free-sw.html (39856B)
1 <!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/free-sw.en.html" --> 2 3 <!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> 4 <!-- Parent-Version: 1.96 --> 5 <!-- This page is derived from /server/standards/boilerplate.html --> 6 <!--#set var="TAGS" value="essays aboutfs principles" --> 7 <!--#set var="DISABLE_TOP_ADDENDUM" value="yes" --> 8 9 <!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> 10 <title>Co to wolne oprogramowanie? - Projekt GNU - Fundacja Wolnego Oprogramowania</title> 11 <style type="text/css" media="print,screen"><!-- 12 .toc > 13 ul > li { list-style-type: none; font-weight: bold; } 14 .toc ul { font-weight: normal; } 15 #History ~ p, #History ~ ul { font-size: 1rem; } 16 --> 17 </style> 18 <meta http-equiv="Keywords" content="GNU, FSF, Free Software Foundation, Linux, Emacs, GCC, Unix, Wolne 19 Oprogramowanie, System Operacyjny, GNU Kernel, HURD, GNU HURD, Hurd" /> 20 <meta http-equiv="Description" content="Od 1983 rozwija wolny, uniksopodobny system operacyjny GNU, mający 21 zapewnić użytkownikom komputerów swobodę wymiany i ulepszania 22 oprogramowania, którego używają." /> 23 24 <!--#include virtual="/philosophy/po/free-sw.translist" --> 25 <!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> 26 <!--#include virtual="/philosophy/ph-breadcrumb.pl.html" --> 27 <!--GNUN: OUT-OF-DATE NOTICE--> 28 <!--#include virtual="/server/top-addendum.pl.html" --> 29 <div class="article reduced-width"> 30 <h2>Co to wolne oprogramowanie?</h2> 31 <div class="thin"></div> 32 33 <div class="important"> 34 <p> 35 „Wolne oprogramowanie” [<em>free sofware</em>] oznacza 36 oprogramowanie, które szanuje wolność i społeczność 37 użytkowników. W skrócie znaczy, że <b>wolno użytkownikom 38 uruchamiać, powielać, badać, zmieniać i ulepszać 39 oprogramowanie</b>. Więc „wolne oprogramowanie” to kwestia 40 wolności, nie ceny. By zrozumieć to pojęcie, powinniście myśleć o 41 „wolności słowa” [<em>angielskie „free” może znaczyć 42 „wolny”, ale też może oznaczać „darmowy” 43 – “free” as in “free speech,” not as in 44 “free beer”</em>]. Czasami nazywamy to „oprogramownie 45 libre”, pożyczając termin z francuskiego lub hiszpańskiego, 46 [<em>libre software</em>] aby podkreślić, że nie chodzi o cenę. 47 </p> 48 49 <p> 50 Możliwe, że zapłaciliście za kopie wolnego programu, mogliście też 51 otrzymać go bezpłatnie. Ale bez względu na to, w jaki sposób 52 je otrzymaliście, zawsze macie wolność do kopiowania 53 i modyfikowania programów, a nawet <a 54 href="/philosophy/selling.html">sprzedawania kopii</a>. 55 </p> 56 </div> 57 58 <p> 59 Walczymy o te wolności ponieważ na nie zasługujemy. Z tymi 60 swobodami, użytkownicy (zarówno indywidualni jak i wspólnie) mają 61 kontrolę nad programem i tym, co dla nich robi. Gdy użytkownicy 62 nie mają kontroli nad programem, to program kontroluje 63 użytkowników. Programista kontroluje program, a przez niego 64 użytkowników. Ten niewolny lub „własnościowy” 65 [<em>ang. proprietary</em>] program jest narzędziem niesprawiedliwej władzy. 66 </p> 67 68 <p> 69 „Open source” jest czymś innym: ma bardzo odmienną filozofię 70 na bazie odmiennych wartości. Praktyczna definicja jest też odmienna, 71 ale prawie wszystkie programy open source są też wolnym 72 oprogramowaniem. Objaśniamy różnicę w artykule <a 73 href="/philosophy/open-source-misses-the-point.html">Dlaczego otwartemu 74 oprogramowaniu umyka idea Wolnego Oprogramowania</a>. 75 </p> 76 77 <div class="toc"> 78 <hr class="no-display" /> 79 <h3 class="no-display">Spis treści</h3> 80 <ul> 81 <li><a href="#fs-definition">Definicja Wolnego Oprogramowania</a> 82 <ul> 83 <li><a href="#four-freedoms">Cztery niezbędne wolności</a></li> 84 <li><a href="#selling">Wolne oprogramowanie <em>może</em> być komercyjne</a></li> 85 </ul> 86 </li> 87 <li><a href="#clarifying">Wyjaśnianie granicy między wolnym a niewolnym</a> 88 <ul> 89 <li><a href="#run-the-program">Wolność do uruchamiania programu jak 90 chcecie, w dowolnym celu</a></li> 91 <li><a href="#make-changes">Wolność do analizowania, jak działa program 92 i zmnieniana go aby robił co i jak potrzebujecie</a></li> 93 <li><a href="#redistribute">Wolność do rozpowszechniania kopii: podstawowe 94 zasady</a></li> 95 <li><a href="#copyleft">Copyleft</a></li> 96 <li><a href="#packaging">Reguły co do szczegółów tworzenia pakietu 97 i rozprowadzania</a></li> 98 <li><a href="#exportcontrol">Przepisy eksportowe</a></li> 99 <li><a href="#legal-details">Zagadnienia prawne</a></li> 100 <li><a href="#contracts">Licencje na bazie kontraktu</a></li> 101 </ul> 102 </li> 103 <li><a href="#in-practice">Definicja Wolnego Oprogramowania w praktyce</a> 104 <ul> 105 <li><a href="#interpretation">Jak interpretujemy te