From 1ae0306a3cf2ea27f60b2d205789994d260c2cce Mon Sep 17 00:00:00 2001 From: Christian Grothoff Date: Sun, 11 Oct 2020 13:29:45 +0200 Subject: add i18n FSFS --- .../articles/nl/misinterpreting-copyright.html | 690 +++++++++++++++++++++ 1 file changed, 690 insertions(+) create mode 100644 talermerchantdemos/blog/articles/nl/misinterpreting-copyright.html (limited to 'talermerchantdemos/blog/articles/nl/misinterpreting-copyright.html') diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/nl/misinterpreting-copyright.html b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/misinterpreting-copyright.html new file mode 100644 index 0000000..833e84e --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/misinterpreting-copyright.html @@ -0,0 +1,690 @@ + + + + + + +Verkeerde uitleg van het auteursrecht - GNU-project - Free Software +Foundation + + + +

Verkeerde uitleg van auteursrecht—een serie fouten

+ +

door Richard Stallman

+ +

+Er is iets vreemds en gevaarlijks gaande met het auteursrecht. Volgens de +Amerikaanse grondwet is het auteursrecht er ten behoeve van de +gebruikers—diegenen die de boeken lezen, de muziek luisteren of de +programma's draaien—en niet ten behoeve van de uitgevers of +auteurs. Terwijl mensen in toenemende mate echter de beperkingen afwijzen en +overtreden die ze in naam van deze wet krijgen opgelegd, “ten behoeve +van zichzelf”, is diezelfde Amerikaanse overheid bezig om meer +beperkingen op te leggen en probeert het mensen af te schrikken met nieuwe +strengere straffen.

+

+Hoe kan het, dat het auteursrecht haaks staat op de oorspronkelijke +bedoeling van deze wet, zoals die in de grondwet is verwoord? En hoe kunnen +we deze weer in lijn brengen met het oorspronkelijke doel? Om dit te +begrijpen moeten we teruggaan naar de basis van deze wet: de Amerikaanse +grondwet.

+ +

Auteursrecht in de Amerikaanse grondwet

+

+Ten tijde van het opstellen van die grondwet werd voorgesteld dat auteurs +recht zouden moeten hebben op een auteursrechtenmonopolie—wat werd +verworpen. De stichters van dit land namen een ander standpunt in, namelijk +dat het auteursrecht geen natuurlijk recht van auteurs is maar een +kunstmatige toestemming voor hen ten behoeve van algemene vooruitgang. De +grondwet staat een auteursrechtensysteem toe met de volgende paragraaf +(artikel I, sectie 8):

+

+Het Congres zal gerechtigd zijn om de vooruitgang van wetenschap en kunst te +stimuleren door het vergeven van tijdelijke, exclusieve rechten aan auteurs +en uitvinders voor respectievelijk hun werken en uitvindingen. +

+

+Het Hooggerechtshof heeft al in meerdere uitspraken bevestigd dat het +stimuleren van vooruitgang betekent dat gebruikers van auteursrechtelijk +beschermd werk er de vruchten van plukken. Bijvoorbeeld in de uitspraak van +Fox Film versus Doyal was de uitspraak:

+

+Het enige belang van de Verenigde Staten en de enige reden voor het verlenen +van het auteursrechtmonopolie ligt in de algemene voordelen voor de +maatschappij die het werk van auteurs met zich meebrengt. +

+

+Deze fundamentele beslissing verklaart waarom het auteursrecht geen +vereiste is voor de grondwet maar slechts toegestaan als +mogelijkheid—en waarom het om een “tijdelijke” regeling +gaat. Wanneer het auteursrecht een natuurlijk recht betrof, iets wat auteurs +krijgen omdat ze het verdienen, zou er geen enkele reden zijn dit recht na +een periode te laten vervallen. Net zoals er geen enkele reden zou zijn dat +eenieders huis publiek eigendom zou worden na een bepaalde periode na de +bouw.

+ +

De “auteursrechten-ruilhandel”

+

+Het auteursrechtensysteem werkt doordat het voorrechten verleent aan +uitgevers en auteurs; maar niet ten behoeve van zichzelf. Men doet dit om +hun gedrag te sturen: een aanmoediging richting auteurs om meer te schrijven +en publiceren. Feitelijk spendeert de overheid natuurlijke rechten van +mensen, ten behoeve van de maatschappij, om die zo te voorzien van meer +uitgegeven werk. Juristen noemen dit begrip de +“auteursrechten-ruilhandel”. Het is net als de aanschaf van een +snelweg of vliegtuig door de overheid met ons belastinggeld, behalve dan dat +de overheid onze vrijheid uitgeeft, niet ons geld.

