open-source-misses-the-point.html (35652B)
1 <!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/open-source-misses-the-point.en.html" --> 2 3 <!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> 4 <!-- Parent-Version: 1.96 --> 5 <!-- This page is derived from /server/standards/boilerplate.html --> 6 <!--#set var="TAGS" value="essays aboutfs free-open" --> 7 <!--#set var="DISABLE_TOP_ADDENDUM" value="yes" --> 8 9 <!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> 10 <title>Dlaczego otwartemu oprogramowaniu umyka idea Wolnego Oprogramowania - 11 Projekt GNU - Fundacja Wolnego Oprogramowania (FSF)</title> 12 13 <!--#include virtual="/philosophy/po/open-source-misses-the-point.translist" --> 14 <!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> 15 <!--#include virtual="/philosophy/ph-breadcrumb.pl.html" --> 16 <!--GNUN: OUT-OF-DATE NOTICE--> 17 <!--#include virtual="/server/top-addendum.pl.html" --> 18 <div class="article reduced-width"> 19 <h2>Dlaczego otwartemu oprogramowaniu umyka idea Wolnego Oprogramowania</h2> 20 21 <address class="byline">Richard Stallman</address> 22 23 <div class="important"><p> 24 Wyrażenia „free software” i „open source” 25 [<em>niniejsze tłumaczenie artykułu będzie używało polskich terminów 26 „wolne oprogramowanie” oraz „otwarte 27 oprogramowanie” – przyp. tłum.</em>] odnoszą się 28 do prawie tego samego zakresu programów. Jednakże mówią znacznie inne 29 rzeczy o tych programach, bazujących na innych wartościach. Ruch 30 wolnego oprogramowania ubiega się o wolność użytkowników komputerów; jest to 31 ruch na rzecz wolności i sprawiedliwości. W kontraście pomysł 32 otwartego źródła skupia się głównie na praktycznych zaletach i nie 33 ubiega się o zasady. Dlatego nie zgadzamy się z otwartym źródłem 34 i nie używamy tego terminu. 35 </p></div> 36 37 <p>Kiedy nazywamy oprogramowanie „wolnym”, myślimy o takim 38 oprogramowaniu, które respektuje <a 39 href="/philosophy/free-sw.html">podstawowe wolności użytkownika</a>: wolność 40 użytkowania, wolność analizy i zmiany kodu źródłowego oraz wolność 41 do rozpowszechniania go wraz ze zmianami lub bez zmian. Jest to 42 kwestia wolności, nie ceny, pomyślcie więc o wolności słowa 43 („free speech”), a nie o darmowym piwie („free 44 beer”).</p> 45 46 <p>Te wolności są niezwykle ważne. Są one kluczowe, nie tylko dla użytkownika 47 indywidualnego, ale również dla społeczności jako całości, 48 ponieważ promują solidarność społeczną – to znaczy 49 współdzielenie i współpracę. Wolności owe stają się obecnie jeszcze 50 ważniejsze; nasza kultura i aktywność życiowa stają się coraz bardziej 51 cyfrowe. W świecie cyfrowych dźwięków, obrazów i słów, wolne 52 oprogramowanie staje się coraz bardziej niezbędne dla wolności.</p> 53 54 <p>Dziesiątki milionów ludzi na całym świecie używa wolnego 55 oprogramowania, szkoły publiczne w niektórych regionach Indii 56 i Hiszpanii uczą wszystkich uczniów obsługi wolnego <a 57 href="/gnu/linux-and-gnu.html">systemu operacyjnego GNU/Linux</a>. Większość 58 tych użytkowników nigdy nie słyszała o etycznych powodach, dla których 59 rozwinęliśmy ten system i zbudowaliśmy społeczność wolnego 60 oprogramowania, dlatego obecnie ten system i społeczność są 61 częściej nazywane „otwartym oprogramowaniem”, co kwalifikuje je 62 do innej filozofii, w której te wolności są rzadko wspominane.</p> 63 64 <p>Ruch wolnego oprogramowania prowadzi kampanie na rzecz wolności 65 użytkowników od 1983 roku. W roku 1984 uruchomiliśmy rozwój 66 wolnego systemu GNU, tak więc mogliśmy uniknąć niewolnych systemów 67 operacyjnych, które odmawiają wolności swoim użytkownikom. W latach 68 80-tych rozwinęliśmy większość kluczowych składników systemu i dla tych 69 składników zaprojektowaliśmy <a href="/licenses/gpl.html">GNU General Public 70 License</a> (GNU GPL) – licencję zaprojektowaną specjalnie 71 po to, by chronić wolność wszystkich użytkowników programu.