freedom-or-power.html (10701B)
1 <!--#set var="PO_FILE" 2 value='<a href="/philosophy/po/freedom-or-power.pl.po"> 3 https://www.gnu.org/philosophy/po/freedom-or-power.pl.po</a>' 4 --><!--#set var="ORIGINAL_FILE" value="/philosophy/freedom-or-power.html" 5 --><!--#set var="DIFF_FILE" value="/philosophy/po/freedom-or-power.pl-diff.html" 6 --><!--#set var="OUTDATED_SINCE" value="2021-05-31" --> 7 8 <!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> 9 <!-- Parent-Version: 1.77 --> 10 11 <!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> 12 <title>Wolność czy władza? - Projekt GNU - Fundacja Wolnego Oprogramowania 13 (FSF)</title> 14 <meta http-equiv="Keywords" content="GNU, FSF, Free Software Foundation, Linux, general, public, license, gpl, 15 general public license, freedom, software, power, rights" /> 16 <meta http-equiv="Description" content="W eseju „Wolność czy władza” Bradley Kuhn 17 i Richard Stallman dyskutują o powodach, dla których ruch wolnego 18 oprogramowania nie propaguje wolności dla wyboru dowolnej licencji dla 19 tworzonego oprogramowania." /> 20 21 <!--#include virtual="/philosophy/po/freedom-or-power.translist" --> 22 <!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> 23 <!--#include virtual="/server/outdated.pl.html" --> 24 <h2>Wolność czy władza?</h2> 25 26 <p> 27 <strong>Bradley Kuhn</strong>, <strong>Richard Stallman</strong></p> 28 29 <blockquote> 30 <p>Umiłowanie wolności to miłość bliźniego; umiłowanie władzy to miłość 31 do samego siebie.<br /> 32 – William Hazlitt</p> 33 </blockquote> 34 35 <p> 36 W ruchu wolnego oprogramowania opowiadamy się za wolnością 37 użytkowników programów. Sformułowaliśmy nasze poglądy w oparciu 38 o te wolności, które są konieczne, by móc dobrze żyć, 39 oraz podsycają wspólnotę dobrej woli i współpracy. <a 40 href="/philosophy/free-sw.html">Nasza definicja wolnego oprogramowania</a> 41 precyzuje, które wolności są niezbędne, aby użytkownicy programów mogli 42 działać we wspólnocie.</p> 43 44 <p> 45 Wspieramy wolność zarówno programistów jak i użytkowników. Większość 46 z nas to programiści, chcemy wolności zarówno dla siebie jak i dla 47 was. Każdy z nas używa jednak oprogramowania napisanego przez 48 innych i chcemy mieć wolność w użytkowaniu tych programów, 49 a nie tylko w użytkowaniu własnego kodu. Popieramy wolność 50 wszystkich użytkowników, niezależnie czy programują często, czasami, 51 czy wcale tego nie robią.</p> 52 53 <p> 54 Jednakże jednej z tak zwanych wolności nie popieramy, 55 a mianowicie – wolności wyboru dowolnej licencji dla 56 pisanego oprogramowania. Odrzucamy ją, ponieważ tak naprawdę jest ona 57 formą władzy a nie wolności.</p> 58 59 <p> 60 Choć często przeoczane, to rozróżnienie ma zasadnicze 61 znaczenie. Wolność to możliwość podejmowania decyzji, które będą wpływać 62 głównie na nas samych. Władza zaś, to możliwość podejmowania decyzji, 63 które będą bardziej wpływać na innych niż na nas. Jeśli pomieszamy 64 władzę z wolnością, nie uda nam się pozostać prawdziwie wolnymi.</p> 65 66 <p> 67 Oprogramowanie zastrzeżone to egzekwowanie władzy. Obecne prawo autorskie 68 zapewnia tę władzę producentom oprogramowania, w związku z czym 69 oni i tylko oni ustalają zasady narzucane pozostałym; stosunkowo 70 niewielka grupa ludzi podejmuje podstawowe, dotyczące wszystkich, decyzje 71 związane z oprogramowaniem, zazwyczaj łamiąc przy tym nasze 72 wolności. Gdy użytkownicy pozbawieni są wolności, które charakteryzują wolne 73 oprogramowanie, nie mogą oni stwierdzić, jakie działania wykonuje 74 oprogramowanie, nie mogą sprawdzić czy istnieją w nim „tylne 75 furtki”, nie mogą monitorować ewentualnych wirusów i robaków, nie 76 mogą się dowiedzieć, jakie osobiste informacje są ujawniane (lub nie mogą 77 zaprzestać ich ujawniania, nawet jeśli się dowiedzą). Jeśli programowanie 78 ulegnie awarii, nie mogą go naprawić; muszą czekać na producenta, by on 79 to zrobił zgodnie z władzą, jaką posiada. Jeśli najzwyczajniej 80 w świecie program okazuje się niezupełnie tym, czego użytkownik 81 potrzebuje, nie ma możliwości odwrotu. Użytkownicy nie mogą sobie wzajemnie 82 pomóc w poprawieniu go.</p> 83 84 <p> 85 Producentami zastrzeżonego oprogramowania często są firmy. Ruch wolnego 86 oprogramowania nie jest przeciwny tym organizacjom, widzimy jednak, co się 87 dzieje, kiedy firmy te mają możliwość narzucania dowolnych reguł 88 użytkownikom oprogramowania. Microsoft jest doskonałym przykładem tego, jak 89 szkodliwe może być łamanie wolności użytkowników; nie jest to 90 jednak jedyny przykład. Nawet gdy nie mamy do czynienia 91 z monopolem, zastrzeżone oprogramowanie szkodzi 92 społeczeństwu. Możliwość wyboru pana i władcy to nie wolność.</p> 93 94 <p> 95 Dyskusja na temat praw i zasad dotyczących oprogramowania, często 96 skoncentrowana była tylko na interesach programistów. Niewielu ludzi 97 zajmuje się programowaniem regularnie, jeszcze mniej jest właścicielami firm 98 produkujących oprogramowanie. Jednakże wszystkie rozwinięte społeczeństwa 99 potrzebują i używają oprogramowania, w związku z tym 100 producenci programów kontrolują obecnie to jak żyjemy, jak robimy interesy, 101 jak się porozumiewamy i jak jesteśmy zabawiani. Hasło „wolności 102 wyboru (tylko dla programistów)”, nie odwołuje się do zagadnień 103 etycznych ani politycznych.