diff options
Diffstat (limited to 'talermerchantdemos/blog/articles/tr/why-gnu-linux.html')
| -rw-r--r-- | talermerchantdemos/blog/articles/tr/why-gnu-linux.html | 294 |
1 files changed, 294 insertions, 0 deletions
diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/tr/why-gnu-linux.html b/talermerchantdemos/blog/articles/tr/why-gnu-linux.html new file mode 100644 index 0000000..9c9144f --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/tr/why-gnu-linux.html @@ -0,0 +1,294 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/gnu/why-gnu-linux.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.tr.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.79 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Neden GNU/Linux? - GNU Projesi - Özgür Yazılım Vakfı</title> + +<!--#include virtual="/gnu/po/why-gnu-linux.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.tr.html" --> +<h2>İsim Dediğin Nedir Ki?</h2> + +<p><strong>yazan <a href="http://www.stallman.org/">Richard +Stallman</a></strong></p> + +<div class="announcement"> + <blockquote><p>Bu konu hakkında daha fazla bilgi edinmek için <a +href="/gnu/gnu-linux-faq.html">GNU/Linux SSS</a>, isimlendirme konusunu +GNU/Linux sistemi tarihçesiyle ilişkili olarak anlatan <a +href="/gnu/linux-and-gnu.html">Linux ve GNU Projesi</a> yazımızı, ve <a +href="/gnu/gnu-users-never-heard-of-gnu.html">GNU'yu Hiç Duymamış GNU +Kullanıcıları</a> başlıklı yazımızı okuyabilirsiniz. + +</p></blockquote> +</div> + +<p> +İsimler anlamları iletirler; seçtiğimiz isimler, söylediğimiz şeylerin +anlamını belirler. Uygun seçilmemiş bir isim, insanlara yanlış bir fikir +verir. “Gül”e “Gül” demeseydik yine de güzel +kokacaktı, ama ona kalem diyecek olursak onunla yazmaya çalışacak insanlar +hayal kırıklığına uğrayacaktır. Ayrıca kaleme “gül” dersek +insanlar bunun ne işe yaradığını da anlayamazlar. Dolayısıyla eğer biz de +sistemimize Linux diyecek olursak, bu adlandırma sistemin kökeni, geçmişi ve +amacı konusunda yanlış bir fikir verir. Ama eğer <a +href="/gnu/linux-and-gnu.html">GNU/Linux</a> dediğinizde (ayrıntılı olmasa +da) doğru bir fikir verecektir.</p> +<p> +Peki adlandırma meselesinin topluluğumuz için ne önemi var? İnsanların +sistemin kökenini, geçmişini veya amacını bilip bilmemesi önemli mi? Evet, +önemli. Çünkü geçmişi unutan insanlar onu tekrar etmeye mahkumdur. <a +href="/gnu/linux-and-gnu.html">GNU/Linux</a> etrafında gelişen Özgür Dünya +güvende değil; bizi GNU’yu geliştirmeye iten sorunlar tamamen ortadan +kalkmadı. Üstelik bunların tekrar ortaya çıkma tehlikesi var.</p> + +<p> +Neden bu işletim sistemine Linux yerine GNU/Linux demenin doğru olduğunu +açıkladığım zaman insanlar bazen şu cevabı veriyor:</p> + +<blockquote><p> +<em>Varsayalım ki GNU Projesinin bu iş için takdir edilmesi gerekiyor. Peki +ama insanlar takdir etmediğinde cidden sızlanmaya değer mi? Asıl önemli olan +işin yapılmış olması mı, yoksa kimin yaptığı mı? Sakin olmalı ve işinizi +doğru yaptığınız için gurur duymalısınız. Emeğinizin takdir edilip +edilmemesini de dert etmemelisiniz.