kryteria</a></li> 106 <li><a href="#get-help">Pomoc z wolnymi licencjami</a></li> 107 <li><a href="#terminology">Używanie właściwych określeń gdy mowa o wolnym 108 oprogramowaniu</a></li> 109 </ul> 110 </li> 111 <li><a href="#beyond-software">Poza oprogramowaniem</a></li> 112 <li><a href="#History">Historia</a></li> 113 </ul> 114 </div> 115 116 <div class="edu-note" id="fsf-licensing" role="complementary"> 117 <p style="font-size:80%"> 118 Macie pytanie o licencjach wolnego oprogramowania, na które nie 119 znaleźliście tu odpowiedzi? Zobaczcie nasze <a 120 href="http://www.fsf.org/licensing">zasoby o licencjach</a> i, jeśli to 121 konieczne, skontaktujcie się z FSF Compliance Lab pod adresem <a 122 href="mailto:licensing@fsf.org">licensing@fsf.org</a>.</p> 123 <hr class="no-display" /> 124 </div> 125 126 127 <h3 id="fs-definition">Definicja Wolnego Oprogramowania</h3> 128 129 <p> 130 Definicja wolnego oprogramowania przedstawia jakie warunki muszą zostać 131 spełnione aby konkretny program uznać za wolne 132 oprogramowanie. Od czasu do czasu modyfikujemy tę definicję by 133 wyjaśnić pewne subtelne kwestie. Zajrzyjcie do <a 134 href="#History">sekcji Historia</a>, aby zobaczyć zmiany 135 w definicji wolnego oprogramowania. 136 </p> 137 138 <h4 id="four-freedoms">Cztery niezbędne wolności</h4> 139 <p> 140 Program jest wolnym oprogramowaniem jeśli użytkownicy programu mają cztery 141 niezbędne wolności: <a href="#f1">[1]</a> 142 </p> 143 144 <ul class="important"> 145 <li>Wolność do uruchamiania programu jak chcecie, w dowolnym celu 146 (wolność 0).</li> 147 <li>Wolność do analizowania, jak działa program i zmieniania go 148 aby robił co i jak potrzebujecie (wolność 1). Warunkiem koniecznym 149 jest dostęp do kodu źródłowego. 150 </li> 151 <li>Wolność do rozpowszechniania kopii, byście mogli pomóc innym (wolność 152 2). 153 </li> 154 <li>Wolność do udoskonalania programu i publicznego rozpowszechniania 155 własnych ulepszeń, dzięki czemu może z nich skorzystać cała społeczność 156 (wolność 3). Warunkiem koniecznym jest tu dostęp do kodu źródłowego. 157 </li> 158 </ul> 159 160 <p> 161 Program jest wolnym oprogramowaniem jeśli zapewnia użytkownikom wszystkie te 162 wolności. W przeciwnym wypadku jest niewolnym. Choć są różne 163 sposoby rozprowadzania niewolnego oprogramowania, różniące się dystansem 164 od w pełni wolnego, uważamy wszystkie za równie nieetyczne.</p> 165 166 <p>W danym przypadku te wolności muszą dotyczyć kodu, który mamy zamiar 167 używać lub skłaniać innych by używali. Przykładowo, rozważmy program A, 168 który w niektórych przypadkach automatycznie uruchamia program B. Jeśli 169 chcemy rozprowadzać program A w tej formie, to oznacza, 170 że użytkownicy będą potrzebowali B, więc trzeba sprawdzić 171 czy zarówno A jak i B są wolnym oprogramowaniem. Jednakże, 172 jeśli mamy zamiar zmodyfikować A aby nie używał B, tylko A musi 173 być wolnym; B nie jest częścią zamiaru.</p> 174 175 176 <h4 id="selling">Wolne oprogramowanie <em>może</em> być komercyjne</h4> 177 178 <p> 179 „Wolne oprogramowanie” nie znaczy 180 „niekomercyjne”. Przeciwnie, wolny program musi być dostępny 181 do użytku komercyjnego, do komercyjnego rozwoju, oraz do 182 komercyjnej dystrybucji. To podejście jest bardzo ważne – 183 bez tego, wolne oprogramowanie nie mogłoby osiągnąć swoich celów. 184 </p> 185 186 <p> 187 Chcemy zaprosić wszystkich, aby używali systemu GNU, wliczając 188 w to firmy i ich pracowników. To wymaga zezwalanie na użytek 189 komercyjny. Mamy nadzieję, że wolne programy wyprą swoje własnościowe 190 odpowiedniki, ale nie mogłyby tego zrobić jeśli firmom zabronić ich 191 używanie. Chcemy, aby komercyjne produkty zawierające oprogramowanie 192 zawierały system GNU, a to by było rozprowadzanie komercyjne 193 za opłatą. Komercyjny rozwój wolnego programowania już nie jest 194 nietypowy: takie wolne programy są bardzo ważne. Odpłane wsparcje dla 195 wolnych programów wypełnia ważną lukę. 196 </p> 197 198 <p> 199 Więc wyłączenie użytek, rozwój czy rozprowadzanie komercyjne 200 spętałoby społeczność wolnego oprogramowania i utrudniło ścieżkę 201 do sukcesu. Z tego musimy dojść do wniosku, że program 202 z takimi ograniczeniami nie jest e się jako wolne oprogramowanie. 203 </p> 204 205 <p> 206 Wolny program musi zapewniać cztery wolnośi każdemu użytkownikowi, który 207 otrzymał kopię programu, o ile użytkownik dotychczas spełnił wymogy wolnej 208 licencji obejmującej program. Wyłączanie niektórych z wolności dla 209 niektórych użytkowników, lub wymaganie płatności od użytkowników, 210 czy to w formie pieniądzach czy innej formie się odwdzięczyć, 211 jest równoważne z nie wyrażaniem zgody na daną 212 wolność – to sprawia, że program jest niewolny. 