freedom-or-power.html (11009B)
1 <!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/freedom-or-power.en.html" --> 2 3 <!--#include virtual="/server/header.sq.html" --> 4 <!-- Parent-Version: 1.96 --> 5 <!-- This page is derived from /server/standards/boilerplate.html --> 6 <!--#set var="TAGS" value="essays licensing copyleft" --> 7 <!--#set var="DISABLE_TOP_ADDENDUM" value="yes" --> 8 9 <!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> 10 <title>Liri Apo Pushtet? - Projekti GNU - Free Software Foundation</title> 11 <style type="text/css" media="print,screen"><!-- 12 .epigraph { margin: 2em 0 2em 15%; color: #444; } 13 --> 14 </style> 15 <meta http-equiv="Keywords" content="GNU, FSF, Free Software Foundation, Linux, e përgjithshme, publik, licencë, 16 gpl, general public license, liri, software, pushtet, të drejta" /> 17 <meta http-equiv="Description" content="Në këtë sprovë, Liri apo Pushtet?, Bradley M. Kuhn dhe Richard M. Stallman 18 diskutojnë arsyet pse lëvizja e software-it të lirë nuk i del në mbrojtje të 19 ashtuquajturës liri për të zgjedhur çfarëdo licence që doni për software-in 20 që shkruani." /> 21 22 <!--#include virtual="/philosophy/po/freedom-or-power.translist" --> 23 <!--#include virtual="/server/banner.sq.html" --> 24 <!--#include virtual="/philosophy/ph-breadcrumb.sq.html" --> 25 <!--GNUN: OUT-OF-DATE NOTICE--> 26 <!--#include virtual="/server/top-addendum.sq.html" --> 27 <div class="article reduced-width"> 28 <h2>Liri apo Pushtet?</h2> 29 30 <address class="byline">nga Bradley M. Kuhn dhe Richard M. Stallman</address> 31 32 <blockquote class="epigraph"> 33 <p>Dashuria për liri është dashuri për të tjerët; dashuria për pushtet është 34 dashuri për veten. —<i>William Hazlitt</i></p> 35 </blockquote> 36 37 <p> 38 Në lëvizjen për software të lirë, ne jemi për liri të përdoruesve të 39 software-it. Idetë tona i formuluam duke parë se cilat liri janë të 40 domosdoshme për një rrugë të mbarë jetese, dhe i lejojnë programet e 41 dobishme të farkëtojnë një bashkësi dashamirësie, bashkëveprimi dhe 42 bashkëpunimi. <a href="/philosophy/free-sw.html">Kriteri ynë për software 43 të lirë</a> përcakton liritë që u duhen përdoruesve të një programi për të 44 mundur të bashkëpunojnë në një bashkësi.</p> 45 46 <p> 47 Ne jemi për lirinë e programuesve dhe për liri të përdoruesve gjithashtu. 48 Shumica prej nesh janë programues, dhe duam liri për veten dhe për ju 49 gjithashtu. Por secili prej nesh përdor software të shkruar nga të tjerë, 50 dhe duam liri teksa e përdorim atë software, jo thjesht kur përdorim kod nga 51 vetja. Jemi për liri për krejt përdoruesit, qoftë nëse këta programojnë 52 shpesh, me raste, ose fare.</p> 53 54 <p> 55 Por një e ashtuquajtur liri, të cilës nuk i dalim në mbrojtje, është 56 “liria për të zgjedhur çfarëdo licence që të doni për software-in që 57 shkruani.” Ne e hedhim poshtë këtë, ngaqë është vërtet një formë 58 pushteti, jo lirie.</p> 59 60 <p> 61 Ky dallim shpesh i anashkaluar është kyç. Liri do të thotë të jeni në 62 gjendje të merrni vendime që prekin kryesisht ju vetë; pushtet do të thotë 63 të merrni vendime që prekin më shumë të tjerët se sa ju. Nëse ngatërrojmë 64 lirinë me pushtetin, do të dështojmë në mbrojtjen e lirisë së vërtetë.