pragmatic.html (14427B)
1 <!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/pragmatic.en.html" --> 2 3 <!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> 4 <!-- Parent-Version: 1.96 --> 5 <!-- This page is derived from /server/standards/boilerplate.html --> 6 <!--#set var="TAGS" value="essays licensing copyleft" --> 7 <!--#set var="DISABLE_TOP_ADDENDUM" value="yes" --> 8 9 <!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> 10 <title>Copyleft: Pragmatyczny Idealizm - Projekt GNU - Fundacja Wolnego 11 Oprogramowania (FSF)</title> 12 13 <!--#include virtual="/philosophy/po/pragmatic.translist" --> 14 <!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> 15 <!--#include virtual="/philosophy/ph-breadcrumb.pl.html" --> 16 <!--GNUN: OUT-OF-DATE NOTICE--> 17 <!--#include virtual="/server/top-addendum.pl.html" --> 18 <div class="article reduced-width"> 19 <h2>Copyleft: Pragmatyczny idealizm</h2> 20 21 <address class="byline"><a href="https://www.stallman.org/">Richard Stallman</a></address> 22 23 <p> 24 Każda decyzja podejmowana przez człowieka, zależy od tego jakie ma cele 25 oraz jakie uznaje wartości. A ludzie mogą mieć ich wiele. Sława, 26 zysk, miłość, przetrwanie, zabawa, wolność, to niektóre z tych, jakie 27 może mieć dobry człowiek. Gdy celem staje się to, by pomagać innym ludziom, 28 wówczas postawę taką nazywamy idealizmem.</p> 29 30 <p> 31 Mojej pracy nad wolnym oprogramowaniem, przyświeca idealistyczny cel: 32 propagowanie idei wolności i współpracy. Chcę <a 33 href="/philosophy/why-copyleft.html">wspomagać propagowanie wolnych 34 programów</a>, tak by zastępowały programy prawnie zastrzeżone, które 35 uniemożliwiają współpracę i w ten sposób uczynić nasze 36 społeczeństwo lepszym.</p> 37 <p> 38 To jest podstawowy powód, dla którego Powszechna Licencja Publiczna GNU 39 napisana została właśnie jako <a 40 href="/licenses/copyleft.html">copyleft</a>. Cały kod dodany 41 do programu objętego licencją GNU, musi pozostać wolnym 42 oprogramowaniem, nawet jeśli jest on umieszczony w osobnym 43 pliku. Czynię mój kod dostępnym dla użytku w wolnym oprogramowaniu, 44 a nie w programach prawnie zastrzeżonych, aby zachęcić 45 w ten sposób ludzi piszących programy, by uczynili je również 46 wolnymi. Uważam, iż skoro programiści piszący kod prawnie zastrzeżony 47 używają copyright by powstrzymać nas od dzielenia się z innymi, my 48 możemy użyć tego prawa aby dać tym, którzy chcą współpracować 49 odpowiednie korzyści – możliwość użycia naszego kodu.</p> 50 <p> 51 Nie wszyscy używają licencji GNU GPL z tego powodu. Wiele lat temu mój 52 przyjaciel zachęcał mnie bym program opublikowany na zasadach copyleft 53 wypuścił na innych warunkach (nie copyleft) i argumentował to 54 mniej więcej tak:</p> 55 <blockquote><p> 56 „Czasami pracuję nad wolnym oprogramowaniem, a czasami 57 nad prawnie zastrzeżonym, ale kiedy piszę program zastrzeżony, 58 oczekuję by mi za to <em>zapłacono</em>.” 59 </p></blockquote> 60 61 <p> 62 Chciał swoją pracą podzielić się ze społecznością, która dzieli się 63 oprogramowaniem, ale nie widział powodu by rozdawać coś firmom, których 64 wytwory byłyby dla naszej społeczności niedostępne. Jego cel był odmienny 65 od mojego, ale mimo to uznał, że licencja GNU GPL jest 66 użyteczna również dla niego.</p> 67 <p> 68 Jeśli chcesz coś osiągnąć w świecie, sam idealizm nie wystarczy. Musisz 69 obrać metodę, która pozwoli Ci na osiągnięcie celu. Innymi słowy, 70 musisz być „pragmatyczny”. Czy GPL jest pragmatyczna? 71 Spójrzmy na jej skutki.</p> 72 <p> 73 Weźmy pod uwagę GNU C++. Dlaczego mamy wolnodostępny 74 kompilator C++? Otóż tylko dlatego, że licencja GNU GPL mówi 75 o tym, iż musi być wolny. GNU C++ był rozwijany przez konsorcjum 76 przemysłowe MCC, startując z kompilatora GNU C. MCC zwykle czyni 77 swoje programy tak zastrzeżonymi jak tylko można. Ale tym razem 78 uczynili nakładkę C++ wolnym oprogramowaniem, ponieważ GNU GPL mówi, 79 że jest to jedyna możliwość jej udostępnienia. Nakładka C++ zawiera 80 wiele nowych plików, ale ponieważ są przeznaczone do łączenia 81 z GCC, stosuje się do nich licencję GPL. Zysk dla naszej 82 społeczności jest oczywisty.</p> 83 <p> 84 Spójrzmy na nakładkę GNU Objective C. Początkowo NeXT miał zamiar 85 wypuścić ją jako prawnie zastrzeżoną. Chciano ją udostępnić w postaci 86 plików obiektowych <samp>.o</samp> i pozwolić użytkownikom 87 na łączenie ich z resztą GCC, sądząc, iż może to być metoda 88 na obejście wymogów GPL. Jednak nasz prawnik stwierdził, 89 że nie uniknięto by w ten sposób wymagań licencji, że takie 90 działanie byłoby niedozwolone, i Objective C zostało opublikowane 91 jako wolne oprogramowanie.