</p> 72 73 <p>Nie wszyscy użytkownicy i projektanci wolnego oprogramowania zgodzili 74 się z celami wytyczonymi przez ruch wolnego oprogramowania. W 1998 75 roku doszło do rozłamu w społeczności wolnego oprogramowania 76 — część społeczności rozpoczęła kampanię nazwaną „otwartym 77 oprogramowaniem”. Pojęcie to zostało stworzone, by uniknąć możliwości 78 pomyłki w rozumieniu terminu “free software” (w znaczeniu 79 darmowego oprogramowania), lecz wkrótce zostało ono skojarzone 80 z nieco inną filozofią, aniżeli ta związana z ruchem wolnego 81 oprogramowania.</p> 82 83 <p>Cześć osób wspierających środowisko otwartego oprogramowania rozważało 84 użycie tego pojęcia jako „marketingowej kampanii na rzecz wolnego 85 oprogramowania”, która mogłaby apelować do środowisk biznesowych, 86 uwydatniając praktyczne korzyści używania wolnego oprogramowania 87 bez poruszania problemów, o których ci nie chcieliby słyszeć. Inni 88 wspierający wprost odrzucili wartości etyczne i społeczne ruchu wolnego 89 oprogramowania. Ich postawa w sprawie kampanii otwartego oprogramowania 90 była taka, że nie byli ani przeciwnikami, ani zwolennikami 91 tych wartości. Termin „otwarte oprogramowanie” szybko został 92 związany z pomysłami i argumentami opartymi o praktyczne wartości, 93 takie jak tworzenie lub posiadanie potężnego, niezawodnego 94 oprogramowania. Większość propagatorów otwartego oprogramowania przyłączyło 95 się do tego środowiska od tamtego czasu i myślą tylko o tych 96 praktycznych wartościach. Większość dyskusji o „otwartym 97 oprogramowaniu” nie zauważa dobra i zła, a jednynie 98 popularność i sukces. Oto <a 99 href="https://www.linuxinsider.com/story/Open-Source-Is-Woven-Into-the-Latest-Hottest-Trends-78937.html">typowy 100 przykład</a>. Mniejszość obecnych zwolenników otwartego oprogramowania dziś 101 mówi, że wolność jest częścią kwiesti, ale nie są zbyt widoczni 102 wśród tłumów, którzy tego nie robią.</p> 103 104 <p>Te dwa określenia opisują niemalże tę samą kategorie oprogramowania, 105 lecz opierają się na zasadniczo różnych wartościach. Dla ruchu 106 wolnego oprogramowania, wolne oprogramowanie jest koniecznością etyczną, 107 nieodzownym respektem dla wolności użytkowników. Dla kontrastu, filozofia 108 otwartego oprogramowania rozważa kwestie, jak tworzyć oprogramowanie 109 „lepiej” wyłącznie w sensie praktycznym. Twierdzi, 110 że niewolne oprogramowanie jest gorszym rozwiązaniem konkretnego 111 problemu.</p> 112 113 <p>Dla ruchu wolnego oprogramowania niewolne oprogramowanie jest problemem 114 społecznym, którego jedynym rozwiązaniem jest rezygnacja z używania go 115 i przejście do używania wolnego oprogramowania.</p> 116 117 <p>„Wolne oprogramowanie.” „Otwarte oprogramowanie.” 118 Jeżeli jest to to samo oprogramowanie (<a 119 href="/philosophy/free-open-overlap.html">lub prawie to samo</a>, 120 czy robi różnicę, którą z tych nazw użyjesz? Tak, 121 ponieważ różne słowa wyrażają różne myśli. Wolny program niezależnie 122 od swojej nazwy może zapewnić nam dzisiaj taką samą wolność, 123 ale ugruntowanie wolności na dłuższą metę zależy przede wszystkim 124 od nauczenia ludzi, jaką wartość daje wolność. Jeżeli chcesz 125 w tym pomóc, kluczowym jest, by mówić o „wolnym 126 oprogramowaniu”.</p> 127 128 <p>My z ruchu wolnego oprogramowania nie uważamy obozu otwartego 129 oprogramowania za wroga; wrogiem jest oprogramowanie własnościowe 130 (niewolne). To, czego oczekujemy od ludzi, to świadomość, że my 131 stawiamy na wolność, a więc nie akceptujemy sytuacji, 132 w której jesteśmy błędnie określani jako popierający otwarte 133 oprogramowanie. Za czym ubiegamy nie jest „otwarte 134 oprogramowanie” a to czym się sprzeciwiamy nie jest 135 „zamknięte oprogramowanie” [<em>closed source – 136 przyp. tłum.</em>]. Aby to było jasne, unikamy tych terminów. 137 </p> 138 139 <h3>Praktyczne różnice pomiędzy wolnym oprogramowaniem a otwartym 140 oprogramowaniem</h3> 141 142 <p>W praktyce, oprogramowanie otwartego źródła opowiada się 143 za kryteriami nieco luźniejszymi od wolnego 144 oprogramowania. Z tego, co wiemy, wszystkie programy udostępnione jako 145 wolne oprogramowanie kwalifikowałyby się także jako otwarte 146 oprogramowanie. Również prawie wszystkie programy będące otwartym 147 oprogramowaniem są wolnym oprogramowaniem, ale istnieje kilka wyjątków.