From 1ae0306a3cf2ea27f60b2d205789994d260c2cce Mon Sep 17 00:00:00 2001 From: Christian Grothoff Date: Sun, 11 Oct 2020 13:29:45 +0200 Subject: add i18n FSFS --- .../articles/nl/open-source-misses-the-point.html | 482 +++++++++++++++++++++ 1 file changed, 482 insertions(+) create mode 100644 talermerchantdemos/blog/articles/nl/open-source-misses-the-point.html (limited to 'talermerchantdemos/blog/articles/nl/open-source-misses-the-point.html') diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/nl/open-source-misses-the-point.html b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/open-source-misses-the-point.html new file mode 100644 index 0000000..bcadc9e --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/open-source-misses-the-point.html @@ -0,0 +1,482 @@ + + + + + + +Waarom open bron de essentie van vrije software niet begrijpt - GNU-project +- Free Software Foundation + + + + +

Waarom “open bron” de essentie van vrije software niet begrijpt

+ +

door Richard Stallman

+ +
+ +

Als we software “vrij” noemen bedoelen we daarmee dat het de basisvrijheden van gebruikers +respecteert: de vrijheid om programma's uit te voeren of naar believen te +kopiëren, met of zonder veranderingen. Het gaat hierbij om vrijheid, +niet om geld, denk dus aan “vrijheid van meningsuiting”, niet +aan “vrij van kosten”1.

+ +

Deze vrijheden zijn van essentieel belang. Niet alleen voor de individuele +gebruiker, maar ook voor de samenleving, omdat ze betrokkenheid kweekt +— te weten via delen en samenwerken. Dit wordt belangrijker naarmate +we digitaler gaan leven en werken. In een wereld van digitale muziek, +plaatjes en tekst wordt vrije software steeds meer de vertegenwoordiger van +vrijheid in het algemeen.

+ +

Miljoenen mensen over de hele wereld gebruiken nu vrije software; scholen in +regio's in India en Spanje geven leerlingen onderwijs met het vrije besturingssysteem GNU/Linux. Maar de +meeste van deze gebruikers hebben nog nooit gehoord van de ethische +achtergrond om dit te ontwikkelen en een gemeenschap van vrije software te +stichten omdat de systemen tegenwoordig worden aangeduid met “open +bron” (Engels: “open source”) en er een andere filosofie +aan wordt gehangen die weinig met verworven vrijheden van doen heeft.

+ +

De vrije-softwarebeweging strijdt al voor vrijheid in softwaregebruik sinds +1983. In 1984 begonnen we met de ontwikkeling van het vrije +besturingssysteem GNU, zodat we geen gebruik hoefden te maken van de +niet-vrije besturingssystemen die de gebruikers hun vrijheid ontzeggen. In +de tachtiger jaren ontwikkelden we de meeste essentiële componenten +hiervan, alsook de GNU General Public +License, een licentie die met name de vrijheid van gebruikers beschermt.

+ +

Echter, niet alle gebruikers en ontwikkelaars waren het eens met de +filosofie van de vrije-softwarebeweging. In 1998 was er een afscheiding van +de vrije software die het idee van “open bron” verkondigden. Van +origine werd deze uitdrukking voorgesteld om mogelijke verwarring met +“vrije software” te voorkomen, maar al snel werd het +geassocieerd met filosofische overtuigingen die niets met vrije software van +doen hadden.

+ +

Bepaalde voorstanders van “open bron” beschouwden het als een +“marketingcampagne voor vrije software” die zakelijke gebruikers +zou aanspreken door praktische voordelen te benoemen en tegelijkertijd +principes over vrijheid overboord te gooien omdat ondernemers dit wellicht +minder zou aanspreken. Andere voorstanders waren gewoon tegen de normen en +waarden van de vrije-softwarebeweging. Hoe dan ook, in de campagne voor +“open bron” werden daardoor deze normen en waarden niet +genoemd. De uitdrukking “open bron” werd daardoor al snel +geassocieerd met praktische waarden als het maken van krachtige, betrouwbare +software. De meeste medestanders van “open bron” stammen uit die +tijd en hebben dus de huidige mores overgenomen.

