ebooks.html (10527B)
1 <!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/ebooks.en.html" --> 2 3 <!--#include virtual="/server/header.nl.html" --> 4 <!-- Parent-Version: 1.96 --> 5 <!-- This page is derived from /server/standards/boilerplate.html --> 6 <!--#set var="TAGS" value="essays cultural access" --> 7 <!--#set var="DISABLE_TOP_ADDENDUM" value="yes" --> 8 9 <!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> 10 <title>E-boeken: vrijheid of auteursrecht - GNU-project - Free Software Foundation</title> 11 12 <!--#include virtual="/philosophy/po/ebooks.translist" --> 13 <!--#include virtual="/server/banner.nl.html" --> 14 <!--#include virtual="/philosophy/ph-breadcrumb.nl.html" --> 15 <!--GNUN: OUT-OF-DATE NOTICE--> 16 <!--#include virtual="/server/top-addendum.nl.html" --> 17 <div class="article reduced-width"> 18 <h2>E-boeken: vrijheid of auteursrecht</h2> 19 20 <address class="byline">door <a href="https://www.stallman.org/">Richard Stallman</a></address> 21 22 <p>Lang geleden, in de tijd van de drukpers, schiep men een industrieel 23 reglement om het proces van schrijven en publiceren te reguleren. Dit heette 24 het auteursrecht. Dit recht, opgenomen in de Amerikaanse grondwet, had men 25 toegevoegd om “vooruitgang te stimuleren”. Oftewel, om 26 verspreiding te bevorderen. De gebruikte methodiek was om uitgevers 27 toestemming te laten vragen aan auteurs voor het gebruik van hun recente 28 werk.</p> 29 30 <p>De gewone lezer had weinig om te klagen daar het auteursrecht alleen 31 beperkingen oplegde aan het uitgeven, niet aan wat de lezer ermee kon 32 doen. Als dat een boek wat duurder maakte, ging het alleen maar om geld; het 33 beïnvloedde niet de levensstijl van de lezer. Het auteursrecht had een 34 maatschappelijk nut, zoals de bedoeling was, zonder nadelige effecten. Het 35 had zijn nut—destijds.</p> 36 37 <p>Toen ontstond er een nieuwe manier om informatie te verspreiden: computers 38 en netwerken. Het voordeel van de digitale informatietechnologie is dat het 39 het kopiëren en wijzigen van informatie mogelijk maakt, waaronder 40 software, muziekopnamen en boeken. Netwerken geven verder de mogelijkheid 41 van onbegrensde toegang tot allerlei gegevens, een informatie-utopie.</p> 42 43 <p>Er was echter een obstakel te overwinnen: het auteursrecht. Lezers die hun 44 computers gebruikten om uitgegeven informatie te delen waren technisch 45 gesproken in overtreding van het auteursrecht. Deze wet was gebleven, maar 46 de wereld was veranderd. Wat ooit een industriële regulering was voor 47 uitgevers, is een beperking geworden voor de maatschappij die het moest 48 dienen.</p> 49 50 <p>In een echte democratie zal een wet die een populaire en nuttige activiteit 51 hindert al gauw worden veranderd of verdwijnen. Maar de krachtige 52 uitgeverslobby wilde tegen elke prijs voorkomen dat mensen hun computers ten 53 volle gingen benutten en zag in het auteursrecht een geschikt wapen. Door 54 hun invloed werd het auteursrecht juist aangescherpt om in te spelen op de 55 nieuwe ontwikkelingen, overheden maakten het strenger dan ooit, compleet met 56 harde straffen voor overtreders die informatie deelden.</p> 57 58 <p>Maar daar hield het niet mee op. Computers kunnen een krachtig machtsmiddel 59 zijn wanneer een paar mensen kunnen bepalen wat alle andere mensen met hun 60 computers kunnen doen. De uitgevers realiseerden zich dat wanneer zij mensen 61 konden dwingen om alleen hun speciale software te gebruiken om elektronische 62 boeken te lezen, ze een ongebreidelde macht bezaten: ze konden lezers 63 dwingen te betalen en zich te identificeren, iedere keer dat ze een boek 64 wilden lezen! Dat is de natte droom van een uitgever.</p> 65 66 <p>En dus overreedde ze de Amerikaanse overheid hun de “Digital 67 Millennium Copyright Act” van 1998 te geven, een wet die hen volledige 68 juridische zeggenschap gaf over bijna alles wat een lezer met een e-boek zou 69 kunnen doen. Zelfs het lezen zonder toestemming is een overtreding.</p> 70 71 <div class="announcement comment" role="complementary"> 72 <hr class="no-display" /> 73 <p><a href="https://www.defectivebydesign.org/ebooks.html">Meld je aan bij onze 74 mailing list over de gevaren van e-boeken</a>.</p> 75 <hr class="no-display" /> 76 </div> 77 78 <p>We hebben nog steeds dezelfde vrijheid met papieren boeken. Maar wanneer 79 e-boeken papieren boeken gaan vervangen zal die uitzondering ons niet veel 80 helpen. Met “elektronische inkt”, waarmee je nieuwe teksten kunt 81 downloaden op hetzelfde stuk bedrukte papier, worden zelfs kranten 82 vluchtig. Stel je voor: geen tweedehands boekenzaken meer; nooit meer een 83 boek aan een vriend uitlenen, nooit meer een boek lenen bij de bibliotheek, 84 geen “mazen” meer die iemand de kans geven te lezen zonder te 85 betalen. En wanneer we de reclames voor Microsoft Reader moeten geloven, ook 86 geen anoniem aanschaffen van boeken meer. Dat is de wereld die de uitgevers 87 ons wensen.</p> 88 89 <p>Waarom is over deze gigantische veranderingen niet meer publieke discussie? 90 De meeste burgers hebben nog geen kans gehad om de politieke gevolgen van 91 deze futuristische technologie te doorgronden. Bovendien is het publiek 92 wijsgemaakt dat het auteursrecht er is om auteurs te 93 “beschermen”, daarmee aangevende dat het maatschappelijk belang 94 niet meetelt.