enforcing-gpl.html (17774B)
1 <!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/enforcing-gpl.en.html" --> 2 3 <!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> 4 <!-- Parent-Version: 1.96 --> 5 <!-- This page is derived from /server/standards/boilerplate.html --> 6 <!--#set var="TAGS" value="essays licensing copyleft" --> 7 <!--#set var="DISABLE_TOP_ADDENDUM" value="yes" --> 8 9 <!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> 10 <title>Egzekwowanie licencji GNU GPL - Projekt GNU - Fundacja Wolnego 11 Oprogramowania (FSF)</title> 12 13 <!--#include virtual="/philosophy/po/enforcing-gpl.translist" --> 14 <!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> 15 <!--#include virtual="/philosophy/ph-breadcrumb.pl.html" --> 16 <!--GNUN: OUT-OF-DATE NOTICE--> 17 <!--#include virtual="/server/top-addendum.pl.html" --> 18 <div class="article reduced-width"> 19 <h2>Egzekwowanie GNU GPL</h2> 20 21 <address class="byline"><a href="http://moglen.law.columbia.edu/">Eben Moglen</a> <a 22 href="#moglen"><sup>[*]</sup></a></address> 23 24 <p><em>10 września 2001</em></p> 25 26 <p>Tego lata Microsoft, w ramach ofensywy przeciw licencji GPL, wznowił 27 spekulację na temat jej „egzekwowalności”. Ten szczególny 28 przykład stosowania taktyki „FUD” (Fear, Uncertainty, 29 Doubt — strachu, niepewności, wątpliwości) zawsze trochę mnie 30 bawił. Podejrzewam, iż jestem jedynym prawnikiem na świecie, który może 31 to powiedzieć, ale zastanawiam się, nad czym wszyscy łamią sobie 32 głowę: Egzekwowanie <a href="http://www.gnu.org/licenses/gpl.html">GPL</a> 33 to coś, co robię na codzień.</p> 34 35 <p>Ponieważ <a href="http://www.gnu.org/philosophy/free-sw.html">wolne 36 oprogramowanie</a> jest we współczesnym społeczeństwie koncepcją 37 niekonwencjonalną, ludzie często wyobrażają sobie, że tak nietypowe 38 przedsięwzięcie musi być realizowane z użyciem wyjątkowo sprytnego, 39 i z tego powodu kruchego, mechanizmu prawnego. Ale to 40 założenie jest błędne. Cel projektowania i publikowania GPL przez 41 Fundację wolnego oprogramowania (Free Software Foundation) <em>jest</em>, 42 niestety, niezwykły: przekształcamy proces wytwarzania oprogramowania, 43 aby wszyscy mieli prawo rozumieć, naprawiać, udoskonalać 44 i rozpowszechniać oprogramowanie najlepszej jakości 45 na świecie. Jest to inicjatywa dokonująca transformacji; pokazuje jak 46 tradycyjne sposoby prowadzenia interesów mogą zostać zastąpione zupełnie 47 innymi modelami produkcji i dystrybucji w nowym, połączonym 48 w sieć społeczeństwie. Natomiast GPL, aparat prawny sprawiający, 49 że wszystko inne jest możliwe, jest bardzo solidną maszyną właśnie 50 dlatego, że została zbudowany z najprostszych elementów.</p> 51 52 <p>Istotą prawa autorskiego, tak jak innych systemów przepisów własnościowych, 53 jest zdolność wykluczania. Osoba, której przysługują prawa autorskie jest 54 prawnie upoważniona do wykluczenia wszystkich z możliwości 55 kopiowania, dystrybucji oraz tworzenia dzieł pochodnych.</p> 56 57 <p>Prawo do wykluczania pociąga za sobą odpowiednio większą władzę 58 dla licencji — możliwość udzielania pozwolenia na robienie 59 tego, co w przeciwnym razie byłoby zabronione. Licencje to nie 60 kontrakty: użytkownik dzieła jest zobligowany do trzymania się granic 61 licencji nie dlatego, że dobrowolnie się na to zgodził, 62 ale dlatego, że nie ma żadnego prawa aby działać, o ile 63 nie pozwala na to licencja.</p> 64 65 <p>Ale większość firm produkujących oprogramowanie własnościowe chce mieć 66 większą władzę niż daje im samo prawo autorskie. Te firmy twierdzą, 67 że licencja na ich oprogramowanie „należy 68 do konsumentów”, ale licencja narzuca zobowiązania obce 69 prawu autorskiemu. Przykładowo, oprogramowanie, którego użytkownik nie ma 70 prawa zrozumieć, często żąda od niego potwierdzenia, że nie będzie 71 go dekompilował. Prawo autorskie nie zabrania dekompilacji, zakaz ten jest 72 jedynie warunkiem umowy, na który trzeba się zgodzić w celu 73 otrzymania oprogramowania przy kupnie produktu na „licencji 74 zafoliowanej” (shrink wrap) [chodzi tutaj o umowy zapakowane 75 razem z produktem, przez co nie można się z nimi zapoznać przed 76 otwarciem pudełka — przyp.tłum.] w sklepie 77 lub zgadzaniu się na warunki umowy internetowej (click-wrap 78 license). Prawo autorskie jest jedynie środkiem do dalszego 79 wywłaszczania użytkowników.