diff options
Diffstat (limited to 'talermerchantdemos/blog/articles/tr/gnu-linux-faq.html')
-rw-r--r-- | talermerchantdemos/blog/articles/tr/gnu-linux-faq.html | 1781 |
1 files changed, 1781 insertions, 0 deletions
diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/tr/gnu-linux-faq.html b/talermerchantdemos/blog/articles/tr/gnu-linux-faq.html new file mode 100644 index 0000000..c0f772f --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/tr/gnu-linux-faq.html @@ -0,0 +1,1781 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/gnu/gnu-linux-faq.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.tr.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.91 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>GNU/Linux SSS - GNU Projesi - Özgür Yazılım Vakfı</title> + +<!--#include virtual="/gnu/po/gnu-linux-faq.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.tr.html" --> +<h2>GNU/Linux SSS, yazan Richard Stallman</h2> + +<div class="announcement"> + <blockquote><p>Bu konu hakkında daha fazla bilgi edinmek istiyorsanız, <a +href="/gnu/linux-and-gnu.html">Linux ve GNU Projesi</a>, <a +href="/gnu/why-gnu-linux.html">Neden GNU/Linux?</a> ve <a +href="/gnu/gnu-users-never-heard-of-gnu.html">GNU'yu Hiç Duymamış GNU +Kullanıcıları</a> başlıklı yazılarımızı da okuyabilirsiniz.</p></blockquote> +</div> + +<p> +İnsanlar, pek çok kimsenin “Linux” olarak adlandırdığı sistem +için, GNU/Linux adını kullandığımızı ve bu adın kullanılmasını önerdiğimizi +gördüklerinde pek çok soru sorabiliyorlar. İşte yaygın sorular ve +yanıtlarımız.</p> + +<ul> + +<li><a href="#why">Neden kullandığımız sistemi Linux olarak değil de GNU/Linux +olarak adlandırıyorsunuz?</a></li> + +<li><a href="#whycare">İsim neden önemli? </a></li> + +<li><a href="#what">GNU ve Linux arasındaki gerçek ilişki nedir?</a></li> + +<li><a href="#howerror">Neden çoğu insan sisteme “Linux” diyor?</a></li> + +<li><a href="#always">Her zaman “Linux” yerine +“GNU/Linux” mu demeliyiz?</a></li> + +<li><a href="#linuxalone">GNU olmasaydı Linux aynı başarıyı elde eder miydi?</a></li> + +<li><a href="#divide">İnsanları bu istekle bölmeseydiniz topluluk için daha iyi +olmaz mıydı?</a></li> + +<li><a href="#freespeech">GNU Projesi; bir bireyin sistemlere kendi seçeceği +herhangi bir ismi verebilme konusunda ifade özgürlüğünü desteklemiyor +mu?</a></li> + +<li><a href="#everyoneknows">Herkes GNU'nun sistemi geliştirmedeki rolünü +bildiğinden isimdeki “GNU/” söylenmese olmaz mı?</a></li> + +<li><a href="#everyoneknows2">GNU'nun bu sistemdeki rolünü bildiğime göre, hangi +ismi kullandığımın ne önemi var?</a></li> + +<li><a href="#windows">“GNU/Linux”'u “Linux” olarak +kısaltmak, “Microsoft Windows”u “Windows” olarak +kısaltmak gibi değil midir?</a></li> + +<li><a href="#tools">GNU, Linux içinde yer alan bir dizi programlama aracı değil +mi?</a></li> + +<li><a href="#osvskernel">Bir işletim sistemi ile bir çekirdek arasındaki fark +nedir?</a></li> + +<li><a href="#house">Bir sistemin çekirdeği bir evin temeli gibidir. Temeli +olmayan bir eve nasıl olur da tam gözüyle bakabiliriz?</a></li> + +<li><a href="#brain">Çekirdek sistemin beyni değil midir?</a></li> + +<li><a href="#kernelmost">Çekirdeği yazmak işletim sistemi geliştirmenin büyük +bir bölümü değil midir?