+ +

De benamingen duiden bijna dezelfde categorie. Ze zijn echter gebaseerd op +verschillende ideeën. Open bron is een manier van ontwikkelen; vrije +software is een sociaal gebeuren. Voor de vrije-softwarebeweging is vrije +software essentieel omdat alleen dit de vrijheid van gebruikers +waarborgt. Open bron daarentegen gaat het alleen om hoe software +“beter” te maken — alleen vanuit een praktisch oogpunt. +Het beweert dat niet-vrije software een niet-optimale oplossing is. De +discussie binnen “open bron” gaat niet over goed of slecht maar +alleen over populariteit en succes; hier een typerend +voorbeeld.

+ +

Voor de vrije-softwarebeweging echter is niet-vrije software een sociaal +probleem, dat je kan oplossen door het niet te gebruiken en over te gaan +naar vrije software.

+ +

“Vrije software”. “Open bron”. Als het dezelfde +software is (of bijna), +maakt het dan uit welke benaming je gebruikt? Jazeker, want ze +vertegenwoordigen verschillende principes. Want hoewel ieder vrij programma +je die vrijheid nu geeft, zal het niet blijvend zijn wanneer je mensen dat +vrijheidsgevoel niet bijbrengt. Als je dat belangrijk vindt kun je maar +beter spreken over “vrije software”.

+ +

Wij van de vrije-softwarebeweging beschouwen open bron niet als vijandig; de +vijand is private (niet-vrije) software. We willen echter wel laten weten +dat we voor vrijheid staan en dus willen we niet worden verward met +voorstanders van open bron.

+ +

Praktische verschillen tussen vrije software en open bron

+ +

Praktisch gesproken hanteert open bron minder strikte vereisten dan vrije +software. Voor zover wij weten voldoet alle uitgegeven broncode van vrije +software ook aan die van open bron. Bijna alle open-bronsoftware is vrije +software, maar er zijn uitzonderingen. Allereerst zijn er licenties die +teveel beperkingen bevatten waardoor ze niet vrij zijn. Bijvoorbeeld +“Open Watcom” is niet vrij, want de licentie staat het +veranderen van de code voor eigen gebruik niet toe. Gelukkig zijn er slechts +weinig programma's die een dergelijke licentie gebruiken.

+ +

Ten tweede, en veel belangrijker, bevatten veel apparaten met computers erin +uitvoerbare programma's afkomstig uit vrije-software-broncode waarbij deze +apparaten het niet toelaten dat de gebruiker zelf gewijzigde versies van die +programma's installeert; alleen één speciaal bedrijf kan dit +doen. We noemen die apparaten “tirannen” en in de praktijk +noemen we dit “tivoization”, genoemd naar het apparaat waar we +het voor het eerst constateerden (de Tivo). Deze uitvoerbare programma's +zijn geen vrije software omdat gebruikers geen aangepaste versies kunnen +gebruiken, ook al is de broncode waar het van afstamt wel vrij.

+ +

Open bron erkent dit probleem niet; het gaat ze alleen om het uitgeven van +de broncode. Deze programma's zijn gemaakt van broncode zoals Linux die +zowel open bron als vrij is, maar het niet te wijzigen uitvoerbare programma +is wel open bron maar niet vrij. Veel Android-producten bevatten dergelijke +niet-vrije programma's van Linux.

+ +

Misverstanden over “vrije software” en “open bron”

+ +

De uitdrukking “vrije software” heeft het probleem dat het (in +het Engels) verkeerd kan worden opgevat: de onbedoelde uitleg, +“software die je gratis kunt krijgen” en diegene die we +bedoelen, “software die de gebruikers vrijheid geeft”. We pakken +dit probleem aan door de definitie te publiceren en te zeggen “Denk +aan vrijheid van meningsuiting, niet aan vrij van kosten”. Het is geen +perfecte oplossing en een andere eenduidige uitdrukking zou beter zijn maar +die is er niet.

