diff options
Diffstat (limited to 'talermerchantdemos/blog/articles/tr/words-to-avoid.html')
-rw-r--r-- | talermerchantdemos/blog/articles/tr/words-to-avoid.html | 1439 |
1 files changed, 1439 insertions, 0 deletions
diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/tr/words-to-avoid.html b/talermerchantdemos/blog/articles/tr/words-to-avoid.html new file mode 100644 index 0000000..d6059be --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/tr/words-to-avoid.html @@ -0,0 +1,1439 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/words-to-avoid.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.tr.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.90 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Hileli veya Kafa Karıştırıcı Oldukları İçin Kullanmaktan Kaçınılması (Veya +Dikkatle Kullanılması) Gereken Kelimeler - GNU Projesi - Özgür Yazılım Vakfı</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/words-to-avoid.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.tr.html" --> +<h2>Hileli veya Kafa Karıştırıcı Oldukları İçin Kullanmaktan Kaçınılması (Veya +Dikkatle Kullanılması) Gereken Kelimeler</h2> + +<p> +Her zaman veya belirli kapsam ve durumda kullanmamanızı önerdiğimiz birtakım +sözcükler ve ifadeler var. Bazıları muğlak, bazıları ise yanlış +yönlendiriyor; diğerleri fikir birliğinde olmadığımız ve sizin de +olmayacağınızı umduğumuz bir fikri vurguluyorlar.</p> + +<div class="announcement"> +<blockquote><p>Ayrıca <a href="/philosophy/categories.html">Özgür Yazılım Kategorileri</a>, +<a href="/philosophy/why-call-it-the-swindle.html">Neden Dolandırıcılık +Olarak Adlandırılmalı?</a> yazılarına bakabilirsiniz.</p></blockquote> +</div> + +<p> <!-- GNUN-SORT-START --> +“<a href="#Open">Açık</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#Alternative">Alternatif</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#GiveAwaySoftware">Bağış yazılım</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#ForFree">Bedava</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#BSD-style">BSD-stili</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#CloudComputing">Bulut Hesaplama</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#CreativeCommonsLicensed">Creative Commons +lisanslı</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#DigitalRightsManagement">Dijital Haklar Yönetimi</a>” +| <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#DigitalLocks">Dijital Kilitler</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#DigitalGoods">Dijital meta</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#Ecosystem">Ekosistem</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#Access">Erişim</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#IntellectualProperty">Fikri Mülkiyet</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#Google">Google</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#TrustedComputing">Güvenli İşletim</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#Hacker">Hacker</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#Theft">Hırsızlık</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#Content">İçerik</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#Closed">Kapalı</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#SourceModel">Kaynak model</a>” | + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#Piracy">Korsanlık</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#Protection">Koruma</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#LAMP">LAMP sistemi</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#Linux">Linux sistemi</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#Modern">Modern</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#MP3Player">MP3 Çalar</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#Compensation">Mükafat</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#InternetofThings">Nesnelerin İnterneti</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#FOSS">ÖAKY</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#FLOSS">ÖLAKY</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#FreelyAvailable">Özgürce edinilebilen yazılım</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#Monetize">Paraya çevirme</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#SharingEconomy">Paylaşım ekonomisi</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#SharingPersonalData">Paylaşım (kişisel veri)</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#Market">Pazar</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#PC">PC</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#Photoshop">Photoshop</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#PowerPoint">PowerPoint</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#RAND">RAND</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#Ad-blocker">Reklam engelleyici</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#SaaS">SaaS</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#Vendor">Satıcı</a>” +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#Skype">Skype</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#CopyrightOwner">Telif hakkı sahibi</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#Commercial">Ticari</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#Consumer">Tüketici</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#Consume">Tüketim</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!--#if expr="$LANGUAGE_SUFFIX = /^.(es)$/" --> +<!-- TRANSLATORS: translate if this word is used often in your + language to refer to mobile computers; otherwise, + fill the translation with a space. --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +“<a href="#Terminal">Uçbirim</a>” | <!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<!--#endif + --> +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#Freeware">Ücretsiz Yazılım (freeware)</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#Product">Ürün</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#Assets">Varlıklar</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#Creator">Yaratıcı</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#SoftwareIndustry">Yazılım Endüstrisi</a>” | <!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +“<a href="#SellSoftware">Yazılımın satılması</a>” | <!-- GNUN-SORT-STOP --> +</p> + +<!-- GNUN-SORT-START --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="Open">“Açık”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +Lütfen “özgür yazılım” yerine “açık” veya +“açık kaynak” terimini kullanmaktan kaçının. Bu terimler farklı +değerlere sahip <a +href="/philosophy/open-source-misses-the-point.html">farklı konumları</a> +temsil ediyor. Özgür yazılım hareketi, bir hak mücadelesi olarak bilişimdeki +özgürlüğünüz için kampanyalar yürütüyor. Açık kaynak hareketsizliği hiç bir +şey için bu şekilde bir kampanya yürütmüyor.</p> + +<p>Açık kaynak görüşlerinden söz ederken bu terimi kullanmak doğrudur, ancak +bizim, yazılımlarımız veya görüşlerimiz hakkında konuşurken bu terimi +kullanmayın, çünkü bu durum insanların bizim görüşlerimizin onlarınkine denk +olduğunu varsaymasına yol açabilir.</p> + +<blockquote> +<p><b>Açık kaynak</b> yerine <b>özgür yazılım</b> diyoruz.</p> +</blockquote> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="Alternative">“Alternatif”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +Özgür yazılımı, özel mülk yazılım bir “alternatif” olarak +tanımlamıyoruz. Çünkü bu kelime bütün “alternatiflerin” meşru +ve her ilave birinin kullanıcıları daha iyi duruma getirdiğini farz +eder. Aslında, özgür yazılımın kullanıcıların özgürlüğüne saygı duymayan +yazılımlarla bir arada yaşaması gerektiğini varsayar.