213 </p> 214 215 216 <h3 id="clarifying">Wyjaśnianie granicy między wolnym a niewolnym</h3> 217 218 <p>Reszta artykułu wyjaśnia dokładniej jak daleko muszą pójść wolności, 219 aby program był uważany jako wolny.</p> 220 221 <h4 id="run-the-program">Wolność do uruchamiania programu jak chcecie, w dowolnym celu</h4> 222 223 <p> 224 Wolność korzystania z programu oznacza wolność dla każdej osoby 225 czy organizacji do używania go na dowolnego rodzaju systemie 226 komputerowym, do dowolnego typu zadań, bez wymogu kontaktowania 227 się w związku z tym z autorem czy jakimś innym 228 konkretnym podmiotem. W tej wolności chodzi o cele 229 <em>użytkownika</em>, nie o cele <em>autora</em>. Jako użytkownicy macie 230 swobodę uruchamiania programu do swoich celów, a jeśli go 231 rozprowadzacie, przekazujecie komuś innemu, to wówczas ta osoba może 232 swobodnie korzystać z niego do własnych celów, a wy nie macie 233 prawa narzucać mu swoich. 234 </p> 235 236 <p> 237 Wolność aby uruchamiać program jak się chce oznacza, że nie 238 zabrania się Wam ani nie powstrzymuje Was od uruchamiania. Nie ma 239 to nic wspólnego z funkcjonalnością programu, ani czy będzie 240 funkcjonował w danym środowisku, ani czy program robi to, co 241 chcecie aby robił.</p> 242 243 <p>Przykładowo, jeśli program w sposób dowolny odrzuca znaczące dane 244 wejściowe, lub całkiem nie działa, to program jest mniej użyteczny, 245 a może całkiem bezużyteczny. Taki program nie odmawia użytkownikom 246 wolności uruchamiania programu, więc nie ma konfliktu z wolnością 247 0. Jeśli program jest wolny, użytkonicy mogą sprostać niedociągnięciom 248 ponieważ wolności 1 i 3 zezwalają użytkonikom i społecznością 249 tworzyć i rozprowadzać zmodyfikowane wersje bez kodu sprawiającej 250 niegodności.</p> 251 252 <p>„Jak chcecie” wlicza „w ogóle” jeśli tak chcecie.</p> 253 254 <h4 id="make-changes">Wolność do analizowania, jak działa program i zmnieniana go 255 aby robił co i jak potrzebujecie</h4> 256 257 <p> 258 By wolności 1 i 3 (wolności do dokonywania zmian 259 i publikowania zmienionych wersji) miały sens, musicie mieć dostęp 260 do kodu źródłowego programu. Zatem dostępność kodu źródłowego jest 261 warunkiem koniecznym wolnego oprogramowania. Zaciemniony „kod 262 źródłowy” nie jest prawdziwym kodem źródłowym i nie liczy się 263 jako taki. 264 </p> 265 266 <p> 267 Kod źródłowy to preferowana forma programu, aby w nim robić zmiany. To 268 znaczy, że forma, którą używa programista do rozwijania programu 269 jest kodem źródłowym wersji tego programisty. 270 </p> 271 272 <p> 273 Wolność 1 to także wolność do używania zmienionej wersji zamiast 274 oryginału. Jeśli program jest dostarczany w produkcie zaprojektowany 275 tak, by umożliwiał uruchamianie czyjejś zmodyfikowanej wersji lecz nie 276 pozwala na uruchomienie waszej – praktyka znana jako 277 „tiwoizacja” lub „zablokowanie” lub (w 278 perwersyjnej mowie praktykujących te taktyki) „bezpieczne 279 uruchamianie” – wolność 1 staje się pozorem, a nie czymś 280 praktycznym. Ta postać binarna nie jest wolnym oprogramowaniem nawet jeśli 281 kod z którego jest kompilowana jest wolny. 282 </p> 283 284 <p> 285 Jednym z ważnych sposobów modyfikowania programu jest wykorzystywanie 286 w nim dostępnych wolnych podprogramów i modułów. Jeśli licencja 287 programu zabrania łączenia z istniejącymi modułami na odpowiedniej 288 licencji – na przykład kiedy wymaga, żebyście mieli prawa 289 autorskie do każdego dodawanego przez siebie kodu – wówczas jest 290 zbyt restrykcyjna, by uznać ją za wolną. 291 </p> 292 293 <p> 294 To, czy zmiana stanowi udoskonalenie, jest kwestią subiektywną. Jeśli 295 wasze prawa dokonywania modyfikacji są ograniczone wyłącznie do zmian, 296 które ktoś inny uzna za udoskonalenie, nie jest to wolny program. 297 </p> 298 299 <p> 300 Jednym specjalnym przypadkiem wolności 1 jest usunięcie kodu programu, 301 aby zwrócił kontrolę systemowi po zrobieniu niczego, lub aby 302 wywołał inny program. Więc wolność 1 dquo;uje 303 </p> 304 305 <h4 id="redistribute">Wolność do rozpowszechniania kopii: podstawowe zasady</h4> 306 307 <p>Wolność rozpowszechniania (wolności 2 i 3) znaczy, że powinniście 308 mieć swobodę rozpowszechniania kopii, zmodyfikowanych 309 bądź oryginalnych, za darmo bądź pobierając opłatę 310 za dystrybucję, <a href="#exportcontrol">wszędzie 311 i każdemu</a>. Wolność robienia tego wszystkiego oznacza (między 312 innymi), że nie musicie prosić o pozwolenie ani płacić 313 za nie. 314 </p> 315 316 <p> 317 Powinniście mieć również wolność dokonywania zmian w programie 318 i wykorzystywania ich prywatnie w pracy czy też dla rozrywki, 319 bez wspominania nawet, że istnieją. A jeśli już opublikujecie 320 dokonane modyfikacje, nie powinniście być zmuszeni do powiadamiania o 321 tym kogokolwiek, w jakikolwiek sposób. 