keep-control-of-your-computing.html (10880B)
1 <!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/keep-control-of-your-computing.en.html" --> 2 3 <!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> 4 <!-- Parent-Version: 1.96 --> 5 <!-- This page is derived from /server/standards/boilerplate.html --> 6 <!--#set var="TAGS" value="essays cultural ns" --> 7 <!--#set var="DISABLE_TOP_ADDENDUM" value="yes" --> 8 9 <!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> 10 <title>Zatrzymajcie kontrolę nad Waszym komputerem, aby to on Was nie 11 kontrolował! - Projekt GNU - Fundacja Wolnego Oprogramowania</title> 12 13 <!--#include virtual="/philosophy/po/keep-control-of-your-computing.translist" --> 14 <!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> 15 <!--#include virtual="/philosophy/ph-breadcrumb.pl.html" --> 16 <!--GNUN: OUT-OF-DATE NOTICE--> 17 <!--#include virtual="/server/top-addendum.pl.html" --> 18 <div class="article reduced-width"> 19 <h2>Zatrzymajcie kontrolę nad Waszym komputerem, aby to on Was nie 20 kontrolował!</h2> 21 22 <address class="byline">Richard Stallman</address> 23 24 <div class="introduction"> 25 <p><em>Sieć WWW opracowana przez Tima Berners-Lee w 1990 jako system 26 publikowania i oglądania informacji, jest stopniowo przekształcana 27 w sieć zdalnych obliczeń. Będzie przechowywać Wasze dane, dane o Was, 28 często ograniczając Wasz dostęp do tych danych, ale dając dostęp 29 FBI w dowolnym momencie. Będzie za Was zdalnie obliczało, 30 ale nie możecie kontrolować co robi. Posiada różne kuszące przynęty, 31 ale musicie się im oprzeć.</em></p> 32 </div> 33 34 <p>W latach 80-tych większość ludzi nie używała komputerów; Ci, którzy ich 35 używali, głównie czynili to na komputerach osobistych 36 lub komputerach współdzielonego czasu. Oba pozwalały 37 na instalowanie oprogramowania, które sobie wybraliście. Oba 38 umożliwiały pełną kontrolę nad Waszymi danymi, choć nie jest jasne 39 jaki dostęp FBI miało do komputerów współdzielonego czasu. Tak 40 czy siak, komputery ze współdzielonym czasem odeszły pod koniec 41 lat 90-tych.</p> 42 43 <p>To nie oznacza, że Ci użytkownicy mieli kontrolę 44 nad przetwarzaniem swoich danych. Z oprogramowaniem jest 45 albo tak, że użytkownicy kontrolują program (wolne oprogramowanie) 46 albo to program kontroluje użytkowników (własnościowe lub niewolne 47 oprogramowanie). Ci użytkownicy uruchamiali oprogramowanie własnościowe, 48 bo wówczas innego nie było. Użytkownicy nie mogli tego zmienić 49 lub nawet określić, co tak naprawdę robiło.</p> 50 51 <p>Od tamtego czasu oprogramowanie własnościowe stało się bardziej 52 niebezpieczne. Dziś będzie Was śledziło, celowo ograniczało i/lub miało 53 tylne drzwi (backdoor). (Windows robi wszystkie trzy rzeczy; podobnie iPhone 54 i Kindle.) Nawet jeśli by tych nadużyć nie było, nie jest właściwe, 55 aby to oprogramowanie rządziło użytkownikami.</p> 56 57 <p>Dlatego rozpocząłem Ruch Wolnego Oprogramowania w 1983 58 roku. Zdecydowaliśmy się rozwijać system operacyjny i aplikacje, które 59 byłyby całkiem wolne, aby użytkownicy mieli nad nimi 60 kontrolę. Nazwałem ten system GNU. (Zapewne słyszeliście jak ludzie go 61 nazywają „Linux”, ale to jest błąd.) Ludzie, którzy się 62 na ten system przerzucą i będą używali tylko wolnego 63 oprogramowania, będą mogli mieć kontrolę nad swoim 64 komputerem. Dotychczas wyzwoliliśmy tylko małą część cyberprzestrzeni, 65 ale jest to przyczółek wolności.</p> 66 67 <p>Najnowsze postępy w Sieci niwelują to osiągnięcie. Pierwszym problemem 68 było używanie niewidocznych odnośników do stron, których celem było 69 szpiegowanie (przypuszczalnie do celów reklamowych). Użytkownicy, 70 którzy odwiedzili strony A, B, X i Z nie wiedzieli, że te strony 71 mają niewidoczne odnośniki do obserwujemy-cie.com i każda wizyta 72 informowała o tym tą stronę śledzącą, która na zawsze zapisywała które 73 strony użytkownik odwiedził.</p> 74 75 <p>JavaScript stworzył kolejne problemy. Początkowo był niewinnie używany 76 np. do tworzenia nietypowych menu, ale jego możliwości zostały 77 rozszerzone do tego stopnia, że może robić nietrywialne 78 zadania. Usługi takie jak Google Docs instalują duże programy JavaScript 79 do przeglądarki użytkownika. Choć są uruchamiane na Waszym 80 komputerze, nie macie kontroli nad tym, co one tak naprawdę robią.</p> 81 82 <p>Kolejnym problemem jest przechowywanie danych na serwerach 83 firm. Największe z nich nie szanują prywatności użytkowników. Dla 84 przykładu, jeśli przekażecie swoje dane Facebookowi, firmy płacą Facebookowi 85 (a nie Wam), aby z nich korzystać. Płacą Facebookowi (a nie Wam) 86 aby tworzyć reklamy z Waszym wizerunkiem.</p> 87 88 <p>Firmy udostępniające systemy współdzielonego czasu w latach 80-tych 89 zwykle szanowały dane użytkowników, choć zdarzały się wyjątki, 90 ponieważ użytkownicy byli płacącymi klientami, którzy mogli przenieść 91 się do innych firm. Użytkownicy Facebooka nie płacą, więc nie są 92 jego klientami. Są jego towarem, który jest sprzedawany innym firmom. Jeśli 93 firma jest w USA, lub jest spółką firmy z USA, to FBI może 94 zebrać te dane bez nakazu sądowego dzięki nie-amerykańskiemu prawu 95 w USA, perwersyjnie nazwany „Ustawą Patriotyczną”.