</p> 148 149 <p>Po pierwsze, niektóre licencje otwartego oprogramowania są zbyt 150 restrykcyjne, by móc kwalifikować się jako licencje wolnego 151 oprogramowania. Przykładowo „Open Watcom” jest niewolne, 152 bo licencja nie pozwala na prywatne używanie zmodyfikowanej 153 wersji. Na szczęście niewiele programów wykorzystuje takie licencje.</p> 154 155 <p>Po drugie, kryteria otwartego oprogramowania zwracają uwagę tylko 156 na licencję kodu źródłowego. Jednakże często ludzie opisują pliki 157 wykonawcze jako „open source” tyle dlatego, że ich źródło 158 jest dostępne. To tworzy zamieszanie w paradoksalnych sytuacjach gdy 159 kod źródłowy jest otwarty (i wolny), ale sam plik wykonawczy jest 160 niewolny.</p> 161 162 <p>Trywialny przypadek tego paradoksu jest gdy źródło oprogramowania jest 163 na słabej wolnej licencji, czyli takiej bez copyleft, 164 a pliki wykonawcze mają dodatkowe niewolne wymagania. Jeśli te pliki 165 wykonywalne w pełni odpowiadają dostępnym źródłom – co może 166 jest, lub może nie – to użytkownicy mogliby skompilować kod 167 źródłowy, aby stworzyć i rozprowadzać wolne pliki 168 wykonywalne. Dlatego ten przypadek jest trywialny; nie jest poważnym 169 problemem.</p> 170 171 <p>Nietrywialny przypadek jest ważny a zarazem szkodliwy. Wiele produktów 172 będących swego rodzaju komputerami sprawdzają podpisy na programach 173 aby uniemożliwić użytkownikom instalowanie zmodyfikowanych wersji; 174 wyłącznie jedna uprzywilejowana firma ma prawo tworzenia programów 175 na ten sprzęt lub ma dostęp do wszystkich zasobów. Nazywamy 176 takie urządzenia “tyranami”, a taka praktyka określana jest 177 mianem “tiwoizacji” zgodnie z nazwą produktu (Tivo), 178 w którym została pierwszy raz zauważona. Nawet jeśli program jest 179 zrobiony na podstawie wolnego kodu źródłowego, i teoretycznie ma 180 wolną licencję, użytkownicy nie mogą uruchomić zmodyfikowanej wersji 181 programu, więc de facto program jest niewolny.</p> 182 183 <p>Wiele produktów Android zawiera niewolne tiwoizowane pliki wykonywalne 184 Linuksa, nawet jeśli licencja kodu źródłowego jest GNU GPL w wersji 185 2. (Zaprojektowaliśmy GNU GPL w wersji 3, aby temu zapobiec; 186 szkoda, że Linuks jej nie zaadoptował.) Te pliki wykonywalne są 187 tworzone z kodu źródłowego, który jest otwarty i wolny, 188 i zwykle się o nich mówi, że są „otwartym 189 oprogramowaniem”, ale <em>nie</em> są wolnym oprogramowaniem.</p> 190 191 <h3>Powszechne pomyłki w rozumieniu pojęć „Wolne 192 Oprogramowanie” i „Otwarte Oprogramowanie”</h3> 193 194 <p>Wyrażenie „free software” w języku angielskim jest podatne 195 na błędną interpretację: niezamierzone znaczenie „oprogramowanie, 196 które można dostać za darmo” pasuje równie dobrze, jak znaczenie 197 zamierzone, czyli „oprogramowanie, które daje użytkownikowi pewne 198 wolności”. My rozwiązujemy ten problem poprzez publikację 199 definicji wolnego oprogramowania oraz przypominanie naszego hasła 200 „Think of ‚free speech,’ not ‚free 201 beer.’” [<em>‚Wolność słowa’, a nie 202 ‚darmowe piwo‘.</em>] To nie jest idealne rozwiązanie i nie 203 może całkowicie rozwiązać tego problemu. Lepszym rozwiązaniem byłby wybór 204 jednoznacznego określenia, oczywiście jeśli nie wiązałoby się to 205 z innymi problemami.</p> 206 207 <p>Niestety, wszystkie inne angielskie wyrażenia wiążą się z innymi 208 problemami. Sprawdziliśmy wiele propozycji, które zostały nam zaproponowane, 209 lecz żadna z nich nie była na tyle „jasna” by 210 zmiana na nią była dobrym pomysłem. (Na przykład, w niektórych 211 znaczeniach francuskie i hiszpańskie słowo „libre” 212 spełniało swoją rolę, lecz mieszkańcy Indii w ogóle nie znają 213 znaczenia tego słowa). Każdy zaproponowany zamiennik słów „wolne 214 oprogramowanie ” posiada jakiś problem znaczeniowy – 215 dotyczy to również „otwartego oprogramowania”</p> 216 217 <p><a href="https://opensource.org/osd">Oficjalna definicja terminu 218 „oprogramowanie o otwartym źródle”</a> (która jest publikowana 219 przez Open Source Initiative i jest zbyt długa, by ją tu przytoczyć) 220 była wyprowadzona niebezpośrednio z naszych kryteriów odnośnie wolnego 221 oprogramowania. Nie jest taka sama, a w pewnych aspektach jest mniej 222 restrykcyjna. Jednakże ich definicja pokrywa się z naszą 223 w większości przypadków.