summaryrefslogtreecommitdiff
path: root/talermerchantdemos/blog/articles/tr/pragmatic.html
diff options
context:
space:
mode:
Diffstat (limited to 'talermerchantdemos/blog/articles/tr/pragmatic.html')
-rw-r--r--talermerchantdemos/blog/articles/tr/pragmatic.html256
1 files changed, 256 insertions, 0 deletions
diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/tr/pragmatic.html b/talermerchantdemos/blog/articles/tr/pragmatic.html
new file mode 100644
index 0000000..ad57eec
--- /dev/null
+++ b/talermerchantdemos/blog/articles/tr/pragmatic.html
@@ -0,0 +1,256 @@
+<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/pragmatic.en.html" -->
+
+<!--#include virtual="/server/header.tr.html" -->
+<!-- Parent-Version: 1.77 -->
+
+<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! -->
+<title>Copyleft: Faydacı İdealizm - GNU Projesi - Özgür Yazılım Vakfı</title>
+
+<!--#include virtual="/philosophy/po/pragmatic.translist" -->
+<!--#include virtual="/server/banner.tr.html" -->
+<h2>Copyleft: Faydacı İdealizm</h2>
+
+<p>
+Yazan: <a href="http://www.stallman.org/"><strong>Richard
+Stallman</strong></a></p>
+
+<p>
+Bir insanın verdiği her karar, o insanın değerlerinden ve hedeflerinden
+kaynaklanmaktadır. İnsanlar, birçok farklı hedefe ve değere sahip olabilir:
+Ün, kar, sevgi, yaşam savaşı, eğlence ve özgürlük, bunlar, iyi bir insanın
+sahip olabileceği hedeflerden bazılarıdır. Hedef, kendine olduğu kadar
+başkalarına da yardım etmek olduğunda, buna idealizm deriz.</p>
+
+<p>
+Özgür yazılım üzerindeki çalışmam, bir idealizm hedefiyle güdülenmiştir:
+Özgürlüğü ve işbirliğini yaymak. <a
+href="/philosophy/why-copyleft.html">Özgür yazılımın yayılmasını</a>,
+işbirliğini engelleyen özel mülk yazılımın yerine geçmesini ve böylece
+toplumumuzun daha iyi bir hale gelmesini istemekteyim.</p>
+<p>
+GNU Genel Kamu Lisansı’nın <a href="/copyleft">copyleft</a> olarak
+yazılmasının temel nedeni budur. Ayrı bir dosyaya konulsa bile, GPL kapsamlı
+bir programa eklenmiş tüm kodlar, özgür yazılım olmalıdır. Kodumu, özel mülk
+yazılımda kullanım için değil, özgür yazılımda kullanım için elverişli hale
+getirdim, bunu yazılım geliştiren başka insanları yüreklendirmek için
+yaptım. Buna inanıyorum çünkü özel mülk yazılım geliştiricileri paylaşmamızı
+önlemek için telif hakkını kullanmaktadır, işbirliği yapan bizim gibi
+insanlar, işbirliği yapan diğer insanlara bir avantaj sağlamak için telif
+hakkını kullanabilir: Bizim kodumuzu kullanabilirler.</p>
+<p>
+GNU GPL’yi kullanan herkes bu hedefe sahip değildir. Yıllar önce, benim bir
+arkadaşımdan, copyleft edilmiş bir programı copyleft edilmemiş bir şekilde
+yeniden yayması istenmişti ve arkadaşımın cevabı yaklaşık olarak şu
+şekildeydi:</p>
+<blockquote><p>
+&ldquo;Bazen özgür yazılım üzerinde çalışıyorum ve bazen özel mülk yazılım
+üzerinde çalışıyorum, ama özel mülk yazılım üzerinde çalıştığımda, bana
+<em>para ödenmesini</em> bekliyorum.&rdquo;
+</p></blockquote>
+
+<p>
+Arkadaşım, çalışmasını, yazılımı paylaşan bir toplulukla paylaşmak istiyordu
+ancak topluluğumuza girmesi yasak olacak ürünler yapan bir iş için yardımcı
+olmakta bir neden göremiyordu. Onun hedefi benimkinden farklıydı ancak GNU
+GPL’nin bu hedef için yararlı olduğunu düşünüyordu.</p>
+<p>
+Dünyada bir şey başarmak istiyorsanız, idealizm yeterli değildir, hedefi
+gerçekleştirmek için çalışan bir yöntem seçmeniz gereklidir. Başka bir
+deyişle, &ldquo;faydacı&rdquo; olmanız gereklidir. GPL faydacı mıdır?