+

+Maar is de hedendaagse ruilhandel voor de maatschappij ook echt het +goedkoopste? Er zijn vele soorten ruilhandel mogelijk; welke is de beste? +Ieder vraagstuk over auteursrecht gaat hierover. Wanneer we de vraag niet +goed begrijpen zal het antwoord ook nergens op slaan.

+

+De grondwet maakt het mogelijk om auteursrecht toe te kennen aan auteurs. In +de praktijk geven die het meestal door aan hun uitgevers; het zijn de +uitgevers, niet de auteurs, die hiervan profiteren, hoewel de auteurs soms +ook een klein gedeelte hiervan verdienen. En dus zijn het meestal de +uitgevers die pleiten voor meer auteursrecht. Om de alledaagse praktijk van +het auteursrecht beter te laten zien zal dit artikel het hebben over +uitgevers in plaats van auteurs als houders van het auteursrecht. We hebben +het, als gebruikers van het auteursrecht, ook over “lezers” +hoewel het gebruik niet altijd over lezen gaat omdat “de +gebruiker” iets abstracts is.

+ +

De eerste fout: “een compromis”

+

+De auteursrechten-ruilhandel gaat over de belangen van de maatschappij: +voordeel voor het lezend publiek is het doel; de voordelen (als die er zijn) +voor de uitgevers zijn alleen een middel om dit doel te bereiken. Het belang +van de lezer en de uitgever zijn op de eerste plaats al niet kwalitatief +gelijk. De eerste fout in de uitleg van het auteursrecht is dat belangen van +de uitgever gelijk worden gesteld aan die van de lezer.

+

+Er wordt vaak beweerd dat het Amerikaanse auteursrecht een +“compromis” moet zijn tussen de belangen van de uitgever en die +van de lezers. Een aantal mensen doet alsof dit als een alternatieve +verwoording van het auteursrecht in de grondwet is. Oftewel: die wordt goed +vertegenwoordigd door de huidige auteursrechten-ruilhandel.

+

+Maar deze twee interpretaties zijn niet gelijk; ze verschillen in opvatting +en gevolgen. Het concept van een compromis gaat ervan uit dat de belangen +van de lezer en de uitgever alleen kwantitatief verschillen: hoeveel +belang we er aan moeten hechten. Het begrip +“belanghebbenden” wordt hierbij vaak gebruikt; het gaat ervan +uit dat allerlei belangen in een beleidsbeslissing gelijk gewicht in de +schaal leggen. Dit inzicht negeert de kwalitatieve belangen van lezers +versus uitgevers, die juist de basis vormt voor de overheid om deel te nemen +aan de auteursrechten-ruilhandel.

+

+De gevolgen hiervan zijn verstrekkend, omdat de rechten van het publiek in +de auteursrechten-ruilhandel—het idee dat auteursrechten alleen zijn +goed te praten in het belang van de lezers—teniet wordt gedaan door de +“compromis”-interpretatie. Omdat de belangen van de uitgevers +als een doel op zich worden beschouwd, kunnen die de auteursvoorrechten +rechtvaardigen. Met andere woorden, het “compromis”-concept doet +alsof deze voorrechten zijn te rechtvaardigen voor andere belangen dan die +van algemeen nut.

+

+Praktisch gezien wordt hiermee een omgekeerde bewijslast gecreëerd voor +veranderingen in het auteursrecht. De auteursrechten-ruilhandel vraagt van +uitgevers om het publiek te overtuigen bepaalde vrijheden op te geven. Het +concept van een compromis draait dit om, omdat er in het algemeen geen +twijfel is dat uitgevers zullen profiteren van meer voorrechten. Dus wanneer +lezers niet aan kunnen tonen dat dit belang “voldoende” wordt +geschaad, denken we te moeten concluderen dat uitgevers ieder voorrecht +mogen opeisen dat ze wensen.

+

+Omdat dit “compromis” tussen uitgevers en lezers dus voorbijgaat +aan de gerechtigde belangen van de lezers moeten we het afwijzen.

+ +

Een compromis waarvoor?

+

+Wanneer de overheid iets aanschaft voor de gemeenschap handelt het namens +die gemeenschap; ze hebben de verplichting de beste overeenkomst aan te gaan +— het beste voor de gemeenschap, niet voor de andere partij.

+

+Wanneer bijvoorbeeld aannemers worden benaderd voor het maken van een +snelweg zal de overheid ernaar streven zo min mogelijk geld uit te geven +voor zoveel mogelijk snelweg. Hiervoor gebruiken ze een +aanbestedingsprocedure, om de prijs te drukken.