</p> +<p> +Yazılımı başkaları için de erişilebilir kılmak için özgür yazılım +dağıtımının tek etik yol olduğunu düşünüyoruz. Diğer yöntemler, <a +href="/philosophy/free-software-even-more-important.html">özgür olmayan +yazılım</a> ve <a +href="/philosophy/who-does-that-server-really-serve.html">Yazılım yerine +Hizmet</a> kullanıcılarını denetimi altına alır. Kullanıcılara özgür yazılım +yerine bu “alternatifleri” önermenin doğru olmadığını +düşünüyoruz. +</p> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="GiveAwaySoftware">“Bağış yazılım”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +“Bir programın özgür yazılım olarak dağıtılması” anlamında +“bağış” ifadesinin kullanılması +yanıltıcıdır. “Ücretsiz”le aynı probleme sahiptir: ücret +hususunu vurgulamakta, özgürlük hususunu vurgulamamaktadır. Kafa +karışıklığını önlemenin bir yolu “özgür yazılım olarak yayınla” +demektir.</p> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="ForFree">“Bedava”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +Bir programın özgür yazılım olduğunu söylemek istediğinizde, lütfen +programın “bedava” edinilebileceğini söylemeyin. Bu terim özel +olarak “sıfır fiyat” anlamına gelmektedir. Özgür yazılım bir +özgürlük hususudur, para hususu değildir.</p> +<p> +Özgür yazılım kopyaları genellikle ücretsiz olarak temin edilebilir – +örneğin, FTP aracılığıyla indirilerek. Ancak özgür yazılım kopyaları +CD-ROM’lar üzerinde bir fiyat karşılığı da alınabilir; bu arada, özel mülk +yazılım kopyaları ara sıra promosyon olarak ücretsiz olarak verilmektedir ve +bazı özel mülk paketler, normalde belirli kullanıcılara ücretsiz olarak +verilmektedir.</p> +<p> +Kafa karışıklığını önlemek için, programın “özgür yazılım +olarak” mevcut olduğunu söyleyebilirsiniz.</p> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="BSD-style">“BSD stili”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +“BSD stili lisansı” ifadesi kafa karışıklığına neden olmaktadır +çünkü <a href="/licenses/bsd.html">önemli farkları olan lisansları bir araya +toplamaktadır</a>. Örneğin, reklamsal ifadeye sahip orijinal BSD lisansı GPL +ile uyumsuzdur ancak gözden geçirilmiş BSD lisansı GPL ile uyumludur.</p> +<p> +Kafa karışıklığını önlemek için, söz konusu <a +href="/licenses/license-list.html">lisansın belirtilmesi</a> ve “BSD +stili” ifadesinin kullanımının önlenmesi en iyisidir.</p> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="CloudComputing">“Bulut Hesaplama”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p id="Cloud"> +“Bulut hesaplama” (veya yalnız başına “bulut”) açık +bir anlamı olmayan bir pazarlama tekniği kelimesidir. Ortak özellikleri +dosya iletiminin ötesinde bir amaçla İnternet'i kullanan geniş yelpazede +farklı etkinlikler için kullanılmaktadır. Böylece, bu terim ciddi bir +karmaşa yaratıyor. Eğer düşünmenizi kelime üzerine kurarsanız, düşünmeniz +belirsizleşir (yoksa “bulutlanır” mı diyelim?). +</p> + +<p> +Bu terimi kullanan başka birinin yaptığı söyleme yanıt vermeden veya +hakkında düşünmeden önce, öncelikle konuyu açıklığa kavuşturun. İfadenin +ilgilendiği senaryo nedir? Bu senaryo için açıklayıcı, iyi bir terim nedir? +Konu açıklığa kavuştuktan sonra, tartışma yararlı bir sonuca yönelecektir. +</p> + +<p> +“Bulut hesaplama”nın birçok anlamından biri verinizi çevrimiçi +hizmetlerde saklamanızdır. Çoğu durumda bu aptalcadır çünkü sizi <a +href="http://www.guardian.co.uk/commentisfree/2011/apr/25/hackers-spooks-cloud-antiauthoritarian-dream">gözetime</a> +maruz bırakır. +</p> + +<p> +Başka bir anlamı (her ne kadar örtüşse de aynı şey değildir) <a +href="/philosophy/who-does-that-server-really-serve.html">Yazılım Yerine +Hizmet</a>tir, hesaplamanız üzerindeki denetimden sizi mahrum eder. Hiç bir +zaman SaaSS kullanmamalısınız. +</p> + +<p> +Başka bir anlamı uzak fiziksel sunucu veya sanal sunucudur. Bu uygulamalar +belirli koşullar altında uygundur. +</p> + +<p> +Başka bir anlamı, kendi sunucunuza kendi mobil aygıtınızdan +bağlanmanızdır. Bunun herhangi bir etik sorunu yoktur. +</p> + +<p> +<a href="https://csrc.nist.gov/publications/detail/sp/800-145/final">NIST +"Bulut hesaplama" tanımı</a>, farklı etik sorunlar ortaya çıkaran üç farklı +senaryodan söz eder: Hizmet olarak Yazılım, Hizmet olarak Platform ve Hizmet +olarak Altyapı. Ancak, bu tanım genel “bulut hesaplama” +kullanımıyla uyumsuzdur, çünkü verinin çevrim içi hizmetlerde saklanmasını +içermez. NIST tarafından tanımlanmış haliyle Hizmet olarak Yazılım, +kullanıcılara kötü davranan Yazılım yerine Hizmetle oldukça örtüşse de, iki +kavram denk değildir. +</p> + +<p> +Bu farklı bilişim uygulamaları aynı tartışmanın konusu +değildir. “Bulut hesaplama” teriminin yarattığı karmaşayı +önlemenin en iyi yolu, bulutu hesaplamayla ilişkili olarak +kullanmamaktır. Kastettiğiniz senaryo hakkında konuşun ve onu belirgin +adıyla kullanın. +</p> + +<p> +İlginç biçimde, Larry Ellison, özel mülk yazılım geliştirici, keza <a +href="http://www.cnet.com/news/oracles-ellison-nails-cloud-computing/">“bulut +hesaplama” teriminin anlamsızlığını belirtiyor</a>. Yine de terimi +kullanmaya devam etmeye karar verdi, çünkü özel mülk yazılım geliştiricisi +olarak bizim ideallerimizle aynı ideallerle güdülenmiyor. +</p> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="CreativeCommonsLicensed">“Creative Commons lisanslı”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +Bir çalışmanın en önemli lisanslama niteliği özgür olup +olmadığıdır. Creative Commons yedi lisans yayınlamıştır, bunlardan üçü özgür +(CC BY, CC BY-SA ve CC0), geri kalanları ise özgür değildir. Bu nedenle bir +çalışmayı sadece “Creative Commons lisanslı” olarak tanımlamak +onun özgür olup olmadığını söylemekte başarısız kalır ve bu sorunun önemli +olmadığını ileri sürer. Cümle doğru olabilir ama ihmal zararlıdır. +</p> + +<p> +İnsanların en önemli ayrıma dikkat vermesini sağlamak için her zaman +<em>hangi</em> Creative Commons lisansının kullanıldığını, “CC BY-SA +ile lisanslanmıştır” gibi belirtin. Belirli bir çalışmanın hangi +lisansı kullandığını bilmiyorsanız, öğrenin ve ondan sonra açıklamada +bulunun. +</p> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="DigitalRightsManagement">“Dijital Haklar Yönetimi”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +“Dijital Haklar Yönetimi” (“DRM”) terimi, gerçekte +bilgisayar kullanıcıları üzerine kısıtlama getirmek için tasarlanmıştır. Bu +terimde “haklar” sözcüğünün kullanılması propagandadır, +kısıtlamaların uygulandığı kişilerin bakış açısını ihmal ederken, sizin gibi +habersiz insanların, kısıtlamaları getiren azınlığın bakış açısından +görmesini sağlamak için tasarımlanmıştır.</p> +<p> +İyi alternatifler, “Dijital Kısıtlamaların Yönetilmesi” ve +“dijital kelepçeler” olabilir.</p> +<p> +Lütfen <a href="http://DefectiveByDesign.org/">DRM'yi ortadan kaldırmaya +yönelik kampanyamızı</a> destekleyin.</p> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="DigitalLocks">“Dijital Kilitler”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +“Dijital kilitler”, Dijital Kısıtlamalar Yönetimini eleştirenler +bazı kişiler tarafından ondan söz etmek için kullanılıyor. Bu terimin sorunu +DRM'nin kötülüğünü yargılamakta yetersiz kalmasıdır. Bu terimi benimseyen +kişiler üzerine fazla düşünmemişler.</p> +<p> +Kilitlerin baskıcı veya kötü olması şart değil. Sizin de muhakkak bir çok +kilidiniz, anahtarları veya kodları vardır. Onları yararlı veya zahmetli +bulabilirsiniz, ama yine de sizi baskı altına almazlar çünkü onları açıp +kapatabilirsiniz. Aynı biçimde, <a +href="http://www.theguardian.com/technology/2015/may/01/encryption-wont-work-if-it-has-a-back-door-only-the-good-guys-have-keys-to-">şifrelemeyi</a> +de dijital dosyalarımızı korumak için çok kıymetli buluyoruz. Bu da üzerinde +denetiminiz olan bir tür dijital kilittir.