taler-merchant-demos

gnu-linux-faq.html (87689B)

---

 <!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/gnu/gnu-linux-faq.en.html" -->
 
 <!--#include virtual="/server/header.sq.html" -->
 <!-- Parent-Version: 1.96 -->
 <!-- This page is derived from /server/standards/boilerplate.html -->
 <!--#set var="TAGS" value="gnulinux" -->
 <!--#set var="DISABLE_TOP_ADDENDUM" value="yes" -->
 
 <!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! -->
 <title>PBR mbi GNU/Linux - Projekti GNU - Free Software Foundation</title>
 
 <!--#include virtual="/gnu/po/gnu-linux-faq.translist" -->
 <!--#include virtual="/server/banner.sq.html" -->
 <!--#include virtual="/gnu/gnu-breadcrumb.sq.html" -->
 <!--GNUN: OUT-OF-DATE NOTICE-->
 <!--#include virtual="/server/top-addendum.sq.html" -->
 <div class="article reduced-width">
 <h2>PBR mbi GNU/Linux-in</h2>
 
 <address class="byline">nga Richard Stallman</address>
 
 <div class="introduction">
 <p>
 Kur njerëzit shohin se ne përdorim dhe këshillojmë emrin GNU/Linux për një
 sistem që mjaft të tjerë thjesht e quajnë “Linux”, atyre u lindin shumë
 pyetje.  Ja pyetjet e bëra rëndom, si dhe përgjigjet tona.</p>
 </div>
 
 <div class="toc">
 <hr class="no-display" />
 <h3 class="no-display">Tryeza e Lëndës</h3>
 <ul>
 
 <li><a href="#why">Pse e quani sistemin që përdorim GNU/Linux dhe jo Linux?</a></li>
 
 <li><a href="#whycare">Pse emri është i rëndësishëm?</a></li>
 
 <li><a href="#what">Cila është marrëdhënia e njëmendtë mes GNU-së dhe
 Linux-it</a></li>
 
 <li><a href="#howerror">Si ndodhi që shumica e njerëzve e quan sistemin
 “Linux”</a></li>
 
 <li><a href="#always">Duhet përherë të themi “GNU/Linux” në vend se “Linux”</a></li>
 
 <li><a href="#linuxalone">A do të kish arritur Linux-i të njëjtin sukses po të
 mos kish pasur fare GNU?</a></li>
 
 <li><a href="#divide">Nuk do të qe më mirë për bashkësinë nëse nuk do t’i
 përçanit njerëzit me këtë kërkesë?</a></li>
 
 <li><a href="#freespeech">A nuk e përkrah projekti GNU të drejtën e fjalës së
 lirë të dikujt që ta quajë sistemin me çfarëdo emri që ai zgjedh?</a></li>
 
 <li><a href="#everyoneknows">Meqë kushdo e njeh rolin e GNU-së në zhvillimin e
 sistemit, ka nevojë që “GNU/” të thuhet patjetër te emri?</a></li>
 
 <li><a href="#everyoneknows2">Ngaqë e di rolin e GNU-së në sistem, pse ka
 rëndësi çfarë emri përdor?</a></li>
 
 <li><a href="#windows">A s’është shkurtimi i “GNU/Linux” në “Linux” njësoj si
 shkurtimi i “Microsoft Windows” në “Windows”?</a></li>
 
 <li><a href="#tools">A s’është GNU-ja një koleksion mjetesh programimi që u
 përfshinë në Linux?</a></li>
 
 <li><a href="#osvskernel">Ç’ndryshim ka mes një sistemi operativ dhe një
 kerneli?</a></li>
 
 <li><a href="#house">Kerneli i një sistemi është si themelet e shtëpisë.  Si
 mund të jetë thuajse e mbaruar një shtëpi që nuk ka themele?</a></li>
 
 <li><a href="#brain">A s’është kerneli truri i sistemit?</a></li>
 
 <li><a href="#kernelmost">A s’është shkrimi i kernelit pjesa dërrmuese e punës
 për një sistem operativ?</a></li>
 
 <li><a href="#nokernel">Një sistem operativ lyp një kernel.  Meqë Projekti GNU
 s’zhvilloi ndonjë kernel, si mund të jetë sistemi GNU?</a></li>
 
 <li><a href="#notinstallable">Si mund të jetë GNU-ja një sistem operativ, nëse
 nuk marr dot dhe instaloj diçka të quajtur “GNU”?</a></li>
 
 <li><a href="#afterkernel">Po e thërrasim një sistem të tërë me emrin e
 kernelit, Linux.  A s’është normale të thirret një sistem operativ me emrin
 e kernelit?</a></li>
 
 <li><a href="#feel">A mundet një sistem tjetër të japë “ndjesitë e Linux-it”</a></li>
 
 <li><a href="#long">Puna te “GNU/Linux” është që është shumë i gjatë.  Po sikur
 të këshillonit një emër më të shkurtër?</a></li>
 
 <li><a href="#long1">Po sikur sistemi të quhej “GliNUx” (në vend se
 “GNU/Linux”)?</a></li>
 
 <li><a href="#long2">Problemi me “GNU/Linux” është se është shumë i gjatë.  Pse
 duhet t’i hap punë vetes për të thënë “GNU/”?</a></li>
 
 <li><a href="#long3">Fatkeqësisht, “GNU/Linux” është katër rrokje. Njerëzit nuk
 kanë për të përdorur një term kaq të gjatë. Mos do të duhej të gjeni një më
 të shkurtër?</a></li>
 
 <li><a href="#long4">Stallman-i s’na kërkon ta thërrasim &ldquo;Richard Matthew
 Stallman&rdquo; çdo herë.  Pse ju na kërkoni të themi
 &ldquo;GNU/Linux&rdquo; çdo herë?</a></li>
 
 <li><a href="#justgnu">Meqë Linux-i është kontribut dytësor, a nuk do të ishte
 kundër fakteve që sistemi të quhej thjesht “GNU”?</a></li>
 
 <li><a href="#trademarkfee">Do të më duhet të paguaj ndonjë tarifë, po qe se
 përdor “Linux” në emrin e një produkti dhe kjo do të ndodhte edhe nëse them
 “GNU/Linux”.  A është gabim të përdor vetëm “GNU” pa “Linux”, që t’i shpëtoj
 tarifës?</a></li>
 
 <li><a href="#many">Te sistemi, ashtu si është sot, kanë kontribuar mjaft
 projekte të tjerë; në ta përfshihen TeX, X11, Apache, Perl, dhe mjaft
 programe të tjerë.  A nuk i bie, sipas argumentimit tuaj, që të përmenden
 edhe këta? (Po kjo do të shpinte në një emër kaq të gjatë sa do të ishte pa
 kuptim.)</a></li>
 
 <li><a href="#systemd"><em>systemd</em> luan një rol të rëndësishëm në sistemin
 GNU/Linux, ashtu si është ky sot, a e kemi për detyrë ta quajmë
 GNU/systemd/Linux?</a></li>
 
 <li><a href="#others">Te sistemi, ashtu si është ai sot, dhanë ndihmesë mjaft
 projekte të tjera, por ata nuk ngulin këmbë të quhet XYZ/Linux.  Pse duhet
 trajtuar veçan GNU-ja?</a></li>
 
 <li><a href="#allsmall">GNU-ja është një pjesë e vogël e sistemit sot, ndaj pse
 u dashka që ta përmendim?</a></li>
 
 <li><a href="#manycompanies">Te sistemi, ashtu si është ai sot, kanë kontribuar
 mjaft shoqëri; a nuk do të thotë kjo që e kemi për detyrë ta quajmë
 GNU/Red&nbsp;Hat/Novell/Linux?</a></li>
 
 <li><a href="#whyslash">Pse e shkruani “GNU/Linux” në vend se “GNU Linux”?</a></li>
 
 <li><a href="#linuxlibre">A ka GNU-ja versionin e vet të Linux-it, kernelin?</a></li>
 
 <li><a href="#pronounce">Si shqiptohet emri &ldquo;GNU/Linux&rdquo;?</a></li>
 
 <li><a href="#whynoslash">Pse e shkruani &ldquo;GNU Emacs&rdquo; dhe jo
 &ldquo;GNU/Emacs&rdquo;?</a></li>
 
 <li><a href="#whyorder">Pse “GNU/Linux” dhe jo “Linux/GNU”?</a></li>
 
 <li><a href="#distronames0">Zhvilluesit e shpërndarjes time e quajnë “Aksh
 Linux”, por kjo s’tregon asgjë mbi çka përbëhet sistemi.  Pse të mos e
 quajnë si të duan?</a></li>
 
 <li><a href="#distronames">Shpërndarja ime quhet “Aksh Linux”; a nuk duket që
 është vërtet Linux?</a></li>
 
 <li><a href="#distronames1">Emri zyrtar i shpërndarjes sime është “Aksh Linux”;
 a nuk është gabim të thirret shpërndarja ndryshe nga “Aksh Linux”?</a></li>
 
 <li><a href="#companies">A nuk do të ishte më me efekt t’u kërkohej shoqërive si
 Mandrake, Red Hat dhe IBM t’i quajnë shpërndarjet e tyre “GNU/Linux”, në
 vend se t’u kërkohet individëve?</a></li>
 
 <li><a href="#reserve">A s’do të ishte më mirë të ruhej emri “GNU/Linux” për
 shpërndarje që janë puro <em>software</em> i lirë? Tek e fundit, ky është
 ideali i GNU-së.</a></li>
 
 <li><a href="#gnudist">Pse të mos krijohet një shpërndarje GNU e Linux-it (sic)
 dhe të quhet GNU/Linux?</a></li>
 
 <li><a href="#linuxgnu">Pse të mos thuhet thjesht “Linux është kerneli i GNU-së”
 dhe të hidhet në qarkullim ndonjë version ekzistues i GNU/Linux-it nën emrin
 “GNU”?</a></li>
 
 <li><a href="#condemn">A e ka dënuar dhe kundërshtuar Projekti GNU përdorimin e
 Linux-it në fillimet e tij?</a></li>
 
 <li><a href="#wait">Pse pritët kaq gjatë përpara se t’u kërkonit njerëzve të
 përdorin emrin GNU/Linux?</a></li>
 
 <li><a href="#allgpled">Nuk do të duhej që emërtimi i llojit GNU/<i>emër</i> të
 zbatohej te krejt programet që janë nën GPL?</a></li>
 
 <li><a href="#unix">Meqë mjaft nga GNU-ja vjen prej Unix-it, mos do të duhej që
 GNU-ja t’i jepte hakun Unix-it duke përdorur “Unix” te emri i vet?</a></li>
 
 <li><a href="#bsd">A nuk duhet të themi “GNU/BSD” po njësoj?</a></li>
 
 <li><a href="#othersys">Nëse i instaloj mjetet GNU në Windows, mos do të thotë
 që po xhiroj një sistem GNU/Windows?</a></li>
 
 <li><a href="#justlinux">A s’mund të përdoret Linux-i pa GNU-në?</a></li>
 
 <li><a href="#howmuch">Sa përqind sistem GNU lypset që një sistem të jetë
 GNU/Linux?</a></li>
 
 <li><a href="#linuxsyswithoutgnu">A ka sisteme të plotë Linux [sic] pa
 GNU-në?</a></li>
 
 <li><a href="#usegnulinuxandandroid">Është e saktë të thuhet &ldquo;përdorim
 Linux-i&rdquo;, kur kjo i referohet përdorimit të GNU/Linux-it dhe
 përdorimit të Android-it?</a></li>
 
 <li><a href="#helplinus">Pse të mos thirret sistemi “Linux” sido qoftë, dhe t’i
 mëshohet rolit të Linus Torvalds-it si "fytyra për poster" e bashkësisë
 sonë?</a></li>
 
 <li><a href="#claimlinux">A s’është gabim për ne ta quajmë punën e Linus
 Torvalds-it si GNU?</a></li>
 
 <li><a href="#linusagreed">A pajtohet Linus Torvalds me idenë se Linux është
 thjesht kerneli?</a></li>
 
 <li><a href="#finishhurd">Pse të mos përfundohet kerneli GNU Hurd, të hidhet në
 qarkullim sistemi GNU si një i tërë, dhe të harrohet çështja se çfarë të
 quhet GNU/Linux?</a></li>
 
 <li><a href="#lost">Beteja është tashmë e humbu&mdash;shoqëria e ka vendosur dhe
 ne nuk mund ta ndryshojmë, ndaj pse madje ta çojmë mendjen atje?</a></li>
 
 <li><a href="#whatgood">Shoqëria e ka vendosur dhe ne nuk mund ta ndryshojmë,
 ndaj ç’të mirë sjell edhe po të them “GNU/Linux“?</a></li>
 
 <li><a href="#explain">A nuk do të ishte më mirë që quhej sistemi “Linux” dhe
 t’u mësohej njerëzve origjina e njëmendtë e tij përmes një shpjegimi
 dhjetëminutësh?</a></li>
 
 <li><a href="#treatment">Ca persona qeshin me ju kur u kërkoni ta quajnë
 sistemin GNU/Linux.  Pse ia nënshtroni veten këtij trajtimi?</a></li>
 
 <li><a href="#alienate">Ca persona ju dënojnë kur u kërkoni ta quajnë sistemin
 GNU/Linux.  A nuk humbni duke i tëhuajsuar ata?</a></li>
 
 <li><a href="#rename">Pavarësisht nga ajo që keni kontribuar, a është e ligjshme
 të riemërtohet sistemi operativ?</a></li>
 
 <li><a href="#force">A s’është gabim t’i detyrosh njerëzit ta quajnë sistemin
 “GNU/Linux”?</a></li>
 
 <li><a href="#whynotsue">Pse të mos paditen njerëzit që e quajnë krejt sistemin
 “Linux”?</a></li>
 
 <li><a href="#BSDlicense">Meqë ju kundërshtuat domosdoshmërinë e përmendjes së
 Universitetit të Kalifornisë sipas lejes origjinale BSD, a nuk është
 hipokrizi të kërkohet përmendja e projektit GNU?</a></li>
 