</p> 92 <p> 93 Powyższe przykłady pochodzą sprzed wielu lat, ale GNU GPL nadal 94 powoduje, że przybywa nam wolnego oprogramowania.</p> 95 <p> 96 Wiele bibliotek GNU jest objętych Pomniejszą Powszechną Licencją Publiczną 97 GNU (Lesser GPL, LGPL), ale nie wszystkie. Jedną z takich 98 bibliotek objętych zwykłą GNU GPL jest Readline, która udostępnia możliwość 99 edycji wiersza poleceń. Kiedyś dowiedziałem się o prawnie zastrzeżonym 100 programie, który używał Readline. Powiedziałem więc programiście, który 101 go rozwijał, że jest to niedozwolone. Mógł on po prostu wyrzucić 102 część odpowiedzialną za edycję wiersza poleceń ze swojego programu, 103 lecz postanowił wypuścić go na licencji GPL. Teraz jest to wolne 104 oprogramowanie.</p> 105 <p> 106 Programiści, którzy udoskonalają takie programy jak GCC (Emacs, Bash, Linux, 107 czy inne programy objęte GPL), często zatrudnieni są 108 w przedsiębiorstwach lub na uczelniach. Gdy programista chce oddać 109 swoje poprawki dla całej społeczności i zobaczyć swój kod 110 w następnej edycji programu, może usłyszeć od swego szefa: 111 „Zaraz! Ten kod należy do nas! Nie chcemy się nim 112 dzielić. Postanowiliśmy przekształcić twoją poprawioną wersję w prawnie 113 zastrzeżony produkt programowy”.</p> 114 <p> 115 I tutaj na ratunek programiście przychodzi licencja GNU 116 GPL. Pokazuje on szefowi, że opublikowanie programu w wersji 117 prawnie zastrzeżonej będzie naruszeniem licencji i ten uświadamia 118 sobie, iż ma tylko dwa wyjścia: albo udostępnić cały kod jako wolne 119 oprogramowanie, albo nie publikować go wcale. Prawie zawsze 120 jednak decyduje się na to, by zezwolić programiście 121 na upublicznienie kodu i ten ukazuje się w następnej wersji 122 programu.</p> 123 <p> 124 Licencja GNU GPL nie jest takim sobie „grzecznym chłopcem”. Mówi 125 „nie” na niektóre rzeczy, na które ludzie czasem mieli 126 by ochotę. Są użytkownicy, którzy twierdzą, iż to źle. Mówią, że GPL 127 „wyklucza” konstruktorów programów prawnie zastrzeżonych, 128 których „należy przyjąć do społeczności wolnego 129 oprogramowania”.</p> 130 <p> 131 Ale my nikogo z naszej społeczności nie wykluczamy, to oni 132 wybierają czy chcą się przyłączyć czy nie. Ich decyzja, by 133 oprogramowanie, które wykonują było prawnie zastrzeżone, jest decyzją 134 pozostania poza nią. Być w naszej społeczności, znaczy przyłączyć się 135 do współpracy z nami. Nie możemy nikogo „przyjąć 136 do naszej społeczności” jeśli on sam tego nie chce.</p> 137 <p> 138 Tym, co <em>możemy</em> zrobić jest przedstawieni im oferty, zachęty 139 do przyłączenia się. GNU GPL jest tak zaprojektowana, by bodźcem były 140 już istniejące programy: „Jeśli uczynisz twój program wolnym, możesz 141 użyć naszego kodu”. Naturalnie, nie przekona to wszystkich, 142 ale niektórych tak.</p> 143 <p> 144 Oprogramowanie prawnie zastrzeżone nie zasila naszej społeczności, 145 ale jego konstruktorzy często chcą od nas czerpać. Użytkownicy 146 wolnych programów, mogą podbudować ego ich autorów – 147 poprzez uznanie i wdzięczność. Niemniej jednak niezwykle 148 kusząca może być oferta ze świata biznesu, w stylu: „Pozwól, 149 byśmy umieścili twój pakiet w naszym prawnie zastrzeżonym programie, 150 a będą go używały tysiące ludzi!”. Taka pokusa może być niezwykle 151 silna, ale biorąc pod uwagę jej długofalowe skutki, lepiej będzie 152 jeśli się jej nie ulegniemy.</p> 153 <p> 154 Pokusa i naciski mogą być trudniejsze do rozpoznania, gdy 155 pojawiają się nie wprost, lecz ze strony organizacji wolnego 156 oprogramowania, które przejęły strategię dostarczania oprogramowania prawnie 157 zastrzeżonego. Przykładem może być X Consortium (i ich 158 następca – Open Group). Finansowani przez firmy wytwarzające 159 programy prawnie zastrzeżone, starali się przez dekadę przekonać 160 programistów, by zrezygnowali z copyleft. Obecnie, gdy Open Group <a 161 href="/philosophy/x.html">uczyniła X11R6.4 oprogramowaniem, które nie jest 162 już wolne</a>, ci z nas którzy oparli się tej pokusie są szczęśliwi, 163 że to zrobili.</p> 164 <p> 165 [We wrześniu 1998, kilka miesięcy po opublikowaniu X11R6.4 166 na warunkach czyniących zeń oprogramowanie, które nie jest wolne, Open 167 Group zmieniła zdanie i wypuściła je na tej samej licencji (nie 168 copyleft) wolnego oprogramowania, która była stosowana dla wersji 169 X11R6.3. Dziękujemy wam, Open Group – niemniej jednak ten 170 późniejszy zwrot nie unieważnia wniosków, które wysnuliśmy z faktu, 171 że dodanie ograniczeń było <em>możliwe</em>].