judge-internet-usage.html (15780B)
1 <!--#set var="PO_FILE" 2 value='<a href="/philosophy/po/judge-internet-usage.pl.po"> 3 https://www.gnu.org/philosophy/po/judge-internet-usage.pl.po</a>' 4 --><!--#set var="ORIGINAL_FILE" value="/philosophy/judge-internet-usage.html" 5 --><!--#set var="DIFF_FILE" value="/philosophy/po/judge-internet-usage.pl-diff.html" 6 --><!--#set var="OUTDATED_SINCE" value="2022-04-17" --> 7 8 <!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> 9 <!-- Parent-Version: 1.96 --> 10 <!-- This page is derived from /server/standards/boilerplate.html --> 11 <!--#set var="TAGS" value="essays cultural ns" --> 12 <!--#set var="DISABLE_TOP_ADDENDUM" value="yes" --> 13 14 <!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> 15 <title>Roztropny użytkownik starannie ocenia każdy scenariusz korzystania 16 z Internetu - Projekt GNU - Fundacja Wolnego Oprogramowania (FSF)</title> 17 18 <!--#include virtual="/philosophy/po/judge-internet-usage.translist" --> 19 <!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> 20 <!--#include virtual="/philosophy/ph-breadcrumb.pl.html" --> 21 <!--GNUN: OUT-OF-DATE NOTICE--> 22 <!--#include virtual="/server/outdated.pl.html" --> 23 <!--#include virtual="/server/top-addendum.pl.html" --> 24 <div class="article reduced-width"> 25 <h2>Roztropny użytkownik starannie ocenia każdy scenariusz korzystania 26 z Internetu</h2> 27 28 <address class="byline">Richard Stallman</address> 29 30 <p>Firmy oferują użytkownikom komputerów kuszące możliwości by pozwolić innym 31 przetrzymywać ich dane i przetwarzać. Innymi słowy, by zaszaleć 32 odrzucając ostrożność i odpowiedzialność.</p> 33 34 <p>Te firmy, a także ich marketingowcy, lubią nazywać takie praktyki 35 „przetwarzaniem w chmurze” [ang. <em>cloud 36 computing</em>]. Używają zarazem tego samego terminu do kilku całkiem 37 różnych scenariuszy, takich jak wypożyczanie zdalnego serwera, czyniąc ten 38 termin tak szerokim i niejasnym, że nic konkretnego nie można o 39 nim powiedzieć. Jeśli ma jakieś znaczenie, może to być jedynie pewna postawa 40 do przetwarzania: postawa niemyślenia o tym co zaproponowany scenariusz 41 pociąga za sobą albo jakie ryzyka implikuje. Możliwe 42 że chmura, o której mówią, ma się uformować w umyśle klienta.</p> 43 44 <p>By zastąpić tę chmurę klarownością, ten artykuł omawia kilka różnych 45 produktów i usług dotyczących różnych scenariuszy (proszę nie myślcie o 46 nich jako o „przetwarzaniu w chmurze”), a także 47 problemów charakterystycznych dla każdego z nich.</p> 48 49 <p>Po pierwsze, sklasyfikujmy rodzaje problemów, jakie różne scenariusze 50 <em>mogą</em> stworzyć. Generalnie, należy rozważyć dwa rodzaje 51 problemów. Jedne to kwestie związane z <em>traktowaniem powierzonych 52 danych</em>, drugie to <em>kontrola powierzonego przetwarzania</em>.</p> 53 54 <p>W ramach traktowania powierzonych danych, można odróżnić kilka 55 problemów: usługa może zagubić powierzone dane, zmienić je, pokazać je komuś 56 innemu bez naszego zezwolenia, i/lub uczynić odzyskanie danych 57 kłopotliwym. Każda z tych kwestii jest prosta w zrozumieniu; jak 58 istotne one są zależy od tego jakiego rodzaju danych dotyczą.</p> 59 60 <p>Pamiętajmy, że firma amerykańska (lub jej filia) zobowiązana jest 61 do przekazywania prawie wszystkich danych posiadanych o użytkowniku 62 na żądanie FBI, bez nakazu sądu, na podstawie „USA 63 PATRIOT Act”, której wybielająca nazwa jest równie orwellowska jak jej 64 postanowienia. Wiemy, że chociaż wymagania nakładane przez to prawo 65 na FBI są bardzo luźne, FBI systematycznie je łamie. Senator Wyden 66 mówi, że gdyby mógł publicznie mówić jak FBI naciąga prawo, <a 67 href="https://www.wired.com/dangerroom/2011/05/secret-patriot-act/">opinia 68 publiczna byłaby tym oburzona</a>. Europejskie organizacje mogą także 69 naruszać prawa o ochronie danych, które obowiązują w ich krajach, jeśli 70 powierzą dane tego typu firmom.