diff options
Diffstat (limited to 'talermerchantdemos/blog/articles/tr/javascript-trap.html')
| -rw-r--r-- | talermerchantdemos/blog/articles/tr/javascript-trap.html | 122 |
1 files changed, 69 insertions, 53 deletions
diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/tr/javascript-trap.html b/talermerchantdemos/blog/articles/tr/javascript-trap.html index 307fcb7..2d9b05e 100644 --- a/talermerchantdemos/blog/articles/tr/javascript-trap.html +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/tr/javascript-trap.html @@ -1,27 +1,36 @@ <!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/javascript-trap.en.html" --> <!--#include virtual="/server/header.tr.html" --> -<!-- Parent-Version: 1.90 --> +<!-- Parent-Version: 1.96 --> +<!-- This page is derived from /server/standards/boilerplate.html --> +<!--#set var="TAGS" value="essays licensing traps" --> +<!--#set var="DISABLE_TOP_ADDENDUM" value="yes" --> <!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> -<title>JavaScript Tuzağı</title> +<title>JavaScript Tuzağı - GNU Projesi - Özgür Yazılım Vakfı</title> <!--#include virtual="/philosophy/po/javascript-trap.translist" --> <!--#include virtual="/server/banner.tr.html" --> +<!--#include virtual="/philosophy/ph-breadcrumb.tr.html" --> +<!--GNUN: OUT-OF-DATE NOTICE--> +<!--#include virtual="/server/top-addendum.tr.html" --> +<div class="article reduced-width"> <h2>JavaScript Tuzağı</h2> -<p>yazan <a href="http://www.stallman.org/">Richard Stallman</a></p> +<address class="byline">yazan <a href="https://www.stallman.org/">Richard Stallman</a></address> <p><strong>Bilgisayarınızda web tarayıcınız aracılığıyla her gün farkında olmadan özgür olmayan programlar çalıştırıyor olabilirsiniz.</strong></p> <!-- any links that used to point to the appendices should point to free-your-javascript.html instead. --> -<blockquote> +<div class="announcement"> +<hr class="no-display" /> <p>Web yöneticileri: Bir web sitesindeki JavaScript programlarının lisansını belirtmenin <a href="/software/librejs/free-your-javascript.html">birkaç yolu</a> vardır.</p> -</blockquote> +<hr class="no-display" /> +</div> <p>Özgür yazılım topluluğunda <a href="/philosophy/free-software-even-more-important.html">özgür olmayan @@ -64,7 +73,7 @@ bu nedenle programlar özgür değildir.</p> <p>Özgür olmamaya ek olarak bu programların birçoğu <em>kötücül yazılımdır</em> çünkü <a -href="http://github.com/w3c/fingerprinting-guidance/issues/8">kullanıcıyı +href="https://github.com/w3c/fingerprinting-guidance/issues/8">kullanıcıyı gizlice gözetlerler</a>. Daha da kötüsü, bazı siteler, <a href="https://freedom-to-tinker.com/2017/11/15/no-boundaries-exfiltration-of-personal-data-by-session-replay-scripts/">sayfaya bakan kullanıcının eylemlerini</a> kaydeden hizmetleri @@ -82,30 +91,34 @@ doğuracaktır. Bununla birlikte özgür yazılım topluluğunda bile çoğu kullanıcı bu sorunun farkında değildir; tarayıcıların sessizliği onu gizleme eğilimindedir.</p> -<p>Kaynak kodunu özgür bir yazılım lisansı altında dağıtarak bir JavaScript -programını özgür yazılım olarak yayımlamak mümkündür. Program kendi kendine -yetiyorsa, eğer işleyişi ve amacı içeri girdiği sayfadan bağımsızsa, bu iyi; -makinenizdeki bir dosyaya kopyalayabilir, değiştirebilir ve çalıştırmak için -bir tarayıcıyla bu dosyayı ziyaret edebilirsiniz. Ancak bu alışılmadık bir -durum.</p> - -<p>Genelde JavaScript programlarının belirli bir sayfa veya siteyle çalışması -amaçlanmıştır ve sayfa veya site bunların çalışmasına bağlıdır. Ardından -başka bir problem ortaya çıkıyor: Programın kaynağı mevcut olsa bile -tarayıcılar bu sayfayı veya siteyi ziyaret ederken değiştirilmiş -versiyonunuzu orijinal yerine çalıştırmak için bir yol sunmuyor. Prensipte -üstesinden gelmek çok zor olmasa da etki tivoizasyon ile -karşılaştırılabilir.