free-software-for-freedom.html (26694B)
1 <!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/free-software-for-freedom.en.html" --> 2 3 <!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> 4 <!-- Parent-Version: 1.96 --> 5 <!-- This page is derived from /server/standards/boilerplate.html --> 6 <!--#set var="TAGS" value="essays aboutfs free-open" --> 7 <!--#set var="DISABLE_TOP_ADDENDUM" value="yes" --> 8 9 <!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> 10 <title>Dlaczego termin „Free Software” jest lepszy niż „Open 11 Source” - Projekt GNU - Fundacja Wolnego Oprogramowania (FSF)</title> 12 13 <!--#include virtual="/philosophy/po/free-software-for-freedom.translist" --> 14 <!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> 15 <!--#include virtual="/philosophy/ph-breadcrumb.pl.html" --> 16 <!--GNUN: OUT-OF-DATE NOTICE--> 17 <!--#include virtual="/server/top-addendum.pl.html" --> 18 <div class="article reduced-width"> 19 <h2>Dlaczego termin „Free Software” jest lepszy niż „Open 20 Source”</h2> 21 22 <div class="infobox" style="font-style: italic"> 23 <p>Ten artykuł został zastąpiony ulepszonym, <a 24 href="/philosophy/open-source-misses-the-point.html">Dlaczego 25 „otwartemu oprogramowaniu” umyka idea wolnego 26 oprogramowania</a>. Tę wersję trzymamy dla celów historycznych.</p> 27 </div> 28 <hr class="thin" /> 29 30 <p> 31 Chociaż bez względu na nazwę wolne oprogramowanie oferuje tę samą 32 wolność, nazwa jest bardzo ważna: różne słowa <em>przekazują różne 33 znaczenia</em>.</p> 34 35 <p> 36 W roku 1998 niektórzy programiści pracujący nad wolnym 37 oprogramowaniem, zaczęli używać terminu <a 38 href="https://opensource.org">„oprogramowanie open source”</a> 39 zamiast <a href="/philosophy/free-sw.html">„wolne 40 oprogramowanie”</a>. Termin „open source” szybko zaczął 41 być kojarzony z odmiennym podejściem, inną filozofią, innymi 42 wartościami, a nawet z odmiennym kryterium, według którego 43 akceptowane są licencje. Oba ruchy, Wolne Oprogramowanie i Open Source, 44 są obecnie <a href="#relationship">osobnymi ruchami</a>, chociaż możemy 45 i pracujemy razem nad niektórymi praktycznymi przedsięwzięciami.</p> 46 47 <p> 48 Fundamentalna różnica między tymi dwoma ruchami leży w uznawanych przez 49 nie wartościach, sposobach patrzenia na świat. Dla Open Source kwestia, 50 czy oprogramowanie powinno mieć dostępne otwarte źródła to problem 51 praktyczny, nie etyczny. Jak to ktoś ujął: „Open source to metodyka 52 konstruowania, wolne oprogramowanie to ruch społeczny”. Dla ruchu Open 53 Source oprogramowanie, które nie jest wolne to rozwiązanie gorsze niż 54 optymalne. Dla ruchu Wolnego Oprogramowania programy, które nie są wolne to 55 problem społeczny, którego rozwiązaniem jest wolne oprogramowanie.</p> 56 57 <h3 id="relationship">Związek między ruchem Free Software a ruchem Open Source</h3> 58 59 <p> 60 Oba ruchy, Free Software i Open Source, są jak dwa skrzydła polityczne 61 w naszej wspólnocie.</p> 62 63 <p> 64 Grupy radykalne w latach 1960-tych znane były z tego, 65 że tworzyły frakcje: organizacje dzielą się z powodu niezgodności 66 opinii na temat detali strategicznych, a następnie nienawidzą się 67 nawzajem. Zgadzają się co do podstawowych zasad, lecz mają inne 68 opinie w kwestiach praktycznych zaleceń, uważają jednak drugie 69 skrzydło za przeciwników i zwalczają się jak mogą.