diff options
Diffstat (limited to 'talermerchantdemos/blog/articles/tr/government-free-software.html')
| -rw-r--r-- | talermerchantdemos/blog/articles/tr/government-free-software.html | 301 |
1 files changed, 301 insertions, 0 deletions
diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/tr/government-free-software.html b/talermerchantdemos/blog/articles/tr/government-free-software.html new file mode 100644 index 0000000..aa798ac --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/tr/government-free-software.html @@ -0,0 +1,301 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/government-free-software.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.tr.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.86 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Özgür Yazılımı Teşvik etmek İçin Hükümetlerin Alabileceği Önlemler - GNU +Projesi - Özgür Yazılım Vakfı</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/government-free-software.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.tr.html" --> +<h2>Özgür Yazılımı Teşvik etmek İçin Hükümetlerin Alabileceği Önlemler</h2> +<h3>Ve bunu yapmaları neden görevleridir</h3> + +<p>yazan <a href="http://www.stallman.org/"><strong>Richard +Stallman</strong></a></p> + +<p>Bu yazıda, devlet içinde özgür yazılımı teşvik etmek ve ülkenin geri +kalanını yazılım özgürlüğüne yönlendirmek için güçlü ve sağlam bir çaba +gösterilmesine yönelik politikalar önerilmektedir.</p> + +<p>Devletin görevi, halkın özgürlüğü ve refahı için toplumu örgütlemektir. Bu +görevin bilişim alanındaki bir yönü, kullanıcıları özgür yazılım kullanmaya +teşvik etmektir: <a href="/philosophy/free-sw.html">kullanıcıların +özgürlüğüne saygı duyan yazılım</a>. Özel mülk (özgür olmayan) bir program, +programı kullananların özgürlüğünü çiğner; bu devletin ortadan kaldırmak +için çalışması gereken toplumsal bir sorundur.</p> + +<p>Devletin bilişim bağımsızlığı (devletin kendi bilişimi üzerindeki denetimi) +gereği kendi bilgisayarlarında özgür yazılım konusunda ısrarcı +olmalıdır. Tüm kullanıcılar bilişimleri üzerinde denetim sahibi olmayı hak +ederler, ancak devletin, onların adına yaptığı bilişim faaliyetleri +üzerindeki denetimi sağlama konusunda halka karşı da bir sorumluluğu +vardır. Çoğu hükümet faaliyeti şimdi bilişime bağlıdır ve bu faaliyetler +üzerindeki denetimi, ilgili bilişim faaliyetleri üzerindeki denetimine +bağlıdır. Görevi kritik olan bir kurumda bu denetimi yitirmek ulusal +güvenliği zayıflatır.</p> + +<p>Devlet kurumlarının özgür yazılıma taşınması, tasarruf etme ve yerel yazılım +destek işletmelerini teşvik etme gibi ikincil yararlar da sağlayabilir.</p> + +<p>Bu metinde “devlet varlıkları” devletin her düzeyine işaret eder +ve okulları, kamu-özel sektör ortaklıkları, sözleşmeli okullar gibi büyük +ölçüde devlet tarafından finanse edilen faaliyetleri ve devlet tarafından +kontrol edilen veya devlet tarafından özel ayrıcalık veya işlevlerle kurulan +“özel” şirketleri içeren kamu kurumlarını ifade eder.</p> + +<h3>Eğitim</h3> +<p>En önemli politika eğitim ile ilgilidir, çünkü bu ülkenin geleceğini +şekillendirir:</p> + +<ul> +<li><b>Yalnızca özgür yazılım öğretin</b><br /> +Eğitim faaliyetleri veya en azından devlet kurumlarının faaliyetleri, +yalnızca özgür yazılımları öğretmelidir (bu nedenle, öğrencileri asla özgür +olmayan bir program kullanmaya yönlendirmemelidir) ve özgür yazılımda +ısrarcı olmanın yurttaşlık görevlerini öğretmelidir. Özgür olmayan bir +programı öğretmek, okulun görevine aykırı olan bağımlılığı öğretmektir.