</p> 65 66 <p> 67 Bërja pronësor e një programi është ushtrim pushteti. Ligji i sotëm i të 68 drejtave të kopjimit ua akordon zhvilluesve të software-it atë pushtet, në 69 mënyrë që ata dhe vetëm ata të zgjedhin rregullat për t’ua imponuar 70 gjithkujt tjetër — një numër relativisht i vogël personash marrin 71 vendime bazë lidhur me software-in, për krejt përdoruesit, përgjithësisht 72 duke u mohuar këtyre lirinë. Kur përdoruesit nuk i gëzojnë liritë që 73 përkufizojnë software-in e lirë, ata s’mund të dinë se ç’kryen programi, 74 s’mund të kontrollojnë për deriçka të pasme, s’mund të vëzhgojnë për viruse 75 dhe krimba të mundshëm, dhe s’mund të mësojnë dot se ç’të dhëna personale 76 raportohen (apo të ndalin raportimet, edhe nëse arrijnë t’i zbulojnë). Nëse 77 prishet, s’mund ta ndreqin; u duhet të presin që zhvilluesit të ushtrojnë 78 pushtetin e tyre dhe ta bëjnë këtë. Nëse thjesht s’është dhe aq ai që u 79 duhet, ngecin me të. S’mund ta ndihmojnë njëri-tjetrin për ta përmirësuar.</p> 80 81 <p> 82 Shpesh zhvillues të software-it pronësor janë biznese. Ne të lëvizjes së 83 software-it të lirë nuk jemi kundër biznesit, por e kemi parë se ç’ndodh kur 84 një biznes software-i është “i lirë” të imponojë arbitrarisht 85 rregulla mbi përdoruesit e software-it. Microsoft-i është një shembull i 86 rëndë se si mohimi i lirive të përdoruesve mund të shpjerë në dëm të 87 drejtpërdrejtë, por s’është shembulli i vetëm. Edhe kur nuk ka monopol, 88 software-i pronësor i bën dëm shoqërisë. Të mund të zgjedhësh pronar, nuk 89 do të thotë liri.</p> 90 91 <p> 92 Diskutimet mbi të drejtat dhe rregullat për software-in shpesh janë 93 përqendruar vetëm te interesat e programuesve. Pak vetë në botë programojnë 94 rregullisht, dhe më pak akoma janë pronarë biznesesh software-i pronësor. 95 Por shumica e njerëzimit sot përdor kompjutera (në veçanti, telefona të 96 mençur) dhe përdor pra <em>software</em>, kështu që zhvilluesit e 97 software-it tani kontrollojnë se si ai rron, vepron, komunikon, dhe dëfren. 98 Çështjet etike dhe politike nuk trajtohen nga slogani “liri zgjedhjeje 99 (vetëm për zhvilluesit)”.</p> 100 101 <p> 102 Nëse “kush ka kodin, bën ligjin,” <a href="#f1">(1)</a> atëherë 103 pyetja e vërtetë me të cilën ndeshemi është: cili do të duhej të 104 kontrollonte kodin që ju përdorni — ju, apo ca kokrra nga një elitë? 105 Ne besojmë se gëzoni të drejtën të kontrolloni software-in që përdorni, dhe 106 qëllimi i software-i të lirë është dhënia juve e atij kontrolli.</p> 107 108 <p> 109 Ne besojmë se ju duhet të vendosni ç’të bëni me software-in që përdorni; 110 por, kjo s’është ajo që thotë ligji sot. Ligji i sotëm i të drejtave të 111 kopjimit na vendos në pozicion pushteti mbi përdoruesit e kodit tonë, na 112 pëlqen apo jo neve. Përgjigja etike ndaj kësaj gjendjeje është të shpallet 113 liria për çdo përdorues, ashtu si Karta e të Drejtave u mendua ta ushtronte 114 pushtetin qeveritar duke garantuar liritë e çdo shtetasi. Për këtë është 115 licenca <a href="/licenses/copyleft.html">GNU General Public License</a>: ju 116 vë juve në kontroll të përdorimit që i bëni software-it, teksa <a 117 href="/philosophy/why-copyleft.html">ju mbron nga të tjerët</a> që do të 118 donin të merrnin kontrollin e vendimeve tuaja.</p> 119 120 <p> 121 Dora-dorës që gjithnjë e më shumë përdorues të kuptojnë se kush ka kodin bën 122 ligjin, dhe ta ndjejnë se lirinë e meritojnë edhe ata, do të shohin 123 rëndësinë e lirive të cilat mbrojmë, ashtu si gjithnjë e më shumë përdorues 124 kanë arritur të çmojnë vlerën praktike të software-it të lirë që zhvillojmë.</p> 125 126 <h3 class="footnote">Poshtëshënim</h3> 127 <ol> 128 <li id="f1">William J. Mitchell, <cite>City of Bits: Space, Place, and the Infobahn 129 </cite> (Cambridge, Mass.: MIT Press, 1995), f. 111, siç citohet nga 130 Lawrence Lessig tek <cite>Kod dhe Ligje të Tjera të Kiberhapësirës, Version 131 2.0</cite> (New York, NY: Basic Books, 2006), p. 5.