</em> +</p></blockquote> +<p> +Bu akıllıca bir öğüt olurdu. Tabii şayet durum sizin dediğiniz gibi +olsaydı... Yani şayet iş bitmiş, sıra dinlenmeye gelmiş olsaydı... Keşke +böyle olsaydı! Ama tehditler bir yığın. Üstelik vakit gelecekten emin olma +vakti değil. Topluluğumuzun gücü kendini özgürlüğe ve işbirliğine adamış +olmasından geliyor. <a href="/gnu/linux-and-gnu.html">GNU/Linux</a> adını +kullanmak, insanların bu idealleri hatırlayıp başkalarını da +bilgilendirmeleri için bir yoldur.</p> + +<p> +GNU’suz da iyi bir özgür yazılım üretmek mümkün; Linux adına da pek çok iyi +işler yapıldı. Ama “Linux” terimi, isim olarak ortaya +çıktığından beri işbirliği yapma özgürlüğüne adanmamış bir felsefeye +sahip. Linux ismi, iş dünyası tarafından giderek artan düzeyde +kullanıldıkça, onu topluluk ruhuyla bağdaştırmakta daha da büyük sorunlar +yaşayacağız.</p> + +<p> +Özgür yazılımın geleceğine karşı önemli bir tehdit; “Linux” +dağıtımları hazırlayan şirketlerin, rahatlık ve güç kazandırdığı bahanesiyle +özgür olmayan yazılımları <a href="/gnu/linux-and-gnu.html">GNU/Linux</a>'a +ekleme eğilimleridir. Bütün büyük ticari dağıtımların geliştiricileri böyle +davranıyor. Hiçbiri bütünüyle özgür bir dağıtım üretmiyor. Bir çoğu, +dağıtımlarındaki özgür olmayan paketleri açıkça belirtmiyor da. Hatta çoğu, +özgür olmayan yazılımlar geliştirip bunları sisteme ekliyor. Kimi ise çirkin +bir şekilde, kullanıcısına Microsoft Windows'un verdiğinden daha fazla +özgürlük vermeyen, “kullanıcı başına lisanslanmış” +“Linux” sistemlerinin reklamını yapıyor.</p> + +<p> +İnsanlar özgür olmayan yazılımların eklenmesini, “Linux'un yaygınlık +kazanacağını” bahane ederek haklı çıkarmaya çalışıyor. Böyle diyerek +aslında popülerliği özgürlüğün üzerinde tutuyorlar. Bazen de bunu açıkça +itiraf ediyorlar. Mesela Wired Magazine; Robert McMillan'ın (Linux Magazine +editörü) açık kaynaklı yazılımların politik kararlardan değil, teknik +kararlardan güç alması gerektiğini düşündüğünü söylüyor. Ayrıca Caldera’nın +<abbr title="Chief Executive Officer">CEO</abbr>'su kullanıcıları açık açık +<a href="http://www.zdnet.com/article/stallman-love-is-not-free/">özgürlük +gayelerini bir kenara bırakıp “Linux'un popülerliği” için +çalışmaya</a> teşvik ediyor.</p> + +<p> +Eğer popülerlikten kastımız, özgür olmayan yazılımlar içeren herhangi bir <a +href="/gnu/linux-and-gnu.html">GNU/Linux</a> dağıtımını kullanan insanların +sayısı ise, <a href="/gnu/linux-and-gnu.html">GNU/Linux</a> sistemlerine +özgür olmayan yazılımlar eklemek belki popülerliği artıracaktır. Ancak aynı +zamanda bu durum alttan alta, topluluğun, özgür olmayan yazılımları sanki +iyi bir şeymiş gibi görmelerini de teşvik etmektedir. Eğer arabayı yolda +tutmayı beceremiyorsanız, hızlı sürmenizin ne anlamı var?</p> + +<p> +Özgür olmayan “eklenti” bir kitaplık ya da programlama aracı +olduğunda, özgür yazılım geliştiricileri için bir tuzağa dönüşebilir bu +durum. Yazılım geliştiricileri, özgür olmayan bir pakete bağımlılık duyan +bir özgür yazılım geliştirdiklerinde, bu yazılım tam anlamıyla özgür bir +sistemin parçası olamayacaktır. Motif ve Qt geçmişte pek çok özgür yazılımı +bu yolla tuzağa düşürdü ve bu durum, çözümü yıllar süren sorunlar +doğurdu. Motif, modası geçip, kullanılmaz olana kadar bir sorun olmaya devam +etti. Sun'ın özgür olmayan Java uygulaması da benzer bir etki yaratmıştı: <a +href="/philosophy/java-trap.html">Java Kapanı</a>, neyse ki şimdi bu durum +çoğunlukla düzeldi.