+

+In de praktijk kan de prijs niet dalen tot nul omdat aannemers niet zo laag +zullen bieden. Ze hebben hierbij de normale rechten van deelnemers aan een +vrije maatschappij, waaronder het recht om nadelige contracten te weigeren; +zelfs het laagste bod zal een aannemer winst brengen. Er is dus sprake van +een soort van compromis. Maar het is geen weloverwogen compromis van twee +belangen die beide menen dat er naar hun belangen gekeken moet worden. Het +is een compromis tussen het algemeen belang en de marktwerking. De overheid +probeert de beste overeenkomst te bereiken in het belang van de +belastingbetalende automobilist in de context van een vrije maatschappij met +een vrije markt.

+

+Bij de auteursrechten-ruilhandel geeft de overheid onze vrijheid uit in +plaats van ons belastinggeld. Vrijheid is meer waard dan geld dus de +overheid moet nog zorgvuldiger omgaan met de uitgave ervan. De overheid moet +dus de belangen van uitgevers nooit gelijk stellen aan de vrijheid van de +maatschappij.

+ +

Geen “compromis” maar “ruil”

+

+Het idee om het belang van de lezer af te wegen tegen het belang van de +uitgever is een verkeerde benadering van het auteursrecht. Er zijn echter +wel twee afwegingen van belang: twee belangen van de lezers. Lezers +hebben een eigen belang om uitgegeven werken in alle vrijheid te +gebruiken. Afhankelijk van de omstandigheden kunnen ze ook belang hebben bij +één of ander aanmoedigingssysteem voor publicaties.

+

+Het woord “compromis” binnen het auteursrecht is synoniem +geworden met het idee dat belangen tussen uitgevers en lezers worden +afgewogen. Het begrip “een compromis sluiten” wanneer het gaat +om de twee belangen van de lezer is daarom verwarrend.[1] We hebben een ander begrip nodig.

+

+Wanneer iemand twee gedeeltelijk tegengestelde belangen heeft, en beide niet +volledig kan bereiken, noemen we dit een “afweging”. Dus in +plaats van te spreken over een “compromis sluiten” tussen +partijen kunnen we beter spreken van het “maken van een goede afweging +tussen het uitgeven van onze vrijheid en hem behouden”.

+ +

De tweede fout: maximaliseren van de verkoop

+

+De tweede fout met het auteursrecht neemt als uitgangspunt het maximaliseren +van het aantal uitgegeven werken — niet slechts het verhogen +ervan. Het idee van een “compromis” stelt de belangen van +uitgevers gelijk aan die van lezers; deze tweede fout plaatst ze zelfs ver +boven die lezers.

+

+Wanneer we iets kopen, kopen we niet meteen de hele voorraad of het duurste +model. We bewaren ook nog wat voor andere aankopen door alleen te kopen wat +we nodig hebben of wat voldoet aan de wensen. Het principe van de +verminderde meeropbrengst suggereert dat al je geld steken in +één product niet efficiënt is; normaal gesproken kiezen +we ervoor om wat geld over te houden voor later.

+

+Dit principe geldt ook voor het auteursrecht. De eerste vrijheden die we +moeten verruilen zijn diegene die we het minst zullen missen, en het meeste +effect hebben op het stimuleren van nieuwe publicaties. Wanneer we meer +vrijheden verruilen zullen we merken dat elke ruil een groter offer van ons +vraagt dan de vorige, terwijl het voor een kleinere verhoging van literaire +activiteiten zorgt. Ruim voordat die verhoging nul wordt is het het niet +meer waard om die extra prijs te betalen. En zo komen we op een overeenkomst +waarbij de hoeveelheid publicaties wordt verhoogd zonder dat we ál +teveel hoeven inleveren.

+

+Het accepteren van het idee van maximalisatie gaat bij voorbaat al in tegen +al deze verstandige, voordelige afwegingen — het bepaalt dat iedereen +bijna al zijn vrijheid moet opgeven ter stimulering van iets meer +publicaties.

+ +

De retoriek van maximalisatie

+

+In de praktijk wordt dit idee van maximalisatie ten koste van al je vrijheid +gesteund door wijdverbreide retoriek die stelt dat kopiëren van +uitgegeven werk illegaal, oneerlijk en fout is. Uitgevers noemen mensen die +kopiëren bijvoorbeeld “piraten”, een scheldwoord met als +doel om het delen met je buurman gelijk te stellen aan het aanvallen van een +schip. (Dit scheldwoord werd eerder gebruikt door schrijvers om uitgevers te +beschrijven die manieren vonden om toch legaal ongeautoriseerd werk te +publiceren; het huidige gebruik door uitgevers is bijna het +tegenovergestelde). Deze retoriek is een directe afwijzing van het +grondwettelijke uitgangspunt van auteursrecht, maar presenteert zichzelf als +de enig juiste traditie van het Amerikaanse rechtssysteem.