</li> +</ul> + +<h3>Devlet ve Halk</h3> +<p>Ayrıca, bireylerin ve kuruluşların kullandığı yazılımları etkileyen devlet +politikaları da çok önemlidir:</p> + +<ul> +<li><p><b>Asla özgür olmayan programları gerektirmeyin</b><br /> +Yasalar ve kamu sektörü uygulamaları, bireylerin veya kuruluşların özgür +olmayan bir program kullanmasını hiçbir zaman zorunlu kılmayacak veya +zorlamayacak şekilde değiştirilmelidir. Ayrıca, bu tür sonuçları ima eden +iletişim ve yayın uygulamalarından da vazgeçilmelidir (<a +href="http://www.defectivebydesign.org/what_is_drm">Dijital Kısıtlamalar +Yönetimi</a> de dahil).</p></li> + +<li><p><b>Yalnızca özgür yazılımı dağıtın</b><br /> +Bir devlet kurumu, web sayfalarında yer alan veya web sayfaları tarafından +belirtilen programlar da dahil olmak üzere bir yazılımı halka her +dağıttığında, bu yazılım özgür yazılım olarak dağıtılmalı ve özellikle özgür +yazılım içeren bir platformda çalışabilmelidir.</p></li> + +<li><p><b>Devlet web siteleri</b><br /> +Devlet tüzel kişiliği web siteleri ve ağ hizmetleri, kullanıcıların sırf +özgür yazılım aracılığıyla herhangi bir yarar yitimi olmadan +kullanabilecekleri şekilde tasarlanmalıdır.</p></li> + +<li><p><b>Özgür biçimler ve protokoller</b><br /> +Devlet kurumları, yalnızca, belirtimleri yayınlanmış, özgür yazılımlar +tarafından iyi desteklenen dosya biçimlerini ve iletişim protokollerini +kullanmalıdır. (“Standartlar” şeklinde belirtmedik, çünkü bunun +hem standartlaşmış arayüzler hem de standartlaşmamış arayüzler için geçerli +olması gerekiyor.) Örneğin, ses veya video kayıtlarını Flash veya özgür +olmayan kod çözücü gerektiren biçimlerde dağıtmamalı ve kamu kütüphaneleri +Dijital Kısıtlamalar Yönetimi ile çalışan eserleri dağıtmamalıdır.</p> + +<p>Devletlerin yayınları ve eserleri özgürlüğe saygılı biçimlerde dağıtma +politikasını desteklemek için, kendisi için geliştirilen tüm raporların +özgürlüğe saygılı biçimlerde sunulmasında ısrarcı olmalıdır.</p></li> + +<li><p><b>Bilgisayarları lisanslardan ayırın</b><br /> +Bilgisayarların satışı için özel mülk bir yazılım lisansı satın alınması +gerekmemeli. Satıcı, yasa gereği, alıcıya bilgisayarı özel mülkiyet +yazılımsız ve lisans ücretini ödemeden satın alma seçeneği sunmalıdır.</p> +<p>Dayatılan ödeme ikincil bir hatadır ve bizi özel mülk yazılımın temel +adaletsizliğinden, kullanımından kaynaklanan özgürlük yitiminden +uzaklaştırmamalıdır. Bununla birlikte, kullanıcıları bunun için ödeme +yapmaya zorlamak, belirli özel mülk yazılım geliştiricilerine, +kullanıcıların özgürlüğüne zarar veren ek bir haksız avantaj +sağlar. Devletin bu kötüye kullanımı önlemesi doğrudur.</p> +</li> +</ul> + +<h3>Bilişim Bağımsızlığı</h3> +<p>Devletin bilişim bağımsızlığını etkileyen bazı politikalar var. Devlet +kurumları, onu özel ellere bırakmak yerine, kendi bilişimi üzerinde denetim +sahibi olmalıdır. Bu noktalar akıllı telefonlar da dahil olmak üzere tüm +bilgisayarlar için geçerlidir.</p> + +<ul> +<li><p><b>Özgür yazılıma geçin</b><br /> +Devlet kurumları, özgür yazılımlara geçmeli ve geçici bir istisna dışında +herhangi bir özgür olmayan yazılımı kurmamalı veya kullanmaya devam +etmemelidir. Sadece bir kurum bu geçici istisnaları verme yetkisine sahip +olmalı ve sadece mücbir nedenler gösterildiğinde vermelidir. Bu kurumun +amacı istisna sayısını sıfıra indirmek olmalıdır.