</a></li> + +<li><a href="#nokernel">Bir işletim sisteminin çekirdeğe ihtiyacı var. GNU +Projesi bir çekirdek geliştirmediğine göre, sistem nasıl GNU oluyor?</a></li> + +<li><a href="#notinstallable">GNU adında bir şey bulamazsam ve kuramazsam +“GNU” nasıl bir işletim sistemi olabilir?</a></li> + +<li><a href="#afterkernel">Biz, tüm sisteme, çekirdeğin, yani Linux'un adını +veriyoruz. Bir işletim sistemine çekirdeğin adını vermek normal değil +midir?</a></li> + +<li><a href="#feel">Başka bir sistem “Linux hissine” sahip olabilir +mi?</a></li> + +<li><a href="#long">“GNU/Linux” ifadesindeki sorun, bunun çok uzun +olması… Daha kısa bir isim önerseniz nasıl olur?</a></li> + +<li><a href="#long1">“GliNUx” sistemi (“GNU/Linux” +yerine) olarak adlandırmaya ne dersiniz?</a></li> + +<li><a href="#long2">“GNU/Linux” ile ilgili sorun çok uzun +olmasıdır. Neden “GNU/” deme zahmetine girmeliyim?</a></li> + +<li><a href="#long3">Ne yazık ki “GNU/Linux” beş hecelidir. İnsanlar +bu kadar uzun bir terim kullanmayacak. Daha kısa bir tane bulamaz mısın?</a></li> + +<li><a href="#long4">Stallman her seferinde ona “Richard Matthew +Stallman” olarak seslenmemizi istemiyor. Öyleyse neden her zaman +“GNU/Linux” demeliyiz?</a></li> + +<li><a href="#justgnu">Linux ikincil bir katkı olduğuna göre, sistemi basitçe +“GNU” diye adlandırmak gerçeğe aykırı mı olurdu? </a></li> + +<li><a href="#trademarkfee">Eğer, bir ürün isminde “Linux” +kelimesini kullanırsam karşılığında ücret ödemem gerekir. Bu durum +“GNU/Linux” kelimesini kullandığım zaman da geçerli… Peki, ücret +ödememek için “Linux”u çıkarıp sadece “GNU”yu +kullanmam hatalı mı olur?</a></li> + +<li><a href="#many">Sistemin bugünkü haline pek çok başka projenin de katkısı +bulunmuştur; bunlar arasında TeX, X11, Apache, Perl ve başka pek çok program +sayılabilir. Savlarınıza göre onların da emeklerini saymamız gerekmiyor mu +(Fakat bu bizi anlamsız derecede uzun bir ada götürür.)</a></li> + +<li><a href="#systemd">systemd, günümüzde olduğu gibi GNU/Linux sisteminde +önemli bir rol oynamaktadır; onu GNU/systemd/Linux olarak adlandırmak +zorunda mıyız?</a></li> + +<li><a href="#others">Sistemin bugünkü haline başka pek çok proje de katkıda +bulunmuştur, fakat onlar sistemin XYZ/Linux şeklinde adlandırılması +konusunda ısrar etmiyorlar. Neden GNU'ya ayrıcalık tanıyalım?</a></li> + +<li><a href="#allsmall">GNU artık sistemin küçük bir kısmını oluşturur hale +gelmiştir. Dolayısıyla neden onun adını analım?</a></li> + +<li><a href="#manycompanies">Sistemin bugünkü şekline pek çok şirket de katkıda +bulunmuştur. Bu yüzden sistemi GNU/Red Hat/Novell/Linux olarak +adlandırmamız gerekmiyor mu?</a></li> + +<li><a href="#whyslash">Neden “GNU Linux” yerine +“GNU/Linux” yazıyorsunuz?</a></li> + +<li><a href="#pronounce">“GNU/Linux” ismi nasıl telafuz +ediliyor?</a></li> + +<li><a href="#whynoslash">Neden “GNU/Emacs” yerine “GNU +Emacs” yazıyorsunuz?</a></li> + +<li><a href="#whyorder">Neden “Linux/GNU” değil de, +“GNU/Linux”?</a></li> + +<li><a href="#distronames0">Dağıtımımın geliştiricileri buna “Falanca +Linux” diyorlar ancak bu, sistemin nelerden oluştuğu hakkında hiçbir +şey ifade etmiyor. Neden onu istedikleri gibi adlandırmasınlar ki?</a></li> + +<li><a href="#distronames">Benim dağıtımımın adı “Falanca Linux”; bu onun +gerçekten Linux olduğunu göstermez mi?