+

+De “piraten”-retoriek wordt geaccepteerd omdat de media dit +denken te begrijpen zodat niemand beseft hoe radicaal dit wel niet is. Het +is vervolgens effectief doordat, wanneer we dit accepteren als iets +illegaals, we ook geen bezwaar kunnen maken tegen uitgevers die eisen dat we +de vrijheid om dit te doen opgeven. Oftewel, wanneer uitgevers ons vragen ze +meer macht te geven, kunnen we dit niet weigeren met het simpele bezwaar: +“nee, want we willen kunnen kopiëren”, want dat is +tenslotte “illegaal”.

+

+Er blijven zo weinig argumenten over tegen uitbreiding van het auteursrecht, +behalve bijzaken. Hierdoor gaat het tegenwoordig in het debat om versterking +van het auteursrecht uitsluitend nog om bijzaken, niemand durft tenslotte +nog te refereren aan het recht om te kopiëren als iets legaals.

+

+Maximalisatie draait er in de praktijk dus op uit dat uitgevers durven te +zeggen dat “zekere handelingen onze verkopen doen stagneren—of +wij denken dat dit zal gebeuren—en dus nemen wij aan dat dit de +hoeveelheid publicaties negatief zal beïnvloeden en dus dienen die +handelingen verboden te worden”. Wat tot de belachelijke conclusie +leidt dat het publiek belang direct samenhangt met de omzet van uitgevers: +wat goed is voor de media is goed voor het land.

+ +

De derde fout: het vergroten van de macht van uitgevers

+

+Wanneer uitgevers mensen eenmaal hebben overtuigd van de noodzaak tot +maximalisatie, kostte wat kost, is de volgende stap om daaruit af te leiden +dat ze dus absolute zeggenschap moeten hebben over de gepubliceerde +werken—door het auteursrecht tot in het extreme uit te breiden en alle +soorten van gebruik te laten afdekken of door alternatieve juridische +trucjes zoals verzegelde verpakkingen en licenties. Het doel hiervan is om +“redelijk gebruik” af te schaffen en de “rechten van de +eerste koper” teniet te doen. Deze lobby wordt uitgeoefend op ieder +denkbaar overheidsniveau, van staten tot de regering en internationale +organen.

+

+Deze stap is niet goed want een strenger auteursrecht werkt averechts op het +verschijnen van nieuw, nuttig werk. Shakespeare bijvoorbeeld, leende +verhaallijnen van stukken die een tiental jaren daarvoor waren +gepubliceerd. Wanneer destijds dus het huidige auteursrecht had gegolden +waren zijn toneelstukken illegaal geweest.

+

+Ook al willen we, kostte wat kost, zoveel mogelijk publicaties, het +uitbreiden van de macht van uitgevers is daarvoor niet het juiste +middel. Als promotiemiddel voor vooruitgang snijdt het zichzelf in de +vingers.

+ +

Het resultaat van deze drie fouten

+

+De huidige trend bij auteursrechten is om uitgevers meer macht te geven voor +langere tijd. Het verwrongen principe van het auteursrecht dat voorkomt uit +deze reeks fouten, geeft zelden aanleiding om hiertegen te zijn. Wetgevers +bedienen aldus de uitgevers, onder het mom het publieke belang te dienen.

+

+Dit is bijvoorbeeld wat senator Hatch had te zeggen bij zijn introductie van +wetsvoorstel S. 483 uit 1995 die het auteursrecht met 20 jaar zou verlengen:

+ +

+Ik geloof dat we nu op het punt zijn aanbeland om ons af te vragen of de +huidige auteursrechttermijn de belangen van auteurs genoeg beschermt en de +verwante kwestie of deze beschermingstermijn voldoende stimulans geeft voor +het maken van nieuw werk. +

+

+Dit wetsvoorstel verlengde het auteursrecht op bestaande werken vanaf +1920. De wijziging was een cadeautje aan de uitgevers zonder dat dit het +publieke belang op welke manier dan ook diende. Het is tenslotte onmogelijk +om met terugwerkende kracht alsnog het aantal publicaties uit die periode te +verhogen. Men heeft de gemeenschap ondertussen wel een vrijheid afgenomen +— het recht om een boek uit die tijd te verspreiden. Merk het gebruik +van de propagandaterm “bescherming” +op, die de tweede fout laat zien.

