From 1ae0306a3cf2ea27f60b2d205789994d260c2cce Mon Sep 17 00:00:00 2001 From: Christian Grothoff Date: Sun, 11 Oct 2020 13:29:45 +0200 Subject: add i18n FSFS --- .../blog/articles/nl/linux-and-gnu.html | 335 +++++++++++++++++++++ 1 file changed, 335 insertions(+) create mode 100644 talermerchantdemos/blog/articles/nl/linux-and-gnu.html (limited to 'talermerchantdemos/blog/articles/nl/linux-and-gnu.html') diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/nl/linux-and-gnu.html b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/linux-and-gnu.html new file mode 100644 index 0000000..8b4654d --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/linux-and-gnu.html @@ -0,0 +1,335 @@ + + + + + + +Linux en GNU - GNU-project - Free Software Foundation + + + + + + +

Linux en het GNU-systeem

+ +

door Richard +Stallman

+ +
+

Voor meer informatie hierover, zie ook GNU/Linux veelgestelde vragen, en Waarom GNU/Linux?

+
+
+ +

+Veel computergebruikers gebruiken dagelijks onbewust een aangepaste versie +van het +GNU-systeem. Door een bizarre wending in het verleden is de huidige, +meestgebruikte versie van GNU bekend onder de naam “Linux”, en +veel gebruikers zijn zich er niet van bewust dat dit +het GNU-systeem is, ontwikkeld door het GNU-project.

+ +

+Linux bestaat echt en men gebruikt het, maar het is slechts een deel van het +besturingssysteem. Linux is de kernel (de “kern” van het +besturingssysteem): het programma dat de toegang regelt tot de diverse +onderdelen van het systeem zodat ander programma's behoorlijk kunnen +draaien. De kernel is een onmisbaar onderdeel van het besturingssysteem, +maar op zichzelf niet bruikbaar; het kan alleen functioneren in een compleet +besturingssysteem. Linux wordt meestal gebruikt in combinatie met het +GNU-besturingssysteem: het hele systeem is eigenlijk GNU met Linux +toegevoegd, GNU/Linux dus. Al die zogeheten “Linux” distributies +zijn dus eigenlijk GNU/Linux-distributies.

+ +

+Veel gebruikers kennen het verschil niet tussen de kernel, Linux, en het +systeem als geheel, wat ze óók “Linux” noemen. Dit +dubbele gebruik van de naam geeft geen duidelijkheid. Deze gebruikers denken +vaak dat Linus Torvalds het hele systeem heeft ontwikkeld in 1991, met wat +hulp van buitenaf.

+ +

+Programmeurs weten meestal wel dat Linux een kernel is. Maar omdat ze vaak +aan Linux horen refereren als aan het hele systeem nemen ze aan dat de +manier waarop het in ontwikkeld de benaming Linux rechtvaardigt. Zij geloven +bijvoorbeeld dat, nadat Linus klaar was met de Linux kernel, de gebruikers +op zoek gingen naar andere vrije software om het te completeren en de meeste +andere onderdelen zomaar vonden, klaar voor gebruik.

+ +

+Wat ze vonden was niet toevallig en lag er niet zo maar—het was het +GNU-systeem dat bijna af was. De beschikbare vrije software maakte het geheel +compleet doordat het GNU-project al sinds 1984 aan de weg timmerde om een +compleet besturingssysteem van de grond te krijgen. In het GNU-manifest schetsten we het doel voor het +maken van een op Unix lijkend systeem met de naam GNU. De eerste aankondiging van het +GNU-project bevat ook een aantal doelen voor het GNU-systeem. Tegen de tijd +dat Linus aan Linux begon was GNU al bijna af.

+ +

+De meeste vrije-softwareprojecten hebben als doel het ontwikkelen van +één programma voor een bepaald doel. Linus Torvalds +bijvoorbeeld had als doel een kernel die op Unix lijkt (Linux); Donald Knuth +had als doel een tekstzetter (TeX); Bob Scheifler had als doel een +venstersysteem (X Window systeem). Het is normaal om de bijdrage van een +dergelijk project af te meten aan de specifieke programma's die uit dat +project kwamen.

