free-doc.html (12466B)
1 <!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/free-doc.en.html" --> 2 3 <!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> 4 <!-- Parent-Version: 1.96 --> 5 <!-- This page is derived from /server/standards/boilerplate.html --> 6 <!--#set var="TAGS" value="essays aboutfs extension" --> 7 <!--#set var="DISABLE_TOP_ADDENDUM" value="yes" --> 8 9 <!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> 10 <title>Dlaczego wolne oprogramowanie potrzebuje wolnej dokumentacji - Projekt GNU - 11 Free Software Foundation</title> 12 13 <!--#include virtual="/philosophy/po/free-doc.translist" --> 14 <!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> 15 <!--#include virtual="/philosophy/ph-breadcrumb.pl.html" --> 16 <!--GNUN: OUT-OF-DATE NOTICE--> 17 <!--#include virtual="/server/top-addendum.pl.html" --> 18 <div class="article reduced-width"> 19 <h2>Dlaczego wolne oprogramowanie potrzebuje wolnej dokumentacji</h2> 20 <div class="thin"></div> 21 22 <p> 23 Największą słabością wolnych systemów operacyjnych jest brak dobrych wolnych 24 podręczników, które moglibyśmy dołączać do systemów. Wiele 25 z naszych najważniejszych programów nie jest dostarczanych 26 z pełnymi podręcznikami. Dokumentacja jest kluczową częścią każdego 27 pakietu programowego — gdy ważny pakiet wolnego programowania nie jest 28 dostarczany z wolnym podręcznikiem, jest to istotna luka. Mamy teraz 29 wiele takich luk.</p> 30 31 <p> 32 Pewnego razu, wiele lat temu, pomyślałem sobie, że nauczyłbym się 33 Perla. Miałem egzemplarz wolnego podręcznika, ale okazał się ciężki 34 w czytaniu. Kiedy spytałem użytkowników Perla o alternatywy, 35 powiedzieli, że są lepsze podręczniki wprowadzające, ale te nie są 36 wolne.</p> 37 38 <p> 39 Dlaczego tak się działo? Autorzy dobrych podręczników napisali je dla 40 wydawnictwa O'Reilly Associates, które opublikowało je 41 na restrykcyjnych warunkach. Żadnego kopiowania, modyfikacji, brak 42 dostępnych plików źródłowych, co wyłączyło te podręczniki ze wspólnoty 43 wolnego oprogramowania.</p> 44 45 <p> 46 To nie pierwszy raz, kiedy zdarzyło się coś podobnego, i (ku wielkiej 47 stracie naszej społeczności) z pewnością nie ostatni. Komercyjni 48 wydawcy podręczników zachęcili bardzo wielu autorów, by ci ograniczyli 49 dostęp do napisanych przez siebie podręczników. Wielokrotnie słuchałem 50 użytkownika GNU entuzjastycznie opowiadającego mi o pisanym przez siebie 51 podręczniku, dzięki któremu spodziewa się wspomóc projekt GNU. A potem 52 moje nadzieje gasły, w miarę jak dochodził do wyjaśnień, 53 że podpisał umowę z wydawcą, ograniczającą książkę tak, 54 że nie będziemy mogli z niej korzystać.</p> 55 56 <p> 57 Wiedząc, że pisanie dobrą angielszczyzną jest rzadką umiejętnością 58 wśród programistów, nie możemy sobie pozwolić na tracenie podręczników 59 w ten sposób.</p> 60 61 <hr class="no-display" /> 62 <div class="announcement" role="complementary"><p> 63 <a href="https://defectivebydesign.org/ebooks.html">Zapiszcie się 64 na naszą listę mailową o zagrożeniach ebookami</a>. 65 </p></div> 66 <hr class="no-display" /> 67 68 <p> 69 Wolna dokumentacja, tak jak wolne oprogramowanie, jest kwestią wolności, nie 70 ceny. Problemem w przypadku tych podręczników nie było to, 71 że O'Reilly Associates pobierało opłaty za drukowane egzemplarze 72 — samo w sobie jest to w porządku. (Free Software Foundation 73 również <a href="https://shop.fsf.org/category/books/">sprzedaje drukowane 74 egzemplarze</a> wolnych <a href="/doc/doc.html">podręczników 75 GNU</a>). Jednak podręczniki GNU są dostępne w postaci kodu 76 źródłowego, podczas gdy te dostępne są tylko na papierze. Podręczniki 77 GNU zawierają zezwolenie na kopiowanie i modyfikacje, podręczniki 78 Perla — nie. Problemem są właśnie te ograniczenia.</p> 79 80 <p> 81 Kryterium wolnego podręcznika jest niemal takie samo, jak w przypadku 82 wolnego programu: jest to kwestia przekazania wszystkim użytkownikom pewnych 83 praw, wolności. Musi być dozwolona redystrybucja (łącznie 84 z komercyjną), tak by każdej kopii programu mógł towarzyszyć 85 podręcznik, on-line lub na papierze. Decydujące jest też zezwolenie 86 na zmiany.