+

+Het voorstel verlengde ook het auteursrecht voor werk wat nog niet is +verschenen. Dit zou neerkomen op 95 in plaats van 75 jaar. Dit zou in +theorie goed zijn voor het stimuleren van nieuwe werken; maar iedere +uitgever die beweert dat hij deze extra aansporing nodig heeft zou dit +moeten onderbouwen met serieuze verkoopprognoses tot 75 jaar na dato.

+

+Het moge duidelijk zijn dat de argumenten van de uitgevers niet door het +congres werden aangevochten: het voorstel werd in 1998 aangenomen. Het werd +bekend als het Sonny Bono Verlengingsvoorstel, genoemd naar een van de +voorstellers die eerder dat jaar overleed. Wij noemen het meestal het Mickey +Mouse Auteursrecht omdat we aannemen dat de echte reden is om het verlopen +van het auteursrecht op Mickey Mouse te voorkomen. De weduwe van Bono, die +zijn termijn verder uitzat, had hierover het volgende te zeggen:

+ +

+Eigenlijk wilde Sonny dat het auteursrecht voor eeuwig zou gelden. Men heeft +mij verteld dat dit ongrondwettelijk zou zijn. Ik nodig hierbij iedereen uit +om mij te steunen in het streven het auteursrecht op alle mogelijke manieren +te versterken. Zoals bekend, ligt er een voorstel van Jack Valenti om het +auteursrecht te verlengen tot eeuwig minus één dag. Wellicht +dat de commissie zich hierover kan buigen op het volgende congres. +

+

+Het hooggerechtshof boog zich over een lopende zaak die de wet terug wil +draaien voor reeds verschenen werk op grond van het feit dat dit geen +vooruitgang stimuleert, zoals aangegeven in de grondwet. Het hof antwoordde +dat het deze vraag niet hoefde te beantwoorden, de grondwet vereist slechts +lippendienst.

+

+Een andere wet, aangenomen in 1997, verbiedt het kopiëren van +uitgegeven werk, ook al geef je ze weg aan vrienden om aardig te +zijn. Voorheen was dit in de VS gewoon toegestaan.

+

+Maar het kan nog erger met de “Digital Millennium Copyright Act” +(DMCA). Die had als doel om wat destijds “kopieerbeveiliging” +werd genoemd — nu bekend als DRM (digitaal beheer van +beperkingen) — waar computergebruikers al een hekel aan hadden, +opnieuw te introduceren door het strafbaar te stellen dit soort beperkingen +te omzeilen of zelfs maar informatie hierover prijs te geven. De wet geeft +feitelijk de macht aan uitgevers om hun eigen auteursrecht te maken. Het +stelt dat uitgevers vrij zijn om wat voor beperkingen dan ook op het gebruik +van een werk aan te brengen waarbij die beperking automatisch wettelijke +status heeft mits het versleuteld is dan wel een licentie heeft om het af te +dwingen.

+

+Eén van de aanleidingen voor deze wet was dat het regelingen zou +bevatten, voortkomend uit een recente overeenkomst om het auteursrecht uit +te breiden. De overeenkomst werd uitgevaardigd door de “World Intellectual Property +Organization”, een organisatie bestaande uit voornamelijk +auteursrechthebbenden en patenthouders, daarbij gesteund door de regering +Clinton. Daar de overeenkomst alleen gaat over het uitbreiden van het +auteursrecht is het nog maar de vraag in hoeverre dit het publieke belang +dient. Hoe dan ook, het wetsvoorstel ging veel verder dan de overeenkomst +vereiste.

+

+Vooral bibliotheken leverden tegenstand, voornamelijk vanwege de regel die +kopiëren in het geheel verbiedt, ook voor “redelijk eigen +gebruik”. Wat was de reactie hierop van de uitgevers? Gewezen +volksvertegenwoordiger Pat Schroeder, tegenwoordig een lobbyist voor de +Amerikaanse uitgevers organisatie, stelde dat de uitgevers niet konden leven +met waar de bibliotheken om vroegen. Aangezien die bibliotheken alleen +vroegen om een handhaving van de huidige status, vraagt men zich af hoe de +uitgevers dan tot nu toe hebben overleefd.

+

+Congreslid Barney Frank liet zien, in een bijeenkomst met mij en anderen die +tegen deze wet waren, hoever de grondwet in deze wordt genegeerd. Hij +beweerde dat er dringend nieuwe regelgeving nodig was, compleet met +wettelijke straffen, omdat de “filmindustrie zich zorgen +maakte”, net als de “muziekindustrie”, alsook andere +“industrieën”. Dus vroeg ik hem of dit in het publiek +belang was. Zijn antwoord sprak boekdelen: “Waarom heb je het over het +publiek belang? Deze creatievelingen hoeven hun rechten niet op te geven in +het belang van de gemeenschap!” De “industrie” wordt +gelijk gesteld aan de creatieve auteurs die het inhuurt. Het auteursrecht +beschouwd men daarbij als een natuurlijk recht en de grondwet is op zijn kop +gezet.