+ +

+Wanneer we zo de bijdrage van het GNU-project zouden bekijken, wat zou dan +de conclusie zijn? Een verkoper van CD-ROM's kwam erachter dat in hun +“Linux-distributie”, GNU-software de grootste +bijdrage leverde met 28% van de totale broncode inclusief een aantal grote +onderdelen, onmisbaar voor het systeem. Linux zelf was zo'n 3%. (De +verhouding in 2008 zijn ongeveer dezelfde: in het versiebeheer van gNewSense +maakt Linux 1,5% en de GNU pakketten 15% uit van de distibutie.) Wanneer je +dus een naam zou bedenken voor het systeem op basis wie de programma's +ervoor had geschreven dan zou je eerder uitkomen op “GNU”.

+ +

+Maar we vinden niet dat dit de juiste benadering is. Het GNU-project was en +is geen project voor het ontwikkelen van een specifiek programma. Het was +geen project om een C-compiler te ontwikkelen, +hoewel we dit wel gedaan hebben. Het was geen project om een +tekstbewerkingsprogramma te maken, hoewel we die ontwikkeld hebben. Doel was +om een compleet vrij systeem te ontwikkelen, lijkend op Unix: GNU.

+ +

+Velen hebben enorm bijgedragen aan de vrije software in het systeem en +allemaal verdienen ze het om genoemd te worden. Maar de reden waarom het +een integraal systeem is—en niet alleen maar een verzameling +bruikbare programma's—is omdat dit het doel was van het GNU +project. We hebben een lijst opgesteld met benodigde programma's zodat het +een compleet vrij systeem zou worden en zijn daar systematisch naar +op zoek gegaan, hebben delen zelf ontwikkeld, of laten ontwikkelen. We +schreven belangrijke maar saaie (1) onderdelen +omdat je nu eenmaal niet zonder kunt. Sommige gereedschappen werden vanzelf +populair onder programmeurs maar we schreven ook vele onderdelen die geen +gereedschap waren (2) . We schreven zelfs een +schaakspel, GNU Chess, omdat een compleet systeem ook spelletjes nodig +heeft.

+ +

+Begin jaren '90 hadden we een compleet systeem klaar, op de kernel na (waar +we ook aan werkten, GNU Hurd, die +bovenop Mach liep). Ontwikkeling van de kernel was een stuk moeilijker dan +verwacht; GNU Hurd begon in +2001 stabiel te draaien. We hebben echter nog een lange weg te gaan +voordat het klaar is voor algemeen gebruik.

+ +

+Gelukkig hoefden we door toedoen van Linux niet te wachten op de Hurd. Nadat +Torvalds Linux in 1992 had bevrijd vormde dit het laatste stukje van de +puzzel die het GNU-systeem is. Men kon daarna Linux +combineren met GNU om zo een compleet vrij systeem te verwezenlijken: +een versie van het GNU-systeem dat ook Linux bevatte. Met andere woorden, +het GNU/Linux-systeem.

+ +

+De twee combineren klinkt eenvoudig genoeg maar was niet zo +makkelijk. Sommige onderdelen(3) van GNU +moesten behoorlijk op de schop om met Linux te kunnen samenwerken. Het +geheel zo integreren dat een distributie zo “uit de verpakking” +zou werken was ook zo'n moeilijke klus. Dit moest problemen oplossen als hoe +het systeem te installeren en op te starten—iets waar we nog niet naar +hadden gekeken omdat we nog niet zover waren. De mensen die de diverse +distributies ontwikkeld hebben droegen hun steentje bij maar dat zou toch +wel opgepakt zijn.

+ +

+Het GNU-project steunt GNU/Linux-systemen en ook het GNU-systeem, +met financiële steun van de FSF. We +financierden het herschrijven van uitbreidingen op de C-bibliotheek die met +Linux te maken hadden, zodat deze nu naadloos samenwerken en de huidige +GNU/Linux-systemen gebruiken nu de bibliotheek zonder aparte wijzigingen. De +FSF financierde ook de start van de ontwikkeling van Debian GNU/Linux.

+ +

+Tegenwoordig zijn er veel varianten van het GNU/Linux-systeem in omloop +(“distributies” genoemd). De meesten daarvan bevatten ook +niet-vrije software—hun ontwikkelaars volgen een andere filosofie die +meer verwant is aan Linux dan aan GNU. Maar er zijn ook compleet vrije GNU/Linux-distributies. De +FSF steunt gNewSense met +computerapparatuur.

