pragmatic.html (12589B)
1 <!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/pragmatic.en.html" --> 2 3 <!--#include virtual="/server/header.nl.html" --> 4 <!-- Parent-Version: 1.96 --> 5 <!-- This page is derived from /server/standards/boilerplate.html --> 6 <!--#set var="TAGS" value="essays licensing copyleft" --> 7 <!--#set var="DISABLE_TOP_ADDENDUM" value="yes" --> 8 9 <!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> 10 <title>Auteursplicht: pragmatisch idealisme - GNU-project - Free Software 11 Foundation</title> 12 13 <!--#include virtual="/philosophy/po/pragmatic.translist" --> 14 <!--#include virtual="/server/banner.nl.html" --> 15 <!--#include virtual="/philosophy/ph-breadcrumb.nl.html" --> 16 <!--GNUN: OUT-OF-DATE NOTICE--> 17 <!--#include virtual="/server/top-addendum.nl.html" --> 18 <div class="article reduced-width"> 19 <h2>Auteursplicht: pragmatisch idealisme</h2> 20 21 <address class="byline">door <a href="https://www.stallman.org/">Richard Stallman</a></address> 22 23 <p> 24 Iedere beslissing die een individu maakt is gebaseerd op de normen van die 25 persoon en zijn doelstelling. Mensen kunnen vele doelen en normen hebben; 26 beroemdheid, winst, liefde, overleving, lol en vrijheid zijn een greep uit 27 de doelen die mensen kunnen hebben. Wanneer het een principieel doel is 28 noemen we dat idealisme.</p> 29 30 <p> 31 Mijn werken aan vrije software heeft een idealistisch motief: het 32 verspreiden van vrijheid en samenwerking. Ik wil <a 33 href="/philosophy/why-copyleft.html">meehelpen vrije software te 34 verspreiden</a> zodat dit private software, die samenwerking tegenhoudt, kan 35 vervangen. En daardoor mijn steentje bijdragen aan de verbetering van de 36 maatschappij.</p> 37 <p> 38 Dat is de belangrijkste reden waarom de GNU General Public License (Algemene 39 Openbare Licentie) in zijn huidige vorm is opgesteld—als een 40 auteursplicht (<a href="/licenses/copyleft.html"> copyleft</a>). Alle 41 broncode die aan een programma onder de GPL wordt toegevoegd moet vrije 42 software zijn, zelfs als het in een apart bestand wordt aangeleverd. Mijn 43 code is beschikbaar voor gebruik in andere vrije software maar niet voor 44 private software, om zo mensen over te halen hun software ook vrij te 45 maken. Ik had zo bedacht dat, omdat makers van private software het 46 auteursrecht gebruiken om ons te verhinderen software te delen, het een goed 47 idee zou zijn om het auteursrecht te gebruiken om samenwerkende mensen een 48 eigen voordeel te geven:alleen zij kunnen onze code gebruiken.</p> 49 <p> 50 Niet iedereen die de GNU GPL gebruikt heeft hetzelfde doel. Jaren geleden 51 werd een vriend van mij gevraagd zijn auteursplichtige programma opnieuw uit 52 te brengen onder een niet-auteursplichtige licentie en zijn antwoord kwam 53 hierop neer:</p> 54 <blockquote><p> 55 “Soms werk ik aan vrije software en soms aan private 56 software—maar wanneer ik aan private software werk, verwacht ik 57 <em>betaald</em> te worden.” 58 </p></blockquote> 59 60 <p> 61 Hij was bereid zijn werk te delen met een gemeenschap die software deelt 62 maar zag geen reden het zakenleven tegemoet te komen die producten maakt die 63 onze gemeenschap niet mag gebruiken. Zijn doel verschilde van de mijne maar 64 hij besloot dat de GPL voor hem ook nuttig was.</p> 65 <p> 66 Als je wat wilt bereiken in deze wereld is idealisme niet voldoende—je 67 moet een aanpak kiezen die helpt je doel te bereiken. Oftewel, je moet 68 “pragmatisch” zijn. Is de GPL pragmatisch? Laten we eens naar de 69 resultaten kijken.</p> 70 <p> 71 Neem GNU C++. Waarom hebben we een vrije C++ compiler? Alleen maar omdat de 72 GNU GPL had bepaald dat het vrij moest zijn. GNU C++ is ontwikkeld door een 73 industrieel conglomeraat genaamd MCC die dit baseerde op de GNU C 74 compiler. Normaliter maakt MCC zijn producten zo privaat als maar kan. Ze 75 moesten de C++ front end echter vrij maken doordat de GNU GPL had bepaald 76 dat dit de enige mogelijkheid was om de software uit te brengen. De C++ 77 front end bevat een behoorlijk aantal nieuwe bestanden maar omdat deze aan 78 GCC moesten worden gekoppeld was de GPL van toepassing. Het voordeel voor 79 onze gemeenschap is duidelijk.