+

+De DMCA werd van kracht in 1998. Het stelt dat redelijk eigen gebruik nog +steeds is toegestaan maar geeft uitgevers het recht alle software of +hardware te verbieden waarmee je dit zou kunnen gebruiken. In de praktijk is +redelijk eigen gebruik dus verboden geworden.

+

+Met deze wet in de hand heeft de filmindustrie censuur opgelegd aan vrije +software die DVD's leest en afspeelt en zelfs informatie over hoe DVD's +gelezen kunnen worden is gecensureerd. In April 2001 werd professor Edward +Felten middels dreigende rechtszaken van de “Recording Industry +Association of America”, gedwongen zijn wetenschappelijke artikel in +te trekken waarin hij uitlegde wat hij wijzer was geworden van een +voorgesteld versleutelsysteem voor het beperkt toegankelijk maken van +opgenomen muziek.

+

+We zien inmiddels ook de opkomst van elektronische boeken die de normale +vrijheden van een lezer ontnemen — bijvoorbeeld de vrijheid om een +boek uit te lenen aan een vriend, de vrijheid het aan een tweedehands winkel +te verkopen, de vrijheid het uit een bibliotheek te kunnen lenen, de +vrijheid het te kunnen kopen zonder hiervoor je personalia af te hoeven +geven en zelfs de vrijheid om het twee keer te lezen. Versleutelde +electronische boeken stellen aan al deze aktiviteiten paal en perk — +je kunt ze alleen lezen met speciale, geheime software die er is om jou te +beperken in het gebruik.

+

+Ik zal nooit een dergelijk elektronisch boek kopen en ik hoop dat jij ze ook +zult weigeren. Als een elektronisch boek je niet dezelfde rechten geeft als +een papieren exemplaar, weiger het dan!

+

+Iedereen die onafhankelijk software uitbrengt die versleutelde electronische +boeken kan lezen riskeert strafvervolging. Dat overkwam een Russische +programmeur, Dmitry Sklyarov, die in 2001 werd gearresteerd bij een bezoek +aan de VS voor een conferentie. Hij had in Rusland zo'n programma +geschreven, iets wat in zijn land niet verboden was. Nu bereid Rusland een +wet voor die dit ook verbiedt en de Europese Unie heeft recent een +dergelijke wet al aangenomen.

+

+Electronische boeken zijn nog niet door het grote publiek geaccepteerd, maar +niet omdat lezers zo aan hun vrijheid hechtten; het was om andere redenen +niet aantrekkelijk ze te lezen, met name omdat de schermen niet zo makkelijk +zijn af te lezen als papier. De volgende poging zal waarschijnlijk wel raak +zijn met de komst van “electronisch papier” — boek-achtige +apparaatjes waarin een beveiligd electronisch boek kan worden +geladen. Wanneer deze beter leesbaar blijken dan papier zullen we weer op de +bres moeten voor onze vrijheid. Ondertussen maakt het electronische boek in +beperkte kring wel opgang: de universiteit van New York en andere +tandheelkundige opleidingen leveren hun studenten alleen beveiligde +electronische studieboeken.

+

+De mediabedrijven vinden dit nog niet ver genoeg gaan. In 2001 stelde +Senator Hollings, gesteund door Disney, een wet voor genaamd de +“Security Systems Standards and Certification Act” (SSSCA)[2], die voorstelt dat alle computers (en alle andere +digitale opnameapparatuur en afspelers) moeten worden uitgerust met een door +de overheid goedgekeurd systeem voor kopieerbeperking. Dat is het +uiteindelijke doel, maar als eerste op de agenda staat het verbieden van het +op de markt brengen van apparaten die HDTV kunnen ontvangen en die je kunt +aanpassen (oftewel ombouwen voor je eigen doeleinden). Omdat vrije software +software is die gebruikers kunnen veranderen worden we hier dus voor het +eerst geconfronteerd met een wet die vrije software verbiedt voor een +bepaalde toepassing. Het verbieden voor andere toepassingen zal daarna niet +lang op zich laten wachten. Wanneer de FCC deze wet overneemt zal software +zoals GNU Radio dus gecensureerd worden.