</p> +<p>Açıklığa kavuşturmak gerekir ki, JavaScript dili, başka bir dile göre +kendiliğinden kullanıcıların özglürlüğü açısından ne daha iyi ne de daha +kötüdür. Kaynak kodunu özgür bir yazılım lisansı altında dağıtarak bir +JavaScript programını özgür yazılım olarak yayımlamak mümkündür. Program +kendi kendine yetiyorsa, eğer işleyişi ve amacı içeri girdiği sayfadan +bağımsızsa, bu iyi; makinenizdeki bir dosyaya kopyalayabilir, değiştirebilir +ve çalıştırmak için bir tarayıcıyla bu dosyayı ziyaret edebilirsiniz. Ancak +bu alışılmadık bir durum.</p> + +<p>JavaScript tuzağı konusu, kullanıcıların ziyaret ettiği bir web sayfasıyla +JavaScript programı indirildiğinde söz konusudur. Bu JavaScript programları +belirli bir sayfa veya siteyle çalışma üzere yazılmıştır ve bu sayfanın veya +sitenin çalışması onlara bağımlıdır.</p> + +<p>Varsayalım ki sayfanın JavaScript kodunu kopyaladınız ve değiştirdiniz. Bu +durumda başka bir sorun ortaya çıkıyor: Programın kaynağı mevcut olsa bile +tarayıcılar bu sayfayı veya siteyi ziyaret ederken değiştirilmiş sürümünüzü, +özgün sürüm yerine çalıştırmak için bir yol sunmuyor. Prensipte üstesinden +gelmek çok zor olmasa da etkisi tivoizasyon ile karşılaştırılabilir.</p> <p>JavaScript, web sitelerinin kullanıcıya gönderilen programlar için kullandığı tek dil değildir. Flash, JavaScript'in genişletilmiş bir varyantı -aracılığıyla programlamayı destekler; yeterince eksiksiz bir özgür Flash -oynatıcımız olsa bile, özgür olmayan Flash programları ile ilgilenmemiz -gerekiyor. Silverlight'in Flash'a benzer bir sorun yaratması muhtemel -görünüyor, belki de daha da kötüsü, çünkü Microsoft bunu özgür olmayan kod -çözücüler için bir platform olarak kullanıyor. Silverlight için özgür bir -alternatif, normalde özgür alternatif kod çözücüleriyle birlikte gelmediği -sürece, özgür dünyanın işine yaramaz.</p> +aracılığıyla programlamayı destekler, ama bu artık geçmişte kaldı. Microsoft +Silverlight'in Flash'a benzer bir sorun yaratması muhtemel görünüyor, belki +de daha da kötüsü, çünkü Microsoft onu özgür olmayan kod çözücüler için bir +platform olarak kullanıyor. Silverlight için özgür bir alternatif, normalde +özgür alternatif kod çözücüleriyle birlikte gelmediği sürece, özgür dünyanın +işine yaramaya yetmez.</p> <p>Java uygulamacıkları da tarayıcıda çalışır ve benzer sorunları ortaya çıkarır. Genel olarak herhangi bir uygulamacık sistemi bu tür bir sorun @@ -117,22 +130,22 @@ yetenek sınırlıdır ve sakıncalıdır; sadece bir şeyi yapmak için etkiley bir hack. Bu tür programlar özgür olmalı, fakat CSS 2019 itibareiyle kullanıcıların özgürlüğü için ciddi bir sorun değil.</p> -<p>Web sitelerinin yalnızca özgür olan (bazıları "açık" olduğunu -söylüyor), yani belgelendirmeleri yayınlanan ve gerçekleştirimlerinin özgür -olduğu biçimleri ve protokolleri aracılığıyla iletişim kurmasını isteyen -güçlü bir hareket gelişti. Ancak web sayfalarındaki JavaScript -programlarının varlığı bu ölçütü yetersiz kılmaktadır. JavaScript dilinin -kendisi bir biçim olarak özgürdür ve bir web sitesinde JavaScript kullanımı -mutlaka kötü olmak zorunda değildir. Ancak, yukarıda gördüğümüz gibi, -JavaScript programı özgür değilse, kötü de olabilir. Site kullanıcıya bir -program gönderdiğinde programın belgelenmiş ve engelsiz bir dilde yazılması -yeterli değildir; yazılan bu program da özgür olmalı. “Kullanıcıya -yalnızca özgür programları ileten” etik bir web sitesi için ölçütün -bir parçası haline gelmelidir.