</p> 70 71 <p> 72 W przypadku ruchu Free Software i Open Source, wszystko jest 73 na odwrót: nie zgadzamy się co do podstawowych zasad, 74 ale jesteśmy mniej więcej zgodni jeśli chodzi o praktyczne 75 zalecenia. Więc możemy współpracować i współpracujemy razem 76 nad wieloma konkretnymi projektami. Nie uważamy ruchu Open Source 77 za wroga. Wrogiem jest <a 78 href="/philosophy/categories.html#ProprietarySoftware">oprogramowanie 79 prawnie zastrzeżone o restrykcyjnych licencjach</a>.</p> 80 81 <p> 82 Nie jesteśmy przeciwko ruchowi Open Source, ale nie chcemy by nas 83 wrzucano do jednego worka. Uznajemy wkład, jakie wnieśli do naszej 84 społeczności, lecz to my ją stworzyliśmy. Chcemy, by kojarzono nasze 85 osiągnięcia z naszymi wartościami i naszą filozofią. Chcemy być 86 słyszani, nie przysłonięci przez grupę o odmiennych 87 poglądach. Wkładając wiele wysiłku w to, żeby nie uważano nas 88 za część tej grupy, wystrzegamy się stosowania słowa 89 „otwarte” w odniesieniu do wolnego oprogramowania 90 lub jego przeciwieństwa, „zamknięte”, gdy mowa o 91 niewolnym oprogramowaniu.</p> 92 93 <p> 94 Dlatego mówiąc o pracy, którą wykonaliśmy i oprogramowaniu, które 95 zbudowaliśmy, takim jak system operacyjny <a 96 href="/gnu/linux-and-gnu.html">GNU/Linux</a>, wspomnijcie o ruchu 97 Wolnego Oprogramowania.</p> 98 99 <h3 id="comparison">Porównanie obu terminów</h3> 100 101 <p> 102 Pozostała część tego artykułu stanowi porównanie obu terminów: „wolne 103 oprogramowanie” i „open source”. Pokazano 104 w niej, dlaczego termin „open source” nie rozwiązuje 105 żadnych problemów – wręcz przeciwnie: tworzy nowe.</p> 106 107 <h3 id="ambiguity">Dwuznaczność</h3> 108 109 <p> 110 Termin „free software” niesie ze sobą problem dwuznaczności, 111 bowiem niezamierzone znaczenie: „oprogramowanie, które możesz dostać 112 za darmo” [w angielskim „free” znaczy zarówno 113 „wolny” jak i „darmowy”] pasuje równie dobrze 114 jak zamierzone znaczenie: „oprogramowanie, które daje użytkownikowi 115 pewną wolność”. Staraliśmy się zaradzić temu problemowi publikując <a 116 href="/philosophy/free-sw.html">dokładniejszą definicję wolnego 117 oprogramowania</a>, nie jest to jednak doskonałe 118 rozwiązanie – nie wyeliminuje problemu całkowicie. Niedwuznaczny, 119 prawidłowy termin byłby lepszy, przyjmując, że nie pociągnie 120 za sobą innych problemów.</p> 121 122 <p> 123 Na nieszczęście w języku angielskim wszystkie alternatywy wiążą 124 się z kolejnymi problemami. Zbadaliśmy wiele z tych, które nam 125 sugerowano, ale żadna nie jest na tyle „dobra”, by 126 zamiana miała sens. Każdy proponowany zamiennik „free software” 127 wiąże się z jakimś problemem semantycznym lub gorszej 128 natury – do tej ostatniej kategorii należy 129 „oprogramowanie open source”.</p> 130 131 <p> 132 Oficjalna definicja „programowania open source”, opublikowana 133 przez Open Source Initiative, jest bardzo zbliżona do naszej definicji 134 wolnego oprogramowania. Jednak pod pewnymi względami jest nieco mniej 135 rygorystyczna, przez co akceptują kilka licencji uważanych przez nas 136 za niedopuszczalnie restrykcyjne wobec 137 użytkowników. Jednak oczywistym znaczeniem określenia „open 138 source software” jest „można obejrzeć kod źródłowy”. Jest 139 to o wiele słabsze kryterium niż wolne oprogramowanie; zawiera bowiem 140 nie tylko wolne oprogramowanie, ale i niektóre <a 141 href="/philosophy/categories.html#ProprietarySoftware">własnościowe</a> 142 programy, takie jak Xv i Qt za czasów, kiedy obowiązywała 143 oryginalna licencja (przed QPL).