</p> 87 88 <ul> 89 <li><a href="/licenses/fdl.html">Licencja GNU Wolnej Dokumentacji</a></li> 90 </ul> 91 92 <p> 93 Ogólnie, nie uważam, by kluczowe było posiadanie przez innych praw 94 do modyfikacji wszelkiego rodzaju artykułów 95 czy książek. Zagadnienia związane ze słowem pisanym niekoniecznie są 96 takie same jak te, które odnoszą się do programów. Na przykład, 97 nie sądzę, żebyście wy czy ja sam byli zobligowani do udzielania 98 zezwolenia na zmiany w artykułach takich jak ten, które opisują 99 nasze działania i poglądy.</p> 100 101 <p> 102 Istnieje jednak szczególny powód, dla którego wolność modyfikacji 103 dokumentacji wolnego oprogramowania jest kluczowa. Gdy ludzie wykorzystują 104 swoje prawo do modyfikacji programu i dodają czy zmieniają 105 jego możliwości, jeśli są sumienni, to zmienią także podręcznik, w ten 106 sposób zapewniając zmienionemu programowi dokładną i użyteczną 107 dokumentację. Podręcznik zabraniający programistom sumienności 108 w ukończeniu pracy, lub dokładniej: wymagający od nich 109 napisania od zera nowego podręcznika jeśli zmieniają program, nie 110 spełnia potrzeb naszej społeczności.</p> 111 112 <p> 113 Choć całościowy zakaz zmian jest nie do przyjęcia, niektóre 114 rodzaje ograniczeń metody modyfikacji nie stwarzają żadnych 115 problemów. Na przykład, wymaganie zachowania oryginalnej informacji o 116 prawach autorskich, warunkach dystrybucji czy listy autorów jest 117 ok. Nie jest też kłopotliwe wymaganie, by zmienione wersje zawierały 118 adnotację o tym, że zostały zmienione, a nawet wskazanie całych 119 sekcji tekstu, które nie mogą być usuwane czy zmieniane, dopóki tylko 120 dotyczą one kwestii nietechnicznych. (Takie sekcje są w niektórych 121 podręcznikach GNU).</p> 122 123 <p> 124 Te rodzaje ograniczeń nie są problemem gdyż, z praktycznego punktu 125 widzenia, nie powstrzymują sumiennego programisty przed przystosowaniem 126 podręcznika do zmian w programie. Inaczej mówiąc, nie blokują 127 społeczności wolnego oprogramowania możliwości pełnego wykorzystywania 128 podręcznika.</p> 129 130 <p> 131 Jednakże, musi być możliwa zmiana całości <em>technicznej</em> zawartości 132 podręcznika i późniejsza dystrybucja wyniku wszelkimi zwykłymi 133 środkami, przez wszystkie zwykłe kanały przekazu. W przeciwnym razie, 134 ograniczenia faktycznie blokują społeczność, podręcznik nie jest wolny, 135 a zatem potrzebujemy innego.</p> 136 137 <p> 138 Niestety, często trudno znaleźć kogoś, kto napisałby inny podręcznik, gdy 139 istnieje już podręcznik prawnie zastrzeżony. Przeszkodę stanowi to, iż wielu 140 użytkowników sądzi, że taki podręcznik jest wystarczająco dobry 141 %emdash; nie widzą więc potrzeby pisania wolnego podręcznika. Nie 142 zauważają, że wolny system operacyjny ma lukę, którą trzeba zapełnić.</p> 143 144 <p> 145 Dlatego użytkownicy myślą, że podręczniki prawnie zastrzeżone są 146 wystarczająco dobre? Niektórzy z nich się nad tym nie 147 zastanawiali. Mam nadzieję, że ten artykuł zrobi coś, by to zmienić.</p> 148 149 <p> 150 Inni uważają, że podręczniki prawnie zastrzeżone są do przyjęcia 151 z tej samej przyczyny, dla której wiele osób akceptuje oprogramowanie 152 prawnie zastrzeżone: osądzają wyłącznie w kategoriach praktycznych, nie 153 stosując wolności jako kryterium. Ci ludzie mają prawo do swoich 154 poglądów, ale ponieważ opinie te wywodzą się z wartości nie 155 obejmujących wolności, nie są wskazaniem dla tych z nas, którzy cenią 156 wolność.</p> 157 158 <p> 159 Proszę, powiedzcie o tym innym. Nadal tracimy podręczniki na rzecz 160 publikacji prawnie zastrzeżonych. Jeśli nagłośnimy, że takie 161 podręczniki nie są wystarczające, być może kolejna osoba, która zechce pomóc 162 GNU pisząc dokumentację, zda sobie sprawę, zanim nie będzie za późno, 163 że przede wszystkim musi uczynić ją wolną.