+

+Er moet politieke druk worden uitgeoefend om dit soort wetsvoorstellen de +kop in te drukken.[3]

+ +

Op zoek naar een goede ruil

+

+Hoe kan men het best een beleid bepalen met betrekking tot het auteursrecht? +Wanneer het auteursrecht een transactie is die wordt gedaan in het publiek +belang dan zal het dus vooral dat publieke belang moeten dienen. De plicht +van de overheid daarbij is dus om die vrijheid zo duur mogelijk te +verkopen. We zouden zo min mogelijk auteursrecht willen vergeven zonder de +hoeveelheid publicaties te veel aan te tasten.

+

+De minimum prijs in vrijheid die we hiervoor moeten betalen is niet te +bepalen middels openbare aanbesteding, zoals bij bouwprojecten mogelijk +is. Hoe dan wel?

+

+Een mogelijkheid is om het auteursrecht in stappen af te bouwen en te kijken +naar de resultaten. Door te observeren wanneer en hoeveel afname in +publicaties er optreden kunnen we vaststellen hoeveel auteursrecht er +precies nodig is om een aanvaardbaar niveau van publicaties te handhaven +(het publieke belang). Dit moeten we vaststellen door te meten, niet door af +te gaan op wilde voorspellingen van uitgevers, in wiens belang het is die te +overdrijven wanneer hun macht wordt ingeperkt.

+

+Het auteursrecht heeft een aantal onafhankelijke aspecten die apart kunnen +worden aangepakt. Wanneer we het minimum hebben gevonden voor een aspect zou +men best nog wel eens een ander aspect van auteursrecht kunnen reduceren +zonder dat dit de stroom publicaties negatief beïnvloedt.

+

+Een belangrijk aspect is de duur, die nu is vastgesteld op ongeveer een +eeuw. Een goede eerste stap is om de duur van het monopolie op +kopiëren terug te brengen naar 10 jaar vanaf de dag van publicatie. Een +ander aspect, het maken van afgeleide werken, zou een langere periode kunnen +beslaan.

+

+Waarom trouwens uitgaan van de dag van publicatie? Omdat het recht om te +kopiëren geen waarde heeft voor werken die nog niet zijn uitgegeven; +want er zijn nog geen kopieën. Auteurs langer de tijd geven iets te +publiceren schaadt geen enkel belang. Schrijvers (die meestal wel de +auteursrechten hebben vóór publicatie) zullen publicatie niet +uitstellen alleen om het auteursrecht te verlengen.

+

+Waarom tien jaar? Omdat dat een veilige periode is. We kunnen er, kijkend +naar de praktijk, van uit gaan dat dit weinig invloed heeft op de stroom +uitgegeven werk. Bij de meeste media en genres zijn populaire werken zeer +winstgevend in de eerste paar jaar en zelfs bestsellers zijn voor die tijd +meestal niet meer in druk. Zelfs voor naslagwerken, die meestal een langere +levensduur hebben dan tien jaar, zou het genoeg moeten zijn: lezers zullen +dan de voorkeur geven aan recent bijgewerkte uitgaven -waarvoor weer +auteursrecht geldt- in plaats van de verouderde -rechtenvrije- versies.

+

+Tien jaar is misschien zelfs langer dan nodig; na een tijdje zouden we +kunnen proberen de periode verder te verkorten om zo het systeem beter af te +stellen. Tijdens een discussie over auteursrecht op een literaire +bijeenkomst, waar ik die tienjarige periode voorstelde, reageerde mijn +buurman -een bekende fantasy schrijver- verontwaardigd met de opmerking dat +alles langer dan vijf jaar onacceptabel was.

+

+Maar niet alles hoeft over één kam te worden geschoren. Een +auteursrecht wat uniform is is niet van het hoogste -publieke- belang en het +auteursrecht heeft wel meer uitzonderingen voor bepaald gebruik of +media. Het zou gek zijn om bij iedere aanbesteding voor het aanleggen van +wegen uit te gaan van het hoogste tarief; zo ook zou het gek zijn om er van +uit te gaan dat voor iedere artistieke uiting we altijd de hoogste prijs in +vrijheid moeten “betalen”.

+

+Wellicht moeten romans, woordenboeken, programma's, liedjes, symfonieën +en films ieder een andere monopolie-periode krijgen zodat we de optimale +-minimale- periode kunnen bepalen voor ieder soort werk waarbij de stroom +publicaties nog op peil blijft. Films langer dan een uur kunnen bijvoorbeeld +een periode van twintig jaar krijgen toebedeeld vanwege de hoge kosten die +het produceren met zich mee brengt. Op mijn eigen vakgebied, programmeren, +zou drie jaar voldoende moeten zijn. Product-cycli in dit segment zijn +meestal nog korter.