</p> 71 72 <p>Kontrolowanie Waszego przetwarzania danych jest inną kategorią 73 problemu. Użytkownicy zasługują na to, by mieć kontrolę 74 nad przetwarzaniem swoich danych. Niestety, większość z nich już 75 ją porzuciła poprzez użycie własnościowego (niewolnego) oprogramowania.</p> 76 77 <p>W przypadku oprogramowania, są dwie możliwości: albo użytkownicy 78 kontrolują oprogramowanie, albo oprogramowanie kontroluje 79 użytkowników. Pierwszy przypadek nazywamy „wolnym 80 oprogramowaniem”, wolnym jak w wolności [ang. <em>free as in 81 freedom</em>], ponieważ użytkownicy mają efektywną kontrolę 82 nad oprogramowaniem, jeśli mają pewne zasadnicze swobody. Nazywamy je 83 także „free/libre”, by podkreślić, że jest to <a 84 href="/philosophy/free-sw.html">kwestia wolności, nie ceny</a>. Drugi 85 przypadek to oprogramowanie własnościowe. Windows i MacOS są 86 własnościowe; tak samo jak iOS, system operacyjny w iPhone. Taki system 87 kontroluje użytkowników, a firma kontroluje system.</p> 88 89 <p>Gdy korporacja posiada taką władzę nad użytkownikami, jest 90 prawdopodobne nadużycie tej władzy. Nic dziwnego, że Windows i iOS 91 są znane z posiadania właściwości szpiegujących, możliwości 92 ograniczania użytkownika i ukrytych wejść [ang. <em>back 93 door</em>]. Kiedy użytkownicy mówią o „jailbreak-owaniu” iPhone, 94 przyznają, że ten produkt zniewala użytkownika.</p> 95 96 <p>Gdy usługa przetwarza dane użytkownika, użytkownik traci kontrolę 97 nad tym przetwarzaniem. Nazywamy taką praktykę „Software as 98 a Service” lub „SaaS” i jest ona 99 odpowiednikiem uruchamiania własnościowego programu z funkcją 100 szpiegowania i ukrytymi wejściami. <a 101 href="/philosophy/who-does-that-server-really-serve.html">Zdecydowanie 102 powinno się tego unikać.</a></p> 103 104 <p>Mając sklasyfikowane potencjalne problemy, rozważmy jak niektóre produkty 105 i usługi je wprowadzają.</p> 106 107 <p>Jako pierwszy, rozważmy iCloud, nadchodzący serwis Apple, którego 108 funkcjonalnością (zgodnie z zapowiedziami) będzie umożliwienie 109 użytkownikom kopiowania informacji na serwer i późniejszy dostęp 110 do nich z innego miejsca, lub udostępnienie ich stamtąd innym 111 użytkownikom. Nie jest to Software as a Service, ponieważ nie 112 wykonuje żadnego przetwarzania za użytkownika, wiec ten problem się tu 113 nie pojawia.</p> 114 115 <p>Jak iCloud będzie traktował dane użytkownika? W momencie pisania tego 116 nie wiemy, ale możemy spekulować na podstawie tego, co robią inne 117 usługi. Apple prawdopodobnie będzie w stanie podejrzeć powierzone dane 118 dla swoich własnych – i nie tylko – celów. Jeśli 119 tak, sądy będą mogły nakazać ich udostępnienia za pomocą wezwania 120 sądowego do Apple (a <em>nie</em> do użytkownika). FBI może być 121 w stanie zdobyć je bez wezwania sądowego. Firmy filmowe 122 i nagraniowe, albo ich młyny prawne, mogą także być w stanie 123 je przeglądać. Jedyną drogą uniknięcia tego jest szyfrowanie danych 124 na maszynie użytkownika przed ich wysłaniem i odszyfrowanie 125 na maszynie użytkownika po ich pobraniu.</p> 126 127 <p>W konkretnym przypadku iCloud, wszyscy użytkownicy będą korzystali 128 z oprogramowania Apple, więc tak czy inaczej Apple będzie 129 miało zupełną kontrolę nad ich danymi. Funkcjonalność szpiegowska 130 została odkryta w oprogramowaniu iPhone i iPad na początku 131 2011, doprowadzając do tego, że ludzie zaczęli mówić o 132 „spyPhone”. Apple mogłoby wprowadzić kolejne funkcjonalności 133 szpiegowskie w kolejnych „aktualizacjach” i tylko 134 Apple wiedziałoby o tym. Jeśli jesteście wystarczająco nierozsądni, by 135 korzystać z iPhone lub iPad, być może iCloud nie pogorszy sprawy 136 ani trochę, ale nie jest to rekomendacja.