</p> 144 145 <p> 146 Oczywiste znaczenie „open source” nie jest tym, co mają 147 na myśli ludzie, którzy je promują. Skutek jest taki, że większość 148 osób je źle rozumie. Pisarz Neal Stephenson w ten oto sposób 149 zdefiniował „open source”:</p> 150 151 <blockquote><p> 152 Linux jest oprogramowaniem „open source”, co po prostu 153 oznacza, że każdy może uzyskać kopie jego kodów źródłowych. 154 </p></blockquote> 155 156 <p> 157 <!-- The <a href="http://da.state.ks.us/itec/TechArchPt6ver80.pdf"> 158 state of 159 Kansas</a> published a similar definition: --> 160 Nie sądzę, by celowo próbował odrzucić czy spierać się 161 z „oficjalną” definicją. Zastosował po prostu reguły 162 języka angielskiego i wywnioskował z nich znaczenie 163 terminu. Amerykański stan Kansas opublikował podobną definicję: 164 </p> 165 166 <blockquote><p> 167 Stosowanie oprogramowania open source (open-source software, OSS). OSS to 168 programy, których kod jest swobodnie i publicznie dostępny, 169 choć konkretne umowy licencyjne mogą różnić się co do tego, co 170 można zrobić z tym kodem. 171 </p></blockquote> 172 173 <p> 174 Oczywiście można sobie z tym radzić publikując dokładną definicję 175 terminu. Ludzie używający terminu „open source software” 176 uczynili to, tak jak i my zrobiliśmy z „wolnym 177 oprogramowaniem”.</p> 178 179 <p> 180 Jednak objaśnienie terminu „wolne oprogramowanie” jest 181 proste – ktoś, kto pojął, że mamy na myśli jedno 182 znaczenie przymiotnika zamiast drugiego („free speech, not free 183 beer” – „wolność słowa, nie darmowe piwo”) już 184 nie będzie rozumiał go niewłaściwie. Nie ma natomiast podobnie 185 zwięzłego wyjaśnienia oficjalnej definicji znaczenia terminu „open 186 source”, które jasno wskazywałoby dlaczego naturalne znaczenie jest 187 niepoprawne.</p> 188 189 <h3 id="fear">Strach przed wolnością</h3> 190 191 <p> 192 Głównym argumentem za „oprogramowaniem open source” jest 193 twierdzenie, że „wolne oprogramowanie” jest dla ludzi 194 niewygodne. To prawda: mówienie o wolności, o kwestiach etycznych, 195 o odpowiedzialności i wygodzie wymaga od ludzi myślenia 196 o rzeczach, które woleliby pominąć. Mogą one zasiać niepokój 197 i niektórzy mogą je odrzucić z tego powodu. Nie wynika 198 z tego, że społeczeństwu będzie lepiej, jeśli nie będziemy mówić 199 o tych rzeczach.</p> 200 201 <p> 202 Kilka lat temu osoby pracujące nad wolnym oprogramowaniem zauważyły tę 203 reakcję – uczucie niepokoju, i niektórzy zaczęli szukać 204 sposobu uniknięcia go. Zorientowali się, że nie mówiąc nic o etyce 205 i wolności, lecz jedynie o bezpośrednim, praktycznym pożytku 206 płynącym z używania niektórych wolnych programów, będą mogli 207 w bardziej efektywny sposób „sprzedać” je pewnym 208 użytkownikom, szczególnie w sferach biznesowych. Termin „open 209 source” jest tego kontynuacją: sposobem na zdobycie 210 „większej akceptacji w kręgach biznesowych”. Poglądy 211 i wartości ruchu Open Source mają swoje źródło właśnie w tej 212 decyzji.</p> 213 214 <p> 215 Podejście to okazało się na swój sposób efektywne. Wiele osób zaczyna 216 dziś używać wolnego oprogramowania zvpowodów czysto praktycznych. Jest to 217 oczywiście dobre, ale to nie wszystko! Przyciąganie użytkowników 218 do wolnego oprogramowania nie jest całą pracą, a jedynie jej 219 pierwszą fazą.</p> 220 221 <p> 222 Prędzej czy później użytkownikom tym ponownie zaproponuje się, by 223 używali oprogramowania o restrykcyjnej licencji, z powodu takich 224 czy innych praktycznych zalet. Niezliczone firmy próbują zaoferować 225 tego typu pokusę – dlaczego więc użytkownicy mieliby 226 odrzucić ich ofertę? Może tak się stać tylko wtedy, jeśli uprzednio 227 <em>poznali wartość wolności</em> wolnego oprogramowania – sami 228 dla siebie. Od nas zależy, czy upowszechnimy tę ideę, zaś aby 229 to uczynić, musimy mówić o wolności. Pewna doza „musimy być 230 cicho” w podejściu do biznesu może być korzystna dla 231 społeczności, ale musimy też mówić wiele o wolności.