</a></li> + +<li><a href="#distronames1">Benim dağıtımımın resmi ismi “Falanca +Linux”. Dağıtımı “Falanca Linux” dışında herhangi bir şey +ile isimlendirmek yanlış olmaz mı?</a></li> + +<li><a href="#companies">Tek tek kişilerden dağıtımları “GNU/Linux” +olarak adlandırmalarını istemek yerine, Mandrake, Red Hat ve IBM gibi +şirketlerden dağıtımlarını “GNU/Linux” olarak adlandırmalarını +istemek daha etkili olmaz mıydı?</a></li> + +<li><a href="#reserve">“GNU/Linux” ismini, tamamen özgür +yazılımlardan oluşan dağıtımlara saklamak daha iyi olmaz mı? Ne de olsa +GNU'nun ideali de budur.</a></li> + +<li><a href="#gnudist">Neden Linux'un bir GNU dağıtımını (sic) üretip bunu +GNU/Linux olarak adlandırmıyorsunuz?</a></li> + +<li><a href="#linuxgnu">Neden yalnızca “Linux GNU çekirdeğidir” +deyip mevcut GNU/Linux sürümlerinden birini “GNU” adı altında +yayınlamıyorsunuz?</a></li> + +<li><a href="#condemn">İlk zamanlarda da GNU Projesi, Linux kullanımını kınayıp +buna karşı çıkıyor muydu?</a></li> + +<li><a href="#wait">İnsanlardan GNU/Linux adını kullanmalarını istemekte neden +bu kadar geciktiniz?</a></li> + +<li><a href="#allgpled">GNU/ <i>isim</i> sözleşmesi GPL'li tüm programlara +uygulanmalı mıdır?</a></li> + +<li><a href="#unix">GNU, Unix'ten pek çok şey miras aldığına göre, isminde +“Unix”i kullanarak ona bir pay vermesi gerekiyor mu?</a></li> + +<li><a href="#bsd">“GNU/BSD” de dememiz gerekir mi?</a></li> + +<li><a href="#othersys">Eğer GNU araçlarını Windows üzerine kurarsam, bu benim +bir GNU/Windows sistemi kullandığım anlamına mı gelir?</a></li> + +<li><a href="#justlinux">Linux, GNU'suz kullanılamaz mı?</a></li> + +<li><a href="#howmuch">Sistemin GNU/Linux olması için GNU sisteminin ne kadarına +ihtiyaç var?</a></li> + +<li><a href="#linuxsyswithoutgnu">GNU içermeyen eksiksiz Linux sistemleri [sic] +var mı?</a></li> + +<li><a href="#usegnulinuxandandroid">GNU/Linux ve Android kullanmak +kastediliyorsa, “Linux” kullanmak demek doğru mu?</a></li> + +<li><a href="#helplinus">Neden sistemi “Linux” olarak isimlendirip, +Linus Torvalds'ın, topluluğumuzdaki medya maymunu imajını +güçlendirmiyoruz?</a></li> + +<li><a href="#claimlinux">Linus Torvalds'ın çalışmalarını GNU olarak +nitelendirmemiz yanlış olmaz mı?</a></li> + +<li><a href="#linusagreed">Linus Torvalds Linux'un yalnızca çekirdek olduğu +düşüncesine katılıyor mu?</a></li> + +<li><a href="#finishhurd">Neden GNU Hurd çekirdeğini bitirmiyor, GNU sistemini +bir bütün olarak yayımlamıyor ve GNU/Linux olarak adlandırılacak sorununu +unutmuyorsunuz?</a></li> + +<li><a href="#lost">Savaş zaten kaybedildi. Toplum kararını verdi. Biz de bunu +değiştiremeyiz. O halde neden hâlâ bunu düşünüp duruyoruz? </a></li> + +<li><a href="#whatgood">Toplum kararını verdi. Biz de bunu değiştiremeyiz. O +halde “GNU/Linux” dememin ne faydası var?</a></li> + +<li><a href="#explain">Sisteme “Linux” desek ve insanlara on +dakikalık bir açıklama ile sistemin gerçek kökenini öğretsek daha iyi olmaz +mı?</a></li> + +<li><a href="#treatment">Bazı insanlar, sisteme GNU/Linux demelerini +istediğinizde sizinle alay ediyorlar. Neden kendinizi bu muameleye maruz +bırakıyorsunuz?