</p> 224 225 <p>Jednakże oczywistym znaczeniem wyrażenia „oprogramowanie o otwartym 226 źródle” jest to, że „użytkownik ma wgląd do kodu 227 źródłowego”. Większość osób właśnie w ten sposób źle rozumie 228 „oprogramowanie o otwartym źródle”. (Lepszym terminem na to 229 znaczenie byłoby „kod źródłowy dostępny”.) To kryterium jest o 230 wiele słabsze niż definicja wolnego oprogramowanie, a także o wiele 231 słabsze niż oficjalna definicja oprogramowania o otwartym źródle. Zawiera 232 wiele programów, które nie są ani wolne, ani otwarte.</p> 233 234 <p>Dlaczego ludzie błędnie w ten sposób to rozumieją? Bo to jest 235 naturalne znaczenie słów „otwarte źródło” [<em>open 236 source</em>]. Ale pojęcie, dla którego zwolennicy ruchu otwartego 237 źródła szukali nowej nazwy, to wariant wolnego oprogramowania.</p> 238 239 <p>Od kiedy oczywiste znaczenie terminu „otwarte 240 oprogramowanie” przestało być tym, które mieli na myśli jego 241 twórcy, doszło do tego, że większośc ludzi zaczęło je źle 242 pojmować. Powołując się na pisarza Neala Stephensona: „Linux jest 243 ‚oprogramowaniem o otwartym kodzie’ czyli każdy może zdobyć 244 kopię jego plików źródłowych”. Nie sądzę, by świadomie poszukiwał on 245 argumentów na odrzucenie lub zakwestionowanie 246 „oficjalnej” definicji. Myślę, że zwyczajnie zastosował 247 regułę języka angielskiego, by zaproponować znaczenie tego 248 terminu. Amerykański <a 249 href="https://web.archive.org/web/20001011193422/http://da.state.ks.us/ITEC/TechArchPt6ver80.pdf">stan 250 Kansas</a> opublikował podobną definicję: „Używajcie oprogramowania o 251 otwartym kodzie (OSS). OSS jest oprogramowaniem, którego kod źródłowy jest 252 ogólnie dostępny, jednakże różne umowy licencyjne mogą określać, co można 253 robić z danym kodem źródłowym.”</p> 254 255 <p><cite>New York Times</cite> opublikował <a 256 href="https://www.nytimes.com/external/gigaom/2009/02/07/07gigaom-the-brave-new-world-of-open-source-game-design-37415.html">artykuł 257 rozszerzający znaczenie tego terminu</a> na beta testerów – 258 pozwalając pewnej grupie użytkowników przetestować wczesne wersje produktu 259 oraz odesłać opinie na temat produktu – co twórcy 260 oprogramowania własnościowego praktykują od lat.</p> 261 262 <p>Termin został naciągnięty aby objąć projekty na sprzęt <a 263 href="https://www.theguardian.com/sustainable-business/2015/aug/27/texas-teenager-water-purifier-toxic-e-waste-pollution">opublikowane 264 bez patentu</a>. Projekty nie objęte patentami są dobre dla 265 społeczeństwa, ale termin „kod źródłowy” ich nie dotyczy.</p> 266 267 <p>Wspierający środowisko otwartego oprogramowania próbują radzić sobie 268 z tym problemem przez wskazywanie na oficjalną definicję, 269 lecz to poprawne podejście do sprawy jest mniej efektywne dla nich 270 niż dla nas. Termin „free sofware” [wolne oprogramowanie] 271 posiada [po angielsku] dwa naturalne znaczenia, więc osoba, która 272 pojęła ideę „free speech, not free beer” [wolność słowa, nie 273 darmowe piwo] ponownie nie zrozumie tego błędnie. Termin „otwarte 274 oprogramowanie” posiada tylko jedno znaczenie, które jest inne niż 275 znaczenie wykorzystywane przez wspierających środowisko otwartego 276 oprogramowania. W tym przypadku nie ma prostej drogi, by wyjaśnić tę 277 oficjalną definicję, co powoduje jeszcze większe zamieszanie.</p> 278 279 <p>Kolejnym błędem w rozumieniu idei „otwartego 280 oprogramowania” jest przekonanie o nieużywaniu licencji GNU 281 GPL. Istnieje także przekonanie, że „wolne oprogramowanie” 282 oznacza oprogramowanie objęte licencją GPL. Te dwa twierdzenia są błędne, 283 ponieważ licencja GNU GPL uważana jest za licencję otwartego 284 oprogramowania, a większość licencji otwartego oprogramowania uważana 285 jest za licencje wolnego oprogramowania. Oprócz licencji GNU GPL 286 istnieje <a href="/licenses/license-list.html">wiele innych licencji wolnego 287 oprogramowania</a>.