</p> 232 233 <p> 234 Obecnie możemy zaobserwować sporo objawów podejścia „siedzimy 235 cicho”, a za mało wypowiedzi o wolności. Większość ludzi 236 zaangażowanych w rozwój wolnego oprogramowania nie wspomina wiele 237 o wolności, czego powodem jest zwykle chęć „uzyskania większej 238 akceptacji ze strony biznesu”. Schemat ten jest szczególnie wyraźny 239 w przypadku dystrybutorów oprogramowania. Niektóre dystrybucje systemu 240 <a href="/gnu/linux-and-gnu.html">GNU/Linux</a> dodają pakiety 241 o restrykcyjnych licencjach do podstawowej, wolnej wersji systemu 242 i przedstawiają to użytkownikom jako zaletę, a nie jako cofnięcie 243 się na ścieżce do wolności.</p> 244 245 <p> 246 Nie nadążamy za napływem nowych użytkowników wolnego oprogramowania, 247 trudno nam jest uczyć ich o wolności i naszej wspólnocie 248 w takim tempie, w jakim przychodzą. Dlatego też niewolne 249 oprogramowanie (takie jak Qt, kiedy po raz pierwszy stała się 250 popularna) i częściowo niewolne dystrybucje systemów operacyjnych 251 znajdują tak żyzne podłoże. Rezygnacja ze słowa „wolne” 252 w tym momencie byłaby pomyłką: potrzebujemy więcej mówić 253 o wolności, nie mniej.</p> 254 255 <p> 256 Jeśli osoby używające terminu „open source” przyciągną 257 do naszej społeczności więcej użytkowników, będzie to pewien wkład; 258 jeśli jednak tak się stanie, reszta będzie musiała ciężej pracować, by 259 zwrócić uwagę nowych osób na kwestie wolnościowe. Częściej 260 i głośniej niż kiedykolwiek musimy mówić: „To wolne 261 oprogramowanie i daje wam wolność”.</p> 262 263 <h3 id="newinfeb">Czy znak handlowy pomoże?</h3> 264 265 <p> 266 Osoby propagujące „oprogramowanie open source” próbowały 267 zastrzec znak handlowy twierdząc, że dzięki temu będą mogli zapobiec 268 niewłaściwemu używaniu tego terminu. Ta inicjatywa została potem zarzucona, 269 określenie było zbyt opisowe, by nadawało się na znak handlowy. Tak 270 więc prawny status „open source” jest taki sam jak 271 „free software”: nie ma <em>prawnych</em> ograniczeń co 272 do jego używania. Słyszałem o wielu firmach nazywających swoje 273 programy „open source”, mimo że nie były zgodne 274 z oficjalną definicją – sam byłem świadkiem kilku takich 275 wypadków.</p> 276 277 <p> 278 Czy jednak używanie zastrzeżonego terminu cokolwiek by zmieniło? Nie 279 jestem przekonany.</p> 280 281 <p> 282 Firmy formułują wiadomości o nowych produktach w ten sposób, by sprawić 283 wrażenie, że program jest „oprogramowaniem open source”, 284 nie mówiąc o tym bezpośrednio. Np. pewne ogłoszenie IBM dotyczące 285 programu, którego licencja nie była zgodna z oficjalną definicją, 286 brzmiało tak:</p> 287 288 <blockquote><p> 289 Jak to jest w zwyczaju w społeczności open source, użytkownicy 290 technologii… będą mogli również współpracować z IBM… 291 </p></blockquote> 292 293 <p> 294 Nie mówiło ono, że program rzeczywiście <em>był</em> „open 295 source”, jednak wielu czytelników nie zauważyło tego 296 szczegółu. (Należy zauważyć, że IBM szczerze próbowało uczynić ten 297 program wolnym oprogramowaniem i później wprowadziło nową licencję, 298 dzięki której program stał się zarówno „wolnym oprogramowaniem” 299 jak i „open source”; jednakże w chwili ogłoszenia nie 300 był on ani jednym, ani drugim).