freedom-or-copyright-old.html (10440B)
1 <!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/freedom-or-copyright-old.en.html" --> 2 3 <!--#include virtual="/server/header.nl.html" --> 4 <!-- Parent-Version: 1.96 --> 5 <!-- This page is derived from /server/standards/boilerplate.html --> 6 <!--#set var="TAGS" value="essays laws copyright" --> 7 <!--#set var="DISABLE_TOP_ADDENDUM" value="yes" --> 8 9 <!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> 10 <title>Vrijheid of auteursrecht? (Oude versie) - GNU-project - Free Software 11 Foundation</title> 12 13 <!--#include virtual="/philosophy/po/freedom-or-copyright-old.translist" --> 14 <!--#include virtual="/server/banner.nl.html" --> 15 <!--#include virtual="/philosophy/ph-breadcrumb.nl.html" --> 16 <!--GNUN: OUT-OF-DATE NOTICE--> 17 <!--#include virtual="/server/top-addendum.nl.html" --> 18 <div class="article reduced-width"> 19 20 <h2>Vrijheid of auteursrecht? (Oude versie)</h2> 21 22 <address class="byline">door Richard Stallman</address> 23 24 <div class="infobox"> 25 <p>Er is een <a href="/philosophy/freedom-or-copyright.html">nieuwere 26 versie</a> van dit artikel.</p> 27 </div> 28 <hr class="thin" /> 29 30 <div class="introduction"> 31 <p> 32 De mooie nieuwe wereld van e-boeken: geen tweedehands boekwinkels meer, niet 33 meer uitlenen aan vrienden, niet meer lenen van de bibliotheek, geen aankoop 34 meer zonder bankpas zodat men weet wat je leest. Zelfs het lezen van een 35 e-boek zonder toestemming is een vergrijp. 36 </p> 37 </div> 38 39 <p> 40 Eens, ten tijde van de drukpers, werd een industriële regeling van 41 kracht voor het schrijven en publiceren. Dat heette het auteursrecht. Het 42 doel daarvan was om het aantal publicaties van geschreven werk te 43 vergroten. Het systeem bestond eruit dat uitgevers toestemming kregen van 44 auteurs om hun recente werken te dupliceren.</p> 45 46 <p> 47 Lezers hadden geen reden tot klagen, het auteursrecht legde slechts de 48 publicatie aan banden, niet de dingen die een lezer kon doen. Wanneer dit de 49 prijs van een boek licht verhoogde maakte dat niet uit, het was maar 50 geld. Het auteursrecht diende een maatschappelijk doel, zoals dit was 51 bedoeld, met weinig gevolgen voor het lezend publiek. Het was in die dagen 52 een goede regeling.</p> 53 54 <p> 55 Toen kwam er een nieuwe manier van verspreiding: computers en netwerken. Het 56 voordeel van digitale informatietechnologie is dat het het kopiëren en 57 wijzigen van informatie, waaronder software, muziekopnamen en boeken, 58 gemakkelijk maakt. Netwerken gaven verder toegang tot allerlei 59 gegevens— een soort informatie-utopia.</p> 60 61 <p> 62 Maar er was één obstakel: het auteursrecht. Lezers die hun 63 computers gebruikten om publicaties te delen waren technisch gesproken in 64 overtreding van het auteursrecht. De wereld was veranderd. En wat eens een 65 industriële regeling voor uitgevers was, werd nu een beperking voor het 66 publiek waar de regeling voor bedoeld was.</p> 67 68 <p> 69 Binnen een democratie wordt een beperking op populaire, normale en nuttige 70 bezigheden snel versoepeld. Maar de uiterst machtige uitgeverslobby wilde 71 kostte wat kost dit voordeel voor de samenleving bestrijden en vonden in het 72 auteursrecht een sterk wapen. Onder druk van de uitgevers werd het 73 auteursrecht niet versoepeld maar juist aangehaald voor de nieuwe situatie 74 en maakten overheden dit recht strenger dan ooit, met harde straffen voor 75 diegenen die ze betrapten op het delen van informatie.</p> 76 77 <p> 78 Maar dat was niet alles. Computers kunnen een machtig wapen zijn wanneer een 79 handvol mensen wil bepalen wat alle anderen met een computer kunnen doen. 80 Uitgevers brachten dit in praktijk door mensen te dwingen alleen bepaalde 81 software te gebruiken voor het kijken van video's en het lezen van 82 electronische boeken. Dit geeft ze ongehoorde macht: ze kunnen lezers 83 dwingen te betalen en zich te identificeren, ieder keer dat ze een boek 84 lezen!</p> 85 86 <p> 87 Dat is de natte droom van iedere uitgever en dus overreedde ze de 88 Amerikaanse overheid om de Digital Millennium Copyright Act van 1998 aan te 89 nemen. Deze wet geeft ze absolute macht over alles wat een lezer zou kunnen 90 doen met een electronisch boek. Zelfs het lezen zonder toestemming is een 91 vergrijp!</p> 92 93 <p> 94 We hebben nog steeds de oude vrijheden met papieren boeken. Maar wanneer 95 electronische boeken de gedrukte exemplaren gaan vervangen zal deze 96 uitzondering ons weinig helpen. Met “electronische inkt”, die 97 het mogelijk maakt om tekst te vervangen op ogenschijnlijk gedrukt papier 98 wordt zelfs de krant vluchtig. Stel je voor: geen tweedehands boekenzaak 99 meer; nooit meer een boek aan je vrienden uitlenen; nooit meer lenen van de 100 openbare bibliotheek—geen “gaten” meer waardoor je iemand 101 de kans zou kunnen geven iets toch gratis te lezen. (En, afgaand op de 102 advertenties voor Microsoft Reader, ook nooit meer anoniem een boek 103 aanschaffen). Dat is de wereld die uitgevers ons wensen.</p> 104 105 <p> 106 Waarom is er zo weinig openbaar debat over zulke enorme veranderingen? De 107 meeste burgers kunnen nog niet echt bevatten wat de politieke gevolgen zijn 108 van deze futuristische technologie. Burgers zijn trouwens sowieso opgevoed 109 met het idee dat het auteursrecht er is om rechthebbenden te 110 “beschermen”, met de impliciete aanname dat het maatschappelijk 111 belang niet telt. (De misleidende term “<a 112 href="/philosophy/not-ipr.html"> intellectueel eigendom</a>” draagt 113 hier ook aan bij; ook wekt het de suggestie dat meerdere totaal 114 verschillende wetten, zoals auteursrecht en patentrecht, over hetzelfde 115 gaan.)