</li> 132 </ol> 133 134 <hr class="no-display" /> 135 <div class="edu-note c"><p id="fsfs">Kjo sprovë është botuar te <a 136 href="https://shop.fsf.org/product/free-software-free-society/"><cite>Software 137 i Lirë, Shoqëri e Lirë: Sprova të Përzgjedhura të Richard 138 M. Stallman-it</cite></a>.</p></div> 139 </div> 140 141 <div class="translators-notes"> 142 143 <!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> 144 </div> 145 </div> 146 147 <!-- for id="content", starts in the include above --> 148 <!--#include virtual="/server/footer.sq.html" --> 149 <div id="footer" role="contentinfo"> 150 <div class="unprintable"> 151 152 <p>Ju lutemi, pyetjet dhe kërkesat e përgjithshme rreth FSF-së & GNU-së 153 dërgojini te <a href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Ka 154 gjithashtu <a href="/contact/">mënyra të tjera për t’u lidhur me</a> 155 FSF-në. Njoftimet për lidhje të dëmtuara dhe ndreqje apo këshilla të tjera 156 mund të dërgohen te <a 157 href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> 158 159 <p> 160 <!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, 161 replace it with the translation of these two: 162 163 We work hard and do our best to provide accurate, good quality 164 translations. However, we are not exempt from imperfection. 165 Please send your comments and general suggestions in this regard 166 to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> 167 168 <web-translators@gnu.org></a>.</p> 169 170 <p>For information on coordinating and contributing translations of 171 our web pages, see <a 172 href="/server/standards/README.translations.html">Translations 173 README</a>. --> 174 Përpiqemi fort dhe bëjmë sa mundemi për të ofruar përkthime me cilësi të 175 mirë dhe të përpikta. Megjithatë, nuk jemi të përjashtuar nga 176 papërsosmëritë. Ju lutemi, komentet dhe këshillat e përgjithshme lidhur me 177 këtë dërgojini te <a 178 href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p><p>Për 179 të dhëna mbi bashkërendimin dhe parashtrimin e përkthimeve të faqeve tona 180 web, shihni <a href="/server/standards/README.translations.html">README për 181 përkthimet</a>.</p> 182 </div> 183 184 <!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to 185 files generated as part of manuals) on the GNU web server should 186 be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this 187 without talking with the webmasters or licensing team first. 188 Please make sure the copyright date is consistent with the 189 document. For web pages, it is ok to list just the latest year the 190 document was modified, or published. 191 192 If you wish to list earlier years, that is ok too. 193 Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying 194 years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable 195 year, i.e., a year in which the document was published (including 196 being publicly visible on the web or in a revision control system). 197 198 There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers 199 Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> 200 <p>Të drejta kopjimi © 2001, 2009, 2021 Bradley M. Kuhn dhe Richard 201 M. Stallman</p> 202 203 <p>Lejohet kopjimi fjalë për fjalë dhe shpërndarja e krejt këtij artikulli, me 204 çfarëdo mjeti, pa pagesë, me kusht që ky shënim të ruhet.</p> 205 206 <!--#include virtual="/server/bottom-notes.sq.html" --> 207 <div class="translators-credits"> 208 209 <!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> 210 </div> 211 212 <p class="unprintable"><!-- timestamp start --> 213 U përditësua më: 214 215 $Date: 2021/10/01 17:39:49 $ 216 217 <!-- timestamp end --> 218 </p> 219 </div> 220 </div> 221 <!-- for class="inner", starts in the banner include --> 222 </body> 223 </html>