</p> +<p> +DRM sizin üzerinize başkası tarafından koyulan ve size anahtarlarını vermeyi +reddettiği bir kilit gibidir. Başka bir ifadeyle +<em>kelepçe</em>dir. Dolayısıyla, DRM için doğru benzetme “dijital +kilitler ” değil “dijital kelepçelerdir.”</p> +<p> +Bir kaç karşı duran kampanya mantıklı olmayan “dijital kilitler” +terimini seçmiştir. İşleri rayına oturtmak için bu yanlışı düzeltmekte ısrar +etmeliyiz. FSF “dijital kilitlere” karşı çıkan bir kampanyayı, +özde anlaşabilirsek destekleyebilir, ancak desteğimizi sunarken terimi +dikkat çekecek şekilde “dijital kelepçeler” ile değiştirip +nedenini açıklarız.</p> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="DigitalGoods">“Dijital meta”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +“Dijital meta” terimi eser sahipliğinin çalışmalarının +kopyalarına uygulanıyor, onları hatalı bir şekilde fiziksel metalar gibi +tanımlıyor, ki fiziksel metalar kopyalanamaz ve bu yüzden belirli +miktarlarda üretilmeli ve satılmalıdır. Bu benzetme insanların yazılım veya +dijital çalışmaları, fiziksel metalar üzerine olan kendi düşünceleri ve +sezgileriyle yargılamaları yönünde teşvik ediyor. Ayrıca durumu ekonomik +terimlerle betimlemiş oluyor, bu da özgürlük ve topluluğu içermeyen dar ve +sınırlı sayıda değeri kapsıyor.</p> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="Ecosystem">“Ekosistem”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +Özgür Yazılım topluluğunu veya herhangi bir insan topluluğunu +“ekosistem” olarak tanımlamak hatalıdır, çünkü bu kelime etik +yokluğunu ima eder.</p> + +<p> +“Ekosistem” terimi dolaylı olarak eleştirel olmayan bir gözlem +tutumunu tavsiye eder: bir şeyin nasıl <em>olması</em> gerektiğini sorma, +sadece <em>olanı</em> çalış ve anla. Bir ekosistemde, bazı organizmalar +diğer organizmaları yutar. Ekolojide, bir baykuşun bir fareyi veya bir +farenin bir tohumu yemesinin doğru olup olmadığını sormayız, onları sadece +gözlemleriz. Türlerin nüfusu koşullara göre büyür veya küçülür; bu da ne +doğru ne de yanlıştır, türün yok oluşuyla sonuçlansa bile, salt ekolojik bir +görüngüdür.</p> + +<p> +Buna karşın, çevrelerine karşı etik bir tutum benimseyen ve etik sorumluluğa +sahip varlıklar, müdahale etmezlerse yok olmaya eğilimli ama önemli olan +sivil toplum, demokrasi, insan hakları, barış, kamu sağlığı, temiz hava ve +su, tehlike altındaki türler, geleneksel sanatlar… ve bilgisayar +kullanıcılarının özgürlüğü gibi şeyleri korumaya karar verebilirler. +</p> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="Access">“Erişim”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +Özgür yazılımın bir programa kamunun erişimi anlamına geldiği yönünde genel +bir yanılgı var. Özgür yazılımın anlamı bu değildir.</p> +<p> +<a href="/philosophy/free-sw.html">Özgür yazılımın ölçütleri</a> programa +kimin “erişimi” olduğu değildir; programın kopyasına sahip olan +kullanıcının onunla ne yapabileceğine ilişkin dört temel özgürlük söz +konusudur. Örneğin, 2 nolu özgürlük kullanıcının başka bir kopyayı oluşturup +size satabileceğini veya verebileceğini belirtir. Ancak hiç bir kullanıcı +bunu yapmakla <em>yükümlü</em> değildir; hiç bir kullanıcıdan bu programı +isteme <em>hakkınız</em> yok.</p> +<p> +Özellikle, eğer programı kendiniz için yazdıysanız ve hiç kimseye bir +kopyasını sunmadıysanız, basitçe bu program özgür bir yazılımdır, çünkü bir +kopyasına sahip olan herkes dört temel özgürlüğe sahiptir (çünkü tek +kullanıcı sizsiniz).</p> +<p> +Uygulamada, bir çok kullanıcı bir programın kopyalarına sahip olduğunda, +birisi mutlaka onu İnternet'e yükleyecektir, böylece herkesin erişimine +açacaktır. Bizce insanlar, eğer program yararlıysa, bunu yapmalı. Ancak bu +bir özgür yazılım gerekliliği değildir.</p> +<p> +Erişime sahip olmanın özgür yazılımla doğrudan ilişkili olduğu bir özel +durum var: GNU GPL lisansı belirli bir kullanıcıya, bir programın kaynak +kodunun bu kullanıcıya fiziksel olarak bir kopyasının verilmesi yerine, +kaynak kodunu indirme erişimi veriyor. Bu özel durum halihazırda +kullanıcının programın kaynak kodu olmayan biçimine sahip olduğu durum için +geçerlidir.</p> + +<blockquote><p><b>Özgür yazılımla kamunun programa erişimi vardır</b> demek yerine, +<b>özgür yazılımla kullanıcılarına dört temel özgürlüğü var</b> ve <b>özgür +yazılımla kullanıcılar programlarının kendileri için ne yaptığının +denetimine sahip</b> diyoruz.</p> +</blockquote> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="IntellectualProperty">“Fikri Mülkiyet”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +Yayıncılar ve avukatlar, telif hakkını “fikri mülkiyet” olarak +tanımlamaktan hoşlanır, bu terim ayrıca patentler, markalar ve yasanın diğer +belirsiz alanları için de kullanılır. Bu yasalar aslında oldukça az ortak +noktaya sahiptir ve çok farklıdırlar. Onlara ilişkin genelleştirmeler yapmak +sağlıksızdır. En iyisi, “telif hakkı” hakkında veya +“patentler” hakkında veya “markalar” hakkında ayrı +ayrı konuşmaktır.</p> +<p> +“Fikri mülkiyet” terimi gizli bir varsayımı içinde taşımaktadır +– kopyalama konusunda düşünmenin en doğal yolunun fiziksel nesnelerle +benzerlik kurulması ve mülkiyet olarak onlar hakkındaki düşüncelerimizi esas +almaktır.</p> +<p> +Kopyalamada bu benzerlik, malzeme nesneleri ile bilgi arasındaki temel farkı +gözden kaçırmaktadır: bilgi, hemen hemen hiç çaba göstermeksizin +kopyalanabilir ve paylaşılabilir ancak malzeme nesneleri için bu durum söz +konusu değildir.</p> +<p> +Gereksiz yönlendirme ve kafa karışıklığını yaymaktan kaçınmak için en iyisi +sıkı bir politika güderek <a href="/philosophy/not-ipr.html">“fikri +mülkiyet” terimleriyle konuşmamak ve hatta düşünmemek</a>tir.</p> +<p> +Bu güçlerin “haklar” olarak ifade edilmesi iki yüzlülüğü <a +href="/philosophy/wipo-PublicAwarenessOfCopyright-2002.html"> Dünya +“Fikri Mülkiyet” Örgütünü utandırmaya başlamıştır</a>.</p> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="Google">“Google”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +Lütfen İnternet üzerinde bir şey arama fiili olarak “google” +kullanmayın. “Google” bir çok arama motorundan sadece belirli +birinin adıdır. “Webte aramak” veya (bazı bağlamlarda) +“aramak” fiilini kullanmanızı öneriyoruz. Mahremiyetinize saygı +gösteren bir arama motoru kullanmayı deneyin, örneğin <a +href="https://duckduckgo.com/">DuckDuckGo</a> kullanıcılarını takip +etmediğini iddia ediyor. (dışarıdakiler olarak bu tür iddiaları doğrulamak +mümkün değildir)</p> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="TrustedComputing">“Güvenli İşletim”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +“<a href="/philosophy/can-you-trust.html">Güvenli İşletim</a>” +bilgisayarların size itaat etmemesi yerine, uygulama geliştiricilere itaat +etmesi için yeniden tasarlanmasına yönelik tasarıya destekçilerinin verdiği +isimdir. Onların bakış açısından “güvenli”dir, sizin bakış +açınızdan “hain”dir. +</p> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="Hacker">“Hacker”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +Hacker <a href="http://stallman.org/articles/on-hacking.html">oyuncu +beceriden hoşlanan</a> kişilerdir, bilgisayarlarla olması şart +değildir. Eski 60'lar ve 70'lerdeki <abbr title="Massachusetts Institute of +Technology">MIT</abbr> özgür yazılım topluluğundaki programcılar kendilerini +hacker olarak tanımlamışlardır. 1980 civarında hacker topluluğunı keşfeden +gazeteciler terimi “güvenlik kırıcısı” anlamına gelecek şekilde +yanlış bir şekilde aldılar.</p> + +<p> +Lütfen bu hatayı daha fazla yaymayın. Güvenliği kıran kişiler +“güvenlik kırıcı”lardır (cracker).