</p> 288 289 <p>Termin „oprogramowanie o otwartym źródle” był dalej rozszerzany 290 poprzez zastosowanie go w innych dziedzinach, takich jak 291 administracja rządowa, edukacja, oraz nauka, gdzie nie występuje coś 292 takiego jak kod źródłowy i gdzie kryteria odnośnie licencjonowania 293 oprogramowania nie są stosowane. Jedyną wspólna cechą tych nowych obszarów 294 jest to, że w jakiś sposób zapraszają użytkowników 295 do uczestnictwa. Oni rozszerzają znaczenie terminu do tego 296 stopnia, że znaczy tyle, co słowo „uczestniczący” 297 lub „przejrzysty”, lub nawet mniej. W najgorszym 298 przypadku <a 299 href="https://www.nytimes.com/2013/03/17/opinion/sunday/morozov-open-and-closed.html">stało 300 się bezsensowną frazą marketingową</a>.</p> 301 302 <h3>Różne wartości mogą prowadzić do tych samych wniosków – 303 lecz nie zawsze</h3> 304 305 <p>Radykalne grupy w latach sześćdziesiątych miały opinie frakcji: 306 niektóre organizacje podzieliły się z powodu niezgody w sprawach 307 wspólnej strategii, powstały dwie grupy-córki i traktowały się nawzajem 308 jako wrogów pomimo posiadania tych samych celów i wartości. Prawica 309 używała tego, by krytykować całą lewicę.</p> 310 311 <p>Niektórzy próbują zdyskredytować ruch wolnego oprogramowania 312 poprzez porównanie naszej niezgody z otwartym oprogramowaniem 313 do niezgody tych radykalnych grup, ale tu występuje odwrotna 314 sytuacja. Nie zgadzamy się z obozem otwartego oprogramowaniem 315 w stosunku do podstawowych celów i wartości, lecz w 316 praktyce nasze i ich poglądy prowadzą do tych samych działań, jak 317 na przykład rozwój wolnego oprogramowania.</p> 318 319 <p>W rezultacie ludzie z ruchu wolnego oprogramowania i z obozu 320 otwartego oprogramowania często współpracują ze sobą nad projektami 321 takimi jak rozwój oprogramowania. Jest wartym odnotowania, że dwa tak 322 różne poglądy motywują ludzi do współpracy nad tymi samymi 323 projektami. Jednakże, występują sytuacje, gdzie te dwa fundamentalne poglądy 324 prowadzą do bardzo różnych działań.</p> 325 326 <p>Idea otwartego oprogramowania polega na tym, że pozwolenie 327 użytkownikowi na zmianę oraz redystrybucję oprogramowania powoduje 328 że staje się ono potężniejsze i bardziej niezawodne. To nie jest 329 jednak gwarantowane. Twórcy własnościowego oprogramowania niekoniecznie 330 są niekompetentni. Czasami stworzą program, który jest potężny 331 i niezawodny, mimo że nie respektuje wolności 332 użytkownika. Aktywiści wolnego oprogramowania i zwolennicy otwartego 333 oprogramowania różnie reagują na coś takiego.</p> 334 335 <p>Prawdziwi entuzjaści otwartego oprogramowania, ci którzy nie są skażeni 336 ideami wolnego oprogramowania, powiedzą „jestem zaskoczony, 337 że byłeś w stanie stworzyć program, który dobrze działa 338 bez użycia naszego modelu rozwoju, ale Ci się udało. W jaki 339 sposób mogę otrzymać kopię?” Taka postawa doprowadzi 340 do akceptacji spisków zabierających naszą wolność.</p> 341 342 <p>Członkowie ruchu wolnego oprogramowania powiedzą „Twój program jest 343 bardzo atrakcyjny, lecz ja bardziej cenię sobie moją wolność, 344 a więc odrzucam twój program. W inny sposób zrobię to, co 345 potrzbuję, a wspomogę rozwój wolnego 346 odpowiednika”. Jeżeli cenimy swoją wolność, możemy działać tak, 347 aby ją utrzymywać i chronić.</p> 348 349 <h3>Potężne, niezawodne oprogramowanie może być złe</h3> 350 351 <p>Pomysł, który głosi, że chcemy potężnego i niezawodnego 352 oprogramowania, pochodzi z twierdzenia, że oprogramowanie jest 353 zaprojektowane po to, by służyć jego użytkownikom. Jeżeli jest 354 potężne i niezawodne, to znaczy, że lepiej służy użytkownikom.</p> 355 356 <p>Można powiedzieć, że oprogramowanie służy użytkownikom tylko 357 jeżeli respektuje ich wolność. A co w przypadku, kiedy 358 oprogramowanie jest zaprojektowane, by tę wolność ograniczyć? W takim 359 przypadku potęga takiego programu oznacza, że ograniczenia są bardziej 360 restrykcyjne i ciężej je usunąć. W programach własnościowych 361 często spotyka się szpiegowanie użytkowników, ograniczanie ich możliwości, 362 nieudokumentowane możliwości dostępu do maszyny użytkownika 363 i narzucone aktualizacje. Niektórzy w środowisku otwartego 364 oprogramowania chcą wyposażyć w takie rozwiązania również programy o 365 otwartym źródle.