</p> 172 <p> 173 Mówiąc pragmatycznie, myślenie o wielkich długofalowych skutkach powinno 174 wzmocnić twą wolę przetrwania nacisków. Jeśli skoncentrujesz się 175 na myśleniu o wolności i społeczności, które możesz budować 176 nie ustępując, znajdziesz ku temu siłę. „Stand for something, or you 177 will fall for nothing” – „Stań w obronie czegoś 178 albo zginiesz za nic”</p> 179 <p> 180 A jeśli cynicy wyśmiewają wolność, drwią ze społeczności... jeśli 181 „twardo stąpający po ziemi” mówią, że zysk jest 182 jedynym ideałem... po prostu zignoruj ich i używaj copyleft jak 183 dotąd.</p> 184 185 <hr class="no-display" /> 186 <div class="edu-note c"><p id="fsfs">Ten esej jest opublikowany w <a 187 href="https://shop.fsf.org/product/free-software-free-society/"><cite>Free 188 Software, Free Society: The Selected Essays of Richard 189 M. Stallman</cite></a>.</p></div> 190 </div> 191 192 <div class="translators-notes"> 193 194 <!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> 195 </div> 196 </div> 197 198 <!-- for id="content", starts in the include above --> 199 <!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> 200 <div id="footer" role="contentinfo"> 201 <div class="unprintable"> 202 203 <p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a 204 href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu 205 z FSF można znaleźć na stronie <a 206 href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających 207 odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać 208 na adres <a 209 href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> 210 211 <p> 212 <!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, 213 replace it with the translation of these two: 214 215 We work hard and do our best to provide accurate, good quality 216 translations. However, we are not exempt from imperfection. 217 Please send your comments and general suggestions in this regard 218 to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> 219 220 <web-translators@gnu.org></a>.</p> 221 222 <p>For information on coordinating and contributing translations of 223 our web pages, see <a 224 href="/server/standards/README.translations.html">Translations 225 README</a>. --> 226 Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, 227 ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie 228 tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy 229 w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a 230 href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej 231 informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji 232 tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a 233 href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> 234 </div> 235 236 <!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to 237 files generated as part of manuals) on the GNU web server should 238 be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this 239 without talking with the webmasters or licensing team first. 240 Please make sure the copyright date is consistent with the 241 document. For web pages, it is ok to list just the latest year the 242 document was modified, or published. 243 244 If you wish to list earlier years, that is ok too. 245 Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying 246 years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable 247 year, i.e., a year in which the document was published (including 248 being publicly visible on the web or in a revision control system). 249 250 There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers 251 Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> 252 <p>Copyright © 1998, 2021 Free Software Foundation, Inc.</p> 253 254 <p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" 255 href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.pl">licencji 256 Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 257 4.0 Międzynarodowe</a>.</p> 258 259 <!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> 260 <div class="translators-credits"> 261 262 <!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> 263 Tłumaczenie: Mikołaj Sitarz 2001, Daniel Oźminkowski 2010; poprawki Jan Owoc 264 2010, 2011, 2013, 2021.</div> 265 266 <p class="unprintable"><!-- timestamp start --> 267 Aktualizowane: 268 269 $Date: 2021/09/30 10:33:38 $ 270 271 <!-- timestamp end --> 272 </p> 273 </div> 274 </div> 275 <!-- for class="inner", starts in the banner include --> 276 </body> 277 </html>