable"> 219 220 <p>Ju lutemi, pyetjet dhe kërkesat e përgjithshme rreth FSF-së & GNU-së 221 dërgojini te <a href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Ka 222 gjithashtu <a href="/contact/">mënyra të tjera për t’u lidhur me</a> 223 FSF-në. Njoftimet për lidhje të dëmtuara dhe ndreqje apo këshilla të tjera 224 mund të dërgohen te <a 225 href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> 226 227 <p> 228 <!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, 229 replace it with the translation of these two: 230 231 We work hard and do our best to provide accurate, good quality 232 translations. However, we are not exempt from imperfection. 233 Please send your comments and general suggestions in this regard 234 to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> 235 236 <web-translators@gnu.org></a>.</p> 237 238 <p>For information on coordinating and contributing translations of 239 our web pages, see <a 240 href="/server/standards/README.translations.html">Translations 241 README</a>. --> 242 Përpiqemi fort dhe bëjmë sa mundemi për të ofruar përkthime me cilësi të 243 mirë dhe të përpikta. Megjithatë, nuk jemi të përjashtuar nga 244 papërsosmëritë. Ju lutemi, komentet dhe këshillat e përgjithshme lidhur me 245 këtë dërgojini te <a 246 href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p><p>Për 247 të dhëna mbi bashkërendimin dhe parashtrimin e përkthimeve të faqeve tona 248 web, shihni <a href="/server/standards/README.translations.html">README për 249 përkthimet</a>.</p> 250 </div> 251 252 <!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to 253 files generated as part of manuals) on the GNU web server should 254 be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this 255 without talking with the webmasters or licensing team first. 256 Please make sure the copyright date is consistent with the 257 document. For web pages, it is ok to list just the latest year the 258 document was modified, or published. 259 260 If you wish to list earlier years, that is ok too. 261 Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying 262 years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable 263 year, i.e., a year in which the document was published (including 264 being publicly visible on the web or in a revision control system). 265 266 There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers 267 Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> 268 <p>Të drejta kopjimi © 2000, 2007, 2021 Richard Stallman</p> 269 270 <p>Kjo faqe mund të përdoret sipas një licence <a rel="license" 271 href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/">Creative Commons 272 Attribution-NoDerivatives 4.0 International License</a>.</p> 273 274 <!--#include virtual="/server/bottom-notes.sq.html" --> 275 <div class="translators-credits"> 276 277 <!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> 278 </div> 279 280 <p class="unprintable"><!-- timestamp start --> 281 U përditësua më: 282 283 $Date: 2021/11/02 14:41:49 $ 284 285 <!-- timestamp end --> 286 </p> 287 </div> 288 </div> 289 <!-- for class="inner", starts in the banner include --> 290 </body> 291 </html>