</p> + +<p> +Eğer topluluğumuz bu yolda ilerlemeye devam ederse, bu durum <a +href="/gnu/linux-and-gnu.html">GNU/Linux</a>'un geleceğini özgür ve özgür +olmayan bileşenlerden oluşmuş bir mozaiğe dönüştürebilir. Bundan beş yıl +sonra eminiz ki hâlâ pek çok özgür yazılımımız olacak, ama eğer dikkatli +olmazsak, sistemimiz, kullanıcıların bulmayı umduğu özgür olmayan yazılımlar +olmaksızın pek kullanışlı olmayacak. Bu gerçekleşirse özgürlük çabalarımız +başarısızlığa uğramış demektir.</p> + +<p> +Eğer özgür alternatifler yayınlamak sadece bir programlama meselesi olsaydı, +topluluğumuzun geliştirme kaynakları arttıkça gelecekteki problemleri çözmek +daha kolaylaşabilirdi. Ama biz bu işi zorlaştıran tehditlerle karşı +karşıyayız: Özgür yazılımı yasaklayan kanunlar. Yazılım patentleri +çoğaldıkça ve <abbr title="Digital Millennium Copyright Act">DMCA</abbr> +benzeri kanunlar, DVD izlemek veya RealAudio yayınlarını dinlemek gibi +önemli işler için yapılmış özgür yazılımların geliştirilmesini yasaklamak +amacıyla kullanıldıkça, patentli ve saklı veri biçimlerine karşı mücadele +etmek için <strong>bunları kullanan özgür olmayan yazılımları +reddetmekten</strong> başka bir yolumuz kalmayacak.</p> + +<p> +Bu tehditlere cevap verebilmek için pek çok farklı mücadele şekli +geliştirmek gerekiyor. Ama bir tehdidi boşa çıkarmak için ihtiyacımız olan +şey, her şeyden önce, işbirliği yapma özgürlüğü gayemizi hatırlamaktır. Sırf +güçlü, güvenilir yazılımlar üretme arzusunun insanları büyük çabalar +sarfetmeye teşvik etmesini bekleyemeyiz. Kendilerinin ve topluluklarının +özgürlüğü için savaşan, bunu yıllarca sürdürüp yılmayan insanların +kararlılığına ihtiyacımız var.</p> + +<p> +Bizim topluluğumuzda bu amaç ve kararlılık asıl olarak GNU Projesi’nden +kaynaklanıyor. Özgürlükten ve topluluktan, arkasında dimdik durulacak şeyler +olarak bahsedenler bizleriz, “Linux”tan bahseden kuruluşlar +bunlara pek değinmez. “Linux” ile ilgili dergiler genellikle +özgür olmayan yazılımların reklamlarıyla doludur. “Linux”u +paketleyen şirketler sisteme özgür olmayan yazılımlar ekliyor; başka +şirketler özgür olmayan yazılımlar vasıtasıyla “Linux'u +destekliyor”; “Linux” kullanıcı grupları ise bahsi geçen +bu yazılımları tanıtmaları için satıcıları davet ediyor. Dolayısıyla +topluluğumuzdaki insanların, özgürlük ve kararlılık idealleriyle +buluştukları başlıca mekan GNU Projesi'dir.</p> + +<p> +Peki insanlar bu ideallerle buluştuklarında, bu ideallerin kendileriyle +bağlantısını hissedebilecekler mi?</p> + +<p> +GNU Projesi’nden çıkan bir sistem kullandıklarını bilen insanlar kendileri +ile GNU arasında doğrudan bir bağlantı görebilirler. Bizim felsefemizi bir +çırpıda kabul etmeseler de en azından bunun hakkında ciddi ciddi düşünmek +için bir neden göreceklerdir. Kendilerini “Linux kullanıcıları” +olarak gören ve GNU Projesi’nin “Linux için kullanışlı olduğu +kanıtlanmış araçlar geliştirdiğine” inanan kişiler kendileri ile GNU +arasında sadece dolaylı bir ilişki kurabilirler. GNU felsefesiyle karşı +karşıya geldiklerinde de bu felsefeyi gözardı etmeleri muhtemeldir.