</p> 96 97 <p>Niektóre usługi oferują obrabiać dane użytkownika. To znaczy, 98 że użytkownicy robią wszelkie obliczenia na serwerach, 99 a serwery mają całkowitą kontrolę nad tym jak to jest robione.</p> 100 101 <p>Jest systematyczna kampania marketingowa aby użytkowników przekonać 102 do przekazywania swoich danych i ich obróbki do firm, którym 103 nie mają powodu aby ufać. Nawet nazwa „chmura” 104 [ang. „cloud computing”] jest używana dla tylu różnych rzeczy, 105 że jedynym prawdziwym znaczeniem jest „rób to bez myślenia o 106 tym co robisz”.</p> 107 108 <p>Jest nawet system, Google ChromeOS, zaprojektowany aby przechowywać 109 dane wyłącznie zdalnie i zmuszający użytkownika aby pracował 110 zdalnie. Ironicznie, jest to wolne oprogramowanie, wersją 111 GNU/Linuksa. Użytkownicy będą mieli dostęp do kodu źródłowego, mogliby 112 zmienić aby umożliwić lokalną obróbkę i przechowywanie 113 danych – jeśli sprzęt miałby wystarczająco pamięci 114 aby przechować i jeśli zezwoliłby na instalowanie własnych 115 wersji oprogramowania. Jeśli wnioskować na podstawie telefonów Android, 116 to większość sprzętu z ChromeOS będzie zaprojektowana tak, aby to 117 uniemożliwić.</p> 118 119 <p>To nie znaczy, że użytkownicy Sieci nie mogą mieć prywatności. To nie 120 znaczy, że użytkownicy Sieci nie mogą mieć kontroli 121 nad przetwarzaniem danych. To znaczy, że musicie płynąć 122 pod prąd aby je mieć.</p> 123 124 <div class="infobox extra" role="complementary"> 125 <hr /> 126 <p>Pierwotnie opublikowane w <cite>Der Spiegel Online</cite>.</p> 127 </div> 128 </div> 129 130 <div class="translators-notes"> 131 132 <!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> 133 </div> 134 </div> 135 136 <!-- for id="content", starts in the include above --> 137 <!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> 138 <div id="footer" role="contentinfo"> 139 <div class="unprintable"> 140 141 <p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a 142 href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu 143 z FSF można znaleźć na stronie <a 144 href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających 145 odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać 146 na adres <a 147 href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> 148 149 <p> 150 <!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, 151 replace it with the translation of these two: 152 153 We work hard and do our best to provide accurate, good quality 154 translations. However, we are not exempt from imperfection. 155 Please send your comments and general suggestions in this regard 156 to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> 157 158 <web-translators@gnu.org></a>.</p> 159 160 <p>For information on coordinating and contributing translations of 161 our web pages, see <a 162 href="/server/standards/README.translations.html">Translations 163 README</a>. --> 164 Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, 165 ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie 166 tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy 167 w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a 168 href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej 169 informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji 170 tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a 171 href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> 172 </div> 173 174 <!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to 175 files generated as part of manuals) on the GNU web server should 176 be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this 177 without talking with the webmasters or licensing team first. 178 Please make sure the copyright date is consistent with the 179 document. For web pages, it is ok to list just the latest year the 180 document was modified, or published. 181 182 If you wish to list earlier years, that is ok too. 183 Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying 184 years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable 185 year, i.e., a year in which the document was published (including 186 being publicly visible on the web or in a revision control system). 187 188 There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers 189 Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> 190 <p>Copyright © 2011, 2021 Richard Stallman</p> 191 192 <p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" 193 href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.pl">licencji 194 Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 195 4.0 Międzynarodowe</a>.</p> 196 197 <!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> 198 <div class="translators-credits"> 199 200 <!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> 201 Tłumaczenie: Jan Owoc 2011; poprawki: Jan Owoc 2012, Paweł Różański 2011, 202 Marcin Wolak 2011.</div> 203 204 <p class="unprintable"><!-- timestamp start --> 205 Aktualizowane: 206 207 $Date: 2021/10/07 20:02:26 $ 208 209 <!-- timestamp end --> 210 </p> 211 </div> 212 </div> 213 <!-- for class="inner", starts in the banner include --> 214 </body> 215 </html>