software-literary-patents.html (15119B)
1 <!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/software-literary-patents.en.html" --> 2 3 <!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> 4 <!-- Parent-Version: 1.96 --> 5 <!-- This page is derived from /server/standards/boilerplate.html --> 6 <!--#set var="TAGS" value="essays laws patents" --> 7 <!--#set var="DISABLE_TOP_ADDENDUM" value="yes" --> 8 9 <!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> 10 <title>Patenty na oprogramowanie i patenty na literaturę - Projekt 11 GNU - Fundacja Wolnego Oprogramowania (FSF)</title> 12 13 <!--#include virtual="/philosophy/po/software-literary-patents.translist" --> 14 <!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> 15 <!--#include virtual="/philosophy/ph-breadcrumb.pl.html" --> 16 <!--GNUN: OUT-OF-DATE NOTICE--> 17 <!--#include virtual="/server/top-addendum.pl.html" --> 18 <div class="article reduced-width"> 19 <h2>Patenty na oprogramowanie i patenty na literaturę</h2> 20 21 <address class="byline"><a href="https://www.stallman.org/">Richard Stallman</a></address> 22 23 <p> 24 Gdy politycy rozważają patenty na oprogramowanie zwykle głosują 25 w ciemno; nie będąc programistami, nie rozumieją oni skutków 26 wprowadzenia patentów na oprogramowanie. Często wydaje im się, 27 że patenty działają podobnie do praw autorskich („z drobnymi 28 różnicami”) – co nie jest prawdą. Przykładowo: gdy 29 publicznie zapytałem Patricka Devedjiana, ówczesnego Ministra Przemysłu, jak 30 będą głosować Francuzi w sprawie patentów na oprogramowanie, 31 Devedjian odpowiedział zaciekłą obroną praw autorskich, wychwalając rolę 32 Victora Hugo w ich wprowadzeniu. (Zwodnicze sformułowanie <a 33 href="/philosophy/not-ipr.html">“własność intelektualna”</a> 34 przyczynia się do mylenia tych pojęć i dlatego nie powinno być 35 nigdy używane.) 36 </p> 37 38 <p> 39 Ci, którzy sądzą, że rezultaty będą podobne do efektów 40 wprowadzenia prawa autorskiego, nie rozumieją rzeczywistych skutków patentów 41 na oprogramowanie. Możemy posłużyć się przykładem Victora Hugo 42 do zobrazowania różnic. 43 </p> 44 45 <p> 46 Powieść i złożony nowoczesny program mają pewne wspólne cechy: są 47 obszerne i urzeczywistniają wiele pomysłów. Pójdźmy dalej drogą 48 analogii i wyobraźmy sobie, że w XIX wieku wprowadzono prawo 49 patentowe dotyczące powieści; załóżmy, że kraje, takie jak Francja, 50 zezwoliłyby na patentowanie pomysłów literackich. W jaki sposób 51 wpłynęłoby to na twórczość Victora Hugo? Jak można by porównać 52 oddziaływanie patentów na literaturę z oddziaływaniem literackiego 53 prawa autorskiego? 54 </p> 55 56 <p> 57 Spójrzmy na powieść Victora Hugo <cite>Nędznicy</cite>. Odkąd ją 58 napisał, prawo autorskie należało wyłącznie do niego. Nie musiał 59 obawiać się, że obca osoba wytoczy mu proces o naruszenie prawa 60 autorskiego i wygra. Było to niemożliwe, ponieważ prawo autorskie 61 dotyczy jedynie szczegółów pracy, a nie pomysłów zawartych, 62 i nakłada ograniczenia tylko na kopiowanie. Hugo nie skopiował 63 <cite>Nędzników</cite>, więc nie był w niebezpieczeństwie. 64 </p> 65 66 <p> 67 Patenty działają w inny sposób: dotyczą pomysłów. Każdy patent to 68 monopol na realizację jakiegoś konceptu, opisanego w patencie. Oto 69 przykład hipotetycznego patentu na literaturę: 70 </p> 71 72 <ul> 73 <li>Zastrzeżenie 1: proces komunikacji, podczas którego w umyśle czytelnika 74 powstaje wizerunek bohatera, który przebywał przez długi czas 75 w więzieniu i staje się zgorzkniały w stosunku 76 do społeczeństwa i ludzkości.