 <li><a href="#require">Mos vallë duhet vënë diçka te GNU GPL t’u kërkojë
 njerëzve ta quajnë sistemin “GNU”?</a></li>
 
 <li><a href="#deserve">Meqë dështuat të vendosnit diçka te GNU GPL-ja për t’u
 kërkuar njerëzve ta quajnë sistemin “GNU”, mirë t’ju bëhet; pse ankoheni
 tani?</a></li>
 
 <li><a href="#contradict">Mos do të ishte më mirë të mos i dilnit kundër asaj
 çka shumë vetë e besojnë?</a></li>
 
 <li><a href="#somanyright">Meqë shumë vetë e quajnë “Linux”, a s’e bën kjo të
 drejtë?</a></li>
 
 <li><a href="#knownname">A s’është më mirë të quhet sistemi me emrin që e njohin
 shumica e përdoruesve?</a></li>
 
 <li><a href="#winning">Mjaft vetë janë të ndjeshëm mbi çka është e leverdishme
 apo se kush po fiton, jo rreth argumenteve të drejtë apo të gabuar.  A nuk
 mund ta përthithni mbështetjen e tyre përmes një rruge tjetër?</a></li>
 
 </ul>
 </div>
 
 <div class="announcement comment" role="complementary">
 <p>Për të mësuar më tepër rreth kësaj çështjeje, mund të lexoni gjithashtu
 faqen tonë mbi <a href="/gnu/linux-and-gnu.html">Linux-in dhe Projektin
 GNU</a>, faqen tonë mbi <a href="/gnu/why-gnu-linux.html">Pse GNU/Linux?</a>
 dhe faqen tonë mbi <a
 href="/gnu/gnu-users-never-heard-of-gnu.html">Përdorues të GNU-së Që Nuk
 Kanë Dëgjuar Kurrë Për GNU-në</a>.</p>
 <hr class="no-display" />
 </div>
 
 <dl>
 
 <dt id="why">Pse e quani GNU/Linux dhe jo Linux? <span class="anchor-reference-id">(<a
 href="#why">#why</a>)</span></dt>
 
 <dd>Shumica e sistemeve operativë të bazuar në Linux si kernel janë në thelb
 versione të ndryshuara të sistemit operativ GNU.  E filluam zhvillimin e
 GNU-së më 1984, vite përpara se Linus Torvalds të fillonte shkrimin e
 kernelit të vet.  Qëllimi ynë qe të zhvillonim një sistem operativ tërësisht
 të lirë.  Sigurisht, nuk i hartuam vetë të tëra pjesët&mdash;por ama
 udhëhoqëm.  Zhvilluam shumicën e përbërësve qendrorë, duke formuar kështu
 kontributin më të madh si njësi më vete te krejt sistemi.  I yni qe edhe
 përfytyrimi bazë.
 <p>
 Pa hile, të paktën duhet të përmendemi njësoj.</p>
 
 <p>Për më tepër shpjegime, shihni <a href="/gnu/linux-and-gnu.html">Linux-i dhe
 Sistemi GNU</a> dhe <a
 href="/gnu/gnu-users-never-heard-of-gnu.html">Përdorues të GNU-së Që Nuk
 Kanë Dëgjuar Kurrë Për GNU-në</a>, dhe <a
 href="/gnu/the-gnu-project.html">Projekti GNU</a>, për historikun.</p> </dd>
 
 <dt id="whycare">Pse ka rëndësi emri? <span class="anchor-reference-id">(<a
 href="#whycare">#whycare</a>)</span></dt>
 
 <dd>Edhe pse zhvilluesit e Linux-it, kernelit, kanë dhënë ndihmesë te bashkësia
 e software-it të lirë, shumëve prej tyre nuk u bëhet vonë për lirinë.
 Njerëzit që mendojnë se krejt sistemi është Linux priren të ngatërrohen dhe
 t’u japin këtyre zhvilluesve një rol në historinë e bashkësisë sonë, rol që
 nuk e kanë luajtur.  Mandej u japin peshë të shpërpjesëtuar ideve të këtyre
 zhvilluesve.
 <p>
 Duke e quajtur sistemin GNU/Linux pranohet roli që idealizmi ynë luajti në
 krijimin e bashkësisë sonë, dhe <a href="/gnu/why-gnu-linux.html"> ndihmohet
 publiku të pranojë rëndësinë praktike të këtyre idealeve</a>.</p>
 </dd>
 
 <dt id="what">Cila është marrëdhënia e vërtetë mes GNU-së dhe Linux-it? <span
 class="anchor-reference-id">(<a href="#what">#what</a>)</span></dt>
 
 <dd>
 <p>
 Sistemi operativ GNU dhe kerneli Linux janë projekte software të ndarë nga
 njëri-tjetri, që plotësojnë punën e njëri-tjetrit.  Zakonisht gjenden të
 paketuar në një <a href="/distros/distros.html">shpërndarje GNU/Linux</a>,
 dhe përdoren së bashku.</p>
 </dd>
 
 <dt id="howerror">Si ndodhi që shumica e njerëzve e quan sistemin “Linux”? <span
 class="anchor-reference-id">(<a href="#howerror">#howerror</a>)</span></dt>
 
 <dd>Ta quash sistemin “Linux” është ngatërrim që u përhap më shpejt se sa
 informacioni i saktë.
 <p>
 Njerëzit që ndërthurën Linux-in me sistemin GNU nuk qenë të vetëdijshëm se
 kaq qe veprimtaria e tyre.  Ata u përqendruan te pjesa që qe Linux dhe nuk
 kuptuan se më shumë te ndërthurja qe GNU.  Filluan ta quanin “Linux” edhe
 pse ai emër s’i shkonte për shtat asaj çka kishin.  Na u deshën disa vjet që
 të kuptonim se ku qe problemi këtu dhe t’u kërkonim njerëzve ta ndreqnin
 këtë praktikë.  Në atë kohë, ngatërrimi pat filluar duke qenë më para.</p>
 <p>
 Shumica e njerëzve që e quajnë sistemin “Linux” s’kanë dëgjuar kurrë pse kjo
 s’është gjëja e saktë.  Panë të tjerë që e përdornin këtë emër dhe e morën
 të mirëqenë që duhej të ishte i saktë.  Emri “Linux” përhap gjithashtu një
 pamje të rreme mbi origjinën e sistemit, ngaqë njerëzit priren të
 hamendësojnë se historiku i sistemit qe i tillë që emri t’i përshtatej.
 Fjala vjen, ata shpesh besojnë se zhvillimi i tij zuri fill me Linus
 Torvalds-in më 1991.  Kjo pamje e rreme priret të përforcojë idenë se
 sistemi do të duhej quajtur “Linux”.</p>
 <p>
 Mjaft nga pyetjet këtu përfaqësojnë përpjekjet e njerëzve për të përligjur
 emrin që janë mësuar të përdorin.</p>
 </dd>
 
 <dt id="always">Duhet përherë të themi “GNU/Linux” në vend se “Linux”? <span
 class="anchor-reference-id">(<a href="#always">#always</a>)</span></dt>
 <dd>
 Jo përherë&mdash;vetëm kur flisni mbi sistemin si i tërë.  Kur i referoheni
 veçan kernelit, duhet ta quani “Linux”, me emrin që i zgjodhi programuesi.
 <p>
 Kur njerëzit e quajnë krejt sistemin &ldquo;Linux&rdquo;, në fakt quajnë
 tërë sistemin me emrin e kernelit.  Kjo shkakton shumë lloje ngatërrimi,
 ngaqë vetëm ekspertët mund të tregojnë nëse një pohim ka të bëjë me kernelin
 apo me krejt sistemin.  Duke e quajtur krejt sistemin “GNU/Linux” dhe
 kernelin “Linux”, shmangni dykuptimësinë.</p>
 </dd>
 
 <dt id="linuxalone">A do të kish arritur Linux-i të njëjtin sukses po të mos kish pasur fare
 GNU? <span class="anchor-reference-id">(<a
 href="#linuxalone">#linuxalone</a>)</span></dt>
 
 <dd>
 Në atë botë alternative, sot nuk do të kishte asgjë të ngjashme me sistemin
 GNU/Linux, dhe ndoshta fare sistem operativ të lirë.  Askush nuk u përpoq të
 krijonte një sistem operativ të lirë gjatë viteve ’80, hiq Projektin GNU dhe
 (më pas) Berkeley CSRG, të cilit i qe kërkuar shprehimisht nga Projekti GNU
 të fillonte e ta bënte kodin të lirë.
 <p>
 Linus Torvalds ka qenë ndikuar pjesërisht nga një fjalim mbi GNU-në në
 Finlandë më 1990.  Është e mundur që edhe pa këtë ndikim ta kish shkruar
 kernelin e ngjashëm me Unix, por ndoshta mund të mos kish qenë
 <em>software</em> i lirë.  Linux-i u bë i lirë më 1992 kur Linus e rihodhi
 në qarkullim nën GNU GPL.  (Shihni shënime versioni për versionin 0.12.)</p>
 <p>
 Edhe sikur Torvalds ta kish hedhur në qarkullim Linux-in nën ndonjë leje
 tjetër për <em>software</em> të lirë, vetëm një kernel i lirë nuk do të kish
 sjellë ndonjë ndryshim kushedi në botë.  Rëndësia e Linux-it rrodhi prej
 vendit që zinte në një kuadër më të gjerë pune, një sistem operativ
 krejtësisht të lirë: GNU/Linux.</p>
 </dd>
 
 <dt id="divide">Nuk do të qe më mirë për bashkësinë nëse nuk do t’i përçanit njerëzit me
 këtë kërkesë? <span class="anchor-reference-id">(<a
 href="#divide">#divide</a>)</span></dt>
 
 <dd>
 Kur u kërkojmë njerëzve të thonë “GNU/Linux”, nuk po përçajmë njerëzit.  Po
 u kërkojmë t’i njohin hakun Projektit GNU për sistemin operativ GNU.  Kjo
 nuk është kritikë për ndonjë, e as hedhje tutje e dikujt.
 <p>
 Sidoqoftë, ka njerëz të cilëve nuk u pëlqen kjo që themi.  Ndonjëherë këta,
 si kundërpërgjigje, na shtyjnë tej.  Ka raste që janë kaq të vrazhdët sa
 dikush pyet veten nëse këta me qëllim po përpiqen të na trembin e të na
 bëjnë të heshtim.  Gojën nuk na e mbyllin dot, por bashkësisë ia japin një
 krisje, ndaj shpresojmë që të arrini t’i bindni të reshtin së bëri kështu.</p>
 <p>
 Sidoqoftë, ky është shkak vetëm dytësor përçarjeje në bashkësinë tonë.
 Përçarja më e madhe te bashkësia është mes njerëzve që e vlerësojnë
 software-in e lirë si çështje shoqërore dhe etike dhe e konsiderojnë
 software-in pronësor një problem shoqëror (mbështetësit e lëvizjes për
 <em>software</em> të lirë), dhe ata që përmendin vetëm përfitimet praktike
 dhe e paraqesin software-in e lirë vetëm si model të efektshëm zhvillimi
 (lëvizja për burim të hapët).</p>
 <p>
 Ky mospajtim nuk është thjesht punë emrash&mdash;është punë ndarjeje për hir
 të vlerave bazë.  Është thelbësore për bashkësinë ta shohë dhe të mendohet
 rreth këtij mospajtimi.  Emrat “ <em>software</em> i lirë” dhe “burim i
 hapët” janë simbolet e dy kampeve.  Shihni <a
 href="/philosophy/open-source-misses-the-point.html">Pse Burimi i Hapur nuk
 e rrok thelbin e Software-it të Lirë</a>.</p>
 <p>
 Mospajtimi mbi vlerat shkon pjesërisht në një vijë me vëmendjen që njerëzit
 i kushtojnë rolit të Projektit GNU te bashkësia jonë.  Njerëzit që çmojnë
 lirinë, ka më shumë të ngjarë ta quajnë sistemin “GNU/Linux” dhe njerëzit që
 mësojnë se sistemi është “GNU/Linux”, ka më tepër gjasa t’i kushtojnë
 vëmendje argumenteve tanë filozofikë mbi lirinë dhe bashkësinë (çka shpjegon
 pse zgjedhja e emrave të sistemit shpie në një ndryshim të njëmendtë për
 shoqërinë).  Sidoqoftë, mospajtimi ndoshta do të ekzistonte edhe nëse
 gjithkush do ta dinte origjinën e njëmendtë të sistemit dhe emrin e tij të
 saktë, ngaqë problemi është i njëmendtë.  Ky problem mund të reshtë vetëm
 nëse ne që çmojmë lirinë, bindim gjithkënd (çka s’do të jetë e lehtë), ose
 na mundin plotësisht (le të shpresojmë se jo).</p>
 </dd>
 
 <dt id="freespeech">A nuk e përkrah projekti GNU të drejtën e fjalës së lirë të dikujt që ta
 quajë sistemin me çfarëdo emri që ai zgjedh? <span
 class="anchor-reference-id">(<a href="#freespeech">#freespeech</a>)</span></dt>
 <dd>
 <p>
 Po, vërtet, besojmë se keni të drejtën tuaj të fjalës së lirë ta quani
 sistemin operativ me çfarëdo emri që doni.  U kërkojmë njerëzve ta quajnë
 GNU/Linux në frymën e të dhënit hak projektit GNU, për të nxitur vlerat e
 lirisë të cilat nënkuptohen me GNU-në, dhe për t’u bërë të ditur të tjerëve
 që sistemin e pollën këto vlera të lirisë.</p>
 </dd>
 
 <dt id="everyoneknows">Meqë kushdo e njeh rolin e GNU-së në zhvillimin e sistemit, ka nevojë që të
 thuhet patjetër “GNU/”-ja te emri? <span class="anchor-reference-id">(<a
 href="#everyoneknows">#everyoneknows</a>)</span></dt>
 
