linux-and-gnu.html (18139B)
1 <!--#set var="PO_FILE" 2 value='<a href="/gnu/po/linux-and-gnu.pl.po"> 3 https://www.gnu.org/gnu/po/linux-and-gnu.pl.po</a>' 4 --><!--#set var="ORIGINAL_FILE" value="/gnu/linux-and-gnu.html" 5 --><!--#set var="DIFF_FILE" value="/gnu/po/linux-and-gnu.pl-diff.html" 6 --><!--#set var="OUTDATED_SINCE" value="2021-08-30" --> 7 8 <!--#include virtual="/server/html5-header.pl.html" --> 9 <!-- Parent-Version: 1.96 --> 10 11 <!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> 12 <title>Linux i GNU - Projekt GNU - Free Software Foundation</title> 13 <meta http-equiv="Keywords" content="GNU, FSF, Free Software Foundation, Linux, Emacs, GCC, Unix, Wolne 14 Oprogramowanie, System Operacyjny, GNU Kernel, HURD, GNU HURD, Hurd" /> 15 <meta http-equiv="Description" content="Od 1983 rozwija wolny, uniksopodobny system operacyjny GNU, mający 16 zapewnić użytkownikom komputerów swobodę wymiany i ulepszania 17 oprogramowania, którego używają." /> 18 19 <!--#include virtual="/gnu/po/linux-and-gnu.translist" --> 20 <!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> 21 <!--#include virtual="/server/outdated.pl.html" --> 22 <h2 class="c">Linux i System GNU</h2> 23 24 <address class="byline c"><a href="https://www.stallman.org/">Richard Stallman</a></address> 25 26 <div class="reduced-width"> 27 <hr class="no-display" /> 28 <div class="announcement"> 29 <p>W celu uzyskania dodatkowych informacji zobacz również <a 30 href="/gnu/gnu-linux-faq.html">GNU/Linux FAQ</a> i <a 31 href="/gnu/why-gnu-linux.html">Dlaczego GNU/Linux?</a></p> 32 </div> 33 <hr class="thin" /> 34 35 <div class="article"> 36 <p> 37 Każdego dnia wielu użytkowników komputerowych używa modyfikowanej wersji <a 38 href="/philosophy/categories.html#TheGNUsystem">systemu GNU</a>, nie zdając 39 sobie z tego sprawy. Poprzez specyficzny obrót wydarzeń, wersja 40 GNU, która jest dzisiaj powszechnie używana, nazywana jest często 41 „Linux”. Wielu jego użytkowników <a 42 href="/gnu/gnu-users-never-heard-of-gnu.html">nie jest świadoma</a>, 43 że to jest w zasadzie system GNU, zaprojektowany przez <a 44 href="/gnu/gnu-history.html">Projekt GNU</a>.</p> 45 46 <p> 47 Linux rzeczywiście istnieje i ludzie go używają, lecz jest to 48 zaledwie część systemu, którego używają. Linux jest jądrem: programem 49 w systemie, który przydziela maszynie zasoby, które są przeznaczane dla 50 innych programów których używacie. Jądro jest istotną częścią systemu 51 operacyjnego, lecz samo jądro jest bezużyteczne. Może działać tylko 52 w obrębie całego systemu operacyjnego. Linux jest zwykle używany 53 w połączeniu systemu operacyjnego GNU: cały system to w zasadzie 54 GNU z dodatkiem Linuksa lub GNU/Linux. Wszystkie dystrybucje 55 nazywane “Linuksem” są tak naprawdę dystrybucjami GNU/Linuksa.</p> 56 57 <p> 58 Większość użytkowników nie rozumie różnicy pomiędzy jądrem, jakim jest Linux 59 oraz całym system, który nazywają „Linuksem”. Dwuznaczność 60 użycia tych nazw nie pomaga w zrozumienie tego problemu. Użytkownicy ci 61 często myślą, że to Linus Torvalds z niewielką pomocą 62 zaprojektował cały system operacyjny w 1991 roku.</p> 63 64 <p> 65 Programiści wiedzą, że Linux jest jądrem. Lecz od kiedy usłyszeli 66 o całym systemie także jako o „Linuksie”, często wyobrażają 67 sobie historię, która uzasadniła nazewnictwo całego systemu nazwą 68 jądro. Na przykład wiele ludzie wierzy, że gdy Linus Torvalds 69 zakończył pisanie Linuksa, jądra, użytkownicy rozejrzeli się za innym 70 wolnym oprogramowaniem by go połączyć z tym. W końcu stwierdzili 71 (bez żadnej szczególnej przyczyny), że prawie wszystko niezbędne 72 do stworzenia systemu uniksopodobnego było już dostępne.