</p> 137 138 <p>Jako odmienny rodzaj serwisu rozważmy Amazon EC2. Jego działanie polega 139 na tym, że klient wynajmuje wirtualny komputer (fizycznie 140 na serwerze w serwerowni Amazon), który robi to, do czego 141 zaprogramuje go klient.</p> 142 143 <p>Na tych komputerach jest uruchomiony <a 144 href="/gnu/linux-and-gnu.html">system GNU/Linux</a> a klient wybiera 145 sobie całe zainstalowane oprogramowanie, z jednym wyjątkiem: Linuksa, 146 najbardziej podstawowej części (lub „jądra”) systemu. Klienci 147 muszą wybrać jedną z gotowych wersji Linuksa oferowanych przez Amazon; 148 nie mogą skompilować i uruchomić własnej. Ale mogą zastąpić całą 149 resztę systemu. Więc mają niemalże tyle kontroli 150 nad przetwarzaniem danych co na własnej maszynie, ale nie 151 całkiem.</p> 152 153 <p>EC2 ma swoje wady. Jedną z nich jest to, że ponieważ użytkownicy 154 nie mogą zainstalować własnej wersji jądra Linux, to możliwe, że Amazon 155 dodał coś przykrego, lub chociażby niewygodnego, do wersji jądra, 156 które oferuje. To może nie robić różnicy z powodu innych wad. Jedną 157 inną jest to, że tak naprawdę to Amazon ma całkowitą kontrolę 158 nad komputerem i zawartymi danymi. Państwo mogłoby pozwem sądowym 159 zażądać wszystkich tych danych od Amazon. Jeśli mielibyście je 160 u siebie w domu lub w biurze, państwo musiałoby od Was 161 tego zażądać, a byście mogli odwołać się do sądu. Amazonowi może 162 nie zależeć walczyć po sądach w Waszym imieniu.</p> 163 164 <p>Amazon określa warunki tego co można robić z tymi serwerami i może 165 odciąć serwis jeśli przypuszcza, że Wasze działania im nie 166 pasują. Amazon nie musi niczego udowodnić, więc w praktyce może Was 167 odłączyć, jeśli im tak pasuje. Jak Wikileaks się dowiedział, klient nie ma 168 możliwości apelacji, jeśli Amazon naciąga fakty aby podjąć wątpliwy 169 osąd.</p> 170 171 <p>Teraz rozważmy Google ChromeOS, wariant GNU/Linux, który jest nadal 172 na wczesnym etapie rozwoju. Na podstawie tego, co Google 173 oryginalnie powiedział, będzie to wolne oprogramowanie, a przynajmniej 174 podstawowy system, choć doświadczenie z Android sugeruje, 175 że przyjdzie też z niewolnymi programami.</p> 176 177 <p>Nietypowe w możliwościach tego systemu było to, że miał 178 uniemożliwić robienia dwóch podstawowych rzeczy, które każdy system 179 GNU/Linux lub inny potrafi: przechowywać dane lokalnie 180 oraz uruchamiać 181 programy lokalnie. W zamian ChromeOS byłby zaprojektowany 182 aby zmusić użytkowników do przechowywania swoich danych 183 na serwerach (przypuszczam, że domyślnie serwerach Google) 184 i aby te serwery także przetwarzały te dane. To natychmiast podnosi oba 185 problemy w pełni. Jedyny sposób aby przyjąć ChromeOS jest, jeśli 186 się zainstaluje zmodyfikowany system, przywracający możliwość przechowywania 187 danych i uruchamiania aplikacji lokalnie.</p> 188 189 <p>Ostatnio słyszałem, że Google przemyślał sprawę i może umożliwi 190 przechowywanie lokalne. Jeśli tak, to ChromeOS byłby czymś, co można by 191 używać w wolności – jeśli uniknie się tych problemów, które 192 <a href="/philosophy/android-and-users-freedom.html">dziś widzimy 193 w Android</a>.</p> 194 195 <p>Jak widać z powyższych przykładów, każde używanie Internetu ma swoje 196 problemy i muszą być rozważone dla każdego przypadku 197 z osobna. Niejasne stwierdzenia, takie jak te używające terminu 198 „cloud computing”, tylko przeszkadzają.