compromise.html (15755B)
1 <!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/compromise.en.html" --> 2 3 <!--#include virtual="/server/header.sq.html" --> 4 <!-- Parent-Version: 1.96 --> 5 <!-- This page is derived from /server/standards/boilerplate.html --> 6 <!--#set var="TAGS" value="essays upholding action" --> 7 <!--#set var="DISABLE_TOP_ADDENDUM" value="yes" --> 8 9 <!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> 10 <title>Shmangie Kompromisesh Rrënuese - Projekti GNU - Free Software Foundation</title> 11 <style type="text/css" media="print,screen"><!-- 12 .imgleft, .imgright { display: block; height: 4.25em; width: auto; } 13 @media (max-width:25em) { 14 .imgleft, .imgright { float: none; margin: 0 auto; } 15 } 16 --> 17 </style> 18 19 <!--#include virtual="/philosophy/po/compromise.translist" --> 20 <!--#include virtual="/server/banner.sq.html" --> 21 <!--#include virtual="/philosophy/ph-breadcrumb.sq.html" --> 22 <!--GNUN: OUT-OF-DATE NOTICE--> 23 <!--#include virtual="/server/top-addendum.sq.html" --> 24 <div class="article reduced-width"> 25 <h2>Shmangie Kompromisesh Rrënuese</h2> 26 27 <address class="byline">nga Richard Stallman</address> 28 29 <p class="introduction">Njëzetepesë vjet më parë, <a href="/gnu/initial-announcement.html">më 27 30 shtator, 1983, njoftova një plan</a> për të krijuar një sistem operativ 31 tërësisht të lirë, të quajtur GNU - sipas “GNU's Not Unix”. Si pjesë e 32 përvjetorit të njëzetepestë të sistemit GNU, kam shkruar këtë artikull se si 33 bashkësia jonë mund të shmangë kompromise rrënuese. Përtej shmangies së 34 kompromiseve të tilla, ka mjaft rrugë me të cilat mund <a 35 href="/help/help.html"> të ndihmoni GNU-në</a> dhe software-in e lirë. Një 36 rrugë është t’i thuhet jo përdorimit të programeve jo të lira apo një 37 dreqshërbimi internetor sa më shpesh që mundeni, ose <a 38 href="/philosophy/saying-no-even-once.html"> qoftë edhe një herë</a>.</p> 39 <hr class="no-display" /> 40 41 <p>Lëvizja e software-it të lirë synon për një ndryshim shoqëror: <a 42 href="/philosophy/free-sw.html">për ta bërë krejt software-in të lirë</a>, 43 që kështu krejt përdoruesit e software-it të jenë të lirë dhe të mund të 44 jenë pjesë e një bashkësie bashkëpunimi. Çdo program jo i lirë i jep 45 zhvilluesit të tij pushtet të padrejtë mbi përdoruesit. Synimi ynë është 46 t’i japim fund kësaj padrejtësie.</p> 47 48 <p>Rruga për te liria është <a 49 href="https://www.fsf.org/bulletin/2008/spring/the-last-mile-is-always-the-hardest/"> 50 udhë e gjatë</a>. Do të duhen shumë hapa dhe shumë vite për të arritur në 51 një botë në të cilën të jetë normale për përdoruesit e software-it të lirë 52 të kenë liri. Disa nga këto hapa janë të zorshëm dhe duan sakrificë. Disa 53 prej tyre bëhen më të lehtë, nëse bëjmë kompromise me njerëz që kanë synime 54 të tjera.</p> 55 56 <img src="/graphics/gplv3-with-text-136x68.png" alt=" [Stemë e GPL-së] " 57 class="imgright" /> 58 59 <p>Ndaj, <a href="https://www.fsf.org/">Free Software Foundation</a> bën 60 kompromise - madje dhe të mëdha. Për shembull, bëmë kompromise mbi kushtet 61 e lidhura me patentat në versionin 3 të licencës <a 62 href="/licenses/gpl.html">GNU General Public License</a> (GNU GPL), që 63 kështu shoqëri të mëdha të kontribuojnë dhe të shpërndajnë <em>software</em> 64 të mbuluar nga GPLv3, duke sjellë kështu disa patenta nën efektin e këtyre 65 kushteve. </p> 66 67 <img src="/graphics/lgplv3-with-text-154x68.png" alt=" [Stemë e LGPL-së] " 68 class="imgleft" /> 69 70 <p>Synimi i <a href="/licenses/lgpl.html">The Lesser GPL</a> është një 71 kompromis: e përdorim në disa biblioteka të lira të caktuara për të lejuar 72 përdorimin e tyre në programe jo të lira, ngaqë mendojmë se ndalimi ligjor i 73 kësaj në fakt do t’i shpjerë zhvilluesit drejt bibliotekash pronësore. 