</p> 80 <p> 81 Neem GNU Objective C. Het bedrijf NeXT wilde dit front end aanvankelijk 82 privaat maken; hun voorstel was om het uit te brengen als <samp>.o </samp> 83 bestanden en het aan gebruikers over te laten dit te koppelen met de rest 84 van GCC, men dacht hiermee de GPL te omzeilen. Onze advocaat beweerde echter 85 dat hiermee de voorwaarden niet werden omzeild en dat het niet was 86 toegestaan. En aldus werd de Objective C front end vrije software.</p> 87 <p> 88 Bovenstaande voorbeelden dateren van jaren her maar de GNU GPL blijft ons 89 voorzien van vrije software.</p> 90 <p> 91 Veel GNU software bibliotheken vallen onder de “GNU Lesser General 92 Public Licencse” (Minder Algemene Openbare Licentie), maar niet 93 allemaal. Een bibliotheek die onder de normale GPL valt is Readline, die 94 afhandeling van commando-regels doet. Ik kwam er een keer achter dat een 95 niet-vrij programma dit gebruikte en vertelde de ontwikkelaar dat dit niet 96 mocht. Hij had die commando-regel afhandeling er uit kunnen slopen maar wat 97 hij uiteindelijk deed was het uitbrengen onder de GPL. Het is nu vrije 98 software.</p> 99 <p> 100 De programmeurs die verbeteringen aanbrengen op GCC (of Emacs, Bash, Linux 101 of enig ander programma onder de GPL) zijn meestal in dienst van 102 universiteiten of bedrijven. Wanneer de programmeur zijn verbeteringen door 103 wil voeren in de volgende versie zou de baas wel eens kunnen zeggen: 104 “Wacht even—die code is van ons! We willen dit niet delen; 105 daarom hebben we besloten er een private versie van te maken”.</p> 106 <p> 107 Op dat moment is de GNU GPL de reddende engel. De programmeur kan de chef 108 laten zien dat deze private versie een inbreuk is op het auteursrecht en de 109 chef realiseert zich dat hij de keuze heeft uit twee dingen: de nieuwe 110 versie als vrije software uitbrengen of helemaal niets uitbrengen. Bijna 111 altijd laat hij dan de programmeur zijn gang gaan en de code komt in de 112 nieuwe versie.</p> 113 <p> 114 De GNU GPL is geen doetje. Het verbiedt een aantal dingen die mensen soms 115 willen doen. Er zijn gebruikers die dit niet goed vinden—dat de GPL 116 zekere individuen die private software maken “uitsluit” die 117 “de vrije software gemeenschap binnengehaald moeten worden”</p> 118 <p> 119 Maar we sluiten dit soort mensen niet uit; zij besluiten geen deel uit te 120 willen maken van onze gemeenschap. Hun besluit private software te maken is 121 tevens een besluit om geen deel uit te maken van onze gemeenschap. Onderdeel 122 zijn van onze gemeenschap betekent dat je samenwerkt met ons; we kunnen 123 niemand dwingen zich bij ons aan te sluiten als ze dat niet willen.</p> 124 <p> 125 Wat we <em>wel</em> kunnen doen is ze een reden geven om zich bij ons aan te 126 sluiten. De GNU GPL is zó ontworpen dat onze bestaande software een 127 goede reden vormt: “Wanneer je je software vrij maakt kun je deze 128 broncode gebruiken”. Die vlieger zal niet altijd opgaan, maar soms 129 wel.</p> 130 <p> 131 Private software draagt niet bij aan onze gemeenschap maar de ontwikkelaars 132 ervan vragen wel vaak om gunsten van ons. Gebruikers van vrije software 133 kunnen het ego van een vrije software ontwikkelaar strelen—met 134 dankbaarheid en erkenning—maar het kan nog verleidelijker zijn wanneer 135 een bedrijf je voorstelt: “Laat ons je programma uitbrengen in een 136 privaat pakket, dan zal het gebruikt gaan worden door nog duizenden 137 anderen”. De verleiding kan dan groot zijn maar uiteindelijk zullen we 138 beter af zijn wanneer we er niet aan toegeven.</p> 139 <p> 140 De druk en verleiding kan ook sluipenderwijs komen, via vrije software 141 organisaties die ook beleid hebben om private software tegemoet te 142 komen. Het X Consortium (en zijn opvolger, de Open Group) kan hierbij als 143 voorbeeld dienen: gesponsord door bedrijven die private software maken, 144 hebben deze 10 jaar lang geprobeerd programmeurs over te halen om niet 145 “auteursplicht” (“copyleft”) te gebruiken. Nu de 146 Open Group <a href= "/philosophy/x.html">X11R6.4 heeft uitgebracht onder een 147 niet-vrije licentie </a>, zijn wij, die deze druk hebben weerstaan, blij dat 148 we dat gedaan hebben.</p> 149 <p> 150 In September 1998, een aantal maanden nadat X11R6.4 was uitgebracht onder 151 een niet-vrije licentie, draaide de Open Group deze beslissing weer terug en 152 bracht het opnieuw uit onder dezelfde niet-auteursplichtige vrije software 153 licentie als X11R6.3. Bedankt daarvoor, Open Group—maar dit 154 terugdraaien draait niet tevens onze reactie terug op het feit dat dit 155 toevoegen van beperkingen zelfs maar <em>mogelijk</em> was.