 <dd>Përvoja tregon se përdoruesit e sistemit dhe publiku përdorues i kompjuterit
 përgjithësisht, shpesh s’di asgjë rreth sistemit GNU.  Shumica e artikujve
 rreth sistemit s’e përmendin emrin “GNU”, ose idealet që përfaqëson GNU-ja.
 Kjo trajtohet më gjerë te <a
 href="/gnu/gnu-users-never-heard-of-gnu.html">Përdorues GNU Që Nuk Kanë
 Dëgjuar Kurrë Për GNU-në</a>.
 <p>
 Njerëzit që e thonë këtë ndoshta janë “geeks”, me të tjerë geeks-a në
 mendje.  Geeks-at shpesh kanë dijeni mbi GNU-në, por shumë prej tyre kanë
 një ide plotësisht të gabuar mbi atë çka është GNU-ja.  Sa për shembull,
 mjaft prej tyre mendojnë se është një koleksion <a
 href="#tools">“mjetesh”</a>, ose një projekt për zhvillim mjetesh.</p>
 <p>
 Fjalët e përdorura në këtë pyetje, çka është tipike, ilustrojnë një tjetër
 keqkuptim.  Të flasësh për “rolin e GNU-së” në zhvillimin e diçkaje
 nënkupton që GNU-ja është një grup njerëzish.  GNU-ja është një sistem
 operativ.  Mund të kish kuptim të flitej rreth rolit të Projektit GNU në
 këtë apo në atë veprimtari, por jo në atë të GNU-së.</p>
 </dd>
 
 <dt id="everyoneknows2">Ngaqë e di rolin e GNU-së në sistem, pse ka rëndësi çfarë emri përdor? <span
 class="anchor-reference-id">(<a
 href="#everyoneknows2">#everyoneknows2</a>)</span></dt>
 
 <dd>
 <p>
 Po qe se fjalët tuaja nuk pasqyrojnë dijet tuaja, s’u mësoni gjë të
 tjerëve.  Shumica e njerëzve që kanë dëgjuar për sistemin GNU/Linux mendojnë
 se është “Linux”, që zuri fill me Linus Torvalds-in dhe se qe menduar të
 ishte me “burim të hapur”;.  Nëse nuk ua thoni ju, kush do t’ua thotë?</p>
 </dd>
 
 <dt id="windows">A s’është shkurtimi i “GNU/Linux”-it në “Linux” njësoj si shkurtimi i
 “Microsoft Windows”-it në “Windows”? <span class="anchor-reference-id">(<a
 href="#windows">#windows</a>)</span></dt>
 
 <dd>
 Është i dobishëm shkurtimi i emrave që përdoren shpesh, por jo kur shkurtimi
 të ngatërron.
 <p>
 Në vendet e zhvilluara, thuajse gjithkush e di vërtet që sistemi “Windows”
 është bërë nga Microsoft-i, kështu që shkurtimi nga “Microsoft Windows“ në
 “Windows” nuk ngatërron njeri lidhur me natyrën dhe origjinën e atij
 sistemi.  Shkurtimi i “GNU/Linux-it” në “Linux” jep ide të gabuar lidhur me
 se nga rrjedh sistemi.</p>
 <p>
 Vetë pyetja është ngatërruese, ngaqë GNU dhe Microsoft nuk janë nga i njëjti
 lloj gjërash.  Microsoft është një shoqëri; GNU është një sistem operativ.</p>
 </dd>
 
 <dt id="tools">A s’është GNU një koleksion mjetesh programimi që u përfshinë në Linux?
 <span class="anchor-reference-id">(<a href="#tools">#tools</a>)</span></dt>
 
 <dd>
 Njerëzit që mendojnë se Linux-i është një sistem operativ i plotë, po qe se
 dëgjojnë gjë për GNU-në, shpesh përftojnë një ide të gabuar rreth se çka
 është GNU-ja.  Mund të mendojnë që GNU-ja është emri i një koleksioni
 programesh&mdash;thonë shpesh “mjete programimi”, ngaqë disa prej mjeteve
 tona për programim u bënë vetë popullore.  Ideja se “GNU” është emri i një
 sistemi operativ nuk hyn lehtë në një kuadër konceptual pune te i cili ai
 sistem operativ është quajtur “Linux”.
 <p>
 Projekti GNU u quajt kështu për shkak të sistemit operativ GNU&mdash;është
 projekti për zhvillimin e sistemit GNU.  (Shihni <a
 href="/gnu/initial-announcement.html">njoftimin fillestar të 1983-it</a>.)</p>
 <p>
 Zhvilluam programe të tillë si GCC, GNU Emacs, GAS, GLIBC, BASH, etj., ngaqë
 na duheshin për sistemin operativ GNU.  GCC, GNU Compiler Collection është
 përpiluesi që shkruam për sistemin operativ GNU.  Ne, gjithë ata persona që
 punuan në Projektin GNU, hartuan edhe Ghostscript, GNUCash, GNU Chess dhe
 GNOME për sistemin GNU.</p>
 </dd>
 
 <dt id="osvskernel">Ç’ndryshim ka mes një sistemi operativ dhe një kerneli? <span
 class="anchor-reference-id">(<a href="#osvskernel">#osvskernel</a>)</span></dt>
 
 <dd>
 Një sistem operativ, ashtu si e përdorim termin, do të thotë një koleksion
 programesh që janë të mjaftueshëm për të përdorur kompjuterin për kryerje
 shumë punësh të ndryshme.  Një sistem operativ i përgjithshëm, që të jetë i
 plotë, duhet të përmbushë krejt detyrat që u duhet të kryejnë një numri sa
 më të madh përdoruesish.
 <p>
 Kerneli është njëri nga programet e një sistemi operativ&mdash;programi që u
 shpërndan mundësitë e makinës programeve të tjera që xhirohen.  Kerneli
 kujdeset gjithashtu për nisjen dhe ndalimin e programeve të tjera.</p>
 <p>
 Si për t’i ngatërruar gjërat, disa njerëz e përdorin termin “sistem
 operativ” për të nënkuptuar “kernelin”.  Të dy përdorimet e termit i kanë
 rrënjët thellë në vite.  Përdorimi i “sistemit operativ” për të nënkuptuar
 “kernelin” gjendet në një numër librash shkollorë mbi konceptimin e
 sistemeve, që herët në vitet ’80.   Në të njëjtën kohë, gjatë viteve ’80,
 “sistemi operativ Unix” kuptohej se përfshinte krejt programet e sistemit
 dhe versioni Unix i Berkeley-t përfshinte madje dhe lojëra. Ngaqë synonim që
 GNU të ishte sistem operativ i ngjashëm me Unix, e përdorim termin “sistem
 operativ” në të njëjtën mënyrë.</p>
 <p>
 Shumicën e kohës kur njerëzit flasin për “sistemin operativ Linux” e
 përdorin togfjalëshin “sistem operativ” në të njëjtin kuptim që e përdorim
 dhe ne: nënkuptojnë me të koleksionin e plotë të programeve.  Po qe se kjo
 është ajo të cilës i referoheni, ju lutemi, quajeni “GNU/Linux”.  Po qe se e
 kishit fjalën vetëm për kernelin, atëherë “Linux” është emri i saktë për të,
 por ju lutemi, thoni “kerneli” po ashtu, për të shmangur dykuptimësinë
 lidhur se për cilën pjesë software-i e keni fjalën.</p>
 <p>
 Po qe se për koleksionin e plotë të programeve parapëlqeni përdorimin e disa
 termave të tjerë, të tillë si “shpërndarje sistemi”, në vend të “sistemit
 operativ”, asnjë problem.  Në raste të tilla, do të flitnit për shpërndarje
 sistemi GNU/Linux.</p>
 </dd>
 
 <dt id="house">Kerneli i një sistemi është si themelet e shtëpisë.  Si mund të jetë thuajse
 e mbaruar një shtëpi që nuk ka themele? <span
 class="anchor-reference-id">(<a href="#house">#house</a>)</span></dt>
 
 <dd>
 Kerneli nuk krahasohet me themelet e një banese, ngaqë ndërtimi i një
 sistemi operativ nuk i ngjan ndërtimit të një banese.
 
 <p>Një ndërtesë krijohet nga shumë pjesë të vogla të përgjithshme që i presin e
 i vënë tok <em>in situ</em>.  Duhen vënë tok nga poshtë lart.  Ndaj, po qe
 se nuk janë ndërtuar themelet, nuk ndërton dot ndonjë pjesë thelbësore; ajo
 çka keni, është një gropë në terren.</p>
 
 <p>
 Përkundrazi, një sistem operativ përbëhet nga përbërës të ndërlikuar që mund
 të zhvillohen në çfarëdo radhe.  Pasi të keni krijuar shumicën e përbërësve,
 shumica e punës është kryer.  Më shumë i ngjan Stacionit Ndërkombëtar
 Hapësinor, se sa një banese.  Nëse shumica e moduleve të Stacionit Hapësinor
 qenë në orbitë por po pritej për një modul tjetër thelbësor, kjo do t’i
 ngjante sistemit GNU më 1992.
 </p>
 </dd>
 
 <dt id="brain">A s’është kerneli truri i sistemit? <span class="anchor-reference-id">(<a
 href="#brain">#brain</a>)</span></dt>
 
 <dd>
 <p>
 Një sistem kompjuterik nuk i ngjan shumë një trupi njerëzor, dhe asnjë pjesë
 e tij nuk luan ndonjë rol të krahasueshëm me atë të trurit te qenia
 njerëzore.</p>
 </dd>
 
 <dt id="kernelmost">A s’është shkrimi i kernelit pjesa dërrmuese e punës për një sistem
 operativ? <span class="anchor-reference-id">(<a
 href="#kernelmost">#kernelmost</a>)</span></dt>
 
 <dd>
 <p>
 Jo, shumë përbërës duan mjaft punë.</p>
 </dd>
 
 <dt id="nokernel">Një sistem operativ e ka të domosdoshëm një kernel.  Meqë Projekti GNU
 s’zhvilloi ndonjë kernel, si mund të jetë sistemi GNU?<span
 class="anchor-reference-id">(<a href="#nokernel">#nokernel</a>)</span></dt>
 
 <dd>
 Njerëzit që shprehen kështu për quajtjen e sistemit “Linux”, përdorin një
 standard të dyfishtë.  Një sistem operativ lyp përpilues, përpunues, sisteme
 dritaresh, librari dhe shumë të tjera &mdash; qindra programe, qoftë edhe
 për të qenë në një shkallë me atë që sistemet BSD përfshinin më 1983-shin.
 Ngaqë Torvalds nuk zhvilloi ndonjë prej tyre, si mund të jetë sistemi
 “Linux”?
 
 <p>
 Ai standard është shumë strikt, jo rruga e duhur për të gjykuar kontributet
 e cilitdo kontribues.</p>
 
 <p>
 Linus Torvalds dha një kontribut të rëndësishëm në sistemin operativ që
 përdorim; Projekti GNU filloi më herët dhe kontribuoi shumë më tepër.  Emri
 &ldquo;GNU/Linux&rdquo; i jep hakën secilit.</p>
 </dd>
 
 <dt id="notinstallable">Si mund të jetë GNU-ja një sistem operativ, nëse nuk marr dot dhe instaloj
 diçka të quajtur “GNU”? <span class="anchor-reference-id">(<a
 href="#notinstallable">#notinstallable</a>)</span></dt>
 
 <dd>
 Ka të gatshme mjaft <a href="/distros/distros.html"> versione të paketuara
 dhe të instalueshme të GNU-së</a>.  Asnjë prej tyre nuk është quajtur
 thjesht “GNU”, por GNU është ajo çka ata janë në thelb.
 
 <p>
 Pritej që të hidhnim në qarkullim sistemin GNU të paketuar për instalim, por
 ky plan doli nga loja për shkakt të ngjarjeve: më 1992 të tjerë persona po
 paketonin tashmë variante GNU që përmbanin Linux.  Duke filluar nga 1993 ne
 sponsorizuam një përpjekje për të krijuar një shpërndarje më të mirë dhe më
 të lirë GNU/Linux, të quajtur <a
 href="/distros/common-distros.html#Debian">Debian GNU/Linux</a>.  Themeluesi
 i Debian-it e kish zgjedhur tashmë atë emër.  Nuk i kërkuam ta quante
 thjesht “GNU”, ngaqë ai do të ishte emri i një versioni të sistemit me
 kernelin GNU Hurd&mdash;i cili ende nuk qe gati.</p>
 
 <p>
 Kerneli GNU Hurd nuk u bë kurrë mjaftueshmërisht gati; ua këshillojmë vetëm
 atyre që duan të merren me të.  Pra, nuk e paketuam kurrë GNU-në me kernelin
 GNU Hurd.  Megjithatë, Debian-i e paketoi këtë ndërthurje si Debian
 GNU/Hurd.</p>
 
 <p>
 Tani po merremi me një përgjegjës të përparuar paketimesh me bazë Scheme, të
 quajtur GUIX, dhe një shpërndarje të plotë të bazuar mbi të, të quajtur <a
 href="/software/guix">Guix System Distribution</a> ose GuixSD.  Kjo përfshin
 një ripaketim të një pjese domethënëse të sistemit GNU.</p>
 
 <p>
 Nuk e kryem kurrë hapin e fundit për paketimin e GNU-së nën emrin “GNU”, por
 kjo nuk ndryshon gjë rreth asaj se çfarë është GNU-ja.  GNU-ja është një
 sistem operativ.</p>
 </dd>
 
 <dt id="afterkernel">Po e thërrasim një sistem të tërë me emrin e kernelit, Linux.  A s’është
 normale të thirret një sistem operativ me emrin e kernelit? <span
 class="anchor-reference-id">(<a href="#afterkernel">#afterkernel</a>)</span></dt>
 