+Sonuçlarına bakalım.</p>
+<p>
+GNU C++’ı düşünelim. Niçin özgür bir C++ derleyicisine sahibiz? Bunun tek
+nedeni, GNU GPL’nin bunun özgür olması gerektiğini söylemesidir. GNU C++,
+GNU C derleyicisinden başlayan bir endüstri konsorsiyumu tarafından
+geliştirilmiştir. MCC normalde çalışmasını mümkün olduğunca özel mülk bir
+şekilde yapmaktadır. Ancak C++ ön ucunu özgür yazılım yaptılar çünkü GNU
+GPL, C++ ön ucunu yaymalarının tek yolunun bu olduğunu söyledi. C++ önucu
+birçok yeni dosyayı içermekteydi ancak GCC ile bağlantılı oldukları için,
+GPL onlara uygulanmadı. Bunun topluluğumuza yararı açıkça görülmektedir.</p>
+<p>
+GNU Objective C’yi düşünelim. NeXT1, başlangıçta bu ön ucu özel mülk yapmak
+istemiştir; bu ön ucun &ldquo;.o&rdquo; dosyaları olarak yayınlanmasını ve
+kullanıcıların onların GCC’nin geri kalanıyla bağlantı kurmasını önermişler,
+bunun GPL’nin şartlarına uygun olduğunu düşünmüşlerdir. Ancak avukatımız
+bunun şartlardan kaçınmak olacağını söylemiş ve buna izin verilmemiştir. Ve
+bu nedenle Objective C’yi ön uç özgür yazılım haline getirmişlerdir.</p>
+<p>
+Bu örnekler yıllar önce gerçekleşmiştir ancak GNU GPL bize daha fazla özgür
+yazılım kazandırmaya devam etmektedir.</p>
+<p>
+Birçok GNU kütüphanesi, GNU Kütüphane Genel Kamu Lisansı tarafından
+kapsanmaktadır ancak tümü kapsanmamaktadır. Genel GNU GPL tarafından
+kapsanan bir GNU kütüphanesi Readline’dır, Readline, komut satırının
+düzenlenmesi işlemini gerçekleştirir. Bir keresinde Readline’ı kullanmak
+üzere tasarlanmış özgür olmayan bir program hakkında bir şeyler öğrenmiştim
+ve geliştiriciye buna izin verilmediğini söylemiştim. Programdan komut
+satırı düzenlenmesini çıkarabilirdi ancak gerçekte yaptığı şey, onu GPL
+altında yeniden yaymaktı. İşte şimdi bu özgür yazılımdır.</p>
+<p>
+GCC’ye (ya da Emacs ya da Bash ya da Linux ya da her türlü GPL lisanslı
+program) ilişkin çalışmaları yazan programcılar genellikle firmalar ya da
+üniversiteler tarafından çalıştırılmaktadır. Programcı bu yaptığı
+çalışmaları topluluğa iletmek istediğinde ve kodunu sonraki dağıtımda
+gördüğünde, patronu şunu söyleyebilir:&ldquo;Orada dur, senin kodun bize
+aittir! Kodu paylaşmak istemiyoruz; geliştirilmiş sürümünü özel mülk bir
+yazılım ürününe dönüştürmeye karar verdik.&rdquo;</p>
+<p>
+Bu noktada GNU GPL yardıma koşar. Programcı, patrona bu özel mülk yazılım
+ürününün telif hakkını bozacağını gösterir ve patron, yalnızca iki tercihe
+sahip olduğunu fark eder: yeni kodu özgür yazılım olarak yaymak ya da hiç
+yaymamak. Hemen hemen çoğu zaman, programcının istediği gibi davranmasına
+izin verir ve kod, sonraki dağıtıma girer.</p>
+<p>
+GNU GPL İyi Adam [:Mr. Nice Guy] değildir. İnsanların yapmak istedikleri
+şeylere bazen &ldquo;hayır&rdquo; der. Bunun kötü bir şey olduğunu söyleyen
+kullanıcılar vardır. GPL, &ldquo;özgür yazılım topluluğuna sokulması
+gereken&rdquo; bazı özel mülk yazılım geliştiricilerini &ldquo;dışarıda
+tutmaktadır.&rdquo;</p>
+<p>
+Ancak bu geliştiricileri topluluğumuzun dışında bırakan biz değiliz;
+girmemeyi onlar tercih etmektedir. Yazılımı özel mülk kılma kararları,
+topluluktan uzak kalma kararlarıdır. Topluluğumuzda bulunmak istemeleri,