74 Pranojmë dhe instalojmë kod në programe GNU për t’i bërë të funksionojnë me 75 programe të rëndomtë jo të lirë, si dhe dokumentojmë dhe publikojmë këtë në 76 rrugë që nxisin përdoruesit e të fundit të instalojnë të parin, por jo 77 anasjelltas. Përkrahim fushata specifike me të cilat pajtohemi, edhe pse 78 nuk pajtohemi plotësisht me grupe pas tyre.</p> 79 80 <p>Por hedhim poshtë disa kompromise, edhe pse mjaft të tjerë në bashkësinë 81 tonë janë gati t’i bëjnë. Për shembull, <a 82 href="/distros/free-system-distribution-guidelines.html"> vëmë emrin tonë në 83 krah vetëm të shpërndarjeve GNU/Linux</a> që e kanë rregull të mos 84 përfshijnë <em>software</em> jo të lirë ose që i shpien përdoruesit të 85 instalojnë të tillë. Dalja në krah të shpërndarjeve jo të lira do të ishte 86 një kompromis <abbr title="rrënues (rrënues) mbi. Që sjell shkatërrim ose 87 humbje të rënda, rrënimtar.">rrënues</abbr>.</p> 88 89 <p>Kompromiset janë rrënuese nëse do të punonin kundër synimeve tonë, në 90 perspektivë afatgjatë. Kjo mund të ndodhë ose në nivelin e ideve, ose në 91 atë të veprimeve.</p> 92 93 <p>Në nivelin e ideve, kompromise rrënuese janë ato që përforcojnë premisat që 94 kërkojmë të ndryshojmë. Synimi ynë është një botë ku përdoruesit e 95 software-it janë të lirë, por ende sot shumica e përdoruesve të kompjuterit 96 as që njohin një problem lirie. Kanë bërë të tyret vlera të “konsumatorit”, 97 që do të thotë se e gjykojnë çfarëdo programi vetëm nga karakteristikat 98 praktike, bie fjala, çmimi ose lehtësia që ofron.</p> 99 100 <p>Libri klasik i Dale Carnegie-s për të ndihmuar veten, <cite>Si të Bëni Shokë 101 dhe të Ndikoni Te Njerëzit</cite>, këshillon se rruga më efikase për të 102 bindur dikë të bëjë diçka është t’i paraqiten argumente tërheqëse për vlerat 103 e tij. Ka rrugë përmes të cilave të bëhemi tërheqës kundrejt vlerash 104 konsumi, tipike në shoqërinë tonë. Për shembull, software-i i lirë i marrë 105 falas mund t’u kursejë para përdoruesve. Mjaft programe të lira janë 106 gjithashtu të leverdishëm dhe të qëndrueshëm. Përmendja e këtyre 107 përfitimeve praktike ka dalë me sukses në bindjen e mjaft përdoruesve të 108 adoptojnë programe të ndryshme të lira, disa prej të cilave tanimë janë 109 mjaft të suksesshme.</p> 110 111 <p>Nëse e shumta e asaj që doni të arrini, është bërja e më shumë vetëve të 112 përdorin ca programe të lira, mund të vendosni të mos flisni mbi konceptin e 113 lirisë dhe të përqendroheni vetëm te përparësitë praktike parë nga 114 këndvështrimi i vlerave të konsumit. Kjo është ajo që bën termi “burim i 115 hapët” dhe retorika përshoqëruar atij.</p> 116 117 <p>Ky trajtim mund të na shpjerë vetëm pjesërisht te synimi i lirisë. Njerëzit 118 që përdorin <em>software</em> të lirë vetëm pse është me leverdi, do të 119 rrinë në të aq gjatë sa është më me leverdi. Dhe s’do të gjejnë arsye pse 120 të mos përdoren programe pronësore të leverdishme tok me të.</p> 121 122 <p>Filozofia e burimit të hapët presupozon dhe përpiqet të jetë tërheqëse për 123 vlera të konsumit, i afirmon dhe i përforcon ato. Kjo është arsyeja pse <a 124 href="/philosophy/open-source-misses-the-point.html">nuk mbrojmë burimin e 125 hapët.</a></p> 126 127 <div class="pict narrow"> 128 <img src="/graphics/gnulaptop.png" 129 alt="[Gnu Pezull, me një laptop]" /> 130 </div> 131 132 <p>Për të rrënjosur një bashkësi plotësisht të lirë dhe për shumë kohë, na 133 duhet të bëjmë më shumë se sa të kemi njerëz që përdorin ca 134 <em>software</em> të lirë. Na duhet të përhapim idenë e gjykimit të 135 software-it (dhe gjërave të tjera) sipas “vlerave të qytetarit”, bazuar në 136 faktin se respekton a jo lirinë dhe bashkësinë e përdoruesve, jo thjesht në 137 lehtësitë që sjell. Atëherë njerëzit s’do të bien në kurthin e një programi 138 pronësor që ka si karrem një veçori tërheqëse, të leverdishme.