+ +

Het maken van een vrije GNU/Linux-distributie is niet alleen een kwestie van +het uitsluiten van niet-vrije software. Tegenwoordig bevat de gangbare +versie van Linux ook niet-vrije programma's. Het is de bedoeling dat dit +soort programma's in in- en uitvoerapparaten wordt geladen wanneer het +systeem opstart en worden alleen in binaire vorm uitgeleverd als onderdeel +van de "broncode" in de vorm van eindeloze nummerreeksen. En dus houdt dat +in dat we ook een vrije +versie van Linux moeten onderhouden.

+ +

Of je nu GNU/Linux gebruikt of niet, verwar mensen alsjeblieft niet door de +naam “Linux” slordig te gebruiken. Linux is de kernel, een +hoofdbestanddeel van het systeem. Het systeem als geheel is min of meer het +GNU-systeem met daaraan Linux toegevoegd. Wanneer je het over deze +combinatie hebt, noem het dan alsjeblieft “GNU/Linux”.

+ +

+Wanneer je een link naar “GNU/Linux” aan wilt maken ter +referentie, dan zijn dit artikel en +http://www.gnu.org/gnu/the-gnu-project.html een goede keuze. Als je ter +referentie een link naar Linux, de kernel, wilt aanmaken dan is http://foldoc.org/linux een goede URL om +te gebruiken.

+ +

Aanvullingen

+ +

+Behalve GNU is er nog één ander project dat onafhankelijk een +vrij besturingssysteem heeft gemaakt dat lijkt op Unix. Dit systeem kent men +als BSD, ontwikkeld aan de universiteit van Berkeley. In de tachtiger jaren +is dit begonnen als niet-vrij systeem maar werd vrij gemaakt in de jaren +90. Een vrij en bestaand besturingssysteem(4) is +tegenwoordig altijd een variant op het GNU systeem of op BSD.

+ +

+Mensen vragen weleens of BSD ook een versie van GNU is, net als +GNU/Linux. De ontwikkelaars van BSD werden geïnspireerd door het +voorbeeld van het GNU-project om hun code vrij te geven, daarbij geholpen +door aanmoedigingen van GNU activisten, maar de code heeft weinig +overeenkomsten met GNU. Huidige BSD-systemen gebruiken wel wat code van GNU, +net als GNU wel het een en ander gebruikt van BSD maar over het geheel +bezien zijn het toch twee verschillende systemen die apart van elkaar zich +ontwikkeld hebben. De ontwikkelaars van BSD hebben geen kernel gemaakt en +dit toegevoegd aan het GNU-systeem en dus is een benaming als GNU/BSD hier +niet op zijn plaats.(5)

+ +

Voetnoten:

+
    +
  1. +Deze saaie maar belangrijke componenten zijn onder +andere de GNU assembler (GAS) en de linker (GLD) beide nu onderdeel van het +GNU Binutils pakket, GNU tar, en meer.
    2. + +
  2. +Bijvoorbeeld de Bourne Again SHell (BASH), de +PostScript lezer Ghostscript, en de GNU C bibliotheek zijn geen +programmeergereedschappen. Ook GNUCash, GNOME, en GNU Chess niet.
    3. + +
  3. +Bijvoorbeeld de GNU C bibliotheek.
    4. + +
  4. +Nadat dit was geschreven is er een bijna geheel +vrij Windows-achtig systeem ontwikkeld, hoewel dit technisch gezien +verschilt van GNU of Linux, dus het is hier niet van toepassing. Het +merendeel van de kernel van Solaris is inmiddels vrijgegeven maar wanneer je +daar een vrij systeem van wilt maken zul je nog delen van de kernel moeten +vervangen en het vervolgens in GNU of BSD moeten hangen.
    5. + +
  5. +Hoewel, in de jaren na het verschijnen van dit artikel is +de GNU C bibliotheek overgezet op diverse versies van de BSD kernel, die het +mogelijk maakt het GNU systeem met deze kernel te distribueren. Net als +GNU/Linux zijn dit inderdaad varianten op GNU en heten dus bijvoorbeeld +GNU/kFreeBSD en GNU/kNetBSD, afhankelijk van de gebruikte kernel. Doorsnee +gebruikers van normale bureaucomputers zullen echter al nauwelijks het +verschil kennen tussen GNU/Linux e GNU/*BSD.
    6. + +
+ +
+ + +
+ + + + + + + + -- cgit v1.2.3