</p> 301 302 <p> 303 A oto jak Cygnus Solutions, utworzone jako firma zajmująca się wolnym 304 oprogramowaniem, która następnie zmieniła kurs (by tak rzec) w kierunku 305 oprogramowania prawnie zastrzeżonego, ogłosiło wprowadzenie na rynek 306 takiego zastrzeżonego oprogramowania:</p> 307 308 <blockquote><p> 309 Cygnus Solutions jest liderem na rynku open source i właśnie 310 udostępnił dwa nowe produkty współpracujące z [GNU/]Linuksem. 311 </p></blockquote> 312 313 <p> 314 W przeciwieństwie do IBM, Cygnus nie próbował uczynić tych 315 programów wolnym oprogramowaniem i nie zbliżyły się one 316 do definicji. Jednakże Cygnus nie powiedział, że są one 317 „oprogramowaniem open source”, sformułowali za to mglistą 318 wypowiedź próbując uzyskać sprzyjające nastawienie związane z tym 319 terminem.</p> 320 321 <p> 322 Fakty te sugerują, że znak handlowy nie zapobiegałby naprawdę zamętowi, 323 jaki towarzyszy terminowi „open source”.</p> 324 325 <h3 id="newinnovember">Błędne zrozumienie(?) „Open Source”</h3> 326 327 <p> 328 „Open Source Definition” jest wystarczająco klarowna 329 i jasne jest, że typowe niewolne oprogramowanie nie zalicza się 330 do tej kategorii. Wydawać by się więc mogło, że „firma 331 open source” to taka, której produkty są wolnym oprogramowaniem, 332 prawda? Niestety, wiele firm próbuje nadać temu inne znaczenie.</p> 333 334 <p> 335 Na spotkaniu „Open Source Developers Day” w sierpniu 336 1998 r., wielu komercyjnych producentów oznajmiło, że planują 337 udostępnić jako wolne oprogramowanie (lub „open source”) tylko 338 część swojej pracy. Ich celem jest praca nad dodatkami prawnie 339 zastrzeżonymi, (takimi jak oprogramowanie czy <a 340 href="/philosophy/free-doc.html">podręczniki</a>), by sprzedać je 341 użytkownikom wolnego oprogramowania. Mówią nam, byśmy uważali to 342 za właściwe, za część naszej społeczności, ponieważ część 343 pieniędzy jest przekazywana na rozwój wolnego oprogramowania.</p> 344 345 <p> 346 W rzeczywistości firmy te próbują uzyskać sprzyjający kwit „open 347 source” dla swoich zastrzeżonych prawnie produktów – nawet 348 jeśli te nie są oprogramowaniem „open source” – 349 ponieważ mają jakiś związek z wolnym oprogramowaniem 350 lub utrzymują jakieś wolne programy. (Założyciel pewnej firmy 351 powiedział całkiem otwarcie, że w każdy wolny pakiet włożą tak 352 niewiele własnej pracy, ile tylko wytrzyma społeczność).</p> 353 354 <p> 355 Na przestrzeni ostatnich lat wiele firm dołożyło się do rozwoju 356 wolnego oprogramowania. Część z nich zajmuje się głównie rozwijaniem 357 oprogramowania niewolnego, jednak te dwie aktywności były oddzielone, 358 mogliśmy więc ignorować ich zastrzeżone prawnie produkty 359 i pracować z nimi nad wolnymi projektami. Następnie mogliśmy 360 im uczciwie podziękować za ich wkład w rozwój wolnego 361 oprogramowania, nie wspominając pozostałej działalności.</p> 362 363 <p> 364 Nie możemy postępować podobnie w stosunku do tych nowych firm, 365 ponieważ nam na to nie pozwolą. Firmy te usilnie próbują tak się 366 przedstawić, by inni postrzegali ich działania jako jedną całość; chcą, 367 byśmy postrzegali ich prawnie zastrzeżone oprogramowanie tak samo, jak wkład 368 w rozwój wolnego oprogramowania – którym nie 369 jest. Przedstawiają się jako „firmy open source” mając nadzieję 370 na mgliste ciepłe odczucie z naszej strony, które będziemy żywić 371 w stosunku do nich.</p> 372 373 <p> 374 Ta manipulacja nie byłaby mniej groźna, gdyby wykorzystywali termin 375 „wolne oprogramowanie”. Jednakże firmy nie używają terminu 376 „wolne oprogramowanie” w taki sposób – być może 377 idealistyczne skojarzenia sprawiają, że wydaje im się 378 nieodpowiedni. Termin „open source” otworzył drzwi takim 379 praktykom.