</p></li> + +<li><p><b>Özgür bilişim teknolojileri çözümleri geliştirin</b><br /> +Bir devlet kurumu, bir bilişim çözümünün geliştirilmesi için ödeme +yaptığında, sözleşme, özgür yazılım olarak teslim edilmesini ve hem +çalıştırma hem de geliştirmenin %100 özgür bir ortamda olabilecek şekilde +tasarlanmasını gerektirmelidir. Tüm sözleşmeler bunu gerektirmelidir, +böylece geliştirici bu gereksinimlere uymuyorsa, iş için ödeme yapılamaz.</p></li> + +<li><p><b>Özgür yazılıma göre bilgisayarlar seçin</b><br /> +Bir devlet kurumu bilgisayar satın aldığında veya kiraladığında, kendi +sınıfında herhangi bir özel yazılım olmadan çalışabilecek en yakın modeller +arasında seçim yapmalıdır. Devlet, her bilgisayar sınıfı için bu ölçüte +dayanarak yetkilendirilen modellerin bir listesini tutmalıdır. Hem kamunun +hem de devletin kullanabileceği modeller yalnızca devletin kullanımına +sunulan modellere tercih edilmelidir.</p></li> + +<li><p><b>Donanım üreticileriyle pazarlık edin</b><br /> +Devlet, özel mülk yazılım gerektirmeyen tüm ilgili ürün alanlarında uygun +donanım ürünlerinin pazarda (devlete ve halka) erişilebilirliğini sağlamak +için üreticilerle aktif olarak pazarlık yapmalıdır.</p></li> + +<li><p><b>Diğer devletlerle dayanışma içinde olun</b><br /> +Devlet, diğer devletleri uygun donanım ürünleri konusunda üreticilerle toplu +pazarlık yapmaya davet etmelidir. Birlikte daha fazla nüfuz sahibi +olacaklar.</p></li> +</ul> + +<h3>Bilişim Bağımsızlığı II</h3> +<p>Devletin bilişim bağımsızlığı (ve güvenliği), devletin işini yapan +bilgisayarlar üzerinde denetimi içerir. Bu, hizmet aynı kuruluş dalı altında +bir devlet kurumu tarafından yürütülmediği sürece <a +href="/philosophy/who-does-that-server-really-serve.html">Yazılım yerine +Hizmet</a>'ten de, aynı zamanda devletin yanı sıra devletin bilişimi +üzerindeki denetimini azaltan diğer uygulamalardan da kaçınılmasını +gerektirir. Bu nedenle,</p> + +<ul> +<li><b>Bir devlet kendi bilgisayarlarını denetlemelidir</b><br /> +Devletin kullandığı her bilgisayar, onu kullanan aynı devlet şubesine ait +veya bu devlet tarafından kiralanmış olmalıdır ve bu şube, bilgisayara kimin +fiziksel olarak erişebileceğine, kimin bakım (donanım veya yazılım) +yapabileceğine, veya hangi yazılımın yüklü olması gerektiğine karar verme +hakkını üçüncü şahıslara terk etmemelidir. Bilgisayar taşınabilir değilse, +kullanımdayken devletin (sahibi veya kiracı olarak) sakini olduğu fiziksel +bir alanda olması gerekir.</li> +</ul> + +<h3>Geliştirmeyi etkileyin</h3> +<p>Devlet politikası özgür ve özgür olmayan yazılım geliştirmeyi etkiler:</p> + +<ul> +<li><p><b>Özgürlüğü teşvik edin</b><br /> +Devlet, geliştiricileri özgür yazılım oluşturmaya veya geliştirmeye ve +yazılımı herkesin kullanımına sunmaya, vergi indirimleri ve diğer mali +teşviklerle cesaretlendirmelidir. Tersine, özgür olmayan yazılımların +geliştirilmesi, dağıtımı veya kullanımı için böyle bir teşvik +verilmemelidir.</p></li> + +<li><p><b>Özgür olmayanları teşvik etmeyin</b><br /> +Özellikle, özel mülk yazılım geliştiricileri, okullara kopya +“bağışı” yapamamalı ve yazılımın nominal değeri için vergi +iadesi talebinde bulunmamalıdır. Özel mülk yazılım bir okulda meşru +değildir.</p></li> +</ul> + +<h3>E-atık</h3> +<p>Özgürlük e-atık anlamına gelmemelidir:</p> + +<ul> +<li><p><b>Değiştirilebilir yazılım</b><br /> +Birçok modern bilgisayar, önceden yüklenmiş yazılımlarını özgür yazılımlarla +değiştirmeyi imkansız hale getirmek için tasarlanmıştır. Bu yüzden onları +özgürleştirmenin tek yolu onları atmaktır. Bu uygulama topluma zararlıdır.