</p> - -<p>Özgür olmayan programların sessizce yüklenmesi ve çalıştırılması, "web -uygulamalarının" ortaya çıkardığı çeşitli sorunlardan sadece -biridir. "Web uygulaması" terimi, kullanıcılara sunulan yazılım +<p>Web sitelerinin yalnızca özgür olan (bazıları “açık” diyor), +yani belgelendirmeleri yayınlanan ve gerçekleştirimlerinin özgür olduğu +biçimleri ve protokolleri aracılığıyla iletişim kurmasını isteyen güçlü bir +hareket gelişti. Ancak web sayfalarındaki JavaScript programlarının varlığı +bu ölçütü yetersiz kılmaktadır. JavaScript dilinin kendisi bir biçim olarak +özgürdür ve bir web sitesinde JavaScript kullanımı mutlaka kötü olmak +zorunda değildir. Ancak, yukarıda gördüğümüz gibi, JavaScript programı özgür +değilse, kötü de olabilir. Site kullanıcıya bir program gönderdiğinde +programın belgelenmiş ve engelsiz bir dilde yazılması yeterli değildir; +yazılan bu program da özgür olmalı. “Kullanıcıya yalnızca özgür +programları ileten” etik bir web sitesi için ölçütün bir parçası +haline gelmelidir.</p> + +<p>Özgür olmayan programların sessizce yüklenmesi ve çalıştırılması, “web +uygulamalarının” ortaya çıkardığı çeşitli sorunlardan sadece +biridir. “Web uygulaması” terimi, kullanıcılara sunulan yazılım ile sunucu üzerinde çalışan yazılımlar arasındaki temel ayrımı göz ardı etmek için tasarlanmıştır. Tarayıcıda çalışan özelleşmiş bir istemci programı kastediliyor olabilir; özelleşmiş sunucu yazılımı kastediliyor @@ -147,7 +160,7 @@ sorununu ayrıca ele alıyoruz.</p> programları sorununu nasıl çözebiliriz? İlk adım, onu çalıştırmaktan kaçınmaktır.</p> -<p>"Anlaşılması zor olan" derken neyi kastediyoruz? Bu bir seviye +<p>“Anlaşılması zor olan“ derken neyi kastediyoruz? Bu bir seviye meselesidir, bu yüzden doğru bir cevap bulmak yerine iyi sonuçlar veren basit bir ölçüt tasarlama meselesidir.</p> <p> @@ -228,16 +241,19 @@ bırakmayı unutmayın.</p> <!-- any links that used to point to the appendices should point to free-your-javascript.html instead. --> -<blockquote> +<div class="announcement"> +<hr class="no-display" /> <p>Web yöneticileri: Bir web sitesindeki JavaScript programlarının lisansını belirtmenin <a href="/software/librejs/free-your-javascript.html">birkaç yolu</a> vardır.</p> -</blockquote> +<hr class="no-display" /> +</div> <p><strong>Teşekkürler:</strong> <a href="/people/people.html#mattlee">Matt -Lee</a> ve <a href="http://ejohn.org">John Resig</a>'e önerdiğimiz ölçütleri -tanımlamamıza yardım ettikleri için ve sorunu dikkatime sunduğu için David -Parunakian'a teşekkür ediyorum.</p> +Lee</a> ve <a href="https://johnresig.org">John Resig</a>'e önerdiğimiz +ölçütleri tanımlamamıza yardım ettikleri için ve hususu dikkatime sunduğu +için David Parunakian'a teşekkür ediyorum.</p> +</div> <div class="translators-notes"> @@ -247,7 +263,7 @@ Parunakian'a teşekkür ediyorum.</p> <!-- for id="content", starts in the include above --> <!--#include virtual="/server/footer.tr.html" --> -<div id="footer"> +<div id="footer" role="contentinfo"> <div class="unprintable"> <p>Lütfen FSF ve GNU ile ilgili sorularınızı <a @@ -268,7 +284,7 @@ gönderin.</p> <web-translators@gnu.org></a>.</p> - <p>For information on coordinating and submitting translations of + <p>For information on coordinating and contributing translations of our web pages, see <a href="/server/standards/README.translations.html">Translations README</a>. --> @@ -300,7 +316,7 @@ ziyaret edebilirsiniz.</p> There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> -<p>Copyright © 2009-2013, 2016, 2017, 2018, 2019 Richard Stallman</p> +<p>Copyright © 2009-2013, 2016-2019, 2021 Richard Stallman</p> <p>Bu sayfa <a rel="license" href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.tr">Creative @@ -322,7 +338,7 @@ href="mailto:theflossinformation@gmail.com"><theflossinformation@gmail.com> <p class="unprintable"><!-- timestamp start --> Son Güncelleme: -$Date: 2020/04/27 19:08:05 $ +$Date: 2021/10/14 20:02:37 $ <!-- timestamp end --> </p> |