</p> 104 105 <p> 106 Jeśli „kod to prawo” <a href="#f1">(1)</a> [angielskie 107 <em>code</em> oznacza zarówno kodeks (np. prawny), jak i kod 108 (np. źródłowy). W dalszej części wykorzystana jest właśnie ta 109 analogia], jak stwierdził profesor Lawrence Lessig ze szkoły prawniczej 110 Stanford Law School, to pytanie, na które musimy odpowiedzieć brzmi: 111 kto powinien kontrolować kod, którego używacie – wy sami, 112 czy elita wybranych? Uważamy, że to wam przysługuje prawo 113 do sprawowania kontroli nad oprogramowaniem, którego używacie, 114 a przekazanie wam tej kontroli jest celem wolnego oprogramowania.</p> 115 116 <p> 117 Uważamy, że to wy powinniście decydować o przeznaczeniu oprogramowania 118 którego używacie, jednak obecne prawo stanowi inaczej. Obecnie stawia 119 nas ono w pozycji nadrzędnej do użytkowników naszego kodu, 120 czy nam się to podoba, czy nie. Etyczną odpowiedzią na tę 121 sytuację jest głoszenie wolności dla każdego użytkownika, podobnie jak Karta 122 Praw przez zagwarantowanie wolności każdemu z obywateli miała dać 123 rządowi możliwość sprawowania władzy. Po to właśnie istnieje <a 124 href="/copyleft/copyleft.html">GNU GPL</a>: daje wam panowanie 125 nad użytkowanym oprogramowaniem, jednocześnie <a 126 href="/philosophy/why-copyleft.html">chroniąc przed tymi</a>, którzy 127 chcieliby przejąć kontrolę nad waszymi decyzjami.</p> 128 129 <p> 130 W miarę jak coraz więcej użytkowników uświadamiać sobie będzie, 131 że kod to prawo, i zacznie odczuwać, że oni również zasługują 132 na wolność, dostrzegać będą oni wagę wolności, które popieramy, 133 podobnie jak wciąż rosnąca grupa użytkowników docenia praktyczną wartość 134 wolnego oprogramowania, które stworzyliśmy.</p> 135 136 <h4>Przypisy</h4> 137 138 <a id="f1"></a>William J. Mitchell, <em>City of Bits: Space, Place, and the 139 Infobahn </em> (Cambridge, Mass.: MIT Press, 1995), s. 111, 140 za Lawrence Lessig w <em>Code and Other Laws of Cyberspace, 141 Version 2.0</em> (New York, NY: Basic Books, 2006), s. 5. 142 143 <hr /> 144 <blockquote id="fsfs"><p>Ten esej jest opublikowany w <a 145 href="http://shop.fsf.org/product/free-software-free-society/"><cite>Free 146 Software, Free Society: The Selected Essays of Richard 147 M. Stallman</cite></a>.</p></blockquote> 148 149 <div class="translators-notes"> 150 151 <!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> 152 </div> 153 </div> 154 155 <!-- for id="content", starts in the include above --> 156 <!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> 157 <div id="footer"> 158 <div class="unprintable"> 159 160 <p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a 161 href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu 162 z FSF można znaleźć na stronie <a 163 href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających 164 odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać 165 na adres <a 166 href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> 167 168 <p> 169 <!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, 170 replace it with the translation of these two: 171 172 We work hard and do our best to provide accurate, good quality 173 translations. However, we are not exempt from imperfection. 174 Please send your comments and general suggestions in this regard 175 to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> 176 177 <web-translators@gnu.org></a>.</p> 178 179 <p>For information on coordinating and submitting translations of 180 our web pages, see <a 181 href="/server/standards/README.translations.html">Translations 182 README</a>. --> 183 Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, 184 ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie 185 tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy 186 w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a 187 href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej 188 informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji 189 tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a 190 href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> 191 </div> 192 193 <p>Copyright © 2001, 2009, 2020 Bradley M. Kuhn and Richard M. Stallman</p> 194 195 <p>Verbatim copying and distribution of this entire article is permitted 196 without royalty in any medium, provided this notice is preserved. <br/> 197 Zezwala się na wykonywanie i dystrybucję wiernych kopii tego 198 tekstu, niezależnie od nośnika, pod warunkiem zachowania 199 niniejszego zezwolenia.</p> 200 201 <!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> 202 <div class="translators-credits"> 203 204 <!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> 205 Tłumaczenie: Piotr Podobiński 2004, Daniel Oźminkowski 2010; poprawki: Jan 206 Owoc 2010, 2011.</div> 207 208 <p class="unprintable"><!-- timestamp start --> 209 Aktualizowane: 210 211 $Date: 2021/08/19 08:13:18 $ 212 213 <!-- timestamp end --> 214 </p> 215 </div> 216 </div> 217 </body> 218 </html>