</p> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="Theft">“Hırsızlık”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +Oldukça katı, baskıcı bir telif hakkını savunanlar, telif hakkının +çiğnenmesini tanımlamak için “çalındı” ya da +“hırsızlık” gibi sözcükleri kullanmaktadırlar. Aynı zamanda, +yasal sistemi, etik üzerinde bir otorite olarak değerlendirmemizi isterler: +kopyalama yasaksa, o zaman yanlış olmalıdır.</p> +<p> +ABD yasal sistemi altında telif hakkı ihlali hırsızlık değildir. <a +href="http://caselaw.lp.findlaw.com/scripts/getcase.pl?court=us&vol=473&invol=207">Hırsızlıkla +ilgili yasalar, telif hakkı ihlaline uygulanabilir değildir.</a> Baskıcı +telif hakkı savunucuları, otoriteye bir itirazda bulunuyorlar ve otoritenin +söylediğini yanlış sunuyorlar.</p> +<p> +Onları çürütmek için, gerçekten de “telif hakkı hırsızlığı” +olarak tanımlanabilecek bir durumu gösteren şu <a +href="http://www.guardian.co.uk/books/2013/may/04/harper-lee-kill-mockingbird-copyright"> +gerçek vakayı</a> onlara gösterebilirsiniz.</p> +<p> +İzin almadan kopyalama telif hakkı yasası tarafından çoğu durumda (ama +tamamen değil) yasaklanmıştır, ancak yasaklanmış olması onu yanlış +yapmaz. Yasalar genel olarak doğru ve yanlışı tanımlamazlar. Yasalar, en iyi +anlamda, adaleti sağlama girişimidir. Eğer yasalar (uygulamaları) doğru ve +yanlış fikirlerimize (belirtimler) uymuyorsa, bu yasalar değişmelidir.</p> + +<p> +Telif hakkı ihlali hakkındaki bir davaya başkanlık eden bir ABD hakimi, <a +href="http://torrentfreak.com/mpaa-banned-from-using-piracy-and-theft-terms-in-hotfile-trial-131129/">“korsanlık” +ve “hırsızlık” kelimelerini karalama</a> olarak tanımlamıştır.</p> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="Content">“İçerik”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +Bir rahatlık ve memnuniyet duygusu tanımlamak isterseniz, mutlaka +“memnun” (content) deyin, ancak yazarlığın yazılı veya başka +çalışmalarını tanımlamak için bu kelimeyi kullanmak, bu çalışmalara ilişkin +belirli bir yaklaşımı, amacı bir kutuyu doldurmak ve para kazanmak olan +birbiriyle değiştirilebilir mallar oldukları yaklaşımını ortaya +çıkarır. Aslında, çalışmaları hor görmektedir. Eğer bu tutumu +benimsemiyorsanız, bu kelime yerine “çalışmalar” veya +“yayınlar” diyebilirsiniz. +</p> +<p> +“İçerik” terimini kullananlar genelde çalışmaların yazarları +(“yaratıcıları” derler) adına telif hakkının gücünün +artırılmasını isteyen yayıncılardır. “İçerik” terimi, gerçekte +bu çalışmalara karşı gerçek tutumlarını ortaya çıkarır. Bu durum Tom +Chatfield tarafından <a +href="https://www.theguardian.com/culture/2016/aug/02/how-to-deal-with-trump-trolls-online">Guardian</a>'da +da anlatılıyor:</p> + +<blockquote><p> +İçeriğin kendisi, içerik gibi kelimelerin kullanımının önerdiği gibi, +yersizdir. Her yazılmış parçayı “içerik” olarak etiketlemeye +başladığınız anda, onun mübadele edilebilirliğini kabul etmiş oluyorsunuz: +birincil kullanım amacı salt ölçüm değirmeninde öğütülmek olacak olan bir +öğe. +</p></blockquote> + +<p> +Başka bir ifadeyle, “içerik” yayınları ve yazılanları, +İnternetin “tüpleri” içerisinde taşınmaya uygun bir çeşit püre +biçimine indirger. +</p> + +<p><a href="http://www.salon.com/2000/06/14/love_7/">Courtney Love'ın Steve +Case'e açık mektubu</a>nu da okuyun ve o sayfada “content +provider” (“içerik sağlayıcı”)yı aratın. Heyhat, Bayan +Love “fikri mülkiyet” (“intellectual property”) +teriminin de <a href="#IntellectualProperty"> yanıltıcı ve kafa +karıştırıcı</a> olduğunu bilmiyor.</p> +<p> +Diğer insanlar, “<i>memnuniyet</i> sağlayıcısını” kullandıkları +sürece, politik muhalifler, kendilerini “şikayetçi sağlayıcılar” +olarak adlandırır.</p> +<p> +“İçerik yönetimi” terimi belirsizliğiyle ödül +kazanmalıdır. “İçerik”, “bir tür bilgi” anlamına +gelir ve “yönetim” ise bu kapsamda “bu bilgiyle bir şey +yapmak” anlamına gelecektir. Böylece “içerik yönetim +sistemi”, bir tür bilgiyle birşey yapmak üzere bir +sistemdir. Neredeyse tüm programlar bu tanıma uygundur.</p> + +<p> +Çoğu durumda, bu terim gerçekte web sitesinde sayfaları güncellemek için +kullanılan sistemi belirtir. Bu yüzden, “web sitesi sürüm +sistemi” (“web site revision system” - WRS) terimini +öneriyoruz.</p> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="Closed">“Kapalı”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +Özgür olmayan yazılımı “kapalı” olarak tanımlamak, açıkça +“açık kaynak” terimine işaret eder. Özgür Yazılım hareketinde <a +href="/philosophy/open-source-misses-the-point.html"> açık kaynak kampıyla +karıştırılmak istemeyiz</a>, bu yüzden insanların bizi onlarla karıştıracağı +şeyleri söylemekten kaçınırız. Örneğin özgür olmayan yazılımı +“kapalı” olarak tanımlamaktan kaçarız. Bu tür yazılımı +“özgür olmayan” veya <a +href="/philosophy/categories.html#ProprietarySoftware"> “özel +mülk”</a> olarak adlandırırız.</p> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="SourceModel">“Kaynak model”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +Vikipedi “kaynak model” terimini karışık ve muğlak bir biçimde +kullanıyor. Görünüşte bir programın kaynak kodunun nasıl dağıtıldığına +atıfta bulunsa da, metin bu durumu geliştirme metodolojisiyle +karıştırıyor. “Açık kaynak” ve “paylaşılmış kaynağı” +yanıtlar olarak ayrıştırsa da, bunlar bir şekilde örtüşüyor. Microsoft, +ikinci terimi, bir kısmı “açık kaynak” olan birtakım çeşitli +uygulamaları kapsayan bir pazarlama terimi olarak kullanıyor. Bu nedenle, bu +terim gerçekte mantıklı bir bilgi aktarmıyor, ancak özgür yazılım +programlarını tanımlayan sayfalarda “açık kaynak” deme şansını +sağlamış oluyor.</p> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="Piracy">“Korsanlık”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +Yayıncılar genelde yasaklanmış kopyalamayı “korsanlık” olarak +tanımlamaktadır. Bu şekilde, yasadışı kopyalamanın, büyük denizlerde +gemilere saldırmak, bu gemilerdeki insanları esir almak ve öldürmekle etik +açıdan eş değer olduğunu vurgulamaktadırlar. Bu tarz bir propagandaya +dayanarak, dünyanın bir çok yerinde çoğu (veya bazen her) durumda +kopyalamayı yasaklayan yasaları sağladılar. (Bu yasaklamaları daha eksiksiz +yapmak için hala baskı uyguluyorlar) +</p> +<p> +Yasadışı kopyalamanın adam kaçırmak ve cinayetle aynı şeyler olmadığına +inanıyorsanız, yasadışı kopyalamayı tanımlamak için “korsanlık” +sözcüğünü kullanmamayı tercih edebilirsiniz. Bunun yerine, +“yasaklanmış kopyalama” veya “yetkisiz kopyalama” +gibi tarafsız ifadeler kullanabilirsiniz. Bazılarımız, “bilgiyi +komşularınızla paylaşmak” gibi olumlu bir ifade bile kullanabilir.</p> + +<p> +Telif hakkı ihlali hakkındaki bir davaya başkanlık eden bir ABD hakimi, <a +href="http://torrentfreak.com/mpaa-banned-from-using-piracy-and-theft-terms-in-hotfile-trial-131129/">“korsanlık” +ve “hırsızlık” kelimelerini karalama</a> olarak tanımlamıştır.</p> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="Protection">“Koruma”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +Yayıncıların avukatları, telif hakkını tanımlamak için “koruma” +ifadesini kullanmayı sevmektedir. Bu sözcük, hasarın ya da zorda kalmanın +önlenmesi anlamını taşımaktadır; bu nedenle, telif hakkı tarafından +kısıtlanan kullanıcılardan çok, telif hakkından faydalanan sahip ve +yayıncının tanımlanmasını destekler.</p> +<p> +“Koruma”nın önlenmesi ve onun yerine tarafsız ifadelerin +kullanılması kolaydır. Örneğin, “telif hakkı koruması uzun zaman +sürer” yerine “telif hakkı uzun zaman sürer” +diyebilirsiniz.</p> +<p> +Aynı şekilde, “telif hakkıyla korunmuştur” demek yerine, +“telif hakkı kapsamındadır” veya sadece “teliflidir” +diyebilirsiniz.