322 </p> 323 324 <p> 325 Wolność 3 to także wolność do udostępniania Waszych zmodyfikowanych 326 wersji jako wolne oprogramowanie. Wolna licencja może również zezwalać 327 na udostępnianie ich na inne sposoby; inaczej mówiąc, nie musi być 328 to licencja typu <a href="/licenses/copyleft.html">copyleft</a>. Jednakże 329 licencja, która wymaga by zmodyfikowane wersje były niewolne, nie 330 kwalifikuje się jako wolna. 331 </p> 332 333 <p> 334 Wolność do redystrybucji kopii programu musi obejmować zarówno postaci 335 binarne czy wykonywalne programu, jak i kod źródłowy, zarówno dla 336 zmienionych, jak i niezmienionych wersji. (Rozpowszechnianie programów 337 w postaci gotowej do uruchomienia jest konieczne dla zachowania 338 wygody instalacji wolnych systemów operacyjnych). Nie szkodzi, jeśli nie da 339 się utworzyć postaci binarnej czy wykonywalnej (ponieważ 340 w niektórych językach programowania nie ma takiej możliwości), mimo to 341 musicie mieć wolność do rozpowszechniania takich postaci, jeśli 342 znajdziecie metodę ich utworzenia. 343 </p> 344 345 <h4 id="copyleft">Copyleft</h4> 346 347 <p> 348 Pewne rodzaje zasad dotyczących sposobu rozpowszechniania wolnego 349 oprogramowania są akceptowalne, pod warunkiem, że nie stoją 350 w sprzeczności z zasadniczymi wolnościami. Na przykład, <a 351 href="/licenses/copyleft.html">copyleft</a> (w dużym uproszczeniu) jest 352 zasadą, która mówi, że przy redystrybucji programu nie możecie 353 wprowadzać ograniczeń odmawiając głównych swobód innym. Reguła ta nie jest 354 sprzeczna z głównymi swobodami użytkowników, a raczej je chroni. 355 </p> 356 357 <p> 358 W projekcie GNU używamy copyleftu by zapewnić każdemu prawną ochronę 359 tych czterech wolności. Uważamy, że istnieją poważne powody dla których 360 <a href="/philosophy/pragmatic.html">lepiej używać copyleft</a>. Jednakże <a 361 href="/philosophy/categories.html#Non-CopyleftedFreeSoftware">wolne 362 oprogramowanie nie korzystające z copyleftu</a> także jest 363 etyczne. Więcej o zależności między „wolnym oprogramowaniu” 364 a „programami objętymi copyleft” znajdziecie 365 na stronie <a href="/philosophy/categories.html">Kategorie wolnego 366 i niewolnego oprogramowania</a>. 367 </p> 368 369 <h4 id="packaging">Reguły co do szczegółów tworzenia pakietu i rozprowadzania</h4> 370 371 <p> 372 Ustalanie reguł tworzenia pakietu ze zmienioną wersją jest dopuszczalne, 373 jeśli tylko owe reguły w istotny sposób nie ograniczają Waszej wolności 374 do rozpowszechniania zmodyfikowanych wersji lub tworzenia takich 375 wersji i używania ich prywatnie. Jest dopuszczalne aby licencja 376 wymagała zmianę nazwy modyfikowanej wersji, usunięcia logo, 377 lub oznaczenia zmian jako Wasze. Takie wymagania są dopuszczalne tak 378 długo jak nie są tak dokuczliwe, że uniemożliwiają jakiekolwiek zmiany; 379 skoro i tak robicie pewne zmiany w programie, kilka dodatkowych 380 zmian nie powinno sprawić kłopotu. 381 </p> 382 383 <p> 384 Wymagania typu „jeśli udostępniasz program w ten sposób, musisz 385 go udostępnić także w taki sposób” również mogą być dopuszczalne, 386 na tych samych warunkach. Przykład takiego wymagania to, że jeśli 387 rozpowszechnicie zmienioną wersję, a poprzedni programista poprosi o 388 jej kopię, to musicie ją przesłać. (Zwróćcie uwagę, że taka zasada 389 nadal pozostawia wam wybór, czy w ogóle upubliczniać waszą 390 wersję). Wymagania nakazujące udostępnienie kodu źródłowego użytkownikom 391 upublicznionych przez Was wersji są również akceptowalne. 392 </p> 393 394 <p> 395 Specjalny przypadek zaistnieje gdy licencja wymaga zmiany nazwy według 396 której program jest wywoływany przez inne programy. To uniemożliwia 397 wypuszczenie Waszej zmienionej wersji aby zastąpiła oryginalną gdy 398 tamta jest wywoływana przez inne programy. Takie wymaganie jest dopuszczalne 399 tylko jeśli jest prosty sposób wyznaczenia aliasu aby zmodyfikowana 400 wersja mogła być wywoływana przez alias oryginalnej.</p> 401 402 <h4 id="exportcontrol">Przepisy eksportowe</h4> 403 404 <p> 405 Czasami rządowe przepisy kontroli eksportu i sankcje handlowe mogą 406 ograniczać waszą wolność rozpowszechniania kopii programu na cały 407 świat. Wyeliminowanie czy ignorowanie tych restrykcji nie jest 408 w mocy autorów oprogramowania, ale mogą i powinni oni 409 odmawiać narzucania ich jako warunków stosowania programu. W ten sposób 410 restrykcje nie będą wpływać na działania i ludzi poza zasięgiem 411 jurysdykcji danego rządu. Co za tym idzie, licencje wolnego 412 oprogramowania nie mogą wymagać podporządkowania się żadnym nietrywialnym 413 przepisom eksportowym jako warunek dla korzystania z którejkolwiek 414 z podstawowych wolności. 