+ +

Helaas hebben alle Engelse alternatieven hun eigen problemen. We hebben een +heleboel suggesties onderzocht maar geen daarvan drukt zo duidelijk uit dat +een overstap hiernaartoe een “goede” is. Ieder alternatief voor +“vrije software” heeft wel een semantisch probleem — en +dus ook “open-bronsoftware”.

+ +

De officiële definitie van +“open-bronsoftware” (die wordt gegeven door de Open Source +Initiative en te uitgebreid is om hier te herhalen) is indirect afgeleid van +onze doelstellingen voor vrije software. Maar het is niet hetzelfde; in +sommige opzichten is het wat losser. In de praktijk lijkt hun definitie +echter veel op die van ons.

+ +

Echter, de overduidelijke betekenis van “open-bronsoftware” is +“je kunt de broncode bekijken” en de meeste mensen denken dat +dit het is. Dit is echter een veel zwakker criterium dan vrije software, of +zelfs dan de officiële definitie van open bron. Het slaat ook op een +hoop programma's die noch vrij, noch open bron zijn.

+ +

Omdat de normale betekenis van “open bron” niet degene is die de +voorstanders bedoelen, is het directe gevolg dat de meeste mensen hem +verkeerd begrijpen. Volgens schrijver Neal Stephenson is +“Linux‘open-bron’software, wat betekent dat iedereen +kopiën kan krijgen van de broncode.” Ik denk niet dat hij erop +uit was de officiële definitie aan te vechten maar dat hij gewoon de +gebruiken binnen de Engelse taal overnam om tot een definitie te komen. De +staat +Kansas in de VS publiceerde een soortgelijke definitie: “Gebruik +open-bronsoftware. Dit is software waarvan de broncode vrijelijk beschikbaar +is, hoewel de specifieke licenties kunnen variëren met betrekking tot +wat je doen kunt met de code.”

+ +

De New York Times schreef +een artikel dat de betekenis van de term oprekte doelend op +beta-testen—een paar gebruikers een vroege versie uit laten proberen +om daarover vertrouwelijk te rapporteren—wat private ontwikkelaars al +decennia toepassen.

+ +

De term is zelfs opgerekt naar ontwerpen van apparatuur die zonder +octrooi gepubliceerd zijn. Patentvrije apparatuurontwerpen kunnen goede +aanvullingen zijn voor de samenleving, maar de term “open bron” +is niet geschikt hiervoor.

+ +

De mensen van open bron proberen hiermee om te gaan door te verwijzen naar +hun officiële definitie, maar die corrigerende aanpak is minder +effectief dan die van ons. “Vrije software” is (in het Engels) +slechts voor tweeërlei uitleg vatbaar, één daarvan is de +goeie. Iemand die de boodschap “vrij als in vrijheid van meningsuiting +en niet als in vrij van kosten” begrepen heeft zal niet snel dezelfde +fout maken. “Open bron” heeft echter slechts één +uitleg, die verschilt van wat wordt bedoeld. Er is echter geen korte en +bondige manier om dit uit te leggen, wat de verwarring alleen maar groter +maakt.

+ +

Een ander misverstand over “open bron” is het idee dat het +betekent “niet de GNU GPL gebruiken”. Vaak vergezeld van een +ander misverstand dat “vrije software” “software met een +GPL-licentie” betekent. Beiden zijn fout want de GNU GPL is een +open=bronlicentie en de meeste open-bronlicenties voldoen ook aan de +criteria voor vrije software. Er zijn +vele vrije-softwarelicenties naast de GNU GPL.