 <dd>
 Kjo praktikë duket të jetë shumë e rrallë&mdash;nuk gjejmë dot ndonjë
 shembull tjetër, veç keqpërdorimit të emrit “Linux”.  Normalisht, një sistem
 operativ çohet përpara si një projekt i vetëm, i njësuar dhe zhvilluesit
 zgjedhin një emër për sistemin në tërësi.  Kerneli zakonisht nuk ka ndonjë
 emër të vetin&mdash;në vend të tij, njerëzit thonë “kerneli i atij ose
 këtij“ ose “kerneli për këtë ose atë“.
 <p>
 Ngaqë këto dy konstruksione përdoren si sinonime, shprehja “kerneli Linux”
 mund të interpretohet lehtësisht si të thoshte “kerneli i Linux-it” dhe të
 lërë të kuptohet se Linux-i mund të jetë më tepër se një kernel.  Mund ta
 shmangni mundësinë e këtij keqkuptimi duke thënë ose shkruar “kerneli,
 Linux-i” ose “Linux-i, kerneli”.</p>
 </dd>
 
 <dt id="feel">A mundet një sistem tjetër të japë “ndjesitë e Linux-it”? <span
 class="anchor-reference-id">(<a href="#feel">#feel</a>)</span></dt>
 
 <dd>
 <p>
 Nuk ka “ndjesi që të jep Linux-i”, ngaqë Linux-i nuk ka ndërfaqe
 përdoruesi.  Si çdo kernel modern, Linux-i është një bazë për xhirim
 programesh; ndërfaqet e përdoruesit zënë vend tjetër në sistem. Ndërveprimi
 i njeriut me GNU/Linux-i kalon përherë përmes programesh të tjera, dhe
 “ndjesitë” vijnë prej tyre.</p>
 </dd>
 
 <dt id="long">Problemi me termin “GNU/Linux” është që është shumë i gjatë.  Po sikur të
 këshillonit një emër më të shkurtër? <span class="anchor-reference-id">(<a
 href="#long">#long</a>)</span></dt>
 
 <dd>
 Për ca kohë provuam emrin “LiGNUx”, që ndërthur fjalët “GNU” dhe “Linux”.
 Reagimi qe shumë i hidhët.   Njerëzit e pranojnë “GNU/Linux” shumë më mirë.
 <p>
 Emri më i shkurtër i ligjëruar për këtë sistem është “GNU”, por e quajmë
 “GNU/Linux” <a href="#justgnu"> për arsyet e dhëna më poshtë</a>.</p>
 </dd>
 
 <dt id="long1">Po sikur sistemi të quhej “GliNUx” (në vend se “GNU/Linux”)? <span
 class="anchor-reference-id">(<a href="#long1">#long1</a>)</span></dt>
 
 <dd>
 <p>Te “Glinux”, emri “GNU” s’duket qartë, kështu që shumica e njerëzve s’do ta
 vinin re.  Edhe pse shkruar me të mëdha, si “GliNUx”, shumica e njerëzve
 s’do ta kapnin dot se përmban një referencë ndaj GNU-së.</p>
 
 <p>Do të ishte sikur të shkruhej “GNU/Linux”, por me “GNU/” me shkronja kaq të
 vogla saqë shumica e njerëzve s’do ta lexonin dot.</p>
 </dd>
 
 <dt id="long2">Problemi me termin “GNU/Linux” është se është shumë i gjatë.  Pse duhet t’i
 hapja punë vetes duke thënë “GNU/”? <span class="anchor-reference-id">(<a
 href="#long2">#long2</a>)</span></dt>
 
 <dd>
 <p>Të thuash apo shtypësh “GNU/”, ha vetëm një sekondë.  Nëse e vlerësoni
 sistemin që ne ndërtuam, a s’mund të shpenzoni një sekondë që të mirënjihet
 vepra jonë?</p>
 </dd>
 
 <dt id="long3">Fatkeqësisht, “GNU/Linux” është katër rrokje. Njerëzit s’kanë për të
 përdorur një term kaq të gjatë. Mos do të duhej të gjeni një më të shkurtër?
 <span class="anchor-reference-id">(<a href="#long3">#long3</a>)</span></dt>
 <dd><p>Në fakt, “GNU/Linux” përbëhet vetëm nga tre rrokje.  “Fatkeqësisht” është
 katër rrokje, dhe megjithatë njerëzit nuk tregojnë ngurrim për ta përdorur
 atë fjalë.</p></dd>
 
 <dt id="long4">Stallman-i s’na kërkon ta thërrasim &ldquo;Richard Matthew Stallman&rdquo;
 çdo herë.  Pse ju na kërkoni të themi &ldquo;GNU/Linux&rdquo; çdo herë?
 <span class="anchor-reference-id">(<a href="#long4">#long4</a>)</span></dt>
 <dd>
 <p>Lënia pa përmendur e &ldquo;Matthew&rdquo; nuk përfaqëson gabim ndonjë gjë
 rreth natyrës, origjinës, ideve apo qëllimeve të Stallman-it.  Lënia pa
 përmendur e &ldquo;GNU&rdquo;-së s’i përfaqëson këto gjëra rrett sistemit
 GNU/Linux.</p>
 
 <p>Ky është një shembull i një mënyre të përdorur shpesh për fshehje diçkaje të
 pavërtetë: mbulimi i saj brenda një analogjie mashtruese.  Një analogji më e
 mirë do të ishte, &ldquo;Pse të mos e quajmë Stallman-in
 &lsquo;Torvalds&rsquo;?&rdquo;
 </p></dd>
 
 <dt id="justgnu">Meqë Linux-i është kontribut dytësor, a nuk do të ish kundër fakteve të
 quhej sistemi thjesht “GNU”? <span class="anchor-reference-id">(<a
 href="#justgnu">#justgnu</a>)</span></dt>
 
 <dd>
 Nuk do të shkonte kundër fakteve, por nuk është gjëja më e mirë që mund të
 bëhet.  Ja arsyet pse e quajmë atë version të sistemit “GNU/Linux” në vend
 se thjesht “GNU”:
 
 <ul>
 <li>
 Nuk është saktësisht GNU&mdash;ka tjetër kernel (po, Linux).  Të dallosh
 GNU/Linux nga GNU është e dobishme.</li>
 <li>
 Do të ishte jo zotnillëk t’u kërkohet njerëzve të <em>reshtin</em> së dhëni
 hak Linus Torvalds-it.  Ai shkroi një pjesë të rëndësishme të sistemit.  Ne
 duam të na jepet haka për nisjen dhe mirëmbajtjen e zhvillimit të sistemit,
 por kjo nuk do të thotë që duhet ta trajtojmë Linusin në po atë mënyrë që na
 trajtojnë ata që e quajnë sistemin “Linux”.  Nuk pajtohemi me idetë e tij
 politike, prerazi, por e trajtojmë këtë mospajtim me ndershmëri dhe haptazi,
 në vend se të përpiqemi që t’i hamë hakun për kontributin e tij te sistemi.</li>
 <li>
 Ngaqë mjaft njerëz e njohin sistemin si “Linux”, po të thoshim “GNU” ata
 thjesht mund të mos kuptojnë që po flasim për të njëjtin sistem.  Po të
 themi “GNU/Linux”, mund ta lidhin këtë me çfarë kanë dëgjuar rreth temës.</li>
 </ul>
 </dd>
 
 <dt id="trademarkfee">Do të më duhet të paguaj ndonjë tarifë, po qe se përdor “Linux” në emrin e
 një produkti dhe kjo do të ndodhte edhe nëse them “GNU/Linux”.  A është
 gabim të përdor vetëm “GNU” pa “Linux”, që të shpëtoj nga tarifa? <span
 class="anchor-reference-id">(<a
 href="#trademarkfee">#trademarkfee</a>)</span></dt>
 <dd>
 S’ka asgjë të keqe të quhet sistemi “GNU”; hollë-hollë, kjo është çka ai
 është.  Është bukur t’i jepet Linus Torvalds-it po ashtu një pjesë e hakës,
 por nuk keni ndonjë borxh, për ta larë me privilegjin e të bërit kështu.
 <p>
 Pra, nëse doni t’i referoheni sistemit thjesht si “GNU”, për shmangie tarife
 ngaqë e quani “Linux”, s’do t’ju kritikojmë.</p>
 </dd>
 
 <dt id="many">Te sistemi, ashtu si është sot, kanë kontribuar mjaft projekte të tjerë; në
 ta përfshihen TeX, X11, Apache, Perl, dhe mjaft programe të tjerë.  A nuk i
 bie, sipas argumentimit tuaj, që të përmenden edhe këta? (Po kjo do të
 shpinte në një emër kaq të gjatë sa do të ishte pa kuptim.) <span
 class="anchor-reference-id">(<a href="#many">#many</a>)</span></dt>
 
 <dd>
 Ajo çka themi është që e keni për detyrë t’i jepni hakën zhvilluesit
 themelor të sistemit.  Zhvilluesi kryesor është Projekti GNU, dhe sistemi në
 thelb është GNU.
 <p>
 Nëse e ndjeni edhe më fort nevojën e dhënies së hakës atje ku duhet, mund të
 mbani parasysh që edhe disa kontribues dytësorë po ashtu meritojnë të
 përmenden në emrin e sistemit.  Po qe kështu, mos na ardhtë radha të
 ngrihemi kundër kësaj.  Nëse keni përshtypjen se X11 meriton hakë në emrin e
 sistemit, dhe dëshironi ta quani sistemin GNU/X11/Linux, ashtu qoftë.  Nëse
 keni përshtypjen se Perl thjesht thërret për përmendje, dhe doni të shkruani
 GNU/Linux/Perl, jepini.</p>
 <p>
 Ngaqë një emër i gjatë si GNU/X11/Apache/Linux/TeX/Perl/Python/FreeCiv bëhet
 i pakuptimtë, në një farë pike do të na duhet të vendosim një prag dhe të
 lëmë jashtë emrat e mjaft kontributeve të tjerë dytësorë.  Nuk ka ndonjë
 vend të saktë të vetëkuptueshëm për vendosjen e pragut, ndaj kudo që ta
 vendosni, nuk kemi për ta kundërshtuar.</p>
 <p>
 Nivele të ndryshëm pragu do të shpinin në zgjedhje të ndryshme për emrin e
 sistemit.  Por një emër që nuk rrjedh nga shqetësimet mbi të qenët i
 paanshëm dhe për dhënien e hakës të zotit, për asnjë nivel pragu, është
 “Linux”.  Nuk mund të jetë paanësi dhënia e krejt hakës njërit prej
 kontributeve dytësorë (Linux), ndërkohë që lihet jashtë kontributi parësor
 (GNU).</p>
 </dd>
 
 <dt id="systemd"><em>systemd</em> luan një rol të rëndësishëm në sistemin GNU/Linux, ashtu si
 është ky sot, a e kemi për detyrë ta quajmë GNU/systemd/Linux? <span
 class="anchor-reference-id">(<a href="#others">#others</a>)</span></dt>
 
 <dd>
 <p>
 <em>systemd</em> është një përbërës jo pak i rëndësishëm, por jo aq i
 rëndësishëm sa kerneli (Linux-i), as edhe aq i rëndësishëm sa baza e
 sistemit në tërësi (GNU-ja).  Sidoqoftë, nëse doni të vini theksin te prania
 e systemd-së, duke e quajtur sistemi &ldquo;GNU/systemd/Linux&rdquo;, s’ka
 asgjë të keqe të bëhet kështu.</p>
 </dd>
 
 <dt id="others">Te sistemi, ashtu si është ai sot, kontribuan mjaft projekte të tjera, por
 ata nuk ngulin këmbë të quhet XYZ/Linux.  Pse duhet trajtuar veçan GNU-ja?
 <span class="anchor-reference-id">(<a href="#others">#others</a>)</span></dt>
 
 <dd>
 Mijëra projekte kanë zhvilluar programe të përfshirë rëndom në sistemet e
 sotme GNU/Linux.  Ato të gjitha e kanë hak të përmenden për kontributin, por
 nuk janë zhvillues kryesorë të sistemit si i tërë, ndaj nuk kërkojnë të
 përmenden si të tillë.
 <p>
 GNU është ndryshe ngaqë është më shumë se sa thjesht një program i
 kontribuar nga dikush, më tepër se sa një koleksion programesh të kontribuar
 nga disa.  GNU është kuadri i punës në të cilin sistemi u ndërtua.</p>
 </dd>
 
 <dt id="allsmall">GNU-ja është një pjesë e vogël e sistemit sot, atëherë pse u dashka që ta
 përmendim? <span class="anchor-reference-id">(<a
 href="#allsmall">#allsmall</a>)</span></dt>
 <dd>
 Më 2008-n, pamë se paketat GNU përbënin 15% të depos “kryesore” të
 shpërndarjes GNU/Linux gNewSense.  Linux-i përbënte 1.5%.  Ndaj i njëjti
 argument do të duhej zbatuar, edhe më me forcë, në rastin e emërtimit
 “Linux”.
 