+bizimle işbirliğine katılmak istedikleri anlamına gelmektedir; katılmak
+istemezlerse, onları &ldquo;topluluğumuza zorla sokamayız&rdquo;.</p>
+<p>
+<em>Yapabileceğimiz</em> şey, onlara katılma nedeni sunmaktır. GNU GPL
+mevcut yazılımınızdan bir güdü oluşturmak için tasarlanmıştır:
+&ldquo;Yazılımınızı özgür hale getirirseniz, bu kodu
+kullanabilirsiniz.&rdquo; Tabi ki, bu hepsinin kazanılmasını sağlamayacaktır
+ancak bazen bunu sağlayacaktır.</p>
+<p>
+Özel mülk yazılım gelişimi, topluluğumuza bir şey kazandırmaz ancak özel
+mülk yazılım geliştiricileri bizden sıklıkla yardım ister. Özgür yazılım
+kullanıcıları, özgür yazılım geliştiricilerine kişisel bir şeyler, kabul
+görme ve minnettarlık, sunabilir ancak bu, bir şirket size aşağıdaki ifadeyi
+söylediğinde, çok çekici görünebilir: &ldquo;Paketini özel mülk programa
+koyalım ve o zaman programın binlerce insan tarafından
+kullanılacaktır.&rdquo;</p>
+<p>
+Bu teşvik edici ifade güçlü görünebilir ancak uzun vadede, buna karşı
+koyarsak, bu hepimiz için daha iyi olur. Dolaylı bir şekilde geldiğinde,
+teşvik edici ifade ve baskının fark edilmesi daha zordur çünkü bazı özgür
+yazılım organizasyonları, özel mülk yazılımın beslenmesi politikasını
+benimsemiştir. X Konsorsiyumu (ve ardından gelen Open Group) buna ilişkin
+bir örnek sunar: Özel mülk yazılım yapan firmalar tarafından finansmanı
+sağlandıktan sonra, programcıları copyleft’i kullanmamaları için ikna etmek
+için çok uzun bir süre uğraşmışlardır. Open Group <a
+href="/philosophy/x.html">X11R6.4’ü özgür olmayan yazılım haline
+getirmeye</a> çalıştığında, bu baskıya dayanan ve karşı gelen bizim gibi
+insanlar, bunu yaptığımız için mutluyuz.</p>
+<p>
+Eylül 1998'de, X11R6.4'ün özgür olmayan dağıtım şartlarıyla yayınlanmasından
+aylar sonra, Open Group kararını değiştirip X11R6.3'ü dağıttığı copyleft
+olmayan özgür yazılım lisansıyla tekrar dağıtırmış. Open Group,
+teşekkürler&mdash;ancak bu geri çekiş kısıtlamaların <em>eklenebilir</em>
+olduğu gerçeğinden ürettiğimiz sonuçları yanlışlamayacaktır</p>
+<p>
+Faydacı olarak konuşursak, daha büyük uzun vadeli hedefler hakkında
+düşünülmesi, bu baskıya dayanma isteğinizi güçlendirecektir. Aklınızı,
+tutarlı durarak oluşturabileceğiniz özgürlük ve topluluğa odaklarsanız, bunu
+yapacak gücü kendinizde bulacaksınız. &ldquo;Bir şeyler için ayakta durun
+yoksa durup dururken düşersiniz.&rdquo;</p>
+<p>
+Alaycılar özgürlükle ve toplulukla alay ederse ve &ldquo;katı
+realistler&rdquo; tek idealin kar olduğunu söylerse, o zaman onları
+görmezden gelin ve her zaman copyleft’i kullanın.</p>
+
+<hr />
+<blockquote id="fsfs"><p class="big">Bu yazı <a
+href="http://shop.fsf.org/product/free-software-free-society/"><cite>Özgür
+Yazılım, Özgür Toplum: Richard M. Stallman'ın Seçme Yazıları</cite></a>
+kitabında yayınlanmıştır.</p></blockquote>
+
+<div class="translators-notes">
+
+<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.-->
+ </div>
+</div>
+
+<!-- for id="content", starts in the include above -->
+<!--#include virtual="/server/footer.tr.html" -->
+<div id="footer">
+<div class="unprintable">
+
+<p>Lütfen FSF ve GNU ile ilgili sorularınızı <a
+href="mailto:gnu@gnu.org">&lt;gnu@gnu.org&gt;</a> adresine iletin. FSF ile