</p> 73 74 <p> 75 To co znaleźli nie było przypadkiem. Był to niekompletny system 76 GNU. Dostępne <a href="/philosophy/free-sw.html">wolne oprogramowanie</a> 77 dodawało się do kompletnego systemu, ponieważ Projekt GNU pracował 78 nad tym już od 1984 roku. W <a 79 href="/gnu/manifesto.html">Manifeście GNU</a> ustaliliśmy jako cel 80 stworzenie wolnego systemu uniksopodobnego nazwanym GNU. <a 81 href="/gnu/initial-announcement.html">Pierwsze ogłoszenie</a> Projektu GNU 82 również przedstawia pierwotne plany dotyczące systemu GNU. Gdy Linux dopiero 83 co zaczynał, GNU był prawie ukończony.</p> 84 85 <p> 86 Większość projektów wolnego oprogramowania wyznaczyła sobie za cel 87 rozwój określonego programu do konkretnych zadań. Na przykład 88 Linus Torvalds napisał uniksopodobne jądro (Linux), Donald Knuth napisał 89 interpreter tekstu (TeX), Bob Scheifler zaprojektował system okien (the X 90 Window System). Naturalnym jest, że wkład wniesiony przez projekt 91 ocenia się przez pryzmat programów, których dostarczył.</p> 92 93 <p> 94 Jeżeli spróbowalibyśmy zmierzyć wkład wniesiony przez Projekt GNU 95 w taki sposób, do jakiego doszlibyśmy wniosku? Jeden sprzedawca 96 CD-ROM'ów sprawdził, że w jego „dystrybucji Linuksa” <a 97 href="/philosophy/categories.html#GNUsoftware">oprogramowanie GNU</a> 98 stanowiło największą część, około 28% całego kodu źródłowego, wliczając 99 w to istotnie ważne komponenty bez których nie było by tego 100 systemu. Sam Linux stanowił około 3%. (Proporcje w 2008 roku były 101 podobne: w „głównym” repozytorium gNewSense, Linux stanowi 102 1,5% a paczki GNU 15%). Tak więc jeżeli zamierzamy wybrać nazwę 103 dla systemu, opierając się na tym kto napisał programy w nim 104 zawarte, najbardziej odpowiednim wyborem będzie „GNU”.</p> 105 106 <p> 107 Lecz i to nie jest odpowiedzią na rozważane pytanie. Projekt GNU 108 nie był i nie jest projektem, który zajmuje się tworzeniem konkretnych 109 paczek oprogramowania. Nie był projektem, który miał na celu <a 110 href="/software/gcc/">stworzenia kompilatora C</a>, jednakże zrobiliśmy 111 to. Nie był projektem, który miał na celu zaprojektowanie edytora 112 tekstowego, jednakże zrobiliśmy to. Projekt GNU został stworzony po to, 113 by zaprojektować <em>kompletny wolny system uniksopodobny</em>: GNU.</p> 114 115 <p> 116 Wiele osób wniosło istotny wkład w wolne oprogramowanie w systemie 117 i wszyscy oni zasługują za to na uznanie. Lecz powodem 118 tego, że jest to <em>zintegrowany system</em>, a nie tylko 119 kolekcja użytecznych programów, jest to że taki właśnie był cel 120 Projektu GNU. Zrobiliśmy listę programów potrzebnych do zrobienia 121 <em>kompletnego</em> wolnego systemu. Systematycznie odnajdujemy, piszemy 122 lub znajdujemy ludzi uzupełniających listę. Napisaliśmy istotne, 123 lecz raczej nie porywające <a href="#unexciting">(1)</a> komponenty, 124 ponieważ nie możecie posiadać systemu bez nich. Niektóre 125 komponenty naszego systemu są narzędziami programistycznymi, które stają się 126 coraz bardzie popularne wśród programistów. Lecz napisaliśmy wiele 127 komponentów, które nie są takimi narzędziami <a 128 href="#nottools">(2)</a>. Napisaliśmy nawet grę szachową, GNU Chess, 129 ponieważ kompletny system również potrzebuje gierek.