 <p>
 GNU-ja është një pjesë e vogël e sistemit sot, dhe Linux është pjesë akoma
 më e vogël.  Por janë thelbi i sistemit; sistemi doli nga ndërthurja e
 tyre.   Ndaj, emri “GNU/Linux” mbetet i përshtatshëm.
 </p>
 </dd>
 
 <dt id="manycompanies">Te sistemi, ashtu si është ai sot, kanë kontribuar mjaft shoqëri; a nuk do
 të thotë kjo që e kemi për detyrë ta quajmë GNU/Red&nbsp;Hat/Novell/Linux?
 <span class="anchor-reference-id">(<a
 href="#manycompanies">#manycompanies</a>)</span></dt>
 
 <dd>
 <p>
 GNU-ja nuk është i krahasueshëm me Red Hat-in apo Novell-in; nuk është
 shoqëri, apo ent, apo madje as veprimtari.  GNU-ja është një sistem
 operativ.  (Kur flasim për Projektin GNU, e kemi fjalën për projektin e
 zhvillimit të sistemit GNU.)  Sistemi GNU/Linux bazohet në GNU, e prandaj do
 të duhej që GNU të dukej te emri i tij.
 </p>
 <p>
 Shumica e kontributit nga këto shoqëri te sistemi GNU/Linux përbëhet nga
 kodi që kanë kontribuar te paketa të ndryshme GNU përfshi GCC-në dhe
 GNOME-n.  Të thuash GNU/Linux u jep hakën këtyre shoqërive bashkë me gjithë
 pjesën tjetër të zhvilluesve të GNU-së.
 </p>
 </dd>
 
 <dt id="whyslash">Pse e shkruani “GNU/Linux” në vend se “GNU Linux”? <span
 class="anchor-reference-id">(<a href="#whyslash">#whyslash</a>)</span></dt>
 
 <dd>
 Duke ndjekur rregullat e anglishtes, në sajesën “GNU Linux” fjala “GNU”
 modifikon “Linux”.  Kjo do të thotë ose “versioni GNU i Linux-it”, ose
 “Linux-i, që është një paketë GNU”. Asnjë prej këtyre kuptimeve nuk i shkon
 gjendjes që kemi.
 <p>
 Linux-i nuk është paketë GNU; pra, nuk ka qenë zhvilluar nën parzmoren e
 Projektit GNU apo kontribuar veçanërisht te Projekti GNU.  Linus Torvalds-i
 e shkrojti Linux-in në mënyrë të pavarur, si projekt të vetin.  Ndaj
 “Linux-i, që është një paketë GNU” nuk qëndron.</p>
 <p>
 Nuk po flasim për një version GNU të dallueshëm të Linux-it, kernelit.
 Shpërndarjet e lira GNU/Linux kanë një <a
 href="https://directory.fsf.org/wiki/Linux-libre">version veçmas të
 Linux-it</a>, ngaqë versioni “standard” përmban “blobs” jo të lirë
 firmware-i.  Nëse kjo do të qe pjesë e Projektit GNU, mund të shihej si “GNU
 Linux”; por nuk do të donim ta quanim kështu, ngaqë do të ishte shumë
 ngatërruese.</p>
 <p>
 Po flasim për një version të GNU-së, sistemit operativ, të dallueshëm nga
 pasja e Linux-it për kernel.  Pjerrakja i shërben rastit, ngaqë do të thotë
 “ndërthurje”. (Kujtoni rastin “Input/Output”.)  Është sistemi GNU, me
 kernelin Linux nën të; prej këndej rrjedh edhe “GNU/Linux”.</p>
 <p>
 Ka mënyra të tjera për të shprehur “ndërthurjen”.  Nëse mendoni që shenja
 plus është më e qartë, ju lutemi, përdoreni.  Në frëngjisht, një vijë në mes
 është e qartë: “GNU-Linux”.  Në spanjisht, ndonjëherë themi “GNU con Linux”.</p>
 </dd>
 
 <dt id="linuxlibre">A ka GNU-ja versionin e vet të Linux-it, kernelin? <span
 class="anchor-reference-id">(<a href="#linuxlibre">#linuxlibre</a>)</span></dt>
 
 <dd>
 Po dhe jo.  Shpërndarjet e lira GNU/Linux përdorin versione paksa të
 ndryshuara të Linux-it, të ndryshuara për të hequr “blobs“ firmware-i jo të
 lirë, që përmban hedhja “standarde” në qarkullim e Linux-it.  Disa prej tyre
 përdorin <a href="https://directory.fsf.org/wiki/Linux-libre">GNU
 Linux-Libre</a>, i cili është versioni i çliruar i Linux-it, ai i Projektit
 GNU.  Por ky s’është ndonjë degëzim i Linux-it; përkundrazi, është një
 version i Linux-it&mdash;marrim burimin e çdo hedhjeje standarde në
 qarkullim të Linux-it dhe e “çblobëzojmë”.
 <p>
 Shpërndarje të tjera të lira e trajtojnë më vete heqjen e blob-eve nga
 Linux-i.</p>
 </dd>
 
 <dt id="pronounce">Si shqiptohet emri &ldquo;GNU/Linux&rdquo;? <span
 class="anchor-reference-id">(<a href="#pronounce">#pronounce</a>)</span></dt>
 <dd>
 <p>
 Ju lutemi, shqiptojeni si &ldquo;GNU pjerrake Linux.&rdquo; Nëse nuk
 shqiptoni pjerraken, njerëzit do të mendojnë se po thoni &ldquo;GNU
 Linux,&rdquo;, çka <a href="#whyslash">s’është emër i përshtatshëm për
 kombinimin</a>.
 </p>
 </dd>
 
 <dt id="whynoslash">Pse e shkruani &ldquo;GNU Emacs&rdquo; në vend se &ldquo;GNU/Emacs&rdquo;?
 <span class="anchor-reference-id">(<a
 href="#whynoslash">#whynoslash</a>)</span></dt>
 
 <dd>
 <p>
 Duke ndjekur rregullat e anglishtes, në trajtën “GNU Emacs”, fjala “GNU”
 modifikon “Emacs”.  Kjo është rruga e drejtë për të përshkruar një program
 të quajtur Emacs i cili është një paketë GNU.</p>
 <p>
 &ldquo;GNU/Emacs&rdquo; do të thoshte ndërthurja e GNU-së, sistemit
 operativ, dhe programit Emacs.  Kjo nuk mund të thuhet për këtë program,
 ndaj &ldquo;GNU/Emacs&rdquo; është rruga e gabuar për t’iu referuar atij.</p>
 </dd>
 
 <dt id="whyorder">Pse “GNU/Linux” dhe jo “Linux/GNU”? <span class="anchor-reference-id">(<a
 href="#whyorder">#whyorder</a>)</span></dt>
 
 <dd>
 <p>
 Është e saktë dhe e drejtë të përmenden kontributi themelor së pari.
 Kontributi GNU në sistem jo vetëm është më i madh se sa Linux-i dhe para
 Linux-it, në fakt ne nisëm krejt veprimtarinë.</p>
 <p>
 Veç kësaj, “GNU/Linux”-i pajtohet me faktin që Linux-i është niveli më i
 ulët i sistemit dhe që GNU-ja plotëson nivele teknikisht më të lartë.</p>
 <p>
 Sidoqoftë, nëse parapëlqeni ta quani sistemin “Linux/GNU”, kaq është shumë
 më mirë se sa ajo që bëjnë njerëzit zakonisht, çka është lënia krejtësisht
 jashtë e GNU-së dhe që e bën të duket sikur krejt sistemi është Linux.</p>
 </dd>
 
 <dt id="distronames0">Zhvilluesit e shpërndarjes time e quajnë “Aksh Linux”; por kjo nuk tregon
 asgjë se prej çfarë përbëhet sistemi.  Pse të mos e quanin si t’u pëlqente?
 <span class="anchor-reference-id">(<a
 href="#distronames0">#distronames0</a>)</span></dt>
 <dd>
 Quajtja e një sistemi “Aksh Linux” nënkupton se është një lloj “Linux”-i dhe
 njerëzit <a href="#distronames">kështu e kuptojnë</a>.
 
 <p>
 Nëse një shpërndarje GNU/Linux do ta quanin “Aksh BSD”, ju do ta merrnit për
 gabim.  Do t’u thonit, “Ky sistem s’është BSD”.  Dhe as Linux nuk është.</p>
 </dd>
 
 <dt id="distronames">Shpërndarja ime quhet “Aksh Linux”; a nuk duket që është vërtet Linux? <span
 class="anchor-reference-id">(<a href="#distronames">#distronames</a>)</span></dt>
 
 <dd>
 <p>Do të thotë që njerëzit që krijojnë shpërndarjen “Aksh Linux” po përsërisin
 gabimin e zakonshëm. Ne e çmojmë faktin që shpërndarje si Debian, Dragora,
 Musix, Trisquel, dhe Venenux kanë birësuar GNU/Linux si pjesë të emrit të
 tyre zyrtar, dhe shpresojmë që nëse merreni me një tjetër shpërndarje, t’i
 nxisni të bëjnë të njëjtën gjë.</p>
 </dd>
 
 <dt id="distronames1">Emri zyrtar i shpërndarjes sime është “Aksh Linux”; a nuk është gabim të
 thirret shpërndarja ndryshe nga “Aksh Linux”? <span
 class="anchor-reference-id">(<a
 href="#distronames1">#distronames1</a>)</span></dt>
 
 <dd><p>Kur përhapin informacion të gabuar, duke ndryshuar “GNU” në “Linux” dhe e
 quajnë versionin e tyre “Aksh Linux”, është e drejtë që ta ndreqni
 informacionin e gabuar duke e quajtur “Aksh GNU/Linux”.</p></dd>
 
 <dt id="companies">A nuk do të ishte më me efekt t’u kërkohej shoqërive si Mandrake, Red Hat
 dhe IBM t’i quajnë shpërndarjet e tyre “GNU/Linux”, në vend se t’u kërkohet
 individëve? <span class="anchor-reference-id">(<a
 href="#companies">#companies</a>)</span></dt>
 
 <dd>
 S’bëhet fjalë për të zgjedhur njërin apo tjetrin&mdash;u kërkojmë shoqërive,
 enteve dhe individëve të ndihmojnë të përhapet fjala mbi këtë.  Në fakt, ua
 kemi kërkuar të tre këtyre shoqërive.  Mandrake u përgjigj se do të përdorte
 termin “GNU/Linux” një pjesë të kohës, por IBM-ja dhe Red Hat-i nuk qenë të
 gatshme të ndihmonin.  Një funksionar u shpreh, “Ky është vendim puro
 komercial; presim të fitojmë më tepër para nga emërtimi “Linux””. Me fjalë
 të tjera, asaj shoqërie nuk iu bë vonë se çfarë qe e drejtë.
 <p>
 Nuk i bëjmë dot ta bëjnë këtë si duhet, por s’jemi nga ata që heqin dorë,
 meqë rruga nuk qenkësh e lehtë.  Mund të mos keni aq ndikim në dorën tuaj sa
 IBM-ja apo Red Hat-i, por prapë mund të ndihmoni.  Së toku mund ta
 ndryshojmë gjendjen deri në atë shkallë, sa shoqëritë të fitojnë më shumë
 para duke e quajtur “GNU/Linux”.</p>
 </dd>
 
 <dt id="reserve">A s’do të ishte më mirë të ruhej emri “GNU/Linux” për shpërndarje që janë
 puro <em>software</em> i lirë? Tek e fundit, ky është ideali i GNU-së. <span
 class="anchor-reference-id">(<a href="#reserve">#reserve</a>)</span></dt>
 
 <dd>
 Praktika shumë e përhapur e shtimit të software-it jo të lirë te sistemi
 GNU/Linux është problem i madh për bashkësinë tonë.  Ajo sikur u mëson
 përdoruesve se software-i jo i lirë s’është problem dhe se përdorimi i tij
 është pjesë e frymës së “Linux”-it.  Mjaft Grupe Përdoruesish “Linux” e kanë
 pjesë të misionit të tyre ndihmën ndaj përdoruesve, që këta të përdorin
 shtojca jo të lira dhe madje edhe të ftojnë shitës për të bërë reklamë.
 Këta kanë birësuar qëllime të tilla si “ndihmën ndaj përdoruesve” të
 GNU/Linux-it (përfshi ndihmën për ata që të përdorin aplikacione dhe
 përudhës jo të lirë), ose popullarizimin edhe më të sistemit, qoftë edhe në
 kurriz të lirisë.
 <p>
 Çështja është si të ndryshohet kjo.</p>
 <p>
 Duke qenë se shumica e bashkësisë që përdor GNU-në me Linux prej kohësh nuk
 e kupton që kjo është çështja, heqja dorë prej nesh nga këto versione të
 ndotura, duke thënë që nuk janë vërtet GNU, nuk do t’u mësonte përdoruesve
 ta vlerësonin më tepër lirinë.  Mund të mos e merrnin mesazhin e synuar.
 Vetëm se do të përgjigjeshin se nuk e kishin menduar kurrë që këto sisteme
 qenë GNU së pari.</p>
 <p>
 Rruga për t’i drejtuar këta përdorues të shohin lidhjen me lirinë është
 saktësisht e kundërta: t’u bëhet e ditur atyre se krejt këto versione
 sistemi <em>janë</em> versione të GNU-së, se të tëra bazohen në një sistem
 që ekziston posaçërisht për hir të lirisë së përdoruesve.  Me të kuptuar
 këtë, mund të fillojnë t’i shohin shpërndarjet që përfshijnë
 <em>software</em> jo të lirë, si versione të deformuara, të ndotura, të
 GNU-së, në vend se t’i mendojnë si versione të pastra dhe të përshtatshme të
 “Linux”-it.</p>
 <p>
 Është shumë e dobishme të fillohen Grupe Përdoruesish GNU/Linux, që e quajnë
 sistemin GNU/Linux dhe vendosin idealet e Projektit GNU si bazë të
 veprimtarisë të tyre.  Nëse Grupi i Përdoruesve të Linux-it në zonën tuaj ka
 problemet e përshkruara më sipër, këshillojmë që ose të bëni fushatë brenda
 grupit për të ndërruar orientimin (dhe emrin) e tij, ose të filloni një grup
 të ri.  Njerëzit që përqendrohen në qëllime më sipërfaqësore kanë të drejtën
 e tyre të kenë pikëpamje të tyret, por mos i lejoni t’ju marrin me vete!</p>
 </dd>
 
 <dt id="gnudist">Pse të mos krijohet një shpërndarje GNU e Linux-it (sic) dhe të quhet
 GNU/Linux? <span class="anchor-reference-id">(<a
 href="#gnudist">#gnudist</a>)</span></dt>
 