415 </p> 416 417 <p> 418 Wspominanie o istnieniu ograniczeń eksportu bez umieszczania ich jako 419 jeden z warunków licencji jest dopuszczalne, ponieważ nie 420 ogranicza to użytkowników. Jeśli przepis eksportu jest trywialny 421 w przypadku wolnego oprogramowania, to umieszczanie go jako warunek nie 422 jest problemem; jednakże jest to potencjalnym problemem 423 ponieważ późniejsza zmiana w przepisach eksportu sprawią, 424 że wymóg jest nietrywialny a oprogramowanie stanie się niewolne. 425 </p> 426 427 <h4 id="legal-details">Zagadnienia prawne</h4> 428 429 <p> 430 Aby wszystkie te wolności nabrały rzeczywistego wymiaru, muszą być 431 nieodwołalne tak długo, jak nie robicie niczego złego. Jeżeli autor 432 oprogramowania ma prawo unieważnienia licencji, bądź wstecznego dodania 433 ograniczeń do warunków, nawet wówczas, gdy nie zrobiliście niczego, co 434 by taki krok uzasadniało, to oprogramowanie nie jest wolne. 435 </p> 436 437 <p> 438 Wolna licencja nie może wymagać zgody na warunki licencji niewolnego 439 programu. Przykładowo, jeśli licencja wymaga abyście przestrzegali licencji 440 „wszystkich programów, które używacie”, dla użytkownika, który 441 używa niewolne programy by to wymagało przestrzeganie warunków tych 442 niewolnych programów; to jest oznaką niewolnej licencji. 443 </p> 444 445 <p> 446 Jest dopuszczalne aby wolna licencja określała która jurysdykcja prawa 447 obowiązuje, lub gdzie powinien być złożony pozew sądowy, lub jedno 448 i drugie. 449 </p> 450 451 <h4 id="contracts">Licencje na bazie kontraktu</h4> 452 453 <p> 454 Większość licencji wolnego oprogramowania bazuje na prawie autorskim, 455 a istnieją pewne granice tego, jakie wymagania można nałożyć 456 za pomocą prawa autorskiego. Jeśli licencja oparta na przepisach 457 prawa autorskiego respektuje prawa użytkowników tak, jak to opisano powyżej, 458 to jest mało prawdopodobne, żeby był z nią kłopot jakiegoś innego 459 rodzaju, którego do tej pory nie przewidzieliśmy (choć czasami się to 460 zdarza). Jednak niektóre licencje wolnego oprogramowania bazują 461 na umowach, a w umowach można nakładać ograniczenia w dużo 462 szerszym zakresie. To znaczy, że istnieje wiele możliwych sposobów, 463 w jakie taka licencja mogłaby być niedopuszczalnie restrykcyjna, 464 niewolna. 465 </p> 466 467 <p> 468 W żaden sposób nie jesteśmy w stanie wymienić wszystkich 469 przypadków, które byłyby dla nas nieakceptowalne. Jeśli licencja oparta 470 na umowie ograniczałaby użytkownika w pewien niecodzienny sposób, 471 w jaki nie mogą tego robić licencje oparte na prawie autorskim, 472 a jaki nie został tutaj wspomniany jako uzasadniony, to będziemy 473 musieli to przemyśleć i zapewne dojdziemy do wniosku, że nie 474 jest wolna. 475 </p> 476 477 <h3 id="in-practice">Definicja Wolnego Oprogramowania w praktyce</h3> 478 479 <h4 id="interpretation">Jak interpretujemy te kryteria</h4> 480 481 <p> 482 Warto zauważyć, że takie kryteria, jak ustanowione w tej definicji 483 wolnego oprogramowania, wymagają uważnego namysłu nad ich 484 interpretacją. O tym, czy dana licencja może być zaliczona 485 do licencji wolnego oprogramowania, rozstrzygamy w oparciu o 486 powyższe kryteria, stwierdzając, czy jest ona z nimi zgodna 487 zarówno duchem jak i w szczegółowym zapisie. Jeżeli licencja 488 zawiera nadmierne ograniczenia, odrzucamy ją, nawet jeśli nie 489 przewidzieliśmy danego problemu w podanych kryteriach. Czasami 490 wymagania niektórych licencji wzbudzają kontrowersje, co wymaga od nas 491 intensywnego namysłu, łącznie z dyskusją z prawnikiem, zanim 492 będziemy mogli zdecydować, czy dany wymóg jest możliwy 493 do przyjęcia. Kiedy wreszcie osiągniemy rozstrzygnięcie w takiej 494 kwestii, często uaktualniamy powyższe kryteria, by wyjaśnić, dlaczego pewne 495 licencje kwalifikują się bądź nie. 496 </p> 497 498 <h4 id="get-help">Pomoc z wolnymi licencjami</h4> 499 500 <p> 501 Jeśli jesteście ciekawi, czy konkretna licencja kwalifikuje się jako 502 licencja wolnego oprogramowania, zajrzyjcie do naszej <a 503 href="/licenses/license-list.html">listy licencji</a>. Jeżeli nie 504 wymieniono tam tej, którą jesteście zainteresowani, możecie nas o nią 505 zapytać wysyłając wiadomość na adres <a 506 href="mailto:licensing@gnu.org"><licensing@gnu.org></a>. 507 </p> 508 509 <p> 510 Jeżeli planujecie napisanie nowej licencji, prosimy o skontaktowanie 511 się najpierw z Free Software Foundation pisząc na powyższy 512 adres. Mnożenie różnych licencji wolnego oprogramowania powoduje, 513 że użytkownicy muszą poświęcać więcej czasu na ich zrozumienie; 514 zapewne uda nam się pomóc wam w znalezieniu istniejącej już licencji 515 wolnego oprogramowania, która spełni wasze oczekiwania. 