+ +

Het begrip “open bron” is verder opgerekt door toepassingen op +ander terreinen zoals overheid, onderwijs en wetenschap, waar men geen +broncode kent en de criteria voor softwarelicenties niet gelden. Het enige +wat ze gemeen hebben is dat ze mensen uitnodigen deel te nemen. De betekenis +wordt zover opgerekt dat het alleen nog “meedoen” betekent. Het +is verworden tot een +modewoord.

+ +

Verschillende uitgangspunten kunnen tot dezelfde conclusies +leiden—maar niet altijd

+ +

Radicale groepen in de jaren zestig hadden de reputatie van splintergroepen: +sommigen vielen uiteen over verschillen van inzicht in de strategie en de +resulterende splintergroeperingen behandelden elkaar als vijanden, ook al +hadden ze dezelfde uitgangspunten gemeen. Rechts buitte dit uit en gebruikte +het om links te bekritiseren.

+ +

Sommigen proberen de vrije-softwarebeweging in diskrediet te brengen door +een vergelijk te trekken tussen het meningsverschil met open bron en de +meningsverschillen tussen de radicale groeperingen uit de jaren zestig. Het +tegenovergestelde is het geval. We zijn het niet eens over de +doelstellingen, maar de verschillende zienswijzen leiden wel tot hetzelfde +gedrag — het ontwikkelen van vrije software.

+ +

Het resultaat is dat mensen van de vrije-softwarebeweging en de +open-bronbeweging vaak samenwerken op projecten zoals +software-ontwikkeling. Het is opvallend om te zien hoe die verschillende +uitgangspunten toch leiden tot zoveel samenwerking in projecten. De +uitgangspunten zijn echter nog altijd verschillend en kunnen dus aanleiding +geven tot verschillende gedragingen.

+ +

De grondgedachte achter open bron is dat wanneer gebruikers de broncode +kunnen wijzigen en kopiëren, dit automatisch leidt tot krachtiger en +betrouwbaarder software. Dit is echter niet gegarandeerd. Ontwikkelaars van +private software zijn niet per definitie onbekwaam. Soms produceren ze een +betrouwbaar en krachtig programma, ook al treedt het de vrijheid van +gebruikers met voeten. Hoe zullen voorstanders van vrije software en open +bron daarop reageren?

+ +

Een echte voorstander van open bron zal reageren met, “het verbaast me +dat je een dergelijk goedwerkend programma hebt kunnen maken zonder ons +model te gebruiken, waar kan ik een kopie krijgen?” Een dergelijke +opstelling beloont modellen die ons van onze vrijheid beroven.

+ +

De voorstander van vrije software zal zeggen, “Dat is een mooi +programma maar kost me wel mijn vrijheid. Ik zal het dus niet gebruiken. Ik +zal daarentegen wel een project steunen dat een vrije vervanging van dit +programma maakt”. Als we onze vrijheid liefhebben, moeten we daarnaar +handelen.

+ +

Krachtige, betrouwbare software hoeft nog niet goed te zijn

+ +

Het idee dat software krachtig en betrouwbaar moet zijn stamt af van de +aanname dat software er is voor de gebruiker. Wanneer het krachtig en +betrouwbaar is, is het hun beter tot nut.

+ +

Software kan echter alleen nuttig zijn voor gebruikers wanneer het hun +vrijheden respecteert. Wat als het de gebruikers vastketent? Dan betekent +krachtig de mate van stevigheid van de ketting en betrouwbaarheid hoe +moeilijk deze te verwijderen is. Foute functionaliteit als gebruikers +bespioneren, ze beperken, achterdeurtjes en verplichte upgrades zijn +gemeengoed in private software en sommige open-bron-supporters willen deze +in open-bronprogramma's aanbrengen.

+ +

Met steun van de film- en muziekindustrie wordt meer en meer software +gemaakt die juist ontworpen is om gebruikers te beperken. Deze kwade opzet +noemt men ook wel digitaal beheer van beperkingen (Digital Restrictions +Management, DRM) (zie DefectiveByDesign.org), en is de +tegenpool van de vrijheid die vrije software wil bewerkstelligen. En niet +beperkt tot het gedachtegoed: het doel van DRM is immers het inperken van je +vrijheid en DRM-ontwikkelaars proberen het moeilijk of zelfs illegaal te +maken om software te wijzigen die DRM implementeert.