 <dd>
 Krejt shpërndarjet “Linux” janë faktikisht versione të sistemit GNU me
 Linux-in për kernel.  Qëllimi i termit “GNU/Linux” është ta bëjë të ditur
 këtë pikë.  Të zhvillosh një shpërndarje të re dhe ta quash veçmas
 “GNU/Linux” do të errësonte pikën që ne duam të theksojmë.
 <p>
 Sa për zhvillimin e një shpërndarjeje GNU/Linux, e bëmë njëherë, kur
 financuam zhvillimet e hershme të Debian GNU/Linux-it.  Ta bëjmë sërish nuk
 duket e dobishme; do të donte shumë punë, dhe po qe se shpërndarja e re nuk
 do të kishte përparësi praktike domethënëse ndaj shpërndarjeve të tjera, nuk
 do t’i shërbente ndonjë qëllimi.</p>
 <p>
 Në vend të kësaj, ne ndihmojmë zhvilluesit e shpërndarjeve GNU/Linux 100% të
 lira, të tilla si Trisquel dhe Parabola.</p>
 </dd>
 
 <dt id="linuxgnu">Pse të mos thuhet thjesht “Linux është kerneli i GNU-së” dhe të hidhet në
 qarkullim ndonjë version ekzistues i GNU/Linux-it nën emrin “GNU”? <span
 class="anchor-reference-id">(<a href="#linuxgnu">#linuxgnu</a>)</span></dt>
 
 <dd>
 Mund të kish qenë ide e mirë të birësohej Linux-i si kerneli i GNU-së dikur
 më 1992.  Sikur ta dinim, atëherë, se sa gjatë do të donte GNU Hurd-i të
 funksiononte, mund ta kishim bërë.  (Por kësaj i thonë: mend pas kuvendi.)
 <p>
 Po të qe për të marrë një version të GNU/Linux-it dhe ta rietiketojmë si
 “GNU”, do të qe si të merrnim një version të sistemit GNU dhe ta etiketonim
 “Linux”.  Kjo s’ishte e drejtë dhe s’duam të veprojmë kështu.</p>
 </dd>
 
 <dt id="condemn">A e ka dënuar dhe kundërshtuar Projekti GNU përdorimin e Linux-it në
 fillimet e tij? <span class="anchor-reference-id">(<a
 href="#condemn">#condemn</a>)</span></dt>
 
 <dd>
 Nuk e birësuam Linux-in si kernel tonin, por nuk e dënuam apo kundërshtuam
 atë.  Në 1993 filluam të diskutojmë ujditë për të sponsorizuar zhvillimin e
 Debian GNU/Linux.  Po kërkonim edhe të bashkëpunonim me persona që po
 ndryshonin disa paketa GNU për përdorim me Linux.  Donim t’i përfshinim
 ndryshimet e tyre në qarkullimet standarde, që kështu këto paketa GNU të
 mund të funksiononin në çast nën ndërthurje me Linux-in.  Por shpesh
 ndryshimet qenë <em>ad-hoc</em> dhe të pakalueshme gjetiu; për instalim
 kishin nevojë të pastroheshin.
 <p>
 Personat që bënë ndryshimet treguan pak interes për bashkëpunim me ne.
 Njëri prej tyre, në fakt, na tha se nuk i bëhej vonë të punonte me Projektin
 GNU sepse qe “përdorues i Linux-it”.  Gjë që na ra rëndë, ngaqë personat që
 kaluan paketat GNU edhe për sisteme të tjerë përgjithësisht donin të punonin
 me ne për t’i pasur ndryshimet të përfshira në projektin tonë.  Megjithatë,
 këta persona, që po zhvillonin një sistem i cili bazohej së pari në GNU,
 qenë grupi i parë (dhe, ende, praktikisht të vetmit) që s’dëshironin të
 punonin me ne.</p>
 <p>
 Qe kjo përvojë që na tregoi së pari se kish persona që po e quanin një
 version të sistemit GNU “Linux” dhe se ky ngatërrim po pengonte punën tonë.
 Kërkesa jonë për ta quajtur sistemin “GNU/Linux” është përgjigja jonë për
 këtë problem dhe për probleme të tjera të shkaktuara nga emërtimi i
 shtrembër “Linux”.</p>
 </dd>
 
 <dt id="wait">Pse pritët kaq gjatë përpara se t’u kërkonit njerëzve të përdorin emrin
 GNU/Linux? <span class="anchor-reference-id">(<a
 href="#wait">#wait</a>)</span></dt>
 
 <dd>
 <p>Në fakt, nuk pritëm.  Rreth kësaj filluam të diskutonim privatisht me
 zhvilluesit dhe shpërndarësit diku aty nga 1994, dhe kaluam në fushatë
 publike më 1996.  Do të vazhdojmë për aq kohë sa të jetë e nevojshme.</p>
 </dd>
 
 <dt id="allgpled">A nuk do të duhej që emërtimi i llojit GNU/<i>emër</i> të zbatohej te krejt
 programet që janë nën GPL? <span class="anchor-reference-id">(<a
 href="#allgpled">#allgpled</a>)</span></dt>
 
 <dd>
 Kurrë nuk u referohemi programeve individualë si “GNU/<i>emër</i>”.  Kur një
 program është paketë GNU, mund ta quajmë “<i>emër</i> GNU”.
 <p>
 GNU, sistemi operativ, përbëhet nga shumë programe të ndryshme.  Disa nga
 programet në GNU qenë shkruar si pjesë e Projektit GNU ose dhënë veçanërisht
 për të; këto janë paketat GNU, dhe ne shpesh përdorim “GNU” në emrat e tyre.</p>
 <p>
 Është në dorën e zhvilluesve të një programi të vendosin nëse duan ta
 kontribuojnë dhe ta bëjnë atë një paketë GNU.  Nëse keni zhvilluar një
 program dhe do të donit të jetë paketë GNU, ju lutemi, na shkruani <a
 href="mailto:gnu@gnu.org">&lt;gnu@gnu.org&gt;</a>, që të mund ta vlerësojmë
 dhe të vendosim nëse e duam.</p>
 <p>
 Nuk do të ishte e drejtë të vihej emri GNU mbi çdo program individual që
 është hedhur në qarkullim nën GPL.  Po qe se shkruani një program dhe e
 hidhni në qarkullim nën GPL (Leja e Përgjithshme Publike), kjo nuk do të
 thotë që e shkroi Projekti GNU ose që e shkruat për ne.  Fjala vjen,
 kerneli, Linux-i,qarkullon nën GNU GPL, por Linusi nuk e shkrojti si pjesë
 të Projektit GNU&mdash;e kreu punën në mënyrë të pavarur.  Nëse diçka nuk
 është paketë GNU, Projekti GNU nuk mund të marrë dafinat për të, dhe
 vendosja e “GNU”-së te emri i saj do të ishte e pasaktë.</p>
 <p>
 Në kontrast me këtë, e meritojmë hakun e përgjithshëm për sistemin operativ
 GNU si të tërë, edhe pse jo për çdo program në të.  Sistemi ekziston si
 sistem falë vendosmërisë dhe këmbënguljes sonë, që prej 1984-s, shumë vite
 para se të fillonte Linux-i.</p>
 <p>
 Sistemi operativ nën të cilin Linux-i u bë popullor qe në thelb i njëjtë me
 sistemin operativ GNU.  Nuk qe krejtësisht i njëjtë, ngaqë pati tjetër
 kernel, por në pjesën më të madhe qe i njëjti sistem.  Qe një variant i
 GNU-së.  Qe sistemi GNU/Linux.</p>
 <p>
 Linux-i vazhdon të përdoret së pari në derivate të atij sistemi&mdash;në
 versionet e sotme të sistemit GNU/Linux.  Ajo që u jep këtyre sistemeve
 identitetin e tyre është GNU-ja dhe Linux-i në qendër të tyre, jo
 përjashtimisht Linux-i.</p>
 </dd>
 
 <dt id="unix">Meqë mjaft nga GNU-ja vjen prej Unix-it, mos do të duhej që GNU t’i jepte
 hakun Unix-it duke përdorur “Unix” te emri i vet? <span
 class="anchor-reference-id">(<a href="#unix">#unix</a>)</span></dt>
 
 <dd>
 Në fakt, asgjë e GNU-së nuk rrjedh prej Unix-it.  Unix qe <em>software</em>
 pronësor (dhe ende është), ndaj përdorimi i çfarëdo kodi prej tij te GNU-ja
 do të kish qenë i paligjshëm.  Kjo nuk është rastësi; kjo është arsyeja pse
 e zhvilluam GNU-në: ngaqë duke përdorur Unix-in, ose cilindo nga sistemet e
 tjerë operativë të asaj kohe, nuk do të kihej liri, na duhej një sistem i
 lirë për ta zëvendësuar atë.  Nuk mund të kopjonim programe, ose madje as
 pjesë të tyre, nga Unix-i; gjithçka duhej shkruar nga e para.
 <p>
 Asnjë rresht kodi te GNU nuk vjen prej Unix-it, por GNU-ja është sistem i
 përputhshëm me Unix-in; ndaj, mjaft nga idetë dhe karakteristikat e GNU-së
 vijnë prej Unix-it.  Emri “GNU”, që do të thotë “GNU’s Not Unix”, është një
 mënyrë gaztore për t’i dhënë hakën Unix-it për të, në vijim të një tradite
 hacker-ësh, për shkurtime ripërsëritëse, që zuri fill në vitet ’70.</p>
 <p>
 Shkurtimi i parë ripërsëritës qe TINT, “TINT Is Not TECO”.  Autori i TINT-it
 shkroi një tjetër sendërtim të TECO-s (kish ndërkohë mjaft të tillë, për
 sisteme të ndryshëm), por në vend që ta quante me një emër të zbehtë si
 “kështu-ose-ashtu TECO”, i shkoi në mendje një emër zbavitës.  (Ky është
 kuptimi për <em>hacking</em>: <a
 href="https://stallman.org/articles/on-hacking.html">mençuri lojcake</a>.)</p>
 <p>
 Hacker-ë të tjerë e pëlqyen kaq shumë emrin sa filluan ta imitojnë stilin.
 U bë si traditë që, sa herë që shkruanit nga e para një program që qe i
 ngjashëm me ndonjë program ekzistues (le të themi që e kish emrin “Klever”),
 t’i jepnit një emër shkurtim ripërsëritës, të tillë si “MINK” për “MINK Is
 Not Klever”. Në po të njëjtën frymë e quajtëm zëvendësimin tonë për Unix-in
 “GNU’s Not Unix”.</p>
 <p>
 Historikisht, AT&amp;T, që krijoi Unix-in, nuk donte që ndonjë t’i jepte
 hakën duke përdorur &ldquo;Unix&rdquo; te emri i një sistemi të ngjashëm, as
 edhe në një sistem 99% të kopjuar nga Unix.  AT&amp;T në fakt pat kërcënuar
 se do të padiste këdo që do t’i jepte hakë AT&amp;T-së në këtë mënyrë.  Kjo
 është arsyeja pse versionet e ndryshme të modifikuara të Unix-it (të tërë
 pronësorë, si Unix) patën emra krejt të ndryshëm që s’e përfshinin
 “Unix”-in.</p>
 </dd>
 
 <dt id="bsd">Mos do të duhej të thoshim njësoj “GNU/BSD”? <span
 class="anchor-reference-id">(<a href="#bsd">#bsd</a>)</span></dt>
 
 <dd>
 Nuk i quajmë sistemet BSD (FreeBSD, etj.) sisteme “GNU/BSD”, ngaqë ai term
 nuk gjen vend te historia e sistemeve BSD.
 <p>
 Sistemi BSD qe krijuar nga UC Berkeley si <em>software</em> jo i lirë, në
 vitet ’80, dhe kaloi i lirë në fillim të viteve ’90.  Çfarëdo sistemi
 operativ i lirë që ekziston sot është, thuajse me siguri, ose variant i
 sistemit GNU, ose ndonjë lloj sistemi BSD.</p>
 <p>
 Njerëzit ndonjëherë pyesin nëse edhe BSD është variant i GNU-së, siç është
 GNU/Linux.  Jo, nuk është.  Zhvilluesit e BSD-së patën frymëzimin ta bëjnë
 kodin e tyre <em>software</em> të lirë nga shembulli i Projektit GNU, dhe
 thirrje shprehimisht prej aktivistësh të GNU-së i ndihmuan t’ia nisin punës,
 por kodi ka pak puqje me GNU-në.</p>
 <p>
 Sistemet BSD sot përdorin disa paketa GNU, ashtu si edhe sistemi GNU dhe
 variante të tij përdorin disa programe BSD; sidoqoftë, marrë në tërësi, janë
 dy sisteme të ndryshëm që kanë bërë përpara ndarazi.  Zhvilluesit BSD nuk
 shkruan ndonjë kernel për t’ia shtuar sistemit GNU, ndaj një emër i tillë si
 GNU/BSD nuk do t’i shkonte gjërave.</p>
 <p>
 Lidhja mes GNU/Linux-it dhe GNU-së është shumë e ngushtë, dhe për këtë shkak
 emri “GNU/Linux” është i përshtatshëm për të.</p>
 <p>
 Ka një version të GNU-së që përdor një kernel nga NetBSD.  Zhvilluesit e tij
 e quajnë “Debian GNU/NetBSD”, por “GNU/kernelofNetBSD” do të ishte më i
 saktë, ngaqë NetBSD është një sistem i tërë, jo thjesht kerneli.  Ky s’është
 sistem BSD, ngaqë pjesa dërrmuese e sistemit është e njëjtë me sistemin
 GNU/Linux.</p>
 </dd>
 
 <dt id="othersys">Nëse i instaloj mjetet GNU në Windows, mos do të thotë që po xhiroj një
 sistem GNU/Windows? <span class="anchor-reference-id">(<a
 href="#othersys">#othersys</a>)</span></dt>
 
 <dd>
 <p>
 Jo në të njëjtin kuptim që nënkuptojmë me “GNU/Linux”.  Mjetet e GNU-së janë
 thjesht një pjesë e software-it GNU, i cili është thjesht një pjesë e
 sistemit GNU dhe, nën ta prapë, do të kishit një tjetër sistem operativ të
 plotë, i cili s’do të kishte të përbashkët me GNU-në as edhe një rresht
 kod.  Përmbledhtas, kjo është gjendje krejt tjetër nga GNU/Linux.</p>
 </dd>
 