516 </p> 517 518 <p> 519 Jeśli okaże się to niemożliwe i rzeczywiście będziecie potrzebować 520 nowej licencji, to korzystając z naszej pomocy możecie być pewni, 521 że będzie to faktycznie licencja wolnego oprogramowania 522 i unikniecie różnych problemów praktycznych. 523 </p> 524 525 <h4 id="terminology">Używanie właściwych określeń gdy mowa o wolnym oprogramowaniu</h4> 526 527 <p> 528 Mówiąc o wolnym oprogramowaniu, najlepiej unikać określeń takich jak 529 „rozdawać” czy „bezpłatny”, gdyż niejawnie 530 sugerują one, że chodzi o cenę, a nie o wolność. Niektóre 531 powszechnie używane określenia, jak „piractwo”, są wyrazem 532 poglądów, których, mamy nadzieję, nie podzielacie. Zachęcamy 533 do przeczytania omówienia zatytułowanego <a 534 href="/philosophy/words-to-avoid.html">„Mylące słowa 535 i sformułowania, których lepiej unikać”</a>. Mamy też listę 536 prawidłowych <a href="/philosophy/fs-translations.html">tłumaczeń terminu 537 „free software”</a> na różne języki. 538 </p> 539 540 <p id="open-source"> 541 Inna grupa używa terminu „open source” na oznaczenie czegoś 542 zbliżonego (lecz nie identycznego) do „wolnego 543 oprogramowania”. Wolimy określenie „wolne oprogramowanie”, 544 gdyż od chwili, gdy tylko usłyszy się, o które znaczenie przymiotnika 545 w nim chodzi, przywołuje ono na myśl wolność. Słowo 546 „open” ani „otwarte” nigdy nie wywołują takich 547 skojarzeń. 548 </p> 549 550 <h3 id="beyond-software">Poza oprogramowaniem</h3> 551 552 <p> 553 <a href="/philosophy/free-doc.html">Podręczniki do oprogramowania muszą 554 być wolne</a>, z tego samego powodu, dla którego oprogramowanie musi 555 być wolne, a także dlatego, że podręczniki są w istocie 556 częścią oprogramowania. 557 </p> 558 559 <p> 560 Te same argumenty są prawdziwe także w przypadku innych rodzajów dzieł 561 praktycznego użytku — to znaczy takich, które zawierają przydatną 562 wiedzę, jak na przykład materiały edukacyjne i źródłowe. <a 563 href="https://wikipedia.org">Wikipedia</a> jest najbardziej znanym 564 przykładem. 565 </p> 566 567 <p> 568 Każde dzieło <em>może</em> być wolne i dlatego definicja wolnego 569 oprogramowania została poszerzona o definicję <a 570 href="http://freedomdefined.org/"> wolnych dzieł kultury</a> dotyczącą dzieł 571 dowolnego rodzaju. 572 </p> 573 574 <h3 id="History">Historia</h3> 575 576 <p>Od czasu do czasu zmieniamy definicję Wolnego 577 Oprogramowania. Tutaj znajduje się lista znacznych modyfikacji wraz 578 z odnośnikami, by zilustrować co dokładnie uległo zmianom.</p> 579 580 <ul> 581 582 <li><a 583 href="//web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.168&r2=1.169">Wersja 584 1.169</a>: Wyjaśnia dokładniej dlaczego cztery wolności muszą dotyczyć 585 działań komercyjnych. Wyjaśnić dlaczego z czterech wolności wynika 586 wolność nie-uruchomienia programu i wolność aby go skasować, 587 więc nie potrzebujemy je nadmienić jako osobne wymagania.</li> 588 589 <li><a 590 href="//web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.164&r2=1.165">Version 591 1.165</a>: Wyjaśnić, że dowolne niedogodności w kodzie nie negują 592 wolności 0, oraz że wolności 1 i 3 zezwalają użytkonikom 593 na ich usunięcie.</li> 594 595 <li><a 596 href="//web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.152&r2=1.153">Version 597 1.153</a>: Doprecyzować, że wolność do uruchamiania programu 598 oznacza, że nic Was nie powstrzymuje aby go uruchomić.</li> 599 600 <li><a 601 href="//web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.140&r2=1.141">Version 602 1.141</a>: Wyjaśnić jaki kod musi być wolny.</li> 603 604 <li><a 605 href="//web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.134&r2=1.135">Version 606 1.135</a>: Doprecyzować, że wolność 0 jest aby uruchamiać program 607 w sposób jaki się chce.</li> 608 609 <li><a 610 href="//web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.133&r2=1.134">Version 611 1.134</a>: Wolność 0 nie jest kwestią funkcjonalności programu.</li> 612 613 <li><a 614 href="//web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.130&r2=1.131">Wersja 615 1.131</a>: Wolna licencja nie może wymagać dotrzymywania warunków niewolnej 616 licencji innego programu.</li> 617 618 <li><a 619 href="//web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.128&r2=1.129">Wersja 620 1.129</a>: Jasno określić, że wybór jurysdykcji prawa i miejsce 621 składanie pozwów jest dozwolone. (Zawsze mieliśmy takie stanowisko.)</li> 622 623 <li><a 624 href="//web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.121&r2=1.122">Wersja 625 1.122</a>: Wymóg kontroli eksportu jest problematyczny jeśli wymóg jest 626 nietrywialny; w przeciwnym wypadku jest tylko potencjalnym problemem.