</p> 80 81 <p>Z drugiej strony, GPL raczej ujmuje z prawa autorskiego niż 82 do niego dodaje. Licencja nie musi być skomplikowana, gdyż staramy się 83 kontrolować użytkowników w jak najmniejszym stopniu. Prawo autorskie 84 daje wydawcom władzę, dzięki której mogą oni zabraniać użytkownikom 85 korzystać z praw do kopiowania, modyfikowania i dystrybucji, 86 które w naszej opinii powinien mieć każdy użytkownik; zatem GPL 87 łagodzi prawie wszystkie restrykcje systemu prawa autorskiego. Bezwzględnie 88 wymagamy tylko jednej rzeczy — aby każda osoba, 89 rozprowadzająca prace na licencji GPL lub z takich się 90 wywodzące, także rozprowadzała je na licencji GPL. Z punktu 91 widzenia prawa autorskiego warunek ten jest ograniczeniem drobnym. Zwykle 92 udaje się egzekwować znacznie bardziej restrykcyjne licencje: wszystkie 93 licencje zaangażowane w każdy proces o prawo autorskie są 94 o wiele bardziej restrykcyjne niż GPL.</p> 95 96 <p>Ponieważ w formalnych warunkach GPL nie ma nic skomplikowanego 97 ani kontrowersyjnego, nigdy nawet nie spotkałem się z poważnym 98 argumentem na to, że nadużywa ona władzy posiadacza 99 licencji. Niekiedy mówi się jednak, że GPL nie da się wyegzekwować, 100 ponieważ użytkownicy nie „zgodzili się” na jej 101 warunki.</p> 102 103 <p>Stwierdzenie to wywodzi się z nieporozumienia. Licencja nie wymaga, 104 aby ktokolwiek się na nią „godził” by móc nabywać 105 i instalować oprogramowanie na licencji GPL, używać go, przeglądać 106 je ani nawet by modyfikować je doświadczalnie. Wszystkie te czynności 107 są zabronione bądź kontrolowane przez spółki z ograniczoną 108 odpowiedzialnością produkujące oprogramowanie, dlatego wymagają one, 109 aby przed rozpoczęciem korzystania z ich prac użytkownik zgodził 110 się na warunki licencji, dołączając warunki umowne wykraczające poza 111 prawo autorskie. Ruch wolnego oprogramowania uważa, że wszystkie 112 wymienione czynności są prawami, które powinien mieć każdy użytkownik; nawet 113 nie <em>chcemy</em> omawiać tych czynności w licencji. Prawie nikt 114 z osób używających oprogramowania na licencji GPL na co dzień 115 nie potrzebuje żadnej licencji i na żadną się nie zgadza. GPL nakłada 116 zobowiązania na osobę tylko jeśli rozprowadza ona oprogramowanie 117 wytworzone na podstawie kodu będącego na licencji GPL, 118 a zgodzić się na nią trzeba tylko w wypadku 119 redystrybucji. Z uwagi na to, że nikt nie może dokonywać 120 redystrybucji bez licencji, możemy bez obawy założyć, 121 że każda osoba dokonująca redystrybucji oprogramowania na licencji 122 GPL planowała się na tę licencję zgodzić. W końcu GPL wymaga, 123 aby do każdego egzemplarza oprogramowania objętego licencją była 124 dołączona jej treść, więc wszyscy są w pełni poinformowani.</p> 125 126 <p>Pomimo taktyki FUD, GPL jako licencja prawa autorskiego jest całkowicie 127 godna zaufania. Dlatego też mogłem egzekwować ją dziesiątki razy przez 128 prawie dziesięć lat, nigdy nie będąc w sądzie.</p> 129 130 <p>Tymczasem w ostatnich miesiącach chodziły słuchy, iż brak sądowych 131 wyroków egzekwujących przestrzeganie GPL, w USA i w innych 132 krajach, dowodzi, że z GPL jest coś nie tak, że nietypowy cel 133 jej polityki jest realizowany w sposób formalnie nie dający się 134 obronić, albo że Fundacja Wolnego Programowania, będąca autorem 135 licencji, boi się próby w sądzie. W rzeczywistości rzecz ma się 136 dokładnie odwrotnie. Nie kierujemy się w sprawie GPL do sądu, 137 bo jeszcze nigdy nikt nie chciał ryzykować sądowej walki z nami.</p> 138 139 <p>W takim razie co się dzieje, gdy licencja GPL zostaje naruszona? 140 W przypadku oprogramowania, do którego prawo autorskie posiada 141 Fundacja Wolnego Oprogramowania (dlatego, że to my napisaliśmy te 142 programy bądź dlatego, że autorzy wolnego oprogramowania 143 przepisali na nas prawa autorskie, aby korzystać z naszego 144 doświadczenia przy zabezpieczaniu wolności swojego oprogramowania), <a 145 href="http://www.gnu.org/licenses/gpl-violation.html">pierwszym krokiem jest 146 doniesienie</a>, zwykle otrzymywane przez email na adres <a 147 href="mailto:license-violation@gnu.org"><license-violation@gnu.org></a>. 