</p> +<p> +Tarafsız olmak yerine telif hakkını eleştirmek istiyorsanız, “telif +hakkı kısıtlamaları” terimini kullanabilirsiniz. Böylece, “telif +hakkı kısıtlamaları uzun zaman sürer” diyebilirsiniz.</p> + +<p> +“Koruma” terimi ayrıca kötücül özellikleri tanımlamak için de +kullanılıyor. Örneğin, “kopyalama koruma” kopyalamaya müdahale +eden bir özelliktir. Kullanıcı bakış açısıyla bu bir engeldir. Bu yüzden +“kopyalama koruma”ya kötücül özellik diyebiliriz. Sıklıkla +Dijital Kısıtlamalar Yönetimi (DRM) olarak adlandırılıyor, <a +href="http://DefectiveByDesign.org">Defective by Design</a> kampanyasına +bakabilirsiniz.</p> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="LAMP">“LAMP Sistemi”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +“LAMP”, Linux, Apache, MySQL ve PHP (bir web sunucusunda +kullanmak üzere kullanılan başlıca programlar) anlamına geliyor. Sadece +“Linux” kullanmak hatalıdır. Burada sözü edilen +GNU/Linux'tür. Bu yüzden “LAMP” yerine “GLAMP” +(“GNU, Linux, Apache, MySQL ve PHP”) kullanılmalıdır. +</p> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="Linux">“Linux Sistemi”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +Linux, Linus Torvalds tarafından 1991'lerde geliştirilmesi başlayan +çekirdeğin ismidir. Linux'un kullanıldığı işletim sistemi basitçe GNU'nun +Linux eklenerek kullanılmasıdır. Bütün bu sisteme “Linux” demek +hem adaletsiz hem de kafa karıştırıcıdır. Lütfen bütün sistemi <a +href="/gnu/linux-and-gnu.html">GNU/Linux</a> olarak telafuz edin, hem GNU +Projesine itibarını vermek hem de bütün sistemi çekirdekten ayırdetmek için. +</p> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="Modern">“Modern”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +“Modern” terimi, tanımlayıcı bir bakış açısına göre anlamlı +olabilir, örneğin, sadece yeni dönemleri eski dönemlerden ayırt etmek için.</p> + +<p>Eski yöntemlerin “eski moda” olduğu, yani daha kötü olarak +farzedildiği, şeklinde bir varsayıma sahip olduğunda bu bir sorun haline +gelecektir. İşletmelerin tercihlere karar verdiği ve kullanıcılara dayattığı +teknolojik alanlarda, genellikle bunun tersi doğrudur.</p> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="MP3Player">“MP3 Çalar”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> + +<!-- The MP3 patents will reportedly expire by 2018. --> +1990'ların sonunda, taşınabilir dijital ses oynatıcılarını yapmak mümkün +oldu. Çoğu hala patentlenmiş MP3'ü destekliyor. Bazıları patentsiz ses +kodlayıcı olan Ogg Vorbis ve FLAC da destekliyor ve hatta bazıları MP3 ile +kodlanmış dosyaları hiç desteklemiyor. Çünkü geliştiricileri MP3 biçimine +ilişkin patentlerden kendilerini korumak istiyor.</p> + +<p>Ses çalarlar için “MP3 çalar” terimini kullanmanın genel bir MP3 +biçimini teşvik etme ve (bazıları teknik olarak da daha iyi olan) diğer +biçimlerden vazgeçirme etkisi vardır. Her ne kadar MP3 patentlerinin süresi +geçmiş olsa da, bunu yapmak yine de sakıncalıdır.</p> + +<p>Bu durum yeterince açıksa, “MP3 çalar” yerine “dijital ses +çalar” veya basitçe “ses çalar” terimini öneriyoruz.</p> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="Compensation">“Mükafat”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +Telif hakları ile bağlantılı olarak “yazarların +mükafatlandırılması”nı konuşmak şu varsayımları taşır (1) telif +hakları yazarlar için vardır ve (2) bir şey okuduğumuzda yazara ödememiz +gereken bir borca gireriz. İlk varsayım basitçe <a +href="/philosophy/misinterpreting-copyright.html">yanlıştır</a>, ikinci +varsayım ise çirkindir. +</p> +<p> +“Hak sahibi tazminatı” işi daha da dalavereli bir hale getirir: +yazara bir ödeme yaptığınızı düşünmeniz farz edilir ve çoğunlukla durum +budur ancak aynı zamanda da bize adil olmayan yasaları da dayatan yayıncılık +şirketleri için de bir ödeme anlamına gelir. +</p> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="InternetofThings">“Nesnelerin İnterneti”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +Şirketler bilgisayarlaşmış aygıtları İnternet üzerinden imalatçının +sunucusuna bağlanacak, böylece de kolayca kullanıcıları gözetleyebilecekleri +şekilde yapmaya karar verdiklerinde, bunun kulağa çok da iyi gelmeyeceğini +düşündüler. Bu yüzden daha hoş, sempatik bir isim ortaya attılar: +“Nesnelerin İnterneti.”</p> +<p> +Deneyimler bu ürünler sıklıkla <a +href="http://www.locusmag.com/Perspectives/2015/09/cory-doctorow-what-if-people-were-sensors-not-things-to-be-sensed/">kullanıcılarını +gözetlediklerini</a> gösteriyor. Ayrıca <a +href="http://ieet.org/index.php/IEET/more/rinesi20150806">insanlara yanlı +tavsiyeler verecek</a> şekilde üretildiklerini gösteriyor. Ayrıca, +imalatçılar bağlandıkları sunucuyu kapatarak <a +href="/proprietary/proprietary-sabotage.html"> ürüne sabotaj</a> +yapabilirler.</p> +<p> +Biz onlara “Kazıklar İnterneti” diyoruz. +</p> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="FOSS">“ÖAKY”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +“Özgür ve Açık Kaynak Yazılım” anlamına gelen “ÖAKY +(FOSS)” terimi <a href="/philosophy/floss-and-foss.html">özgür yazılım +ve açık kaynak arasında tarafsız olmanın</a> bir yolu olarak ortaya kondu, +ama aslında bunu başaramıyor. Eğer tarafsızlık amacınızsa, +“ÖLAKK” daha iyi bir seçenektir. Ancak eğer özgürlüğün tarafını +tuttuğunuzu göstermek istiyorsanız, tarafsız bir terim kullanmayın.</p> + +<blockquote><p><b>ÖAKY</b> yerine <b>özgür yazılım</b> diyoruz.</p> +</blockquote> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="FLOSS">“ÖLAKY”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +“Özgür/Libre ve Açık Kaynak Yazılım” anlamına gelen “ÖLAKK +(FLOSS)” terimi <a href="/philosophy/floss-and-foss.html">özgür +yazılım ve açık kaynak arasında tarafsız olmanın</a> bir yolu olarak ortaya +kondu. Eğer tarafsızlık amaçsa, “ÖLAKK” tarafsız olmanın en iyi +yoludur. Ancak eğer özgürlüğün tarafını tutuyorsanız, tarafsız bir terim +kullanmayın.</p> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="FreelyAvailable">“Özgürce edinilebilen yazılım”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +“Özgürce edinilebilen yazılım” terimini özgür yazılım için bir +eşanlamlı olarak kullanmayın. Terimler aynı değildir. Yazılım eğer herhangi +bir kimse bir kopyasını kolayca edinebiliyorsa “özgürce edinilebilen +yazılım”dır. “Özgür yazılım” ise bir kopyaya sahip +kullanıcıların özgürlükleriyle tanımlanmıştır. Bunlar farklı sorulara farklı +yanıtlardır. +</p> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="Monetize">“Paraya çevirme”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +“Paraya çevirmenin” doğru tanımı “bir şeyi para birimi +olarak kullanmaktır.” Örneğin, insan toplulukları altını, gümüşü, +bakırı, basılı kağıdı, belirli türdeki deniz kabuklarını ve büyük kayaları +paraya çevirmiştir. Ancak günümüzde kelimenin, “bir şeyi kâr temeli +olarak kullanma” anlamına gelecek şekilde kullanıldığı şeklinde bir +eğilim görüyoruz.</p> +<p> +Bu kullanım kâra birincil, kâr elde etmek için kullanılan şeye de ikincil +bir rol biçiyor. Yazılım projesine uygulanan bu tutum sakıncalıdır çünkü +geliştiricilerin, onu özgür yapmanın yeterince kârlı olmadığı sonucunu +çıkarmaları durumunda, programı özel mülk yapmalarına yol açabilir.</p> +<p> +Üretken ve etik bir işletme de para kazanabilir, ancak diğer her şeyi kâr +uğruna boyunduruk altına alırsa, etik kalması pek mümkün değildir.</p> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="SharingEconomy">“Paylaşım ekonomisi”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +“Paylaşım ekonomisi” terimi Uber ve Airbnb gibi, insanlar +arasında ticari işlemler düzenleyen hizmetlerden söz etmek için iyi bir +yöntem değildir. “Paylaşma” terimini, yayınlanmış çalışmaların +aynı kopyalarının ticari olmayan tekrar dağıtımlarını da içeren, ticari +olmayan işbirliklerinden söz etmek için kullanıyoruz. “Paylaşma” +kelimesini bu işlemleri de içerecek şekilde esnetmek, anlamını zayıflatmak +olacaktır, o yüzden bu bağlamda kullanmıyoruz.