</li> 77 78 <li>Zastrzeżenie 2: proces komunikacji zgodny z zastrzeżeniem 1, 79 w którym wspomniany bohater następnie dostępuje moralnego odkupienia, 80 ponieważ inny bohater powieści był dla niego życzliwy.</li> 81 82 <li>Zastrzeżenie 3: proces komunikacji zgodny z zastrzeżeniami 1 i 2, 83 w którym wymieniony bohater zmienia tożsamość podczas trwania 84 opowieści.</li> 85 </ul> 86 87 <p> 88 Gdyby taki patent istniał w roku 1862, kiedy opublikowano 89 <cite>Nędzników</cite>, powieść naruszyłaby wszystkie trzy zastrzeżenia, 90 gdyż wszystkie trzy rzeczy przydarzyły się w niej Jeanowi 91 Valjeanowi. Victor Hugo mógłby zostać pozwany do sądu, a jeśli 92 zostałby pozwany, przegrałby proces. Powieść zostałaby wówczas zakazana 93 lub ocenzurowana przez posiadacza patentu. 94 </p> 95 96 <p> 97 Rozważmy teraz inny hipotetyczny patent na literaturę: 98 </p> 99 100 <ul> 101 <li>Zastrzeżenie 1: proces komunikacji, podczas którego w umyśle czytelnika 102 powstaje wizerunek bohatera, który przebywał przez długi czas 103 w więzieniu, a potem zmienia tożsamość.</li> 104 </ul> 105 106 <p> 107 Powieść <cite>Nędznicy</cite> naruszyłaby także i ten patent, gdyż 108 powyższy opis również pasuje do historii życia Jeana 109 Valjeana. A oto kolejny hipotetyczny patent: 110 </p> 111 112 <ul> 113 <li>Zastrzeżenie 1: proces komunikacji, podczas którego w umyśle czytelnika 114 powstaje wizerunek bohatera, który dostępuje moralnego odkupienia, 115 a następnie zmienia tożsamość.</li> 116 </ul> 117 118 <p> 119 Jean Valjean naruszyłby także i ten patent. 120 </p> 121 122 <p> 123 Wszystkie trzy patenty dotyczyłyby historii jednego bohatera 124 powieści. Nakładają się na siebie, ale nie są swoimi wiernymi 125 kopiami, więc mogłyby obowiązywać równocześnie. Wszyscy trzej 126 posiadacze patentów mogliby pozwać Victora Hugo do sądu. Każdy 127 z nich mógłby zakazać publikacji <cite>Nędzników</cite>. 128 </p> 129 130 <p> 131 Powieść naruszałaby również taki patent: 132 </p> 133 134 <ul> 135 <li>Zastrzeżenie 1: proces komunikacji, podczas którego przedstawiany jest 136 bohater, którego imię jest ostatnią sylabą jego nazwiska.</li> 137 </ul> 138 139 <p> 140 imieniem i nazwiskiem „Jean Valjean”, ale przynajmniej 141 ten patent byłoby łatwo obejść. 142 </p> 143 144 <p> 145 Może się wydawać, że powyższe pomysły są tak proste, iż żaden urząd 146 patentowy by ich nie udzielił. My, programiści, często bywamy zdumieni 147 prostotą pomysłów, których dotyczą patenty 148 na oprogramowanie. Na przykład Europejski Urząd Patentowy udzielił 149 patentu na pasek postępu oraz patentu na akceptowanie 150 płatności przy użyciu kart kredytowych. Patenty te mogłyby być śmieszne, 151 gdyby nie były tak niebezpieczne. 152 </p> 153 154 <p> 155 Powieść <cite>Nędznicy</cite> mogłaby naruszać patenty także na inne 156 sposoby. Mogłaby, na przykład, naruszać patent na fikcyjne 157 obrazowanie bitwy pod Waterloo lub patent na używanie slangu 158 paryskiego w literaturze pięknej. Kolejne dwa pozwy 159 sądowe. W rzeczywistości liczba różnych patentów, na które można 160 by się powołać w celu pozwania autora pracy takiej jak 161 <cite>Nędznicy</cite>, jest nieograniczona. Wszyscy posiadacze patentów 162 twierdziliby, że zasługują na wynagrodzenie za postęp 163 literacki, jaki oznaczały ich opatentowane pomysły, lecz te przeszkody 164 nie przyczyniałyby się do rozwoju literatury, tylko by go hamowały. 165 </p> 166 167 <p> 168 Jednak wszystkie te sprawy stałyby się nieistotne w obliczu 169 patentu bardziej ogólnego. Wyobraźmy sobie ogólne zastrzeżenia takie jak te: 170 </p> 171 172 <ul> 173 <li>Proces komunikacji o strukturze narracyjnej, który przebiega na wielu 174 stronach.</li> 175 <li>Struktura narracyjna przypominająca niekiedy fugę bądź improwizację.