148 <a href="http://www.gnu.org/licenses/gpl-violation.html">Prosimy osoby 149 składające doniesienia o pogwałceniu prawa o pomoc 150 w ustaleniu niezbędnych faktów</a>, a następnie przeprowadzamy 151 dalsze dochodzenie w takim stopniu, w jakim jest to wymagane.</p> 152 153 <p>Do tego etapu dochodzimy dziesiątki razy każdego roku. Zwykle, 154 aby rozwiązać problem, wystarcza dyskretny wstępny kontakt. Strony 155 sądziły, że działały zgodnie z licencją GPL i chętnie stosują 156 się do rad dotyczących naprawy błędu. Jednakże czasami uważamy, 157 że konieczne będą działania mające na celu osiągnięcie pewności, 158 bo skala wykroczenia lub jego uporczywość sprawia, że czysto 159 dobrowolne przystanie na warunki staje się 160 niewystarczające. W takich sytuacjach pracujemy z podmiotami, 161 aby ustalić programy zgodności z licencją GPL dla ich 162 przedsięwzięć, prowadzonych przez kierowników wyższego szczebla, którzy 163 regularnie składają raporty nam i swoim zarządom. W szczególnie 164 złożonych przypadkach nalegaliśmy niekiedy na podjęcie kroków, dzięki 165 którym w przypadku kolejnego pogwałcenia zasad ich egzekwowanie 166 na drodze sądowej będzie proste i szybkie.</p> 167 168 <p>W ciągu około dziesięciu lat egzekwowania licencji GPL nigdy nie 169 nalegałem na płacenie za straty, jakich doznała Fundacja 170 poprzez naruszenie licencji i rzadko kiedy żądałem publicznego 171 przyznania się do nadużycia. Najważniejszym celem zawsze była dla nas 172 zgodność z licencją oraz zapewnienie dobrego sprawowania 173 w przyszłości. Zrobiliśmy wszystko, aby ułatwić naruszycielom 174 podporządkowywanie się i zaoferowaliśmy, że dawne przewinienia 175 pójdą w niepamięć.</p> 176 177 <p>W pierwszych latach ruchu wolnego oprogramowania prawdopodobnie byłaby 178 to jedyna możliwa strategia. Kosztowne i uciążliwe spory sądowe mogłyby 179 zniszczyć fundację FSF albo przynajmniej uniemożliwić jej robienie 180 tego, co było konieczne, aby ruch wolnego oprogramowania stał się 181 trwałą potęgą w przekształcaniu przemysłu związanego 182 z oprogramowaniem, jaką jest teraz. Przez cały czas 183 jednak trzymaliśmy się naszego podejścia do egzekwowania licencji 184 nie dlatego, że musieliśmy, ale dlatego, że dawało to 185 wyniki. Wokół wolnego oprogramowania wyrósł cały przemysł, w którym 186 wszystkie strony rozumiały przytłaczającą wagę licencji GPL — 187 nikt nie chciał być postrzegany jako łajdak kradnący wolne oprogramowanie, 188 nikt też nie chciał być klientem, partnerem biznesowym ani nawet 189 pracownikiem sprawcy. Postawieni przed wyborem między dyskretną zgodą 190 na warunki a kampanią, mającą na celu negatywny rozgłos, 191 i sporem w sądzie skazanym na przegraną, naruszyciele 192 wybierali prostszą drogę.</p> 193 194 <p>Raz czy dwa spotkaliśmy się nawet z przedsiębiorstwami, które, 195 podlegając amerykańskiemu prawu autorskiemu, były zaangażowane 196 w celowe, karygodne naruszanie prawa autorskiego: uzyskując kod 197 źródłowy oprogramowania na licencji GPL, ponownie go kompilując, 198 aby ukryć jego pochodzenie, i wystawiając na sprzedaż jako 199 produkt firmowy. Pomagałem autorom wolnego oprogramowania spoza fundacji FSF 200 radzić sobie z takimi problemami i rozwiązywaliśmy je — 201 ponieważ naruszyciel nie chciał dobrowolnie zrezygnować, 202 a w przypadkach, o których teraz piszę, formalności prawne 203 nie pozwalały na wniesienie oskarżenia przeciwko 204 naruszycielom — poprzez rozmowy z osobami dokonującymi 205 redystrybucji i z potencjalnymi klientami. „Czemu 206 mielibyście wydawać poważne sumy — pytaliśmy — 207 na oprogramowanie naruszające naszą licencję, przez które możecie 208 ugrzęznąć w skomplikowanych problemach prawnych, skoro możecie mieć to 209 samo oprogramowanie legalnie i za darmo?” Klienci zawsze 210 dostrzegali jak odpowiednie jest to pytanie. Kradzież wolnego oprogramowania 211 to przestępstwo, które naprawdę się nie opłaca.