</p> 199 200 <div class="infobox extra" role="complementary"> 201 <hr /> 202 <p>Pierwotnie opublikowano w <a 203 href="https://www.europeanbusinessreview.com/a-wise-user-judges-each-internet-usage-scenario-carefully/"><cite>The 204 European Bussiness Review</cite></a></p> 205 </div> 206 </div> 207 208 <div class="translators-notes"> 209 210 <!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> 211 </div> 212 </div> 213 214 <!-- for id="content", starts in the include above --> 215 <!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> 216 <div id="footer" role="contentinfo"> 217 <div class="unprintable"> 218 219 <p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a 220 href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu 221 z FSF można znaleźć na stronie <a 222 href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających 223 odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać 224 na adres <a 225 href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> 226 227 <p> 228 <!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, 229 replace it with the translation of these two: 230 231 We work hard and do our best to provide accurate, good quality 232 translations. However, we are not exempt from imperfection. 233 Please send your comments and general suggestions in this regard 234 to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> 235 236 <web-translators@gnu.org></a>.</p> 237 238 <p>For information on coordinating and contributing translations of 239 our web pages, see <a 240 href="/server/standards/README.translations.html">Translations 241 README</a>. --> 242 Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, 243 ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie 244 tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy 245 w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a 246 href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej 247 informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji 248 tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a 249 href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> 250 </div> 251 252 <!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to 253 files generated as part of manuals) on the GNU web server should 254 be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this 255 without talking with the webmasters or licensing team first. 256 Please make sure the copyright date is consistent with the 257 document. For web pages, it is ok to list just the latest year the 258 document was modified, or published. 259 260 If you wish to list earlier years, that is ok too. 261 Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying 262 years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable 263 year, i.e., a year in which the document was published (including 264 being publicly visible on the web or in a revision control system). 265 266 There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers 267 Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> 268 <p>Copyright © 2011, 2021 Richard Stallman</p> 269 270 <p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" 271 href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.pl">licencji 272 Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 273 4.0 Międzynarodowe</a>.</p> 274 275 <!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> 276 <div class="translators-credits"> 277 278 <!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> 279 Tłumaczenie: Jan Owoc 2011, Paweł Różański 2011, Jan Wieremjewicz 2011; 280 poprawki: Pawel Szulczewski 2011, Sylwester Zarębski 2011, Marcin Wolak 281 2011.</div> 282 283 <p class="unprintable"><!-- timestamp start --> 284 Aktualizowane: 285 286 $Date: 2022/07/04 18:04:55 $ 287 288 <!-- timestamp end --> 289 </p> 290 </div> 291 </div> 292 <!-- for class="inner", starts in the banner include --> 293 </body> 294 </html>