</p> 380 381 <p> 382 Pod koniec roku 1998, na targach poświęconych systemowi 383 operacyjnemu, który często nazywa się <a 384 href="/gnu/linux-and-gnu.html">„Linuksem”</a>, jednym 385 z głównych mówców był dyrektor znanej firmy 386 programistycznej. Zaproszono go prawdopodobnie dlatego, że jego firma 387 ogłosiła, iż będzie „wspierać” ten system. Niestety ich 388 „wsparcie” polega na sprzedaży prawnie zastrzeżonego 389 oprogramowania współpracującego z tym systemem; innymi 390 słowy – wykorzystuje naszą społeczność zamiast wnosić wkład 391 w jej rozwój.</p> 392 393 <p> 394 Powiedział on: „Na pewno nie udostępnimy naszego projektu 395 na zasadach open source, ale być może zrobimy z niego 396 „wewnętrzne” open source. Jeśli pozwolimy naszemu działowi 397 obsługi klienta na dostęp do kodu źródłowego, jego pracownicy będą 398 mogli naprawiać błędy dla klientów; rezultatem będzie lepszy produkt, 399 polepszy się też jakość usług”. (Nie jest to dokładny cytat, 400 ponieważ nie zapisałem słów – zachowuje jednak sens 401 wypowiedzi).</p> 402 403 <p> 404 Niektórzy ze zgromadzonych ludzi powiedzieli mi potem: „Ależ on nic 405 nie rozumie”. Czyżby? Czego tak naprawdę nie zrozumiał?</p> 406 407 <p> 408 Zrozumiał to, o co właśnie chodzi w ruchu Open Source. Ten ruch nie 409 mówi o tym, że użytkownicy powinni mieć jakąś wolność, 410 a jedynie o tym, iż pozwalając większej ilości ludzi obejrzeć kod 411 źródłowy i pomagać go ulepszać, szybciej się go rozwinie i efekt 412 końcowy będzie lepszy. Dyrektor bardzo dobrze to zrozumiał, a nie chcąc 413 w pełni, łącznie z angażowaniem w to użytkowników, zastosować 414 tego podejścia, rozważał jego częściowe wdrożenie – wewnątrz 415 firmy.</p> 416 417 <p> 418 Nie uchwycił tylko tej kwestii, dla nieporuszania której stworzono termin 419 „open source”: użytkownicy <em>zasługują</em> na wolność.</p> 420 421 <p> 422 Rozprzestrzenianie idei wolności to wielka praca – potrzebna jest 423 wasza pomoc. Projekt GNU pozostanie przy terminie „wolne 424 oprogramowanie”. Jeśli uważacie, że wolność i wspólnota są 425 same z siebie ważne, nie tylko ze względu na wygodę, którą ze sobą 426 niosą, proszę dołączcie do nas, używając terminu „wolne 427 oprogramowanie”.</p> 428 <div class="column-limit"></div> 429 430 <!-- The archived version is truncated. 431 <p> 432 433 Joe Barr wrote an article called 434 <a href="http://web.archive.org/web/20080703140137/http://www.itworld.com/LWD010523vcontrol4">Live and 435 let license [archived]</a> that gives his perspective on this issue.</p> 436 --> 437 <h3 class="footnote">Notka</h3> 438 <p> 439 Artykuł Lakhani i Wolfa <a 440 href="https://ocw.mit.edu/courses/sloan-school-of-management/15-352-managing-innovation-emerging-trends-spring-2005/readings/lakhaniwolf.pdf">o 441 motywacji deweloperów wolnego oprogramowania</a> mówi, że znaczna 442 frakcja jest motywowana perspektywą, że oprogramowanie powinno być 443 darmowe. I to pomimo faktu, że deweloperzy byli badani 444 na stronie SourceFroge, a strona ta nie wspomaga poglądu, 445 że wolność jest problemem etycznym.</p> 446 447 <hr class="no-display" /> 448 <div class="edu-note c"><p id="fsfs">Ten esej jest opublikowany w <a 449 href="https://shop.fsf.org/product/free-software-free-society/"><cite>Free 450 Software, Free Society: The Selected Essays of Richard 451 M. Stallman</cite></a>.</p></div> 452 </div> 453 454 <div class="translators-notes"> 455 456 <!