 <dt id="justlinux">A s’mund të përdoret Linux-i pa GNU-në? <span
 class="anchor-reference-id">(<a href="#justlinux">#justlinux</a>)</span></dt>
 
 <dd>
 <p>
 Linux-i përdoret më vete, ose me programe të tjerë të vegjël, në disa
 pajisje.  Këta sisteme të vegjël software-i janë shumë larg prej të qenit
 sistem GNU/Linux.  Përdoruesit nuk i instalojnë ata në PC-ra, fjala vjen,
 dhe mund edhe të mos iu pëlqejnë.  Është e dobishme të thuhet që këto
 pajisje xhirojnë thjesht Linux, për të treguar se sa të ndryshme janë këto
 platforma të vogla nga GNU/Linux-i.</p>
 </dd>
 
 <dt id="howmuch">Sa përqind sistem GNU lypset që një sistem të jetë GNU/Linux? <span
 class="anchor-reference-id">(<a href="#howmuch">#howmuch</a>)</span></dt>
 
 <dd>
 “Sa” është një pyetje pa kuptim, ngaqë sistemi GNU s’ka kufij të përpiktë.
 <p>
 GNU-ja është një sistem operativ i mirëmbajtur nga një bashkësi.  Përfshin
 shumë më tepër gjëra se thjesht paketa software GNU (për të cilat kemi një
 listë), dhe njerëzit shtojnë vazhdimisht paketa.  Pavarësisht këtyre
 ndryshimeve, mbetet ende sistemi GNU, dhe shtimi i Linux-it në të shpie te
 GNU/Linux.  Nëse përdorni një pjesë të sistemit GNU, duke lënë mënjanë
 pjesën tjetër, nuk ka ndonjë mënyrë me mend për të thënë se “sa” përdorët.</p>
 <p>
 Nëse e shohim çështjen në nivel paketash, Linux është një paketë e
 rëndësishme e sistemit GNU/Linux.  Përfshirja e një pakete të rëndësishme
 GNU mjafton për të përligjur kërkesën tonë për përmendje të barasvlershme.
 </p>
 </dd>
 
 <dt id="linuxsyswithoutgnu">A ka sisteme të plotë Linux [sic] pa GNU-në? <span
 class="anchor-reference-id">(<a
 href="#linuxsyswithoutgnu">#linuxsyswithoutgnu</a>)</span></dt>
 
 <dd>
 Ka sisteme të plotë që përmbajnë Linux-in dhe jo GNU-në; Androidi është një
 shembull.   Por është gabim të thirren këta sisteme “Linux”, njësoj siç
 është gabim të quhet GNU një sistem “Linux”.
 <p>
 Android-i është sistem shumë i ndryshëm nga sistemi GNU/Linux &mdash; ngaqë
 këta të dy kanë shumë pak kod të përbashkët.  Në fakt, e vetmja gjë që kanë
 të përbashkët është Linux-i.</p>
 <p>
 Nëse e quani sistemin e plotë GNU/Linux “Linux”, keni për të parë se do t’ju
 nevojitet të thoni gjëra të tilla si, “Android përmban Linux, por s’është
 Linux, ngaqë s’ka bibliotekat dhe mjetet e zakonshme Linux [sic] [duke
 nënkuptuar sistemin GNU]”.</p>
 <p>
 Android-i përmban aq Linux, sa GNU/Linux-i.  Ajo çka nuk ka, është sistemi
 GNU.  Android-i e zëvendëson atë me software Google që funksion goxha
 ndryshe.  Ajo çka e bën Android-in të ndryshëm nga GNU/Linux-i është mungesa
 e GNU-së.</p>
 </dd>
 
 <dt id="usegnulinuxandandroid">Është e saktë të thuhet “përdor Linux”, nëse bëhet fjalë për përdorim të
 GNU/Linux-it dhe të Android-it? <span class="anchor-reference-id">(<a
 href="#usegnulinuxandandroidlinuxsyswithoutgnu">#usegnulinuxandandroidlinuxsyswithoutgnu</a>)</span></dt>
 
 <dd>
 Aspak.  Ky përdorim është kaq problematik sa që njerëzit s’do të kuptojnë
 domethënien e synuar.
 <p>
 Publikut do t’i duket shumë e çuditshme të flitet për përdorim të Android-it
 si “përdorim të Linux-it”.  Është si të bisedohet me dikë dhe mandej të
 thuhet se biseduat me zorrët apo me sistemin e frymëmarrjes së atij personi.</p>
 <p>
 Publiku <em>do ta</em> kuptojë idenë e “të përdorurit të Linux-it”, kur
 është vërtet GNU/Linux, përmes keqkuptimit të rëndomtë: duke e menduar krejt
 sistemin si “Linux”.</p>
 <p>
 Përdorimi i Android-it dhe përdorimi i GNU/Linux-it janë tërësisht të
 ndryshëm, aq të ndryshëm sa lëvizja me automjet dhe lëvizja me një
 biçikletë.  Fakti që dy të parët përmbajnë Linux është pa rëndësi për
 përdorimin e tyre, ashtu si fakti që një makinë dhe një biçikletë janë
 struktura metalike nuk ndikon në përdorimin e këtyre të dyjave.  Nëse doni
 të flisni mbi përdorimin e makinave dhe biçikletave, s’do të flisnit rreth
 “lëvizjeje me objekte metalike” &mdash; veç në bëfshi lojëra me lexuesit.
 Do të thoshit, “përdorim makinash dhe biçikletash”. Po njësoj, rruga e
 qëruar për të folur rreth përdorimit të GNU/Linux-it dhe Android-it është të
 thuhet “përdorimi i GNU/Linux-it dhe Android-it”.</p>
 </dd>
 
 <dt id="helplinus">Pse të mos thirret sistemi “Linux”, sido qoftë, dhe t’i mëshohet rolit të
 Linus Torvalds-it si simbol për bashkësinë tonë? <span
 class="anchor-reference-id">(<a href="#helplinus">#helplinus</a>)</span></dt>
 
 <dd>
 Linus Torvalds është “posteri” (fjalë e zgjedhur nga tjetërkush, jo nga ne)
 për qëllimet e tij, jo tonat.  Synimi i tij është ta bëjë sistemin më
 popullor, dhe beson se vlera e këtij për shoqërinë qëndron thjesht te
 përparësitë praktike që ofron: fuqia e tij, qëndrueshmëria dhe gjetja e tij
 lehtësisht.  Ai nuk ka e mbrojtur kurrë <a
 href="/philosophy/why-free.html">lirinë për të bashkëpunuar</a> si një parim
 etik, e prandaj publiku s’e lidh emrin e “Linux-it” me atë parim.
 <p>
 Linusi e deklaron publikisht mospajtimin e tij me idealet e lëvizjes për
 <em>software</em> të lirë.  Ai, gjatë punësimit të tij, është marrë për
 shumë vjet me <em>software</em> jo të lirë (dhe e ka thënë këtë faqe një
 publiku të gjerë, gjatë një takimi në “Linux” World), dhe u ka bërë ftesë
 publikisht zhvilluesve pasues të Linux-it, kernelit, të përdorin
 <em>software</em> jo të lirë për të punuar mbi të së bashku.  Shkon edhe më
 tej, dhe përçmon njerëzit që këshillojnë se inxhinierët dhe shkencëtarët
 duhet të shqyrtojnë pasojat shoqërore të veprës së tyre teknike&mdash;duke
 hedhur tej kështu mësimet që shoqëria ka marrë nga krijimi i bombës atomike.</p>
 <p>
 Nuk ka asgjë gabim te të shkruarit e një programi të lirë për të mësuar dhe
 për t’u zbavitur; kerneli që shkroi Linus për arsye të tilla qe kontribut i
 rëndësishëm te bashkësia jonë.  Por ky lloj motivimi nuk është arsyeja pse
 ekziston sistemi krejtësisht i lirë, GNU/Linux, dhe as e sigurojnë lirinë
 tonë në të ardhmen.  Publiku lypset ta dijë këtë.  Linusi ka të drejtë të
 promuovojë idetë e tija; megjithatë, njerëzit duhet të jenë të ndërgjegjshëm
 që sistemi operativ në fjalë buron prej idealeve të lirisë, jo prej
 pikëpamjeve të tij.</p>
 </dd>
 
 <dt id="claimlinux">A mos jemi gabim që e etiketojmë veprën e Linus Torvalds-it si GNU? <span
 class="anchor-reference-id">(<a href="#claimlinux">#claimlinux</a>)</span></dt>
 
 <dd>
 <p>
 Do të ishte gabim, ndaj këtë nuk e bëjmë.  Vepra e Torvalds-it është
 Linux-i, kerneli; ne bëjmë kujdes që të mos ia veshim atë vepër Projektit
 GNU ose ta etiketojmë si “GNU”.  Kur flasim për krejt sistemin, emri
 “GNU/Linux” i jep atij një pjesë të hakës.</p>
 </dd>
 
 
 <dt id="linusagreed">A pajtohet Linus Torvalds që Linux-i është thjesht një kernel? <span
 class="anchor-reference-id">(<a href="#linusagreed">#linusagreed</a>)</span></dt>
 
 <dd>
 <p>Ai e pranoi këtë në ato fillime. <a
 href="https://ftp.funet.fi/pub/linux/historical/kernel/old-versions/RELNOTES-0.01">
 Shënimet më të hershme të hedhjeve në qarkullim për Linux-in</a> thoshin:</p>
 <blockquote><p>
 Shumica e mjeteve të përdorura me linux-in janë <em>software</em> GNU dhe
 gjenden nën <em>GNU copyleft</em>. Këto mjete nuk janë pjesë e shpërndarjes
 - për më tepër hollësi, pyetmëni mua (ose GNU-në).
 </p></blockquote>
 </dd>
 
 <dt id="finishhurd">Pse të mos përfundohet kerneli GNU Hurd, të hidhet në qarkullim sistemi GNU
 si një i tërë, dhe të harrohet çështja se çfarë të quhet GNU/Linux? <span
 class="anchor-reference-id">(<a href="#finishhurd">#finishhurd</a>)</span></dt>
 
 <dd>
 Do të donim të na jepej haka për sistemin operativ GNU, pavarësisht se me
 çfarë kerneli është përdorur.
 
 <p>Ta bësh GNU Hurd-in të funksionojë paq, sa të konkurrojë me Linux-in, do të
 ishte punë shumë e madhe, dhe qartazi s’është e nevojshme.  E vetmja gjë e
 gabuar, nga ana etike, me Linux-in si kernel, është përfshirja e “blob”-eve
 <em>firmware</em>; zgjidhja më e mirë e këtij problemi është <a
 href="https://fsf.org/campaigns/priority-projects"> zhvillimi i
 zëvendësimeve të lira për blob-e</a>.</p>
 </dd>
 
 <dt id="lost">Beteja është tashmë e humbur&mdash;shoqëria e ka vendosur dhe ne nuk mund ta
 ndryshojmë, madje pse duhet çuar mendja atje? <span
 class="anchor-reference-id">(<a href="#lost">#lost</a>)</span></dt>
 
 <dd>
 <p>
 Kjo nuk është betejë, është fushatë edukimi.  Se si të quhet një sistem nuk
 është një vendim i vetëm, që të merret në një çast nga “shoqëria”: çdo
 person, çdo ent, mund të vendosë cilin emër të përdorë.  Nuk i bëni dot të
 tjerët të thonë “GNU/Linux”, por mund të vendosni ta quani sistemin
 “GNU/Linux” ju vetë&mdash;dhee duke bërë kështu, do të ndihmoni të edukohen
 të tjerët.</p>
 </dd>
 
 <dt id="whatgood">Shoqëria e ka vendosur dhe ne nuk mund ta ndryshojmë, ndaj sa para bën, edhe
 po të them “GNU/Linux”? <span class="anchor-reference-id">(<a
 href="#whatgood">#whatgood</a>)</span></dt>
 
 <dd>
 <p>
 Nuk bëhet fjalë për gjendje krejt-ose-hiç: pamje të sakta dhe të pasakta
 shpërndahen pak a shumë nga njerëz të ndryshëm.  Nëse e quani një sistem
 “GNU/Linux”, do t’i ndihmoni të tjerët të mësojnë historinë e vërtetë të
 sistemit, origjinën dhe shkakun që e polli.  Nuk mund ta ndreqni
 keqemërtimin kudo vetë, më shumë se sa mundemi ne, por mund të ndihmoni.
 Sikur vetëm ca qindra vetë t’ju shohin duke përdorur termin “GNU/Linux”, i
 bie të keni edukuar një numër domethënës njerëzish përmes shumë pak
 përpjekjeje.  Dhe ca prej tyre do ta shpien ndreqjen edhe te të tjerë.</p>
 </dd>
 
 <dt id="explain">A nuk do të ishte më mirë të quhej sistemi “Linux” dhe t’u mësohej njerëzve
 origjina e njëmendtë e tij, përmes një shpjegimi dhjetëminutësh? <span
 class="anchor-reference-id">(<a href="#explain">#explain</a>)</span></dt>
 
 <dd>
 Nëse na ndihmoni duke u shpjeguar të tjerëve në këtë mënyrë, e vlerësojmë
 mundimin tuaj, por kjo s’është metoda më e mirë.  S’është aq e efektshme sa
 emërtimi e sistemit “GNU/Linux” dhe jua harxhon kohën në mënyrë të
 paefektshme.
 <p>
 Është e paefektshme sepse nuk ka për t’u qartësuar dhe me siguri nuk ka për
 t’u përhapur.  Disa nga njerëzit që dëgjojnë shpjegimin tuaj do t’i vënë
 veshin dhe mund të përvetësojnë përfytyrimin e saktë të origjinës së
 sistemit.  Por si zor t’ua përsërisin shpjegimin të tjerëve, kurdo që vjen
 fjala te sistemi.  Ka gjasa që do ta quajnë “Linux”.  Pa dashur vërtet, do
 të ndihmojnë në përhapjen e përfytyrimit të pasaktë.</p>
 <p>
 Është e paefektshme sepse merr shumë kohë.  Të thuash e të shkruash
 “GNU/Linux” do të hante vetëm pak sekonda në ditë, jo minuta, ndaj arrini të
 përfshini shumë më tepër njerëz në këtë mënyrë.  Bërja e dallimit mes
 Linux-it dhe GNU/Linux-it kur shkruani dhe flisni është me tërë mend rruga
 më e lehtë për të ndihmuar Projektin GNU efektivisht.</p>
 </dd>
 