</p> 366 367 <p>Presja ze strony wytwórni muzycznych i filmowych powoduje, że w 368 oprogramowaniu następuje wzrost rozwiązań ograniczających użytkowników. Ta 369 złośliwa cecha znana jest jako „Digital Restrictions Management 370 (DRM)” [zarządzanie cyfrowymi ograniczeniami] (strona <a 371 href="https://defectivebydesign.org/">DefectiveByDesign.org</a> jest temu 372 poświęcona) i jest zaprzeczeniem ducha wolności, które to 373 oprogramowanie ma dostarczać. I nie tylko ducha. Ponieważ celem 374 DRM jest zdeptanie twojej wolności, twórcy DRM próbują utrudnić, 375 uniemożliwić lub nawet spowodować, by jakiekolwiek zmiany 376 w oprogramowaniu zawierające DRM były nielegalne.</p> 377 378 <p>Niektórzy wspierający otwarte oprogramowanie zaproponowali oprogramowanie 379 „open source DRM”. Ich pomysł polega na tym, 380 aby poprzez publikowanie kodu źródłowego programów zaprojektowanych 381 do ograniczania Twojego dostępu do zakodowanych mediów 382 i poprzez pozwalanie innym na zmiany, mogli stworzyć lepsze 383 i potężniejsze oprogramowanie do ograniczania użytkowników takich 384 jak Ty. To oprogramowanie mogłoby być dostarczone do Ciebie 385 w urządzeniach, które nie pozwalają na zmiany kodu.</p> 386 387 <p>To oprogramowanie może być otwartym oprogramowaniem i może używać 388 modelu rozwoju charakterystycznego dla otwartego oprogramowania, 389 lecz nie będzie to wolne oprogramowanie, ponieważ nie będzie 390 respektować wolności użytkownika. Jeżeli dzięki modelowi rozwoju 391 otwartego oprogramowania będzie mogło w lepszy i bardziej wydajny 392 sposób ograniczać użytkownika, będzie jeszcze gorzej.</p> 393 394 <h3>Strach przed wolnością</h3> 395 396 <p>Główną motywacją tych, którzy oddzielili obóz otwartego oprogramowania 397 od ruchu wolnego oprogramowania było to, że etyczna idea wolnego 398 oprogramowania wprowadzała niepokój wśród niektórych osób. To prawda, 399 że poruszanie zagadnień etycznych takich jak wolność, mówienie zarówno 400 o odpowiedzialności, jak i wygodzie, to proszenie ludzi, 401 aby myśleli o rzeczach, które woleliby ignorować, jak chociażby 402 pytanie, czy ich zachowania są etyczne. To może wywołać zakłopotanie 403 i doprowadzić, że część ludzi się zamknie się na te 404 kwestie. To nie znaczy, że powinniśmy przestać mówić o tych sprawach.</p> 405 406 <p>To jest to, co liderzy otwartego oprogramowania zadecydowali robić. Doszli 407 oni do wniosku, że przez milczenie w kwestii etyki 408 i wolności oraz mówienie tylko o natychmiastowych praktycznych 409 korzyściach wolnego oprogramowania, byliby w stanie 410 „sprzedawać” oprogramowanie bardziej efektywnie niektórym 411 użytkownikom, szczególnie biznesowym.</p> 412 413 <p>Gdy zwolennicy open source rozmawiają o czymś więcej, zwykle chodzi o 414 „darowiźnie” kodu źródłowego dla ludzkości. Przedstawiając to 415 jako wyjątkowo dobry uczynek, ponad to co jest moralnie wymagane, zakłada, 416 że rozprowadzanie oprogramowania własnościowego bez kodu 417 źródłowego jest moralnie dopuszczalne.</p> 418 419 <p>To podejście okazało się skuteczne. Retoryka otwartego oprogramowania 420 przekonała wielu, by używać go w biznesie i do celów prywatnych, 421 a nawet rozwijać wolne oprogramowanie, które rozszerzyło naszą 422 społeczność – lecz tylko na poziomie powierzchownym, 423 praktycznym. Filozofia otwartego oprogramowania ze swoimi wyłącznie 424 praktycznymi wartościami przeszkadza w zrozumieniu głębszych idei 425 wolnego oprogramowania – sprowadza to wielu użytkowników 426 do naszej społeczności, ale nie uczy ich, jak bronić tych 427 idei. Takie rozwiązanie jest dobre samo w sobie, lecz nie 428 wystarczające, by chronić wolność. Przyciąganie użytkowników w stronę 429 wolnego oprogramowania to tylko część drogi prowadzącej do stania się 430 obrońcami swojej własnej wolności.</p> 431 432 <p>Prędzej czy później ci użytkownicy zostaną zaproszeni do powrotu 433 do własnościowego oprogramowania dla pewnych praktycznych 434 udogodnień. Niezliczona ilość firm oferuje pewne pokusy, inne nawet oferują 435 kopie produktu gratis. Dlaczego użytkownicy mieliby z tego zrezygnować? 