</p> 95 96 <p>Maar wanneer meer mensen e-boeken zullen gaan gebruiken en erachter zullen 97 komen wat uitgevers voor hen in petto hadden, zullen ze zich gaan 98 verzetten. De maatschappij zal een dergelijk juk niet lang tolereren.</p> 99 100 <p>Uitgevers willen ons doen geloven dat dit soort onderdrukkend auteursrecht 101 de enige mogelijkheid is om kunst levend te houden maar we hebben geen 102 Strijd tegen Kopiëren nodig om een veelheid aan gepubliceerd werk te 103 laten verschijnen; zoals de Grateful Dead al bewees, het kopiëren 104 tussen fans is geen probleem voor de artiest. Door het niet-commerciële 105 kopiëren van e-boeken te legaliseren kunnen we het auteursrecht weer 106 terugbrengen tot de nuttige wet die het eens was.</p> 107 108 <p>Voor sommige werken zouden we zelfs verder moeten gaan. Voor eindwerkstukken 109 van studenten en wetenschappelijke artikelen bijvoorbeeld zou iedereen 110 moeten worden aangemoedigd om die letterlijk online te zetten; dit maakt het 111 werk toegankelijker. Voor handleidingen en referenties zou men ook de 112 uitgave van gewijzigde versies toe moeten staan, omdat dit het publiek 113 aanspoort ze te verbeteren.</p> 114 115 <p>Uiteindelijk, wanneer computernetwerken in staat zullen zijn om op 116 eenvoudige wijze kleine sommen geld over te schrijven, zal de hele reden 117 voor het beperken van het kopiëren verdwijnen. Wanneer je een boek leuk 118 vindt en er verschijnt een scherm met de tekst “Hier klikken om de 119 auteur een euro te geven”, zou je dan niet klikken? Dan zal het 120 auteursrecht voor boeken en muziek, zoals dat nu geldt voor het verspreiden 121 van letterlijke kopiëen, volkomen overbodig zijn geworden. En geen 122 moment te vroeg!</p> 123 124 <div class="announcement comment" role="complementary"> 125 <hr class="no-display" /> 126 <p>Ook na te lezen: <a 127 href="/philosophy/ebooks-must-increase-freedom.html">E-boeken behoren onze 128 vrijheid te bevorderen, niet te beperken</a>.</p> 129 </div> 130 131 <div class="infobox extra" role="complementary"> 132 <hr /> 133 <p>Dit is een licht aangepaste versie van een artikel dat verscheen in de 134 <cite>Technology Review</cite> van 2000.</p> 135 </div> 136 </div> 137 138 <div class="translators-notes"> 139 140 <!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> 141 </div> 142 </div> 143 144 <!-- for id="content", starts in the include above --> 145 <!--#include virtual="/server/footer.nl.html" --> 146 <div id="footer" role="contentinfo"> 147 <div class="unprintable"> 148 149 <p>Gelieve algemene vragen over FSF & GNU te sturen naar <a 150 href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Er zijn ook nog <a 151 href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de 152 FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a 153 href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> 154 155 <p> 156 <!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, 157 replace it with the translation of these two: 158 159 We work hard and do our best to provide accurate, good quality 160 translations. However, we are not exempt from imperfection. 161 Please send your comments and general suggestions in this regard 162 to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> 163 164 <web-translators@gnu.org></a>.</p> 165 166 <p>For information on coordinating and contributing translations of 167 our web pages, see <a 168 href="/server/standards/README.translations.html">Translations 169 README</a>. --> 170 We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor 171 verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a 172 href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> 173 <p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations 174 README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze 175 website.</p> 176 </div> 177 178 <!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to 179 files generated as part of manuals) on the GNU web server should 180 be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this 181 without talking with the webmasters or licensing team first. 182 Please make sure the copyright date is consistent with the 183 document. For web pages, it is ok to list just the latest year the 184 document was modified, or published. 185 186 If you wish to list earlier years, that is ok too. 187 Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying 188 years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable 189 year, i.e., a year in which the document was published (including 190 being publicly visible on the web or in a revision control system). 191 192 There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers 193 Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> 194 <p>Copyright © 2000, 2021 Richard Stallman</p> 195 196 <p>Deze pagina is uitgebracht onder de <a rel="license" 197 href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.nl">Creative 198 Commons Naamsvermelding-GeenAfgeleideWerken 4.0 Internationaal licentie</a>.</p> 199 200 <!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" --> 201 <div class="translators-credits"> 202 203 <!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> 204 <strong>Vertaling:</strong> <a 205 href="//savannah.gnu.org/projects/www-nl">www-nl</a></div> 206 207 <p class="unprintable"><!-- timestamp start --> 208 Bijgewerkt: 209 210 $Date: 2021/09/28 16:34:03 $ 211 212 <!-- timestamp end --> 213 </p> 214 </div> 215 </div> 216 <!-- for class="inner", starts in the banner include --> 217 </body> 218 </html>