+iletişim kurmanın <a href="/contact/">başka yolları</a> da vardır. Lütfen
+çalışmayan bağlantıları ve başka düzeltmeleri veya önerilerinizi <a
+href="mailto:webmasters@gnu.org">&lt;webmasters@gnu.org&gt;</a> adresine
+gönderin.</p>
+
+<p>
+<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph,
+ replace it with the translation of these two:
+
+ We work hard and do our best to provide accurate, good quality
+ translations. However, we are not exempt from imperfection.
+ Please send your comments and general suggestions in this regard
+ to <a href="mailto:web-translators@gnu.org">
+
+ &lt;web-translators@gnu.org&gt;</a>.</p>
+
+ <p>For information on coordinating and submitting translations of
+ our web pages, see <a
+ href="/server/standards/README.translations.html">Translations
+ README</a>. -->
+Çevirilerimizde bulmuş olabileceğiniz hataları, aklınızdaki soru ve
+önerilerinizi lütfen <a
+href="mailto:web-translators@gnu.org">bize&nbsp;bildirin</a>.</p><p>Bu
+yazının çeviri düzenlemesi ve sunuşu ile ilgili bilgi için lütfen <a
+href="/server/standards/README.translations.html">Çeviriler BENİOKU</a>
+sayfasına bakın. Bu sayfanın ve diğer tüm sayfaların Türkçe çevirileri
+gönüllüler tarafından yapılmaktadır; Türkçe niteliği yüksek bir <a
+href="/home.html">www.gnu.org</a> için bize yardımcı olmak istiyorsanız, <a
+href="https://savannah.gnu.org/projects/www-tr">çalışma&nbsp;sayfamızı</a>
+ziyaret edebilirsiniz.</p>
+</div>
+
+<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to
+ files generated as part of manuals) on the GNU web server should
+ be under CC BY-ND 3.0 US. Please do NOT change or remove this
+ without talking with the webmasters or licensing team first.
+ Please make sure the copyright date is consistent with the
+ document. For web pages, it is ok to list just the latest year the
+ document was modified, or published.
+
+ If you wish to list earlier years, that is ok too.
+ Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying
+ years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable
+ year, i.e., a year in which the document was published (including
+ being publicly visible on the web or in a revision control system).
+
+ There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers
+ Information document, www.gnu.org/prep/maintain. -->
+<p>Copyright &copy; 1998, 2003 Free Software Foundation, Inc.</p>
+
+<p>Bu sayfa <a rel="license"
+href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/3.0/us/deed.tr">Creative
+Commons Atıf-Türetilemez 3.0 Birleşik Devletler Lisansı</a> altında
+lisanslanmıştır.</p>
+
+<!--#include virtual="/server/bottom-notes.tr.html" -->
+<div class="translators-credits">
+
+<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.-->
+<p><strong>Çeviriye katkıda bulunanlar:</strong></p>
+<ul>
+
+<li>T. E. Kalaycı, 2009, 2020.</li>
+<li>Çiğdem Özşar, 2009.</li>
+<li>Birkan Sarıfakıoğlu, 2009.</li>
+<li>Serkan Çapkan, 2009.</li>
+<li>İzlem Gözükeleş, 2009.</li>
+</ul></div>
+
+<p class="unprintable"><!-- timestamp start -->
+Son Güncelleme:
+
+$Date: 2020/08/22 06:31:23 $
+
+<!-- timestamp end -->
+</p>
+</div>
+</div>
+</body>
+</html>