</p> +<p> +Uber gibi işletmeler için kullanabileceğimiz daha uygun bir terim +“parçabaşı hizmet ekonomisi”dir.</p> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="SharingPersonalData">“Paylaşım (kişisel veri)”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +Şirketler insanları kişisel verilerini açıklama konusunda, böylece +mahremiyetlerini teslim etme konusunda yönlendirdiklerin veya +cezbettiklerinde, lütfen bundan “paylaşmak” olarak söz +etmeyin. “Paylaşma” terimini, yayınlanmış çalışmaların aynı +kopyalarının ticari olmayan tekrar dağıtımlarını da içeren, ticari olmayan +işbirliklerinden söz etmek için kullanıyoruz ve bunun <em>iyi</em> bir şey +olduğunu söylüyoruz. Lütfen bu kelimeyi zararlı ve tehlikeli bir uygulama +için kullanmayın.</p> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="Market">“Pazar”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +Özgür yazılım kullanıcıları veya genel olarak yazılım kullanıcılarını +“pazar” olarak tanımlamak yanıltıcıdır.</p> +<p> +Bu özgür yazılım topluluğunda marketlerin yeri yoktur demek değildir. Eğer +bir özgür yazılım destek faaliyetine sahipseniz, o zaman müşterileriniz +vardır ve onlarla bir pazarda ticaret yapıyorsunuzdur. Özgürlüklerine saygı +duyduğunuz sürece, pazarınızda başarılar dileriz.</p> +<p> +Ancak özgür yazılım hareketi toplumsal bir harekettir, ticari bir faaliyet +değildir, ve başarısı pazar başarısını hedeflememektedir. Kamuya özgürlük +sağlayarak hizmet etmeye çalışıyoruz, rakip bir şirketten iş kazanmak üzere +rekabet için değil. Bu özgürlük kampanyasını salt iş faaliyetleri başarısı +ile eşitlemek, özgürlüğün önemini yadsımak ve özel mülk yazılımı +meşrulaştırmak anlamına gelir.</p> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="PC">“PC”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +Belirli bir bilgisayar donanımını belirtmek için “PC” +kısaltmasını kullanmak uygundur, ancak lütfen bilgisayarın Microsoft Windows +kullandığı imasıyla kullanmayın. Eğer aynı bilgisayara GNU/Linux kurarsanız +da o bilgisayar bir PC'dir.</p> + +<p> +Windows çalıştıran bilgisayar için “WC” terimi önerilmiştir.</p> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="Photoshop">“Photoshop”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +Lütfen, herhangi bir resim veya görüntü düzenleme ve değiştirme işi için +“photoshop” terimini fiil olarak kullanmayınız. Photoshop +sadece, özel mülk olduğu için kaçınılması gereken bir görüntü düzenleme +programının ismidir. Bir çok, örneğin <a href="/software/gimp">GIMP</a> +gibi, özgür alternatifi vardır.</p> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="PowerPoint">“PowerPoint”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +Lütfen herhangi bir yansı sunumunu tanımlamak için “PowerPoint” +terimini kullanmayınız. “PowerPoint” sunum yapmak üzere +kullanılan belirli bir özel mülk yazılımın adıdır. Özgürlüğünüz için +sunumlarınızı (<em>PowerPoint değil</em>) hazırlamak için özgür yazılım +kullanmalısınız. Önerdiğimiz alternatifler LaTeX'in <code>beamer</code> +sınıfı ve LibreOffice'un Impress'idir.</p> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="RAND">“RAND (makul ve ayrım yapmayan)”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +Özgür yazılımı yasaklayan, patentle sınırlandırılmış standartları yürürlüğe +koyan standart kurumları, tipik olarak uyumlu bir programın her kopyası için +sabit bir ücret talep eden patent lisanslarının edinilmesi politikasını +uyguluyorlar. Genellikle bu gibi lisansları “RAND” terimiyle +ifade ediyorlar, bu terim, makul ve ayrım yapmayan anlamına geliyor.</p> +<p> +Söz konusu terim, normalde makul olmayan ya da ayrım yapan patent lisansı +sınıfını örtbas ediyor. Bu lisansların bazı insanlar arasında ayrım +yapmadığı doğrudur ancak özgür yazılım topluluğuna karşı ayrım yapıyorlar ve +bu, onları, mantıksız hale getiriyor. Bu nedenle, “RAND”ın +yarısı aldatıcı ve diğer yarısı ise önyargılıdır.</p> +<p> +Standart kurumları bu lisansların ayrım yaptığını fark etmeli ve +“makul ve ayrım yapmayan” ifadesinin kullanımını ya da bunları +tanımlamak için “RAND” ifadesinin kullanımını sona +erdirmelidir. Bunu yapana kadar da, örtbas etmeye katılmak istemeyen diğer +yazarlar, bu terimi kullanmayı reddetmelidir. Patent sahibi olan firmalar +yaygınlaştırdığı için bu terimi kabul etmek ve kullanmak, bu firmalara zorla +istediklerini yapma fırsatı vermektir.</p> +<p> +Bunun yerine “yalnızca tek biçimli ücret” ya da kısaca +“UFO” teriminin kullanılmasını tavsiye ediyoruz. Bu doğru bir +ifadedir, çünkü bu lisanslardaki tek şart, tek biçimli bir hak sahibine +verilen ücrettir.</p> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="Ad-blocker">“Reklam engelleyici”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +Bazı programların amacı reklamları engellemek ise, onlar “reklam +engelleyici” diyebiliriz. Ancak, GNU tarayıcısı IceCat, web +sitelerinin gözetimini engellemeye yönelik daha geniş önlemlerin bir sonucu +olarak kullanıcıyı takip eden reklamları engeller. Bu “reklam +engellemek” değil, <em>gözetim koruması</em>dır.</p> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="SaaS">“SaaS” veya “Hizmet olarak Yazılım”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +SaaS (“Hizmet olarak Yazılım” kısaltması) bir adaletsizliktir +diyorduk, ancak daha sonra insanların SaaS olarak kabul edilmesi gereken +faaliyetler konusunda bir çok çeşit olduğunu farkettik. Bu nedenle yeni bir +terim kullanmaya başladık: “Yazılım yerine Hizmet (Service as a +Software Substitute)” veya “SaaSS”. Bu terimin iki +avantajı var: önceden kullanılmıyordu, böylece tek tanım bizimki ve durumun +içerdiği adaletsizliği açıklıyor.</p> +<p> +Bu konunun ayrıntılı bir incelemesi için <a +href="/philosophy/who-does-that-server-really-serve.html">Bu Sunucu Gerçekte +Kime Hizmet Ediyor?</a> yazısına bakabilirsiniz.</p> +<p> +İspanyolcada “software como servicio” kullanmaya devam ediyoruz, +çünkü “software como ser vicio” (“habis yazılım”) +şakası vazgeçilmeyecek kadar güzel.</p> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="Vendor">“Satıcı”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +Lütfen “satıcı” (vendor) terimini yazılım geliştiren veya +paketleyen herhangi biri için kullanmayın. Çoğu program kopyaların satılması +için geliştiriliyor ve geliştiricileri de dağıtıcıları oluyor, bu bazı özgür +yazılım paketlerini de içermektedir. Ancak, bazı programlar kopyalarını +satma amacı gütmeyen gönüllüler veya organizasyonlar tarafından +geliştirilmektedir. Bu geliştiriciler satıcı değildir. Aynı şekilde, sadece +bazı GNU/Linux dağıtımlarının paketleyicileri sağlayıcıdır. Genel bir terim +olan “sağlayıcıyı” (supplier) öneriyoruz. +</p> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="Skype">“Skype”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +Lütfen “skype” terimini, herhangi bir görüntülü iletişim veya +genel olarak İnternet üzerinden telefon anlamına gelen fiil olarak +kullanmaktan kaçının. “Skype” sadece, <a +href="/philosophy/proprietary/proprietary-surveillance.html#SpywareInSkype">kullanıcılarını +da gözetleyen</a>, özel mülk belirli bir programın adıdır. Hem özgürlüğünüze +hem de mahremiyetinize saygı duyacak bir şekilde İnternet üzerinden +görüntülü ve sesli aramalar yapmak istiyorsanız <a +href="https://libreplanet.org/wiki/Group:Skype_Replacement">birçok özgür +Skype ikamelerinden</a> birini deneyebilirsiniz.