+ +

Sommige voorstanders hebben zelfs voorgesteld “open bron DRM” te +ontwikkelen. Het idee daarbij is dat, met het publiceren van de broncode en +de rechten om het te veranderen, er betere en meer betrouwbare software komt +om jou als gebruiker te kunnen beperken. Om vervolgens te worden gebruikt in +apparaten die je verhinderen dit te veranderen.

+ +

De software mag dan “open bron” zijn en dat model gebruiken; het +zal nooit vrije software zijn omdat het de vrijheden van de gebruiker niet +respecteert. Als het open-bron-ontwikkelingsmodel erin slaagt software te +maken die je krachtiger en betrouwbaarder beperkt, dan zijn we alleen maar +slechter af.

+ +

Bang voor vrijheid

+ +

De belangrijkste reden voor de introductie van de term +“open-bronsoftware” is het feit dat de uitdrukking “vrije +software” sommige mensen ongemakkelijk maakt. En dat klopt: praten +over vrijheid, over ethische bezwaren, over verantwoordelijkheden en gemak, +is mensen vragen om na te denken over aspecten die ze wellicht liever willen +negeren, zoals of ze zich wel ethisch gedragen. Dit kan ongemakkelijk zijn +en sommigen hebben dan ook de neiging dit te negeren. Dat betekent nog niet +dat we er niet over moeten praten.

+ +

Dat is echter wat de leiders van de open bron gedaan hebben. Ze dachten de +software beter te kunnen “verkopen” door nadruk te leggen op +bepaalde praktische voordelen voor met name zakelijke gebruikers door +ethische vraagstukken en vrijheden te verzwijgen.

+ +

Wanneer voorstanders van open bron praten over dingen die dieper gaan dan +dat, hebben zij het vaak over het “schenken” van broncode aan de +gemeenschap. Daarmee doen zij alsof dit een goede daad is die verder gaat +dan wat moreel vereist is, waarbij zij aannemen dat het uitgeven van +niet-vrije software (zonder broncode) moreel acceptabel is.

+ +

Dat is effectief gebleken, op een bepaalde manier. De retoriek van open bron +heeft menig bedrijf en persoon overgehaald om vrije software te gebruiken of +zelfs te ontwikkelen, wat onze gemeenschap zeker ten goede kwam—maar +alleen op praktisch gebied. De filosofie en toepassing van open bron staat +een dieper begrip van vrije software in de weg; het geeft een aanwas van +veel aanhangers maar leert ze niet de filosofie te verdedigen. Dat is prima +voor zolang het duurt maar is niet genoeg om vrijheid te waarborgen. Het +binnenhalen van gebruikers van vrije software is slechts de halve +inspanning, ze zijn daarmee nog geen voorvechters van hun eigen vrijheid.

+ +

Vroeg of laat zullen deze gebruikers worden verleid om over te stappen op +private software vanwege één of ander praktisch +voordeel. Ontelbare bedrijven bieden deze verleiding, sommigen via gratis +kopieën. Waarom zouden gebruikers hier nee tegen zeggen? Alleen als ze +geleerd hebben om vrijheid boven praktische bruikbaarheid te stellen. Om dit +idee verder post te laten vatten moeten we het over vrijheid +hebben. Wellicht dat een zekere “zachtjes zachtjes”-aanpak +richting bedrijven de gemeenschap kan helpen, maar het wordt gevaarlijk +zodra het belijden van vrijheid wordt gezien als een excentriciteit.