 <dt id="treatment">Ca persona qeshin me ju kur u kërkoni ta quajnë sistemin GNU/Linux.  Pse ia
 nënshtroni veten këtij trajtimi? <span class="anchor-reference-id">(<a
 href="#treatment">#treatment</a>)</span></dt>
 
 <dd>
 Thirrja e sistemit “Linux” priret t’u japë njerëzve një përfytyrim të gabuar
 të historikut të sistemit dhe të shkaqeve që e pollën.  Njerëzit që qeshin
 me kërkesën tonë ka gjasa të kenë marrë këtë përfytyrim të
 gabuar&mdash;mendojnë se puna jonë u bë nga Linusi, ndaj qeshin kur u
 kërkojmë të na jepet haka.  Sikur ta dinin të vërtetën, ka gjasa se nuk do
 të qesheshin.
 <p>
 Pse i hyjmë rrezikut të bërjes së një kërkese që ndonjëherë i bën njerëzit
 të tallen me ne? Ngaqë shpesh sjell përfundime të dobishme që i ndihin
 Projektit GNU.  Do të rrezikojmë abuzimin e pamerituar, vetëm synimi ynë të
 arrihet.</p>
 <p>
 Po qe se shihni të ndodhë një situatë kaq ironikisht e padrejtë, ju lutemi,
 mos rrini e bëni sehir.  Ju lutemi, tregojuni njerëzve që tallen historinë e
 vërtetë.  Kur të shohin pse kërkesa është e përligjur, ata që kanë pak mend
 do të reshtin së qeshuri.</p>
 </dd>
 
 <dt id="alienate">Ca persona ju dënojnë kur u kërkoni ta quajnë sistemin GNU/Linux.  A nuk
 humbni duke i bërë ata të huaj? <span class="anchor-reference-id">(<a
 href="#alienate">#alienate</a>)</span></dt>
 
 <dd>
 Jo dhe aq.  Njerëzit që nuk e vlerësojnë rolin tonë në zhvillimin e sistemit
 ka pak gjasa të bëjnë përpjekje domethënëse për të na ndihmuar.  Nëse bëjnë
 punë që çon përpara synimet tona, të tilla si hedhje në qarkullim software-i
 të lirë, ka gjasa të ndodhë për shkaqe të tjera pa lidhje, jo se ua kërkuam
 ne.  Ndërkohë, duke u mësuar të tjerëve t’i japin hakën e punës sonë dikujt
 tjetër, po minojnë aftësinë tonë të rekrutojmë ndihmë nga të tjerët.
 <p>
 Nuk ka kuptim të shqetësohemi se mos na largohen njerëz që janë tashmë, më
 së shumti, mosbashkëpunues, dhe është vetëmposhtje të tërhiqesh nga ndreqja
 e një problemi të madh nga frika se mos zemërohen njerëzit që e mbajnë atë
 gjallë.  Prandaj do të vazhdojmë të përpiqemi ta ndreqim keqemërtimin.</p>
 </dd>
 
 <dt id="rename">Pavarësisht nga sa keni kontribuar, a është e ligjshme të riemërtohet
 sistemi operativ? <span class="anchor-reference-id">(<a
 href="#rename">#rename</a>)</span></dt>
 
 <dd>
 <p>
 Nuk po riemërtojmë ndonjë gjë; kemi qenë duke e thirrur këtë sistem “GNU” që
 kur e bëmë të ditur më 1983.  Njerëzit që provuan ta riemërtojnë në “Linux”,
 nuk duhej të kishin bërë ashtu.</p>
 </dd>
 
 <dt id="force">A s’është gabim të detyrohen njerëzit ta quajnë sistemin “GNU/Linux”? <span
 class="anchor-reference-id">(<a href="#force">#force</a>)</span></dt>
 
 <dd>
 <p>
 Do të qe gabim të detyrohen dhe as provojmë.  Ne e quajmë sistemin
 “GNU/Linux” dhe ju kërkojmë të bëni njësoj.</p>
 </dd>
 
 <dt id="whynotsue">Pse të mos paditen njerëzit që e quajnë krejt sistemin “Linux”? <span
 class="anchor-reference-id">(<a href="#whynotsue">#whynotsue</a>)</span></dt>
 
 <dd>
 <p>
 Nuk ka rrethana ligjore për t’i paditur, por meqë besojmë në lirinë e
 fjalës, nuk do të donim ta bënin, sido që të qe.  Ne u kërkojmë njerëzve ta
 quajnë sistemin “GNU/Linux” ngaqë kjo është gjëja e drejtë që duhet bërë.</p>
 </dd>
 
 <dt id="require">A nuk do të duhej të vendosnit diçka te GNU GPL për t’u kërkuar njerëzve ta
 quajnë sistemin “GNU”? <span class="anchor-reference-id">(<a
 href="#require">#require</a>)</span></dt>
 
 <dd>
 <p>
 Qëllimi i GNU GPL-së është të mbrojë lirinë e përdoruesve nga ata që do të
 krijonin versione pronësore të software-it të lirë.  Teksa është e vërtetë
 se ata që e quajnë sistemin “Linux”, shpesh bëjnë gjëra që e kufizojnë
 lirinë e përdoruesit, bie fjala, paketim software-i jo të lirë në sistemin
 GNU/Linux, ose madje edhe zhvillim software-i jo të lirë për qëllime të
 tilla, akti i thjeshtë i emërtimit të sistemit “Linux” nuk u mohon, në
 vetvete, përdoruesve lirinë e tyre.  Duket jo e përshtatshme ta bësh GPL-në
 të kufizojë se ç’emër mund të përdoret për sistemin.</p>
 </dd>
 
 <dt id="BSDlicense">Meqë kundërshtuat domosdoshmërinë e përmendjes së Universitetit të
 Kalifornisë sipas lejes origjinale BSD, a nuk është hipokrizi të kërkohet
 përmendja e projektit GNU? <span class="anchor-reference-id">(<a
 href="#BSDlicense">#BSDlicense</a>)</span></dt>
 
 <dd>
 Do të ishte hipokrizi të bëhej emri GNU/Linux domosdoshmëri licence, dhe as
 nuk duam.  Ne vetëm <em>kërkojmë</em> që ju të na jepni hakun që meritojmë.
 
 <p>
 Ju lutemi, mbani shënim që ka të paktën <a href="/licenses/bsd.html"> dy
 licenca të ndryshme BSD</a>.  Për hir të qartësisë, ju lutemi, mos përdorni
 termin “licencë BSD” pa specifikuar se për cilën bëhet fjalë.</p>
 </dd>
 
 <dt id="deserve">Meqë dështuat të vendosnit diçka te GNU GPL-ja, për t’u kërkuar njerëzve ta
 quajnë sistemin “GNU”, mirë t’ju bëhet; pse ankoheni tani? <span
 class="anchor-reference-id">(<a href="#deserve">#deserve</a>)</span></dt>
 
 <dd>
 Pyetja nënkupton një parakusht të përgjithshëm etik deri diku të
 debatueshëm: që, nëse njerëzit nuk ju detyrojnë t’i trajtoni pa hile, e keni
 tagër të përfitoni prej tyre sa të doni.  Me fjalë të tjera, merr të
 mirëqenë që forca të jep të drejtë.
 <p>
 Shpresojmë se nuk pajtoheni me këtë parakusht, njësoj si ne.</p>
 </dd>
 
 <dt id="contradict">Mos do të ishte më mirë të mos i dilnit kundër asaj çka shumë vetë e
 besojnë? <span class="anchor-reference-id">(<a
 href="#contradict">#contradict</a>)</span></dt>
 
 <dd>
 Nuk mendojmë se duhet të merremi me grupe të mëdhenj njerëzish ngaqë këta
 janë ngatërruar.  Shpresojmë që edhe ju do të vendosni që e vërteta është e
 rëndësishme.
 <p>
 Nuk do të mundnim kurrë të zhvillonim një sistem operativ të lirë pa mohuar
 së pari besëtytninë, të kultivuar nga shumë njerëz, që software-i pronësor
 është i ligjshëm dhe i pranueshëm.</p>
 </dd>
 
 <dt id="somanyright">Meqë shumë vetë e quajnë “Linux”, a e bën kjo të saktë? <span
 class="anchor-reference-id">(<a href="#somanyright">#somanyright</a>)</span></dt>
 
 <dd>
 <p>
 Nuk besojmë se popullariteti i një gabimi e shndërron atë në një të vërtetë.</p>
 </dd>
 
 <dt id="knownname">A s’është më mirë të quhet sistemi me emrin që e njohin shumica e
 përdoruesve? <span class="anchor-reference-id">(<a
 href="#knownname">#knownname</a>)</span></dt>
 
 <dd>
 <p>
 Përdoruesit nuk është se janë të paaftë të nxënë. Meqë “GNU/Linux” përfshin
 “Linux”, do ta kuptojnë se për çfarë po flisni.  Nëse me raste shtoni
 “(referuar shpesh gabimisht si “Linux”)”, do ta kuptojnë.</p>
 </dd>
 
 <dt id="winning">Mjaft vetë janë të ndjeshëm mbi çka është e leverdishme apo se kush po
 fiton, jo rreth argumenteve të drejtë apo të gabuar.  A nuk mund ta
 përthithni mbështetjen e tyre përmes një rruge tjetër? <span
 class="anchor-reference-id">(<a href="#winning">#winning</a>)</span></dt>
 
 <dd>
 Të bësh kujdes vetëm për çka të leverdis, ose për kë po fiton, është trajtim
 i pamoral i jetës.  Software-i jo i lirë është një shembull i këtij trajtimi
 të pamoralshëm dhe lulëzon mbi të.  Ndaj për ne do të ishte vetëmposhtje t’i
 përulemi këtij trajtimi, parë në perspektivë afatgjatë.  Ne do të vazhdojmë
 të flasim me termat e të saktës dhe të gabuarës.
 <p>
 Shpresojmë të jeni një prej atyre për të cilët e sakta dhe e gabuara kanë
 rëndësi.</p>
 </dd>
 
 </dl>
 </div>
 
 <div class="translators-notes">
 
 <!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.-->
  </div>
 </div>
 
 <!-- for id="content", starts in the include above -->
 <!--#include virtual="/server/footer.sq.html" -->
 <div id="footer" role="contentinfo">
 <div class="unprintable">
 
 <p>Ju lutemi, pyetjet dhe kërkesat e përgjithshme rreth FSF-së &amp; GNU-së
 dërgojini te <a href="mailto:gnu@gnu.org">&lt;gnu@gnu.org&gt;</a>.  Ka
 gjithashtu <a href="/contact/">mënyra të tjera për t’u lidhur me</a>
 FSF-në.  Njoftimet për lidhje të dëmtuara dhe ndreqje apo këshilla të tjera
 mund të dërgohen te <a
 href="mailto:webmasters@gnu.org">&lt;webmasters@gnu.org&gt;</a>.</p>
 
 <p>
 <!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph,
         replace it with the translation of these two:
 
         We work hard and do our best to provide accurate, good quality
         translations.  However, we are not exempt from imperfection.
         Please send your comments and general suggestions in this regard
         to <a href="mailto:web-translators@gnu.org">
 
         &lt;web-translators@gnu.org&gt;</a>.</p>
 
         <p>For information on coordinating and contributing translations of
         our web pages, see <a
         href="/server/standards/README.translations.html">Translations
         README</a>. -->
 Përpiqemi fort dhe bëjmë sa mundemi për të ofruar përkthime me cilësi të
 mirë dhe të përpikta.  Megjithatë, nuk jemi të përjashtuar nga
 papërsosmëritë. Ju lutemi, komentet dhe këshillat e përgjithshme lidhur me
 këtë dërgojini te <a
 href="mailto:web-translators@gnu.org">&lt;web-translators@gnu.org&gt;</a>.</p><p>Për
 të dhëna mbi bashkërendimin dhe parashtrimin e përkthimeve të faqeve tona
 web, shihni <a href="/server/standards/README.translations.html">README për
 përkthimet</a>.</p>
 </div>
 
 <!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to
      files generated as part of manuals) on the GNU web server should
      be under CC BY-ND 4.0.  Please do NOT change or remove this
      without talking with the webmasters or licensing team first.
      Please make sure the copyright date is consistent with the
      document.  For web pages, it is ok to list just the latest year the
      document was modified, or published.
 
      If you wish to list earlier years, that is ok too.
      Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying
      years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable
      year, i.e., a year in which the document was published (including
      being publicly visible on the web or in a revision control system).
 
      There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers
      Information document, www.gnu.org/prep/maintain. -->
 <p>Të drejta kopjimi &copy; 2001-2011, 2013-2018, 2020, 2022 Free Software
 Foundation, Inc.</p>
 
 <p>Kjo faqe mund të përdoret sipas një licence <a rel="license"
 href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/">Creative Commons
 Attribution-NoDerivatives 4.0 International License</a>.</p>
 
 <!--#include virtual="/server/bottom-notes.sq.html" -->
 <div class="translators-credits">
 
 <!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.-->
  </div>
 
 <p class="unprintable"><!-- timestamp start -->
 U përditësua më:
 
 $Date: 2022/08/15 10:37:48 $
 
 <!-- timestamp end -->
 </p>
 </div>
 </div>
 <!-- for class="inner", starts in the banner include -->
 </body>
 </html>