</p> 130 131 <p> 132 We wczesnych latach 90-tych poskładaliśmy cały system za wyjątkiem 133 jądra. Zaczęliśmy również pisać jądro, <a 134 href="/software/hurd/hurd.html">GNU Hurd</a>, który działa 135 na Machu. Zaprojektowanie jądra było trudniejsze, niż tego 136 oczekiwaliśmy. <a href="/software/hurd/hurd-and-linux.html">GNU Hurd zaczął 137 działać stabilnie w 2001 roku</a>, lecz jeszcze ma daleką drogę 138 do bycia gotowym do powszechnego użytku.</p> 139 140 <p> 141 Na szczęście nie musieliśmy czekać na Hurd, ponieważ powstał 142 Linux. Gdy Torvalds uwolnił Linuksa w 1992 roku, zapełnił ostatnią dużą 143 lukę w systemie GNU. Ludzie mogli <a 144 href="http://ftp.funet.fi/pub/linux/historical/kernel/old-versions/RELNOTES-0.01">połączyć 145 Linuksa z systemem GNU</a> w celu zrobienia kompletnie wolnego 146 systemu – wersji systemu GNU, który także zawierał 147 Linuksa. Innymi słowy, system GNU/Linux.</p> 148 149 <p> 150 Połączenie całej pracy nie było trywialną rzeczą. Niektóre komponenty GNU <a 151 href="#somecomponents">(3)</a> potrzebowały istotnych zmian 152 do współpracowania z Linuksem. Integracja kompletnego systemu jako 153 dystrybucji która działałaby „od ręki” to również sporo 154 pracy. Wymagało to zajęcia się problemem dotyczącym instalacji 155 i startowania systemu. Był to problem, którego jeszcze nie 156 rozwiązaliśmy, ponieważ nie dotarliśmy wtedy do tego 157 stopnia. Dlatego też ludzie, którzy zaprojektowali różne dystrybucje 158 systemów wykonali istotną część pracy. Była to jednak praca którą, jak 159 to się zwykle dzieje, ktoś by na pewno wykonał.</p> 160 161 <p> 162 Projekt GNU wspiera zarówno systemy GNU/Linux jak i <em>system 163 GNU</em>. <a href="http://fsf.org/">FSF</a> sfinansowało przepisywanie 164 związanych z Linuksem rozszerzeń do biblioteki GNU C, 165 więc teraz są one dobrze zintegrowane. Najnowsze systemy GNU/Linux 166 używają aktualnych bibliotek bez zmian. FSF sfinansowało również 167 wczesny etap tworzenia Debian GNU/Linux.</p> 168 169 <p> 170 Dzisiaj jest wiele różnych wariantów systemu GNU/Linux (często zwane 171 w skrócie „distro”). Większość z nich dołącza niewolne 172 programy – programiści idą za <a 173 href="/philosophy/open-source-misses-the-point.html">filozofią „open 174 source”</a> związaną z Linuksem zamiast <a 175 href="/philosophy/free-software-even-more-important.html">filozofią 176 „wolnego oprogramowania”</a> GNU. Lecz istnieją również <a 177 href="/distros/distros.html">całkowicie wolne dystrybucje 178 GNU/Linuksa</a>. FSF wspiera zasoby komputerowe dla niektórych 179 z nich.</p> 180 181 <p>Tworzenie wolnej dystrybucji GNU/Linux nie polega tylko 182 na wyeliminowaniu różnych niewolnych programów. Obecnie normalna wersja 183 Linuksa zawiera niewolne programy. Te programy przeznaczone są 184 do załadowania do urządzeń I/O [ang. Input/Output - 185 Wejścia/Wyjścia] kiedy system startuje. Mają one postać długich ciągów liczb 186 włączonych do „kodu źródłowego” Linuksa. Dlatego też 187 utrzymanie wolnych dystrybucji GNU/Linuksa pociąga także za sobą 188 utrzymanie <a href="http://directory.fsf.org/project/linux">wolnej wersji 189 Linuksa</a>.</p> 190 191 <p>Niezależnie czy używasz GNU/Linuksa czy też nie, proszę nie mylcie 192 społeczeństwa prze używanie słowa „Linux” dwuznacznie. Linux 193 jest jądrem, jednym z kluczowych elementów systemu. System głównie 194 bazuje na systemie GNU, do którego Linux został dodany. Kiedy 195 mówicie o takim połączeniu, proszę mówcie wtedy „GNU/Linux”.