</li> 627 628 <li><a 629 href="//web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.117&r2=1.118">Wersja 630 1.118</a>: Wyjaśnienie: problemem jest prawo do robienia zmian, 631 a nie jakich zmian się dokonuje. Zmiany nie są ograniczone 632 do „ulepszeń”.</li> 633 634 <li><a 635 href="//web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.110&r2=1.111">Wersja 636 1.111</a>: Wyjaśnienie 1.77 aby sprecyzować, że tylko wsteczne 637 <em>ograniczenia</em> są niedopuszczalne. Posiadacze praw autorskich zawsze 638 mogą dodać dodatkowe <em>przyzwolenia</em> na używanie twórczości 639 poprzez wydanie twórczości równolegle na inne sposoby.</li> 640 641 <li><a 642 href="//web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.104&r2=1.105">Version 643 1.105</a>: Wyjaśnienie, że w wolności 1. (już opisanej w wersji 644 1.80), że to wlicza uruchamianie zmodyfikowanej wersji programu.</li> 645 646 <li><a 647 href="//web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.91&r2=1.92">Wersja 648 1.92</a>: Wyjaśnienie, że zaciemniony kod nie kwalifikuje się jako kod 649 źródłowy.</li> 650 651 <li><a 652 href="//web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.89&r2=1.90">Wersja 653 1.90</a>: Wyjaśnienie, że wolność 3 oznacza prawo 654 do rozpowszechniania kopii zmodyfikowanych bądź usprawnionych 655 przez was wersji, a nie prawo do uczestniczenia w rozwoju 656 czyjegoś projektu </li> 657 658 <li><a 659 href="//web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.88&r2=1.89">Wersja 660 1.89</a>: Wolność 3 zawiera prawo do udostępniania zmodyfikowanej 661 wersji jako wolnego oprogramowania.</li> 662 663 <li><a 664 href="//web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.79&r2=1.80">Wersja1.80</a>: 665 Wolność 1 musi być praktyczna, nie tylko teoretyczna; na przykład 666 tiwoizacja.</li> 667 668 <li><a 669 href="//web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.76&r2=1.77">Wersja 670 1.77</a>: Wyjaśnienie, że wszystkie wsteczne zmiany w licencji są 671 nie do zaakceptowania, nawet jeśli nie jest to całkowita zmiana 672 licencji.</li> 673 674 <li><a 675 href="//web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.73&r2=1.74">Wersja 676 1.74</a>: Cztery wyjaśnienia odnośnie nie dość wyraźnych, 677 lub podniesionych w niektórych miejscach lecz nie wszędzie 678 odzwierciedlonych stwierdzeń: 679 <ul> 680 <li>„Usprawnienia” nie oznaczają, że licencja może faktycznie 681 ograniczać to, jakiego typu zmodyfikowane wersje możecie 682 udostępniać. Wolność 3 oznacza wolność do dystrybucji zmodyfikowanych 683 wersji, nie tylko dokonanych zmian.</li> 684 <li>Prawo do włączania istniejących modułów odnosi się do tych, które 685 są odpowiednio licencjonowane.</li> 686 <li>Wyraźne podsumowanie dotyczące kontroli eksportu.</li> 687 <li>Wprowadzenie zmiany w licencji powoduje odwołanie starej licencji.</li> 688 </ul> 689 </li> 690 691 <li><a 692 href="//web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.56&r2=1.57">Wersja 693 1.57</a>: Dodanie sekcji „Poza oprogramowaniem”.</li> 694 695 <li><a 696 href="//web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.45&r2=1.46">Wersja 697 1.46</a>: Wyjaśnienie czyje cele są istotne w wolności 698 do uruchamiania programu w dowolnym celu.</li> 699 700 <li><a 701 href="//web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.40&r2=1.41">Wersja 702 1.41</a>: Wyjaśnienie treści dotyczącej licencji opartych o umowy.</li> 703 704 <li><a 705 href="//web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.39&r2=1.40">Wersja 706 1.40</a>: Wyjaśnienie, że wolna licencja musi pozwalać wam 707 na wykorzystanie innego dostępnego wolnego oprogramowania w celu 708 stworzenia waszej modyfikacji.</li> 709 710 <li><a 711 href="//web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.38&r2=1.39">Wersja 712 1.39</a>: Zwrócenie uwagi na to, że dopuszczalne jest, gdy 713 licencja nakazuje wam dostarczenie kodu źródłowego wersji programu, który 714 udostępniacie do publicznego użytku.</li> 715 716 <li><a 717 href="//web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.30&r2=1.31">Wersja 718 1.31</a>: Zwrócenie uwagi na to, że dopuszczalne jest, gdy 719 licencja nakazuje wam wskazanie swojej osoby jako autora modyfikacji. Inne 720 mniejsze wyjaśnienia.</li> 721 722 <li><a 723 href="//web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.22&r2=1.23">Wersja 724 1.23</a>: Zwrócenie uwagi na potencjalne problemy związane 725 z licencjami opartymi na umowach.</li> 726 727 <li><a 728 href="//web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.15&r2=1.16">Wersja 729 1.16</a>: Wyjaśnienie dlaczego rozpowszechnianie postaci binarnej programu 730 jest istotne.</li> 731 732 <li><a 733 href="//web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.10&r2=1.11">Wersja 734 1.11</a>: Informacja, że wolna licencja może wymagać od Was 735 wysłania kopi wersji którą rozpowszechniacie poprzednim autorom, jeśli o to 736 poproszą.