</p> 156 <p> 157 Om even pragmatisch te blijven, het hogere doel op de lange termijn in 158 gedachten houden zal je sterken in je overtuiging niet toe te geven aan deze 159 druk. Als je je concentreert op de vrijheid en gemeenschap die je aan het 160 creëren bent wanneer je niet toegeeft dan zul je die kracht ook 161 vinden. “Sta voor iets of je faalt voor niets”.</p> 162 <p> 163 En wanneer de cynyci vrijheid belachelijk maken, of de gemeenschap...waneer 164 “realisten” je vertellen dat winst het enige ideaal 165 is…negeer ze dan gewoon en gebruik toch “auteursplicht”.</p> 166 167 <hr class="no-display" /> 168 <div class="edu-note c"><p id="fsfs">Dit artikel is opgenomen in <a 169 href="https://shop.fsf.org/product/free-software-free-society/"><cite>Free 170 Software, Free Society: The Selected Essays of Richard 171 M. Stallman</cite></a>.</p></div> 172 </div> 173 174 <div class="translators-notes"> 175 176 <!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> 177 </div> 178 </div> 179 180 <!-- for id="content", starts in the include above --> 181 <!--#include virtual="/server/footer.nl.html" --> 182 <div id="footer" role="contentinfo"> 183 <div class="unprintable"> 184 185 <p>Gelieve algemene vragen over FSF & GNU te sturen naar <a 186 href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Er zijn ook nog <a 187 href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de 188 FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a 189 href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> 190 191 <p> 192 <!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, 193 replace it with the translation of these two: 194 195 We work hard and do our best to provide accurate, good quality 196 translations. However, we are not exempt from imperfection. 197 Please send your comments and general suggestions in this regard 198 to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> 199 200 <web-translators@gnu.org></a>.</p> 201 202 <p>For information on coordinating and contributing translations of 203 our web pages, see <a 204 href="/server/standards/README.translations.html">Translations 205 README</a>. --> 206 We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor 207 verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a 208 href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> 209 <p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations 210 README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze 211 website.</p> 212 </div> 213 214 <!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to 215 files generated as part of manuals) on the GNU web server should 216 be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this 217 without talking with the webmasters or licensing team first. 218 Please make sure the copyright date is consistent with the 219 document. For web pages, it is ok to list just the latest year the 220 document was modified, or published. 221 222 If you wish to list earlier years, that is ok too. 223 Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying 224 years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable 225 year, i.e., a year in which the document was published (including 226 being publicly visible on the web or in a revision control system). 227 228 There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers 229 Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> 230 <p>Copyright © 1998, 2021 Free Software Foundation, Inc.</p> 231 232 <p>Deze pagina is uitgebracht onder de <a rel="license" 233 href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.nl">Creative 234 Commons Naamsvermelding-GeenAfgeleideWerken 4.0 Internationaal licentie</a>.</p> 235 236 <!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" --> 237 <div class="translators-credits"> 238 239 <!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> 240 </div> 241 242 <p class="unprintable"><!-- timestamp start --> 243 Bijgewerkt: 244 245 $Date: 2021/09/28 16:34:04 $ 246 247 <!-- timestamp end --> 248 </p> 249 </div> 250 </div> 251 <!-- for class="inner", starts in the banner include --> 252 </body> 253 </html>