</p> + +<p> +GNU Projesi idealisttir ve bugün kim idealizmi savunsa büyük bir engelle +karşılaşır. Bu engel; hakim ideolojinin, insanları idealizmi +“kullanışsız” bulup göz ardı etmeye teşvik etmesidir. Halbuki +bizim idealizmimiz oldukça kullanışlıdır: özgür bir <a +href="/gnu/linux-and-gnu.html">GNU/Linux</a> işletim sistemimizin var +olmasının nedeni de budur aslında. Bu sistemi seven insanlar bunun bizim +idealizmimiz sayesinde gerçekleştiğini bilirler.</p> + +<p> +Eğer “görev” gerçekten tamamlanabilmiş olsaydı, emeğimizin +takdir edilmesi dışında bir mesele olmasaydı belki bu konuyu +boşverebilirdik. Ama bu durumda değiliz. İnsanları yapılacak işleri yapmaya +yüreklendirmek için şimdiye kadar yaptıklarımızın takdir edilmesi +gerekiyor. Lütfen işletim sistemini <a +href="/gnu/linux-and-gnu.html">GNU/Linux</a> olarak adlandırarak bize +yardımcı olun.</p> + +<hr /> +<blockquote id="fsfs"><p class="big">Bu yazı <a +href="http://shop.fsf.org/product/free-software-free-society/"><cite>Özgür +Yazılım, Özgür Toplum: Richard M. Stallman'ın Seçilmiş Yazıları</cite></a> +kitabında yayınlanmıştır.</p></blockquote> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.tr.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Lütfen FSF ve GNU ile ilgili sorularınızı <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a> adresine iletin. FSF ile +iletişim kurmanın <a href="/contact/">başka yolları</a> da vardır. Lütfen +çalışmayan bağlantıları ve başka düzeltmeleri veya önerilerinizi <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a> adresine +gönderin.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Çevirilerimizde bulmuş olabileceğiniz hataları, aklınızdaki soru ve +önerilerinizi lütfen <a +href="mailto:web-translators@gnu.org">bize bildirin</a>.</p><p>Bu +yazının çeviri düzenlemesi ve sunuşu ile ilgili bilgi için lütfen <a +href="/server/standards/README.translations.html">Çeviriler BENİOKU</a> +sayfasına bakın. Bu sayfanın ve diğer tüm sayfaların Türkçe çevirileri +gönüllüler tarafından yapılmaktadır; Türkçe niteliği yüksek bir <a +href="/home.html">www.gnu.org</a> için bize yardımcı olmak istiyorsanız, <a +href="https://savannah.gnu.org/projects/www-tr">çalışma sayfamızı</a> +ziyaret edebilirsiniz.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 2000, 2006, 2007, 2014, 2015, 2016, 2020 Richard Stallman</p> + +<p>Bu sayfa <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.tr">Creative +Commons Alıntı-Türetilemez 4.0 Uluslararası Lisansı</a> altında +lisanslanmıştır.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.tr.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +<p><strong>Çeviriye katkıda bulunanlar:</strong></p> +<ul> +<li> T. E. Kalaycı, 2019.</li> +<li><a href="http://www.pittle.org/">Ali Servet Dönmez</a> <a +href="mailto:asd@pittle.org"><asd@pittle.org></a>, 2008, 2009.</li> +<li>Hale Acun <a +href="mailto:halesss@yahoo.com"><halesss@yahoo.com></a>, 2007.</li> +<li>Fırat Özgül <a +href="mailto:ozgulfirat@gmail.com"><ozgulfirat@gmail.com></a>, +2008.</li> +</ul></div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Son Güncelleme: + +$Date: 2020/08/22 06:31:22 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> |