</li> 737 738 </ul> 739 740 <p>Przerwy w numeracji powyżej spowodowane są tym, że dokonano wielu 741 innych zmian, które nie miały bezpośredniego związku z definicją 742 lub interpretacją. Przykładowo, lista nie zawiera zmian 743 w formatowaniu, pisowni, interpunkcji, lub innych częściach 744 strony. Kompletna historia zmian jest dostępna dostępna poprzez <a 745 href="//web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&view=log">interfejs 746 cvsweb</a>.</p> 747 <div class="column-limit"></div> 748 749 <h3 class="footnote">Przypis</h3> 750 <ol> 751 <li id="f1">Powód dla którego numeracja jest 0, 1, 2 i 3 jest historczny. Około 752 1990 roku były trzy wolności, ponumerowane 1, 2 i 3. Potem 753 zauważyliśmy, że wolność do uruchamiania programu musi być wprost 754 wymieniona. Było jasne, że to bardziej zasadnicza wolność niż pozostałe 755 trzy, więc powinna je poprzedzić. Zamiast zmienić numery pozostałych, 756 zrobiliśmy z tego wolność 0.</li> 757 </ol> 758 </div> 759 760 <div class="translators-notes"> 761 762 <!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> 763 </div> 764 </div> 765 766 <!-- for id="content", starts in the include above --> 767 <!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> 768 <div id="footer" role="contentinfo"> 769 <div class="unprintable"> 770 771 <p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a 772 href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu 773 z FSF można znaleźć na stronie <a 774 href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających 775 odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać 776 na adres <a 777 href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> 778 779 <p> 780 <!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, 781 replace it with the translation of these two: 782 783 We work hard and do our best to provide accurate, good quality 784 translations. However, we are not exempt from imperfection. 785 Please send your comments and general suggestions in this regard 786 to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> 787 788 <web-translators@gnu.org></a>.</p> 789 790 <p>For information on coordinating and contributing translations of 791 our web pages, see <a 792 href="/server/standards/README.translations.html">Translations 793 README</a>. --> 794 Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, 795 ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie 796 tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy 797 w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a 798 href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej 799 informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji 800 tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a 801 href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> 802 </div> 803 804 <!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to 805 files generated as part of manuals) on the GNU web server should 806 be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this 807 without talking with the webmasters or licensing team first. 808 Please make sure the copyright date is consistent with the 809 document. For web pages, it is ok to list just the latest year the 810 document was modified, or published. 811 812 If you wish to list earlier years, that is ok too. 813 Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying 814 years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable 815 year, i.e., a year in which the document was published (including 816 being publicly visible on the web or in a revision control system). 817 818 There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers 819 Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> 820 <p>Copyright © 1996-2002, 2004-2019, 2021, Free Software Foundation, Inc.</p> 821 822 <p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" 823 href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.pl">licencji 824 Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 825 4.0 Międzynarodowe</a>.</p> 826 827 <!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> 828 <div class="translators-credits"> 829 830 <!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> 831 Tłumaczenie: Wojciech Kotwica 2001-2006, Mariusz Libera 2010, Tomasz 832 Kozłowski 2010, Jan Owoc 2012-2017; poprawki: Jan Owoc 2010, 2011, 2020, 833 2021, 2022.</div> 834 835 <p class="unprintable"><!-- timestamp start --> 836 Aktualizowane: 837 838 $Date: 2022/07/04 16:31:29 $ 839 840 <!-- timestamp end --> 841 </p> 842 </div> 843 </div> 844 <!-- for class="inner", starts in the banner include --> 845 </body> 846 </html>