</p> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="CopyrightOwner">“Telif hakkı sahibi”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +Telif hakkı, kamusal bir çıkar sağlamak amacıyla ve sınırlı bir süre boyunca +sürecek şekilde devlet tarafından dağıtılan yapay bir ayrıcalıktır. Bir ev +ve tişört sahibi olmak gibi doğal bir hak değildir. Hukukçular, bu durumu, +bu ayrıcalığa sahip olanlara “telif hakkı hamili” (copyright +holder) diyerek kabul ediyorlardı.</p> + +<p>Bir kaç on yıl önce, telif hakkı hamilleri bu noktanın farkındalığını +azaltma çabalarına başladılar. <a href="#IntellectualProperty">“Fikri +mülkiyet”</a> sahte kavramını sıklıkla atıfta bulunmanın yanında +kendilerine de “telif hakkı sahibi” demeye başladılar. Lütfen +bizimle birlikte geleneksel terim olan “telif hakkı hamili” +terimini kullanarak buna karşı koymaya katılın.</p> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="Commercial">“Ticari”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +Lütfen “ticari” ifadesini “özgür olmayan” anlamında +kullanmayın. Bu, çok farklı iki konunun karışmasına neden olmaktadır.</p> +<p> +Bir program, bir iktisadi eylem olarak geliştirilmişse ticaridir. Ticari bir +program, lisansına bağlı olarak özgür ya da özgür olmayan biçimde +olabilir. Benzer şekilde, bir okul ya da bir birey tarafından geliştirilen +bir program, lisansına bağlı olarak özgür ya da özgür olmayan biçimde +olabilir. Programı nasıl bir birimin geliştirdiği ve kullanıcılarının ne +gibi özgürlüklere sahip olduğu tamamen bağımsız iki sorudur.</p> +<p> +Özgür Yazılım hareketinin ilk on yılında, özgür yazılım paketleri hemen +hemen her zaman ticari olmayan paketlerdi; GNU/Linux işletim sisteminin +bileşenleri, Özgür Yazılım Vakfı ve üniversiteler gibi kâr amacı gütmeyen +organizasyonlar ya da bireyler tarafından geliştirilmişti. Ancak 1990’larda, +özgür ticari yazılım ortaya çıkmaya başladı.</p> +<p> +Özgür ticari yazılım topluluğumuz için bir katkıdır, bu nedenle özgür ticari +yazılımı desteklemeliyiz. Ancak “ticari” ifadesinin “özgür +olmayan” anlamına geldiğini düşünen insanlar, söz konusu birleşimin +kendi kendiyle çatışan bir birleşim olduğunu düşünecekler ve olasılığı +ortadan kaldıracaklardır. Lütfen “ticari” ifadesini bu şekilde +kullanmamaya özen gösterelim.</p> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="Consumer">“Tüketici”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +“Tüketici” terimi bilgisayar kullanıcılarını tarif etmek için +kullanıldığında, redetmemiz gereken varsayımlarla yüklüdür. Bazıları bu +terime programı kullanmanın programı “tüketmek” olduğundan yola +çıkarak varıyorlar (Bkz. <a href="#Consume">tüketim</a> terimi), bu da +insanların, kopyalanamaz maddi ürünlerden türetilen ortaya koyulan ekonomik +sonuçları kopyalanabilir dijital çalışmalara dayatmasına yol açıyor.</p> +<p> +Ek olarak, yazılım kullanıcılarını “tüketici” olarak tanımlamak +kullanıcıları sadece “pazarda” mevcut olan +“ürünleri” tercihle sınırlanmış kişiler olarak betimler. Bu +betimlemede kullanıcıların <a +href="/philosophy/free-software-even-more-important.html">programın ne +yaptığı üzerinde doğrudan bir denetim uygulamasına</a> yer yoktur.</p> +<p> +Çalışmaları sadece edilgen bir şekilde kullanmakla sınırlı olmayan insanları +tanımlamak için “tüketiciler” kullanımı yerine +“bireyler” ve “yurttaşlar” gibi terimleri +öneriyoruz.</p> +<p> +“Tüketici” kelimesinin sorununa <a +href="http://www.theguardian.com/commentisfree/2013/aug/11/capitalism-language-raymond-williams">daha +önce dikkat çekilmişti</a>. +</p> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="Consume">“Tüketim”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +“Tüketim” yemekle yaptığımız bir şeydir, onu mideye indiririz, +bu işlemden sonra artık yemek yoktur. Benzerlik kuracak olursak, aynı +kelimeyi işlem bittiğinde <em>tükenen</em> diğer ürünler için de +kullanırız. Dayanıklı mallar için kullanmaksa bir esnetmedir. Ancak aynı +kelimeyi, herhangi bir sayuda çalıştırılabilecek, oynatılabilecek veya +okunabilecek olan, doğası gereği sonsuza kadar kalabilecek yayınlanmış +çalışmalar (programlar, diskteki veya bir dosyadaki kayıtlar, kağıt +şeklindeki veya bir dosyadaki kitaplar) için kullanmak oldukça aşırı +esnetmedir. Bir kaydı oynatmak veya bir programı çalıştırmak onu tüketmez.</p> + +<p> +“Tüketmeyi” kullanan kişiler bu bağlamda onu kelime kelimesine +kullanmadıklarını söylerler. Peki o zaman, ne anlama geliyor bu durumda? +Yazılım ve diğer çalışmaların kopyalarını dar görüşlü bir ekonomistin bakış +açısından değerlendirmek anlamına geliyor. “Tüketim”, arabaların +kullandığı yakıt veya elektrik gibi maddi metaların ekonomisiyle +ilişkilidir. Benzin bir metadır, elektrik de öyle. Metalar <em>misli</em> +şeylerdir: arabanızın bugün yaktığı bir damla benzinle, geçen hafta yaktığı +için hiç bir özel durum yoktur.</p> + +<p>Bir hikaye, yazı, program veya şarkının hiç bir özel durumu yokmuş +varsayımıyla, eser sahipliği çalışmalarını bir meta olarak düşünmek ne +anlama gelir? Bu yayınevi şirketi muhasebecisi veya sahibinin çarpık bakış +açısıdır. Özel mülk yazılımın da, yazılımı bir meta olarak düşünmenizi +istemesi hiç şaşırtıcı değildir. Çarpık bakış açıları, yayınlardan da +“<a href="#Content">içerik</a>” olarak söz eden <a +href="http://www.businessinsider.com/former-google-exec-launches-sourcepoint-with-10-million-series-a-funding-2015-6">bu +yazıda</a> açıkça ortaya çıkıyor.</p> + +<p> +“İçerik tükettiğimiz” fikriyle ilişkili dar düşünce tarzı, +kullanıcıların dijital aygıtlarda kullanılan <a +href="http://DefectiveByDesign.org/">Dijital Kısıtlamalar Yönetimi</a> (DRM) +biçiminde yapıları kırmasını yasaklayan DMCA gibi yasaların yolunu +açıyor. Kullanıcıların bu aygıtlarda yaptığı “tüketim” olarak +değerlendirildiğinde, aygıtlara bu gibi kısıtlamalar getirmek de +doğallaşıyor.</p> + +<p> +Bu durum ayrıca, “consume.” müzik dinlemeyi veya video izlemeyi +bozukça kısıtlayan DRM kullanan “akış (streaming)” hizmetlerinin +kabulünü de cesaretlendiriyor, bu faaliyetleri “tüketim” +kelimesinin varsayımlarına sıkıştırıyor.</p> + +<p> +Neden bu bozuk kullanım yaygınlaşıyor? Kimileri bu terimin karmaşık +olduğunu, ancak onu inandırıcı gerekçelerle reddetmek çok daha karmaşık +olduğunu düşünebilir. Kimileri bütün medya türlerini genelleştirmek istiyor, +ancak alışılmış İngilizce fiiler (“okumak (read),” +“dinlemek (listen to),” “izlemek (watch)”) buna +yetmiyor. Başkaları kendi veya işverenlerinin işletmelerinin çıkarları +doğrultusunda hareket ediyor olabilir. Saygın forumlarda terimi +kullanışları, bunun “doğru” terim olduğu izlenimi yaratıyor.</p> + +<p> +Müzik, kurgu veya başka bir sanatsal çalışmanın “tüketiminden” +söz etmek onlara bir sanat değil de meta olarak davranmaktır. Yayınlanmış +çalışmaları bu şekilde mi düşünmek istiyoruz? İnsanları da bu şekilde mi +cesaretlendirmek istiyoruz?</p> + +<p>Yanıtı hayır olanlar, lütfen bunun için “tüketim” terimini +kullanmaktan kaçınmaya katılsınlar.</p> + +<p>Yerine ne kullanabiliriz? “Okumak,” “dinlemek,” +“izlemek” veya “göz atmak” gibi belirgin fiileri +kullanabilirsiniz, üstelik bu fiiller aşırı genelleştirme eğilimini de +dinginlemeye de yarar.</p> + +<p>Genelleştirme ısrarınız varsa, “tüketime” göre daha az esneklik +gerektiren “bakmak, ilgilenmek (attend to)” fiilini +kullanabilir. Pratik amaçlı bir çalışma için en iyisi +“kullanmak” fiilidir.</p> + +<p>Bir sonraki girdiye bakınız.</p> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!--#if expr="$LANGUAGE_SUFFIX = /^.(es)$/" --> +<!