+

+Een ander aspect is de vaststelling wat nog voor “redelijk eigen +gebruik” door kan gaan: mogelijkheden om -delen van- werken legaal te +reproduceren ook al rust er auteursrecht op. De eerste natuurlijke stap +daarbij zou het toestaan van individuele, niet-commerciële, +kopieën zijn. Dit zou de privacyschending van de auteursrechtenpolitie +van vandaag de dag overbodig maken en heeft waarschijnlijk weinig effect op +de verkoop. (Wellicht moeten er dan ook maatregelen worden getroffen om +verzegelde licenties tegen te gaan die dit soort kopieergedrag weer zouden +kunnen verbieden). Ervaringen met Napster leren ons verder dat we ook het +niet-commerciëel uitlenen toe moeten staan. — wanneer zoveel +mensen het willen kopiëren en delen, en het zo nuttig vinden, kunnen +alleen draconische maatregelen hen hier van af houden, en de gemeenschap +verdient het te krijgen wat ze wil.

+

+Voor romans, en meer in het algemeen voor alle werken met amusementswaarde, +is het uitleenrecht waarschijnlijk al voldoende. Computerprogramma's, die +een functionele waarde hebben (ze krijgen iets voor elkaar) hebben meer +vrijheden nodig, zoals het recht een verbeterde versie uit te brengen. Zie +ook de “Free Software Definition” elders in dit boek voor een +uitleg over de vrijheden die gebruikers van software zouden moeten +hebben. Het is wellicht een haalbaar compromis om dit pas in te laten gaan +twee of drie jaar na publicatie.

+

+Dit soort wijzigingen brengt het auteursrecht voor wat betreft digitaal +kopiëren op een niveau waar de gemeenschap vrede mee zou +hebben. Uitgevers zullen deze voorstellen bestempelen als +“oneerlijk”; ze zouden kunnen dreigen er mee op te houden maar +dat zullen ze uiteindelijk niet doen want het uitgeven blijft winstgevend en +dit zal de enige manier van uitgeven zijn.

+

+Wanneer we het auteursrecht inperken moeten we er voor waken dat uitgevers +dit niet gaan vervangen door eindgebruikerslicenties. We zullen +overeenkomsten, die verder gaan dan het auteursrecht op het gebied van +kopiëren, moeten verbieden. Dit soort beperkingen op algemene +-niet-onderhandelde- transacties zijn een standaard onderdeel van het +Amerikaanse rechtssysteem.

+ +

Een persoonlijke noot

+

+Ik ben ontwerper van software, geen jurist. Ik ging me verdiepen in het +auteursrecht omdat je er onvermijdelijk mee te maken krijgt in de wereld van +computernetwerken. Als gebruiker van computernetwerken -en dat al dertig +jaar- weet ik de vrijheden die we in de loop van de tijd zijn kwijtgeraakt +op waarde te schatten, evenals de vrijheden die we nog dreigen te +verliezen. Als auteur verwerp ik het romantische idee van de bijna +goddelijke artistieke schepper +zoals deze vaak wordt opgevoerd door uitgevers, om de speciale voorrechten +voor auteurs te rechtvaardigen, terwijl ze er zelf met die rechten vandoor +gaan.

+

+Het grootste deel van dit artikel bestaat uit verifieerbare feiten en +redeneringen, en voorstellen waarover je zelf een mening kunt vormen. Ik +vraag je echter één ding van me aan te nemen: dat auteurs +zoals ikzelf geen speciale voorrechten verdienen. Wanneer je je waardering +wilt laten blijken voor de programma's of de boeken die ik heb geschreven +dan neem ik je geld van harte aan — maar offer alsjeblieft je vrijheid +niet op ter wille van mij.

+ +

Voetnoten

+
    +
  1. +Zie het artikel van Julian Sanchez over “Het +probleem met ‘compromis’-metaforen” voor een onderzoek +“hoe de vergelijking tussen gefundeerde uitspraken en een compromis +tussen belangen ons denken op negatieve wijze beïnvloedt”.
    2. +
  2. +Sindsdien omgedoopt tot het onuitspreekbare CBDTPA, +een goede afkorting voor “Consume, But Don't Try Programming +Anything,” maar eigenlijk staat het voor “Consumer Broadband and +Digital Television Promotion Act”.
    3. +
  3. +Wanneer je wilt helpen kan ik de volgende websites +aanbevelen: DefectiveByDesign.org, publicknowledge.org en www.eff.org.
    4. +
+ +
+

Dit artikel is gepubliceerd in Vrije +Software, Vrije Maatschappij: geselecteerde artikelen van Richard +M. Stallman.

+ +
+ + +
+ + + + + + + + + -- cgit v1.2.3