</p> 164 165 <p> 166 Możemy też zachęcać wydawców komercyjnych do sprzedawania wolnych, 167 opartych na copyleft podręczników zamiast podręczników prawnie 168 zastrzeżonych. Jednym ze sposobów, w jaki możecie pomóc to zrobić, jest 169 sprawdzanie przed kupnem podręcznika warunków jego rozpowszechniania 170 i preferowania podręczników na licencji copyleft.</p> 171 <p> 172 [Uwaga: prowadzimy teraz <a href="/doc/other-free-books.html">stronę WWW 173 z listą wolnych książek innych wydawców</a>].</p> 174 </div> 175 176 <div class="translators-notes"> 177 178 <!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> 179 </div> 180 </div> 181 182 <!-- for id="content", starts in the include above --> 183 <!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> 184 <div id="footer" role="contentinfo"> 185 <div class="unprintable"> 186 187 <p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a 188 href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu 189 z FSF można znaleźć na stronie <a 190 href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających 191 odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać 192 na adres <a 193 href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> 194 195 <p> 196 <!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, 197 replace it with the translation of these two: 198 199 We work hard and do our best to provide accurate, good quality 200 translations. However, we are not exempt from imperfection. 201 Please send your comments and general suggestions in this regard 202 to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> 203 204 <web-translators@gnu.org></a>.</p> 205 206 <p>For information on coordinating and contributing translations of 207 our web pages, see <a 208 href="/server/standards/README.translations.html">Translations 209 README</a>. --> 210 Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, 211 ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie 212 tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy 213 w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a 214 href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej 215 informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji 216 tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a 217 href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> 218 </div> 219 220 <!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to 221 files generated as part of manuals) on the GNU web server should 222 be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this 223 without talking with the webmasters or licensing team first. 224 Please make sure the copyright date is consistent with the 225 document. For web pages, it is ok to list just the latest year the 226 document was modified, or published. 227 228 If you wish to list earlier years, that is ok too. 229 Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying 230 years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable 231 year, i.e., a year in which the document was published (including 232 being publicly visible on the web or in a revision control system). 233 234 There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers 235 Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> 236 <p>Copyright © 1996, 2019, 2021 Free Software Foundation, Inc.</p> 237 238 <p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" 239 href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.pl">licencji 240 Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 241 4.0 Międzynarodowe</a>.</p> 242 243 <!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> 244 <div class="translators-credits"> 245 246 <!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> 247 Tłumaczenie: Wojciech Kotwica 2001, Jan Owoc 2010, 2012; poprawki: Jan Owoc 248 2011, 2016, Wojciech Kotwica 2002, 2004.</div> 249 250 <p class="unprintable"><!-- timestamp start --> 251 Aktualizowane: 252 253 $Date: 2021/09/30 10:33:37 $ 254 255 <!-- timestamp end --> 256 </p> 257 </div> 258 </div> 259 <!-- for class="inner", starts in the banner include --> 260 </body> 261 </html>