</p> 116 117 <p> 118 Maar wanneer de gemeenschap kennis maakt met electronische boeken en het 119 regime ontdekt dat de uitgevers voor ons bedacht hebben zal de weerstand 120 komen. Mensen zullen dit juk niet eeuwig accepteren.</p> 121 122 <p> 123 De uitgevers proberen ons wijs te maken dat alleen een streng auteursrecht 124 kunst nog levend kan houden. Maar we hebben geen auteursrechtenoorlog nodig 125 om meer publicaties te bewerkstelligen; zoals de Grateful Dead al bewees is 126 het kopiëren onder fans geen probleem voor een artiest. (In 2007 127 verdiende Radiohead miljoenen door fans aan te moedigen het album te 128 kopiëren en te betalen wat ze er voor over hadeden; een aantal jaren 129 voordat Stephen King honderdduizenden verdiende met een e-boek dat mensen 130 konden kopiëren.) Door het kopiëren van electronische boeken 131 legaal te maken, kunnen we het auteursrecht weer terugbrengen tot de 132 industriële regeling die het eens was.</p> 133 134 <p> 135 Voor sommige geschriften zouden we zelfs verder moeten gaan. Voor 136 universitaire publicaties zou iedereen gestimuleerd moeten worden om ze 137 online te zetten; dit zal het behoud van universitaire publicaties ten goede 138 komen en ze meer toegankelijk maken. Voor instructieboeken en referenties 139 zou publicatie van aangepaste werken ook moeten worden gelegaliseerd, dat is 140 goed voor de vooruitgang.</p> 141 142 <p> 143 Uiteindelijk, wanneer de techniek om kleine betalingen te doen 144 geperfectioneerd is, zal de hele reden voor beperking op het kopiëren 145 komen te vervallen. Wanneer je een boek leuk vindt en er verschijnt een 146 scherm op je computer met de vraag “Klik hier om de auteur een dollar 147 te geven”, zou je dan niet klikken? Boeken en muziek onder 148 auteursrecht, waar het het kopiëren betreft, worden daarmee totaal 149 overbodig. En geen moment te vroeg!</p> 150 </div> 151 152 <div class="translators-notes"> 153 154 <!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> 155 </div> 156 </div> 157 158 <!-- for id="content", starts in the include above --> 159 <!--#include virtual="/server/footer.nl.html" --> 160 <div id="footer" role="contentinfo"> 161 <div class="unprintable"> 162 163 <p>Gelieve algemene vragen over FSF & GNU te sturen naar <a 164 href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Er zijn ook nog <a 165 href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de 166 FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a 167 href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> 168 169 <p> 170 <!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, 171 replace it with the translation of these two: 172 173 We work hard and do our best to provide accurate, good quality 174 translations. However, we are not exempt from imperfection. 175 Please send your comments and general suggestions in this regard 176 to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> 177 178 <web-translators@gnu.org></a>.</p> 179 180 <p>For information on coordinating and contributing translations of 181 our web pages, see <a 182 href="/server/standards/README.translations.html">Translations 183 README</a>. --> 184 We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor 185 verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a 186 href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> 187 <p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations 188 README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze 189 website.</p> 190 </div> 191 192 <!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to 193 files generated as part of manuals) on the GNU web server should 194 be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this 195 without talking with the webmasters or licensing team first. 196 Please make sure the copyright date is consistent with the 197 document. For web pages, it is ok to list just the latest year the 198 document was modified, or published. 199 200 If you wish to list earlier years, that is ok too. 201 Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying 202 years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable 203 year, i.e., a year in which the document was published (including 204 being publicly visible on the web or in a revision control system). 205 206 There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers 207 Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> 208 <p>Copyright © 1999, 2021 Richard Stallman</p> 209 210 <p>Deze pagina is uitgebracht onder de <a rel="license" 211 href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.nl">Creative 212 Commons Naamsvermelding-GeenAfgeleideWerken 4.0 Internationaal licentie</a>.</p> 213 214 <!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" --> 215 <div class="translators-credits"> 216 217 <!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> 218 </div> 219 220 <p class="unprintable"><!-- timestamp start --> 221 Bijgewerkt: 222 223 $Date: 2021/09/28 16:34:03 $ 224 225 <!-- timestamp end --> 226 </p> 227 </div> 228 </div> 229 <!-- for class="inner", starts in the banner include --> 230 </body> 231 </html>