</li> 176 <li>Intryga skupiona wokół konfrontacji pewnych postaci, wzajemnie 177 zastawiających na siebie pułapki.</li> 178 <li>Narracja prezentująca wiele warstw społecznych.</li> 179 <li>Narracja ukazująca mechanizm ukrytej konspiracji.</li> 180 </ul> 181 182 <p> Kim byliby właściciele patentów? Mogliby to być inni powieściopisarze, być 183 może Dumas lub Balzac, którzy napisali takie dzieła, 184 ale niekoniecznie. Nie trzeba napisać programu, żeby opatentować pomysł 185 związany z oprogramowaniem, więc gdyby nasze hipotetyczne patenty 186 funkcjonowały w prawdziwym systemie patentów, to ich właściciele nie 187 musieliby pisać powieści ani opowiadań, ani niczego innego, poza 188 wnioskami patentowymi. Obecnie rozrastają się firmy-pasożyty patentowe 189 i biznes, którego jedynymi owocami są groźby i pozwy sądowe.</p> 190 191 <p> W obliczu takich ogólnych patentów, Victor Hugo nie dotarłby 192 do momentu, w którym sprawdzałby jakie patenty grożą mu procesem 193 sądowym za wykorzystanie postaci Jeana Valjeana, ponieważ nie 194 mógłby nawet rozważać napisania tego rodzaju powieści.</p> 195 196 <p>Analogia ta może pomóc osobom nie będącym programistami zrozumieć jak 197 działają patenty na oprogramowanie. Patenty na oprogramowanie 198 dotyczą funkcjonalności, takiej jak definiowanie skrótów w edytorze 199 lub przeliczanie wartości w arkuszu kalkulacyjnym 200 w naturalnej kolejności. Patentami obejmowane są algorytmy potrzebne 201 w programach. Patentami obejmuje się aspekty formatów plików, takich 202 jak nowy format programu Word firmy Microsoft. Format plików wideo 203 MPEG 2 jest objęty 39 różnymi patentami w USA.</p> 204 205 <p>Jeden program może równocześnie naruszać wiele patentów, tak samo jak jedna 206 powieść mogłaby jednocześnie naruszać wiele patentów 207 na literaturę. Zidentyfikowanie wszystkich patentów naruszanych przez 208 duży program jest tak pracochłonne, że do tej pory zostało wykonane 209 tylko raz. Analiza Linuksa, jądra systemu operacyjnego GNU/Linux, 210 z 2004 roku wykazała, że przypuszczalnie naruszał on 283 różne 211 amerykańskie patenty na oprogramowanie. Oznacza to, że każdy 212 z tych 283 różnych patentów obejmuje jakiś proces obliczeniowy 213 znajdujący się gdzieś wśród tysięcy stron kodu źródłowego 214 Linuksa. W tym czasie Linux stanowił około jeden procent całego systemu 215 GNU/Linux. Ile pozwów sądowych mógłby dystrybutor systemu się spodziewać?</p> 216 217 <p> 218 Sposób na powstrzymanie patentów na oprogramowanie przed 219 hamowaniem rozwoju oprogramowania jest prosty: nie legitymizujmy ich. To 220 powinno być proste ponieważ większość praw patentowych zawiera warunki, 221 które nie pozwalają na patentowanie oprogramowania. Zazwyczaj mówią 222 wprost o tym, że „oprogramowanie samo w sobie” nie 223 może zostać opatentowane. Niestety biura patentowe na całym świecie 224 próbują przekręcać słowa i wydawać patenty na pomysły 225 zaimplementowane w programach. Jeśli ten proceder nie zostanie 226 powstrzymany wszyscy twórcy oprogramowania znajdą się 227 w niebezpieczeństwie. 228 </p> 229 230 <div class="infobox extra" role="complementary"> 231 <hr /> 232 <p>Pierwsza publikacja niniejszego artykułu ukazała się w londyńskim 233 dzienniku <cite>The Guardian</cite> 23. czerwca 2005. Skupiała się ona 234 na proponowanych dyrektywach europejskich dotyczących patentów 235 na oprogramowanie.</p> 236 </div> 237 238 <div class="edu-note c"><p id="fsfs">Ten esej jest opublikowany w <a 239 href="https://shop.fsf.org/product/free-software-free-society/"><cite>Free 240 Software, Free Society: The Selected Essays of Richard 241 M. Stallman</cite></a>.