</p> 196 197 <p> 198 Jeżeli chcecie dodać odnośnik z informacjami na temat 199 „GNU/Linuksa”, ta strona oraz <a 200 href="/gnu/the-gnu-project.html">http://www.gnu.org/gnu/the-gnu-project.html</a> 201 będą dobrym wyborem. Jeżeli chodzi Wam o Linuksa, o jądro, 202 i chcecie dodać odnośnik w celu dalszego wyjaśnienia, <a 203 href="http://foldoc.org/linux">http://foldoc.org/linux</a> jest dobrym 204 adresem URL w tym celu.</p> 205 <div class="column-limit"></div> 206 207 <h3 class="footnote">Postscriptum</h3> 208 209 <p> 210 Odbiegając od GNU, pewien inny projekt został niezależnie wyprodukowany 211 jako wolny system operacyjny uniksopodobny. System znany jest jako BSD 212 i został zaprojektowany na UC Berkeley. Był niewolny w latach 213 80-tych, lecz stał się wolny w latach 90-tych. Wolny system 214 operacyjny istniejący dzisiaj<a href="#newersystems">(4)</a>, jest niemalże 215 na pewno albo odmianą systemu GNU, albo rodzajem systemu BSD.</p> 216 217 <p> 218 Ludzie zazwyczaj pytają, czy BSD jest także wersją GNU, coś jak 219 GNU/Linux. Deweloperzy BSD zostali zainspirowani aby uwolnić ich kod 220 przykładem Projektu GNU oraz wyraźnymi apelami od aktywistów GNU, 221 którzy pomagali ich do tego przekonać. Lecz ich kod 222 w nieznacznym stopniu pokrywa się z GNU. Systemy BSD używają 223 dzisiaj niektórych programów GNU, tak jak system GNU używa niektórych 224 programów BSD. Podsumowując jednak, są to dwa odmienne systemy, które 225 rozwijały się osobno. Deweloperzy BSD nie napisali jądra i nie dodali 226 go do systemu GNU. Taka nazwa, jak GNU/BSD nie opisuje sytuacji. <a 227 href="#gnubsd">(5)</a></p> 228 <div class="column-limit"></div> 229 230 <h3 class="footnote">Przypisy [autora]</h3> 231 <ol> 232 <li> 233 <a id="unexciting"></a>Te mało porywające, lecz ważne komponenty, to 234 między innymi assembler GNU (GAS) i linker (GLD), które są teraz 235 częścią paczki<a href="/software/binutils/">GNU Binutils</a>, <a 236 href="/software/tar/">GNU tar</a> i wielu innych.</li> 237 238 <li> 239 <a id="nottools"></a>Na przykład The Bourne Again SHell (powłoka BASH), 240 interpreter PostScriptu <a 241 href="/software/ghostscript/ghostscript.html">Ghostscript</a> oraz <a 242 href="/software/libc/libc.html">biblioteka GNU C</a> nie są narzędziami 243 programistycznymi. Nie są także nimi GNUCash, GNOME i GNU Chess.</li> 244 245 <li> 246 <a id="somecomponents"></a>Na przykład <a 247 href="/software/libc/libc.html">biblioteka GNU C</a>.</li> 248 249 <li> 250 <a id="newersystems"></a>Od kiedy to zostało napisane, 251 prawie-całkiem-wolny Windowsopodobny system został zaprojektowany, 252 lecz nie jest w ogóle ani jak GNU ani jak Unix, 253 więc nie pasuje do tego zagadnienia. Większość jądra Solarisa 254 zostało uwolnione, lecz jeżeli chcieliście zrobić z tego wolny 255 system, oprócz zastąpienia brakujących części jądra, musielibyście również 256 umieścić go w GNU lub BSD.</li> 257 258 <li> 259 <a id="gnubsd"></a>Z drugiej strony, przez lata które minęły 260 od kiedy ten artykuł został napisany, Biblioteka GNU C została 261 przeportowana na kilka wersji jądra BSD, co pozwala na łatwe 262 połączeniem systemu GNU z jądrem. Tak jak z GNU/Linuksem, są to 263 także warianty GNU i są nazywane na przykład GNU/kFreeBSD 264 czy GNU/kNetBSD zależnie od jądra systemu. Zwykli użytkownicy 265 typowych środowisk graficznych z trudem odróżnią GNU/Linux 266 i GNU/*BSD.</li> 267 268 </ol> 269 </div> 270 </div> 271 272 <div class="translators-notes"> 273 274 <!