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> 457 </div> 458 </div> 459 460 <!-- for id="content", starts in the include above --> 461 <!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> 462 <div id="footer" role="contentinfo"> 463 <div class="unprintable"> 464 465 <p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a 466 href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu 467 z FSF można znaleźć na stronie <a 468 href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających 469 odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać 470 na adres <a 471 href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> 472 473 <p> 474 <!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, 475 replace it with the translation of these two: 476 477 We work hard and do our best to provide accurate, good quality 478 translations. However, we are not exempt from imperfection. 479 Please send your comments and general suggestions in this regard 480 to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> 481 482 <web-translators@gnu.org></a>.</p> 483 484 <p>For information on coordinating and contributing translations of 485 our web pages, see <a 486 href="/server/standards/README.translations.html">Translations 487 README</a>. --> 488 Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, 489 ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie 490 tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy 491 w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a 492 href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej 493 informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji 494 tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a 495 href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> 496 </div> 497 498 <!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to 499 files generated as part of manuals) on the GNU web server should 500 be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this 501 without talking with the webmasters or licensing team first. 502 Please make sure the copyright date is consistent with the 503 document. For web pages, it is ok to list just the latest year the 504 document was modified, or published. 505 506 If you wish to list earlier years, that is ok too. 507 Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying 508 years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable 509 year, i.e., a year in which the document was published (including 510 being publicly visible on the web or in a revision control system). 511 512 There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers 513 Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> 514 <p>Copyright © 1998-2003, 2007, 2010, 2021 Free Software Foundation, Inc.</p> 515 516 <p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" 517 href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.pl">licencji 518 Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 519 4.0 Międzynarodowe</a>.</p> 520 521 <!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> 522 <div class="translators-credits"> 523 524 <!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> 525 Tłumaczenie: Artur Skura 2001; poprawki: Wojciech Kotwica 2002, 2003, 2004, 526 Jan Owoc 2010, 2011, 2014.</div> 527 528 <p class="unprintable"><!-- timestamp start --> 529 Aktualizowane: 530 531 $Date: 2021/09/30 10:33:37 $ 532 533 <!-- timestamp end --> 534 </p> 535 </div> 536 </div> 537 <!-- for class="inner", starts in the banner include --> 538 </body> 539 </html>