</p> 212 213 <p>Być może jednak odnieśliśmy zbyt duży sukces. Gdybym lata temu kierował 214 sprawy o wyegzekwowania GPL do sądów, nikt nie słuchałby teraz 215 podszeptów Microsoftu. Akurat w tym miesiącu miałem do czynienia 216 z kilkoma umiarkowanie kłopotliwymi 217 sytuacjami. „Zobaczcie – mówię — ilu ludzi 218 z całego świata naciska mnie, żebym egzekwował licencję GPL 219 w sądzie, tylko po to, bym udowodnił, że mogę. Naprawdę muszę 220 dać jakiś przykład. Chcecie spróbować na ochotnika?”</p> 221 222 <p>Ktoś kiedyś zechce. Ale jego klienci przeniosą się do kogo innego, 223 utalentowani technicy zrezygnują z posad, bo nie będą chcieli, 224 żeby ich dobre imię było kojarzone z taką firmą, a jego samego 225 okryje zła sława. I wszystko to stanie się jeszcze zanim wejdziemy 226 do sądu. Pierwsza osoba, która postanowi spróbować, będzie tego 227 żałować. Nasze podejście do prawa jest tak samo niezwykłe jak nasze 228 podejście do oprogramowania, ale o to właśnie chodzi. Wolne 229 oprogramowanie ma znaczenie, gdyż ostatecznie okazuje się, że inny 230 sposób to właściwy sposób.</p> 231 232 <div class="infobox extra" role="complementary"> 233 <hr /> 234 <p id="moglen">[*] Eben Moglen jest profesorem prawa i historii prawa w Columbia 235 University Law School. Pełni nieodpłatnie funkcję Radcy Głównego Fundacji 236 Wolnego Oprogramowania. 237 </p> 238 </div> 239 </div> 240 241 <div class="translators-notes"> 242 243 <!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> 244 </div> 245 </div> 246 247 <!-- for id="content", starts in the include above --> 248 <!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> 249 <div id="footer" role="contentinfo"> 250 <div class="unprintable"> 251 252 <p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a 253 href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu 254 z FSF można znaleźć na stronie <a 255 href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających 256 odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać 257 na adres <a 258 href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> 259 260 <p> 261 <!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, 262 replace it with the translation of these two: 263 264 We work hard and do our best to provide accurate, good quality 265 translations. However, we are not exempt from imperfection. 266 Please send your comments and general suggestions in this regard 267 to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> 268 269 <web-translators@gnu.org></a>.</p> 270 271 <p>For information on coordinating and contributing translations of 272 our web pages, see <a 273 href="/server/standards/README.translations.html">Translations 274 README</a>. --> 275 Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, 276 ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie 277 tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy 278 w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a 279 href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej 280 informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji 281 tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a 282 href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> 283 </div> 284 285 <p>Copyright © 2001 Eben Moglen</p> 286 287 <p>Verbatim copying and distribution of this entire article is permitted in any 288 medium, provided this notice is preserved. <br /> Zezwala się 289 na wykonywanie i dystrybucję wiernych kopii tego tekstu, 290 niezależnie od nośnika, pod warunkiem zachowania niniejszego 291 zezwolenia.</p> 292 293 <!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> 294 <div class="translators-credits"> 295 296 <!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> 297 Tłumaczenie: Aleksandra Tomaszewska 2005, Daniel Oźminkowski 2010; poprawki: 298 Jan Owoc 2011.</div> 299 300 <p class="unprintable"><!-- timestamp start --> 301 Aktualizowane: 302 303 $Date: 2021/10/07 20:02:24 $ 304 305 <!-- timestamp end --> 306 </p> 307 </div> 308 </div> 309 <!-- for class="inner", starts in the banner include --> 310 </body> 311 </html>