</p> + +<p>Bu nedenle, üreticinin yükseltebileceği kurulu yazılımın tümü yerine +kullanıcıların geliştirmesini, kurmasını veya değiştirmesini engelleyen +donanım arabirimleri gizlenmiş veya kasıtlı kısıtlamalı (ikinci el değil) +yeni bir bilgisayar veya bilgisayar tabanlı bir ürün satmak, ithal etmek +veya dağıtmak yasadışı olmalı veya en azından ağır vergilendirme yoluyla +büyük ölçüde vazgeçirilmelidir. Bu, özellikle, bazı çevre birimleri için +arayüzlerin gizli olduğu veya farklı bir işletim sistemi kurmak için <a +href="/proprietary/proprietary-jails.html">“yazılım kırma” +(jailbreaking)</a> gereken tüm aygıtlar için geçerlidir. +</p></li> +</ul> + +<h3>Teknolojik tarafsızlık</h3> + +<p>Bu yazıdaki önlemlerle, devlet bilişim üzerindeki denetimi geri kazanabilir +ve ülkenin vatandaşlarını, işletmelerini ve örgütlerini kendi bilişim +faaliyetlerini denetlemeye yönlendirebilir. Ancak kimileri teknolojik +tarafsızlık “ilkesini” ihlal edeceği gerekçesiyle buna itiraz +ediyorlar.</p> + +<p>Teknolojik tarafsızlık fikri, devletin teknik seçimlere keyfi tercihler +dayatmamasıdır. Bunun geçerli bir ilke olup olmadığı tartışmalıdır, ancak +her durumda yalnızca teknik olan konularla sınırlıdır. Burada savunulan +önlemler etik, toplumsal ve politik önemi olan konulara yöneliktir, bu +nedenle <a +href="/philosophy/technological-neutrality.html"><em>teknolojik</em> +tarafsızlığın</a> kapsamı dışındadır. Sadece bir ülkeyi boyunduruk altına +almak isteyenler, hükümetinden kendi egemenliği veya vatandaşlarının +özgürlüğü konusunda “tarafsız” olmasını isteyebilir.</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.tr.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Lütfen FSF ve GNU ile ilgili sorularınızı <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a> adresine iletin. FSF ile +iletişim kurmanın <a href="/contact/">başka yolları</a> da vardır. Lütfen +çalışmayan bağlantıları ve başka düzeltmeleri veya önerilerinizi <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a> adresine +gönderin.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Çevirilerimizde bulmuş olabileceğiniz hataları, aklınızdaki soru ve +önerilerinizi lütfen <a +href="mailto:web-translators@gnu.org">bize bildirin</a>.</p><p>Bu +yazının çeviri düzenlemesi ve sunuşu ile ilgili bilgi için lütfen <a +href="/server/standards/README.translations.html">Çeviriler BENİOKU</a> +sayfasına bakın. Bu sayfanın ve diğer tüm sayfaların Türkçe çevirileri +gönüllüler tarafından yapılmaktadır; Türkçe niteliği yüksek bir <a +href="/home.html">www.gnu.org</a> için bize yardımcı olmak istiyorsanız, <a +href="https://savannah.gnu.org/projects/www-tr">çalışma sayfamızı</a> +ziyaret edebilirsiniz.</p> +</div> + +<p>Copyright © 2011, 2015, 2016, 2017, 2018 Free Software Foundation, Inc.</p> + +<p>Bu sayfa <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.tr">Creative +Commons Alıntı-Türetilemez 4.0 Uluslararası Lisansı</a> altında +lisanslanmıştır.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.tr.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +<p><strong>Çeviriye katkıda bulunanlar:</strong></p> +<ul> +<li>Mert Gör <a +href="mailto:mertgor@dismail.de"><mertgor@dismail.de></a>, 2020</li> +</ul></div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Son Güncelleme: + +$Date: 2020/07/03 07:00:13 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +<!-- for class="inner", starts in the banner include --> +</body> +</html> |