436 Tylko dlatego, że nauczyli się cenić wolność. którą daje im wolne 437 oprogramowanie, cenić wolność w samą sobie zamiast technicznych 438 i praktycznych wygód wolnego oprogramowania. By upowszechnić tę ideę, 439 musimy mówić o wolności. Pewna ilość użytkowników 440 z „cichym” podejściem do biznesu może być użyteczna 441 dla społeczności, ale może być niebezpieczna, gdy chodzi o wspólne 442 umiłowanie wolności, które z czasem może być uważane 443 za ekscentryczność.</p> 444 445 <p>Ta niebezpieczna sytuacja to właśnie to, co się nam przytrafiło. Większość 446 osób związanych z wolnym oprogramowaniem, szczególnie dystrybutorzy, 447 mówią mało o wolności, zazwyczaj ponieważ chcą być „bardziej 448 dostępni dla biznesu”. Prawie wszystkie dystrybucje systemu 449 operacyjnego GNU/Linux dodają pakiety własnościowe do podstawowego 450 wolnego systemu i zachęcają użytkowników, by uważali to za zaletę 451 aniżeli wadę.</p> 452 453 <p>Własnościowe oprogramowanie firm trzecich i częściowo niewolne 454 dystrybucje GNU/Linuksa trafiają podatny grunt, ponieważ większość 455 naszej społeczności nie obstaje przy wolności oprogramowania. Nie jest to 456 przypadek. Większość użytkowników GNU/Linuksa została wprowadzona 457 do systemu poprzez dyskusję o „otwartym 458 oprogramowaniu”, w której nie wspomina się o tym, że wolność 459 może jest [naszym] celem. Praktyki niepodtrzymywania wolności 460 i używania zwrotów nieporuszających kwestii wolności wzajemnie się 461 uzupełniają. By przezwyciężyć tę tendencję, musimy o wolności rozmawiać 462 więcej, a nie mniej.</p> 463 464 <h3>„FLOSS” i „FOSS”</h3> 465 466 <p> Terminy „FLOSS” i „FOSS” są używane 467 aby być <a href="/philosophy/floss-and-foss.html">neutralne pomiędzy 468 wolnym oprogramowaniem a open source</a>. Jeśli waszym celem jest 469 neutralność, „FLOSS” jest lepszym ponieważ jest prawdziwie 470 neutralne. Ale jeśli chcecie promować wolność, nie należy robić tego 471 neutralnym terminem. Aby promować wolność, musicie wykazać, że ją 472 popieracie.</p> 473 474 <h3>Rywale na podział umysłu</h3> 475 476 <p>„Wolne” i „otwarte” konkurują o umysł. Wolne 477 oprogramowanie i oprogramowanie open source są odmiennymi pojęciami, 478 ale większość osób postrzega ich jako wypełniające tę samą szufladkę 479 w dziedzinie oprogramowania. Gdy ludzie przywykną mówić i myśleć 480 „open source” to im utrudnia zrozumienie i myślenie o 481 filozofii ruchu wolnego oprogramowania. Jeśli już połączyli nas i nasze 482 oprogramowanie ze słowem „otwarte”, będziemy musieli wstrząsnąć 483 ich intelektualnie zanim zrozumieją, że nasz ruch to <em>co 484 innego</em>. Jakakolwiek aktywność, która promuje słowo 485 „otwarte” zamyka kurtynę, która ukrywa zagadnienia ruchu wolnego 486 oprogramowania.</p> 487 488 <p>Działacze wolnego oprogramowania są zalecani aby odmawiać pracy 489 nad przedsięwzięciami, które nazywają się „otwarte”. Nawet 490 jeśli aktywność jest dobra sama w sobie, każdy współudział powoduje 491 trochę szkody na boku, promując ideały open source. Jest wiele innych 492 dobrych aktywności, które nazywają się „wolne” 493 lub „libre”. Każda pomóc w tych projektach powoduje 494 trochę dobra na boku. Z tyloma pożytecznymi projektami 495 do wyboru, dlaczego nie wybrać takiego, które ma dodatkowe dobro?</p> 496 497 <h3>Wnioski</h3> 498 499 <p>Podczas gdy adwokaci otwartego oprogramowania przyciągają nowych 500 użytkowników do naszej społeczności, my, aktywiści wolnego 501 oprogramowania, musimy wziąć na siebie zadanie wskazania zagadnienia 502 wolności. Musimy powiedzieć „to jest wolne oprogramowanie, które daje 503 wam wolność!”. Musimy powtarzać to częściej i głośniej aniżeli 504 zazwyczaj. Zawsze, gdy mówisz „wolne oprogramowanie” zamiast 505 „otwarte oprogramowanie”, pomagasz naszej sprawie.</p> 506 <div class="column-limit"></div> 507 508 <h3 class="footnote">Przypis</h3> 509 510 <!-- The article is incomplete (#793776) as of 21st January 2013. 511 <p> 512 513 Joe Barr's article, 514 <a href="http://www.itworld.com/LWD010523vcontrol4">“Live and 515 let license,”</a> gives his perspective on this issue.