</p> 139 140 <p>Për të promovuar vlera qytetarie, na duhet të flasim për to dhe të tregojmë 141 se si janë themeli i veprimeve tona. Duhet të hedhim poshtë kompromisin e 142 Dale Carnegie-së që do të ndikonte veprimet e tyre përmes daljes në krah të 143 vlerave të konsumit.</p> 144 145 <p>Kjo jo për të thënë se s’mund të citojmë fare përparësi praktike - mundemi 146 dhe e bëjmë. Problem bëhet vetëm kur përparësia praktike zë kryet e vendit 147 dhe e kalon lirinë në prapaskenë. Ndaj, kur citojmë përparësitë praktike të 148 software-it të lirë, përsërisim shpesh se ato janë arsye thjesht <em>shtesë, 149 dytësore</em> për ta parapëlqyer.</p> 150 151 <p>Nuk mjafton t’i bëjmë fjalët tona të puqen me idealet tona; me to duhet të 152 puqen edhe veprimet tona. Ndaj edhe duhet të shmangim kompromise që 153 përfshijnë kryerjen ose legjitimimin e gjërave që synojmë t’i heqim qafe.</p> 154 155 <p>Për shembull, përvoja tregon se mund të tërhiqni disa përdorues te <a 156 href="/gnu/why-gnu-linux.html">GNU/Linux</a>, nëse përfshini disa programe 157 jo të lira. Kjo mund të thoshte një aplikacion të bukur jo të lirë, që do 158 të bjerë në sy të ca përdoruesve, ose një platformë programimi jo të lirë, 159 bie fjala <a href="/philosophy/java-trap.html">Java</a> (dikur), ose Flash 160 (ende), ose një përudhës jo të lirë pajisjeje që lejon funksionim të ca 161 modeleve <em>hardware</em>.</p> 162 163 <p>Këto kompromise janë tunduese, por minojnë. Nëse shpërndani software jo të 164 lirë, ose i drejtoni njerëzit drejt tij, do të shihni se është e zorshme të 165 thoni “Software-i jo i lirë është padrejtësi, problem shoqëror dhe duhet t’i 166 japim fund”. Dhe edhe nëse vazhdoni t’i thoni këto fjalë, veprimet tuaja do 167 t’u heqin themelin atyre.</p> 168 169 <p>Problemi këtu nuk është nëse duhet të jenë <em>të aftë</em> apo duhen 170 <em>lejuar</em> njerëzit të instalojnë <em>software</em> jo të lirë; një 171 sistem për përdorim të përgjithshëm i bën të aftë dhe u lejon përdoruesve të 172 bëjnë ç’të duan. Problemi është i udhëheqim apo jo përdoruesit drejt 173 software-it jo të lirë. Se ç’bëjnë ata vetë, është përgjegjësi e tyre; se 174 ç’bëjmë ne për ta dhe se për ku i drejtojmë, është e jona. S’duhet t’i 175 shpiem përdoruesit drejt software-i pronësor, si të qe ky zgjidhja, ngaqë 176 software-i pronësor është problemi.</p> 177 178 <p>Një kompromis rrënues s’është thjesht ndikim i dëmshëm mbi të tjerët. Mund 179 të shtrembërojë vlerat tuaja, gjithashtu, përmes disonancës konjitive. Nëse 180 keni disa vlera, por veprimet tuaja lënë të nënkuptohen të tjera vlera, që 181 bien ndesh me të parat, gjasat janë që të ndryshoni vlerat tuaja ose 182 veprimet tuaja që të zgjidhet kundërshtia. Kështu, projekte që flasin vetëm 183 për përparësi praktike, ose i shpien njerëzit drejt ndonjë software-i jo të 184 lirë, thuajse përherë shmangin qoftë edhe <em>të sugjerojnë</em> se 185 software-i i lirë është jo etik. Për përqafuesit e këtij, si dhe për 186 publikun, ata përforcojnë vlerat e konsumit. Ne duhet t’i hedhim tej këto 187 kompromise, nëse duam t’i mbajmë të palëkundurat vlerat tona.</p> 188 189 <p>Nëse doni të kaloni në software-in e lirë pa komprometuar synimin e lirisë, 190 hidhni një sy te <a href="https://www.fsf.org/resources">pjesa e FSF-së për 191 burime</a>. Aty radhiten <em>hardware</em> dhe formësime makinash që 192 funksionojnë në software-in e lirë, <a href="/distros/distros.html"> 193 shpërndarje GNU/Linux tërësisht të lira</a>, për instalim, si dhe <a 194 href="http://directory.fsf.org/"> mijëra paketa software-i të lirë</a> që 195 funksionojnë në një mjedis 100 përqind software-i të lirë. Nëse doni të 196 ndihmoni bashkësinë të qëndrojë në udhën e lirisë, një rrugë e rëndësishme 197 është të mbrohen publikisht vlerat e qytetarisë. Kur njerëzit diskutojnë 198 ç’është e mirë a e keqe, ose ç’të bëhet, përmendni vlerat e lirisë dhe 199 bashkësisë dhe debatoni duke u nisur prej tyre.