</p></div> 242 </div> 243 244 <div class="translators-notes"> 245 246 <!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> 247 </div> 248 </div> 249 250 <!-- for id="content", starts in the include above --> 251 <!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> 252 <div id="footer" role="contentinfo"> 253 <div class="unprintable"> 254 255 <p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a 256 href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu 257 z FSF można znaleźć na stronie <a 258 href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających 259 odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać 260 na adres <a 261 href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> 262 263 <p> 264 <!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, 265 replace it with the translation of these two: 266 267 We work hard and do our best to provide accurate, good quality 268 translations. However, we are not exempt from imperfection. 269 Please send your comments and general suggestions in this regard 270 to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> 271 272 <web-translators@gnu.org></a>.</p> 273 274 <p>For information on coordinating and contributing translations of 275 our web pages, see <a 276 href="/server/standards/README.translations.html">Translations 277 README</a>. --> 278 Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, 279 ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie 280 tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy 281 w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a 282 href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej 283 informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji 284 tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a 285 href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> 286 </div> 287 288 <!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to 289 files generated as part of manuals) on the GNU web server should 290 be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this 291 without talking with the webmasters or licensing team first. 292 Please make sure the copyright date is consistent with the 293 document. For web pages, it is ok to list just the latest year the 294 document was modified, or published. 295 296 If you wish to list earlier years, that is ok too. 297 Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying 298 years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable 299 year, i.e., a year in which the document was published (including 300 being publicly visible on the web or in a revision control system). 301 302 There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers 303 Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> 304 <p>Copyright © 2005, 2009, 2021 Richard Stallman</p> 305 306 <p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" 307 href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.pl">licencji 308 Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 309 4.0 Międzynarodowe</a>.</p> 310 311 <!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> 312 <div class="translators-credits"> 313 314 <!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> 315 Tłumaczenie: Aleksandra 'rzoock' Tomaszewska 2005; aktualizacja: Daniel 316 Oźminkowski 2011; poprawki: Jan Owoc 2011, 2014, Marcin Wolak 2011.</div> 317 318 <p class="unprintable"><!-- timestamp start --> 319 Aktualizowane: 320 321 $Date: 2021/09/30 10:33:38 $ 322 323 <!-- timestamp end --> 324 </p> 325 </div> 326 </div> 327 <!-- for class="inner", starts in the banner include --> 328 </body> 329 </html>