-- TRANSLATORS: translate if this word is used often in your + language to refer to mobile computers; otherwise, + fill the translation with a space. --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="Terminal">“Uçbirim”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p>Mobil telefonlar ve tabletler bilgisayardır ve insanlar bu aygıtlardaki +hesaplamalarını özgür yazılım kullanarak yapabilmelidir. Onları +“uçbirim (terminal)” olarak adlandırmak, bu aygıtların +sunuculara bağlanmak için uygun olduğunu varsayar, bu da kendi +hesaplamalarınız yapmak için kötü bir yoldur.</p> + +<!--#endif --> +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="Freeware">“Ücretsiz Yazılım (freeware)”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +Lütfen “özgür yazılım” için eş anlamlı kelime olarak +“freeware”i kullanmayın. “Freeware” terimi +1980’lerde yalnızca çalıştırılabilir olarak yayınlanan programlar için +kullanılmıştı, kaynak kodu mevcut değildi. Günümüzde üzerinde fikir +birliğine varılmış bir anlamı yoktur.</p> +<p> +Ayrıca, İngilizceden farklı diller kullanırsanız, “özgür yazılım +(freesoftware)” ya da “freeware” gibi İngilizce sözcükleri +almayın. Dilinizin sağladığı daha az kafa karıştırıcı olan sözcükleri +kullanmaya çalışın. Aşağıda “özgür yazılım” terimi için kafa +karıştırıcı olmayan önerilen çeşitli dillere çevrilmiş <a +href="/philosophy/fs-translations.html">çeviriler</a> mevcuttur.</p> + +<p> +<a href="/philosophy/fs-translations.html">Kendi dilinizde</a> bir sözcük +oluşturarak, gerçekten de özgürlüğe atıf yaptığınızı ve yalnızca birtakım +yabancı pazarlama kavramlarını papağan gibi tekrarlamadığınızı +gösterirsiniz. Özgürlüğe ilişkin atıf, vatandaşlarınıza ilk başta garip ya +da rahatsız edici gelebilir ancak bir kere tam da ifade ettiği şey anlamına +geldiğini gördüklerinde, hususu gerçekten de tam olarak anlayacaklardır. +</p> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="Product">“Ürün”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +Bir ürün hakkında konuşuyorsanız, elbette ona öyle deyin. Ancak bir +hizmetten söz ediyorsanız, lütfen onu “ürün” olarak +adlandırmayın. Eğer bir hizmet sağlayıcı, kendi hizmetlerine +“ürün” diyorsa, lütfen ısrarla ondan “hizmet” olarak +söz etmeye devam edin. Eğer bir hizmet sağlayıcı bir paket teklifinden +“ürün” olarak söz ediyorsa lütfen ısrarla ondan +“teklif” olarak söz etmeye devam edin. +</p> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="Assets">“Varlıklar”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +Yayınlanmış çalışmalardan “varlıklar” veya “dijital +varlıklar” olarak söz etmenin, onlardan <a +href="#Content">“içerik”</a> olarak söz etmekten daha da kötü +olduğunu düşünüyoruz. Çünkü, çalışmaların ticari değeri dışında toplumsal +bir değere sahip olmadıklarını varsayıyor.</p> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="Creator">“Yaratıcı”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +Yazarlara uygulandığı gibi “yaratıcı” terimi, kapalı bir şekilde +onları bir ilahlıkla (“Yaradan”) karşılaştırır. Bu terim, +yayıncılar tarafından yazarların moral kişiliğini sıradan insanlarınkinden +daha yüksekte tutmak için, yayıncıların, yazarların adına uygulayabildikleri +güçlendirilmiş telif hakkı gücünü haklı göstermek için kullanılıyor. Bu +terim yerine “yazar” kullanımını öneriyoruz. Ancak çoğu durumda, +kastettiğiniz “telif hakkına sahip” (“copyright +holder”) anlamına gelmektedir. Bu terimler denk değildir, sıklıkla +telif hakkı sahibi yazar değildir.</p> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="SoftwareIndustry">“Yazılım Endüstrisi”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +“Yazılım Endüstrisi” terimi insanların yazılımın bir tür fabrika +ile üretildiği ve “tüketicilere” iletildiği imgesi yaratmalarını +cesaretlendirir. Özgür Yazılım Topluluğu durumun böyle olmadığını +gösterir. Yazılım ticari faaliyeti vardır, ve değişik faaliyetler özgür +ve/veya özgür olmayan yazılımlar geliştirirler, ancak özgür yazılım +geliştirenler fabrika gibi çalışmamaktadır.</p> +<p> +“Endüstri” kelimesi yazılım patentlerinin savunucuları +tarafından propaganda terimi olarak kullanılmaktadır. Yazılım geliştirmeyi +“endüstri” olarak tanımlamakta, ve bunun patent tekellerine +karşı çıkma anlamına geldiğini söylemektedirler. <a +href="https://web.archive.org/web/20071215073111/http://eupat.ffii.org/papers/europarl0309/" +title="archived version of http://eupat.ffii.org/papers/europarl0309/"> 2003 +yılında yazılım patentlerini rededen Avrupa Parlamentosu, +“endüstri”yi “malzeme metalarının otomatik üretimi” +olarak tanımlamak üzere oy kullandı.</a></p> + +<!-- GNUN-SORT-NEXT-ITEM --> +<!-- GNUN-SORT-BEGIN-KEY --> +<h3 id="SellSoftware">“Yazılımın satılması”</h3> + +<!-- GNUN-SORT-END-KEY --> +<p> +“Yazılımın satılması” terimi kafa karıştırıcıdır. Kesin +konuşursak, özgür bir programın kopyasının bir para karşılığı verilmesi <a +href="/philosophy/selling.html">“satmak”tır</a>; ancak insanlar +genellikle, “satma” terimini yazılımın sonraki kullanımlarında +özel mülk kısıtlamalar olmasıyla ilişkilendirmektedir. Ne demek istediğinize +bağlı olarak “bir ücret karşılığında bir programın kopyalarının +dağıtılması” veya “bir programın kullanılmasına özel mülk +kısıtlamaların getirilmesi” gibi daha açık ifadeler kullanabilir ve +kafa karışıklığını önleyebilirsiniz.</p> +<p> +Bu konu hakkında daha fazla bilgi için, “<a +href="/philosophy/selling.html">Özgür Yazılımın Satılması</a>” +bölümüne bakınız.</p> + +<!-- GNUN-SORT-STOP --> +<hr /> +<blockquote id="fsfs"><p class="big">Bu yazı <a +href="http://shop.fsf.org/product/free-software-free-society/"><cite>Özgür +Yazılım, Özgür Toplum: Richard M. Stallman'ın Seçilmiş Yazıları</cite></a> +kitabında yayınlanmıştır.</p></blockquote> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.tr.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Lütfen FSF ve GNU ile ilgili sorularınızı <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a> adresine iletin. FSF ile +iletişim kurmanın <a href="/contact/">başka yolları</a> da vardır. Lütfen +çalışmayan bağlantıları ve başka düzeltmeleri veya önerilerinizi <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a> adresine +gönderin.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Çevirilerimizde bulmuş olabileceğiniz hataları, aklınızdaki soru ve +önerilerinizi lütfen <a +href="mailto:web-translators@gnu.org">bize bildirin</a>.</p><p>Bu +yazının çeviri düzenlemesi ve sunuşu ile ilgili bilgi için lütfen <a +href="/server/standards/README.translations.html">Çeviriler BENİOKU</a> +sayfasına bakın. Bu sayfanın ve diğer tüm sayfaların Türkçe çevirileri +gönüllüler tarafından yapılmaktadır; Türkçe niteliği yüksek bir <a +href="/home.html">www.gnu.org</a> için bize yardımcı olmak istiyorsanız, <a +href="https://savannah.gnu.org/projects/www-tr">çalışma sayfamızı</a> +ziyaret edebilirsiniz.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 1996, 1997, 1998, 1999, 2001, 2002, 2003, 2004, 2007, 2008, +2009, 2010, 2011, 2012, 2015, 2016, 2017, 2018, 2020 Free Software +Foundation, Inc.</p> + +<p>Bu sayfa <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.tr">Creative +Commons Alıntı-Türetilemez 4.0 Uluslararası Lisansı</a> altında +lisanslanmıştır.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.tr.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +<p><strong>Çeviriye katkıda bulunanlar:</strong></p> +<ul> +<li>The FLOSS Information <a +href="mailto:theflossinformation@gmail.com"><theflossinformation@gmail.com></a>, +2020.</li> +<li>T. E. Kalaycı, 2009, 2019.</li> +<li>Çiğdem Özşar, 2009.</li> +<li>Birkan Sarıfakıoğlu, 2009.</li> +<li>Serkan Çapkan, 2009.</li> +<li>İzlem Gözükeleş, 2009.</li> +</ul></div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Son Güncelleme: + +$Date: 2020/08/22 06:31:23 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +<!-- for class="inner", starts in the banner include --> +</body> +</html> |