+ +

Die gevaarlijke situatie hebben we op dit moment. De meeste mensen die zich +bezighouden met vrije software zeggen niets over vrijheid—omdat ze +meestal meer “bedrijfsvriendelijk” willen overkomen. Dit geldt +vooral voor software-distributeurs. Bijna alle GNU/Linux-distributies voegen +additionele private software toe aan de vrije distributies en verkopen de +gebruikers dit als voordeel in plaats van een stap terug.

+ +

Private aanvullende software en gedeeltelijk niet-vrije GNU/Linux +distributies vinden gretig aftrek omdat de meesten binnen de gemeenschap +niet geven om vrijheid binnen de software. Dat is geen toeval. De meeste +gebruikers maakten kennis met het systeem via open bron, die vrijheid niet +tot doel heeft. Gedrag wat niets met vrijheid te maken heeft en woorden die +niet over vrijheid reppen. Om deze neiging te onderdrukken moeten we het +méér over vrijheid hebben, niet minder.

+ +

“FLOSS” en “FOSS”

+ +

De begrippen “FLOSS” en “FOSS” waren inwisselbaar tussen vrije software +en open bron. Wanneer je neutraal wilt blijven kun je beter +“FLOSS” gebruiken. Maar wanneer je op wilt komen voor je +vrijheid moet je geen neutrale termen gebruiken. Dan moet je mensen laten +zien dat je die steunt.

+ +

Rivalen voor bewustzijn

+ +

“Vrij” en “open” zijn rivalen voor bewustzijn bij de +consument. “Vrije Software” en “open bron” zijn +verschillende ideeën maar, concurreren bij het innemen van dezelfde +conceptuele ruimte die de meeste mensen hebben als zij naar software +kijken. Wanneer mensen gewend raken om “open bron” te zeggen en +te denken dan vormt dat voor hen een obstakel voor het begrijpen van de +filosofie van de vrije-softwarebeweging en het denken erover. Als ze ons en +onze software al associëren met het woord “open”, dan zouden we +ze wellicht intellectueel moeten choqueren voordat zij inzien dat wij voor +iets anders staan. Iedere activiteit die het woord +“open” promoot heeft de neiging om het gordijn te verlengen dat +de ideeën van de vrije-softwarebeweging verbergt.

+ +

En dus adviseren we aan vrije-softwareactivisten om te weigeren mee te +werken aan activiteiten die zichzelf “open” noemen. Ook al is de +activiteit van zichzelf goed, iedere bijdrage daaraan doet ook een beetje +kwaad door het idee van open bron te promoten. Er zijn meer dan voldoende +andere goede activiteiten die zichzelf“vrij” of +“libre” noemen. Ieder bijdrage aan deze projecten brengt iets +extra goeds met zich mee. Waarom zou je dan niet voor één van deze goede en +nuttige projecten kiezen?

+ +

Conclusie

+ +

Terwijl voorstanders van open bron meer gebruikers onze gemeenschap in +trekken, moeten wij als activisten van vrije software steeds harder werken +om hen op het aspect vrijheid te attenderen. We moeten uitroepen, “het +is vrije software en geeft je vrijheid!”—steeds vaker en +harder. Iedere keer dat je refereert aan “vrije software” in +plaats van “open bron” help je onze zaak.

+ +
+ +

Notitie

+ + +

+Lakhani and Wolf's scriptie +over de motivatie van ontwikkelaars van vrije software beweert dat een +aanzienlijk deel van de ontwikkelaars zijn motivatie haalt uit de +overtuiging dat software vrij zou moeten zijn. Dit ondanks het feit dat de +enquête onder ontwikkelaars van Sourceforge werdt gedaan, een website die +geen ethische bezwaren tegen niet-vrije software heeft.

+ +
+ + +

Opmerking van het vertaalteam

+
    +
  1. In het Engels kan het woord free meerdere +betekenissen hebben: “vrij” of “gratis”. Vandaar +deze uitleg. In het Nederlands is het eenvoudiger: men kan gewoon spreken +over vrije software.
    2. +
+ + + + + + + + -- cgit v1.2.3