</p> 200 201 <p>Një rrugë që ju lejon të ecni më shpejt s’është më e mirë, nëse shpie në 202 vend të gabuar. Kompromisi është thelbësor për të arritur një synim 203 ambicioz, por bëni kujdes me kompromiset që shpien larg synimit.</p> 204 205 <hr class="column-limit"/> 206 207 <p> 208 Për një pikëpamje të ngjashme, në një fushë tjetër të jetës, shihni <a 209 href="https://www.guardian.co.uk/commentisfree/2011/jul/19/nudge-is-not-enough-behaviour-change"> 210 “Nudge” is not enough</a>. 211 </p> 212 </div> 213 214 <div class="translators-notes"> 215 216 <!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> 217 </div> 218 </div> 219 220 <!-- for id="content", starts in the include above --> 221 <!--#include virtual="/server/footer.sq.html" --> 222 <div id="footer" role="contentinfo"> 223 <div class="unprintable"> 224 225 <p>Ju lutemi, pyetjet dhe kërkesat e përgjithshme rreth FSF-së & GNU-së 226 dërgojini te <a href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Ka 227 gjithashtu <a href="/contact/">mënyra të tjera për t’u lidhur me</a> 228 FSF-në. Njoftimet për lidhje të dëmtuara dhe ndreqje apo këshilla të tjera 229 mund të dërgohen te <a 230 href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> 231 232 <p> 233 <!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, 234 replace it with the translation of these two: 235 236 We work hard and do our best to provide accurate, good quality 237 translations. However, we are not exempt from imperfection. 238 Please send your comments and general suggestions in this regard 239 to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> 240 241 <web-translators@gnu.org></a>.</p> 242 243 <p>For information on coordinating and contributing translations of 244 our web pages, see <a 245 href="/server/standards/README.translations.html">Translations 246 README</a>. --> 247 Përpiqemi fort dhe bëjmë sa mundemi për të ofruar përkthime me cilësi të 248 mirë dhe të përpikta. Megjithatë, nuk jemi të përjashtuar nga 249 papërsosmëritë. Ju lutemi, komentet dhe këshillat e përgjithshme lidhur me 250 këtë dërgojini te <a 251 href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p><p>Për 252 të dhëna mbi bashkërendimin dhe parashtrimin e përkthimeve të faqeve tona 253 web, shihni <a href="/server/standards/README.translations.html">README për 254 përkthimet</a>.</p> 255 </div> 256 257 <!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to 258 files generated as part of manuals) on the GNU web server should 259 be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this 260 without talking with the webmasters or licensing team first. 261 Please make sure the copyright date is consistent with the 262 document. For web pages, it is ok to list just the latest year the 263 document was modified, or published. 264 265 If you wish to list earlier years, that is ok too. 266 Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying 267 years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable 268 year, i.e., a year in which the document was published (including 269 being publicly visible on the web or in a revision control system). 270 271 There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers 272 Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> 273 <p>Të drejta kopjimi © 2008, 2021 Richard Stallman</p> 274 275 <p>Kjo faqe mund të përdoret sipas një licence <a rel="license" 276 href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/">Creative Commons 277 Attribution-NoDerivatives 4.0 International License</a>.</p> 278 279 <!--#include virtual="/server/bottom-notes.sq.html" --> 280 <div class="translators-credits"> 281 282 <!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> 283 </div> 284 285 <p class="unprintable"><!-- timestamp start --> 286 U përditësua më: 287 288 $Date: 2021/12/01 23:30:29 $ 289 290 <!-- timestamp end --> 291 </p> 292 </div> 293 </div> 294 <!-- for class="inner", starts in the banner include --> 295 </body> 296 </html>