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> 275 </div> 276 </div> 277 278 <!-- for id="content", starts in the include above --> 279 <!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> 280 <div id="footer" role="contentinfo"> 281 <div class="unprintable"> 282 283 <p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a 284 href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu 285 z FSF można znaleźć na stronie <a 286 href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających 287 odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać 288 na adres <a 289 href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> 290 291 <p> 292 <!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, 293 replace it with the translation of these two: 294 295 We work hard and do our best to provide accurate, good quality 296 translations. However, we are not exempt from imperfection. 297 Please send your comments and general suggestions in this regard 298 to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> 299 300 <web-translators@gnu.org></a>.</p> 301 302 <p>For information on coordinating and contributing translations of 303 our web pages, see <a 304 href="/server/standards/README.translations.html">Translations 305 README</a>. --> 306 Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, 307 ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie 308 tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy 309 w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a 310 href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej 311 informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji 312 tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a 313 href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> 314 </div> 315 316 <!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to 317 files generated as part of manuals) on the GNU web server should 318 be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this 319 without talking with the webmasters or licensing team first. 320 Please make sure the copyright date is consistent with the 321 document. For web pages, it is ok to list just the latest year the 322 document was modified, or published. 323 324 If you wish to list earlier years, that is ok too. 325 Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying 326 years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable 327 year, i.e., a year in which the document was published (including 328 being publicly visible on the web or in a revision control system). 329 330 There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers 331 Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> 332 <p>Copyright © 1997-2002, 2007, 2014-2017, 2019, 2021 Richard M. Stallman</p> 333 334 <p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" 335 href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.pl">licencji 336 Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 337 4.0 Międzynarodowe</a>.</p> 338 339 <!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> 340 <div class="translators-credits"> 341 342 <!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> 343 Tłumaczenie: Marcin Wolak 2010, 2011, 2012; poprawki: Jan Owoc 2010, 2013, 344 2014, 2016, 2021, Daniel Oźminkowski 2010.</div> 345 346 <p class="unprintable"><!-- timestamp start --> 347 Aktualizowane: 348 349 $Date: 2021/11/02 14:41:49 $ 350 351 <!-- timestamp end --> 352 </p> 353 </div> 354 </div> 355 </body> 356 </html>