</p> 516 --> 517 <p> 518 <a 519 href="https://ocw.mit.edu/courses/sloan-school-of-management/15-352-managing-innovation-emerging-trends-spring-2005/readings/lakhaniwolf.pdf">Artykuł 520 o motywacji deweloperów wolnego oprogramowania</a> autorstwa Lakhani 521 i Wolf opowiada o tym, że znaczna część z nich motywowana 522 jest ideą, że oprogramowanie powinno być wolne. I to pomimo faktu, 523 że deweloperzy byli badani w serwisie SourceForge, który nie 524 popiera poglądu, że jest to kwestia etyki.</p> 525 </div> 526 527 <div class="translators-notes"> 528 529 <!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> 530 </div> 531 </div> 532 533 <!-- for id="content", starts in the include above --> 534 <!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> 535 <div id="footer" role="contentinfo"> 536 <div class="unprintable"> 537 538 <p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a 539 href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu 540 z FSF można znaleźć na stronie <a 541 href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających 542 odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać 543 na adres <a 544 href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> 545 546 <p> 547 548 <!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, 549 replace it with the translation of these two: 550 551 We work hard and do our best to provide accurate, good quality 552 translations. However, we are not exempt from imperfection. 553 Please send your comments and general suggestions in this regard 554 to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> 555 556 <web-translators@gnu.org></a>.</p> 557 558 <p>For information on coordinating and contributing translations of 559 our web pages, see <a 560 href="/server/standards/README.translations.html">Translations 561 README</a>. --> 562 Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, 563 ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie 564 tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy 565 w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a 566 href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej 567 informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji 568 tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a 569 href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> 570 </div> 571 572 <!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to 573 files generated as part of manuals) on the GNU web server should 574 be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this 575 without talking with the webmasters or licensing team first. 576 Please make sure the copyright date is consistent with the 577 document. For web pages, it is ok to list just the latest year the 578 document was modified, or published. 579 580 If you wish to list earlier years, that is ok too. 581 Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying 582 years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable 583 year, i.e., a year in which the document was published (including 584 being publicly visible on the web or in a revision control system). 585 586 There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers 587 Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> 588 <p>Copyright © 2007, 2010, 2012-2016, 2019-2022 Richard Stallman</p> 589 590 <p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" 591 href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.pl">licencji 592 Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 593 4.0 Międzynarodowe</a>.</p> 594 595 <!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> 596 <div class="translators-credits"> 597 598 <!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> 599 Tłumaczenie: Marek Sadowski 2010, Jan Owoc 2014, 2015, 2017, 2020; poprawki 600 Jan Owoc 2010, 2011, 2013, 2016, 2021, 2022, Tomasz W. Kozłowski 2010, 2012.</div> 601 602 <p class="unprintable"><!-- timestamp start --> 603 Aktualizowane: 604 605 $Date: 2022/07/04 18:04:55 $ 606 607 <!-- timestamp end --> 608 </p> 609 </div> 610 </div> 611 <!-- for class="inner", starts in the banner include --> 612 </body> 613 </html>