</a></li> + +<li><a href="#alienate">Bazıları sisteme GNU/Linux demelerini istediğinizde sizi +suçluyorlar. Onları kendinizden uzaklaştırarak kaybetmiyor musunuz?</a></li> + +<li><a href="#rename">Ne katkıda bulunmuş olursanız olun, işletim sisteminin +ismini değiştirmek meşru mudur?</a></li> + +<li><a href="#force">İnsanlara sistemi “GNU/Linux” diye +isimlendirmelerini dayatmak yanlış değil mi?</a></li> + +<li><a href="#whynotsue">Niçin bütün sistemi “Linux” olarak +isimlendiren insanları dava etmiyorsunuz?</a></li> + +<li><a href="#BSDlicense">Özgün BSD lisansı’nda, California Üniversitesi’nin +emeğinin takdir edilmesini sağlamak için reklam zorunluluğu getirilmek +istenmesine karşı çıktınız. Şimdi GNU Projesi'nde kendi emeğinizin takdir +edilmesini istemeniz ikiyüzlü bir davranış değil mi?</a></li> + +<li><a href="#require">İnsanların sistemi “GNU” olarak +isimlendirmesini zorunlu kılacak bir ifadeyi GNU GPL’ye yerleştirmeniz +gerekmiyor mu?</a></li> + +<li><a href="#deserve">GNU GPL'e, insanların sisteme “GNU” +demelerini zorunlu kılacak bir ifade yerleştirmediniz. O yüzden her şeyi hak +ediyorsunuz. Peki şimdi ne diye şikayet ediyorsunuz?</a></li> + +<li><a href="#contradict">Birçok insanın inandığı şeyle ters düşmeseniz daha iyi +olmaz mıydı?</a></li> + +<li><a href="#somanyright">Çoğu kimsenin, sistemi “Linux” olarak +adlandırması, bu isimlendirmeyi doğru kılmaz mı?</a></li> + +<li><a href="#knownname">Sistemi çoğu kullanıcının zaten bildiği bir adla +çağırmak daha iyi değil mi?</a></li> + +<li><a href="#winning">Birçok insan doğru-yanlış tartışmaları ile değil, neyin +kullanışlı olduğuyla veya kimin kazandığıyla ilgileniyor. Onların desteğini +almak için farklı bir yol izleseniz olmaz mıydı?</a></li> + +</ul> + +<dl> + +<dt id="why">Neden kullandığımız sistemi Linux olarak değil de GNU/Linux olarak +adlandırıyorsunuz? <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#why">#why</a>)</span></dt> + +<dd>Çekirdek olarak Linux'u esas alan bir çok işletim sistemi dağıtımı, temel +olarak GNU işletim sisteminin değiştirilmiş sürümleridir. Biz GNU'yu +geliştirmeye, Linus Torvalds'ın çekirdeği yazmaya başlamasından yıllar önce, +1984 yılında başladık. Hedefimiz bütünüyle özgür bir işletim sistemi +geliştirmekti. Tabii ki, bütün parçaları kendimiz geliştirmedik, ama +geliştirilmesine öncülük ettik. Ana bileşenlerin çoğunu geliştirmek +suretiyle, bütün sisteme tek taraflı en büyük katkıyı biz sağladık. Ayrıca +temel bakış açısı da bize aitti. +<p> +Adil olmak açısından, en azından bizden de eşit derecede bahsedilmeli.</p> + +<p>Daha fazla açıklama için <a href="/gnu/linux-and-gnu.html">Linux ve GNU +Sistemi</a> ve <a href="/gnu/gnu-users-never-heard-of-gnu.html">GNU'yu Hiç +Duymamış GNU Kullanıcıları</a>; tarih için de <a +href="/gnu/the-gnu-project.html">GNU Projesi</a> sayfalarına bakınız.</p> </dd> + +<dt id="whycare">Peki ad neden önemli? <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#whycare">#whycare</a>)</span></dt> + +<dd>Linux'un (yani çekirdeğin) geliştiricileri, özgür yazılım topluluğuna +katkıda bulunsa da, çoğu özgürlüğü umursamıyor bile. Bütün sistemin Linux +olduğunu düşünen insanlar yanılgıya düşüp bu geliştiricilere gerçekte +topluluğumuzun tarihinde oynamadıkları bir rol atfetmeye +meylediyorlar. Sonuçta da bu geliştiricilerin görüşlerine haddinden fazla +itibar ediyorlar. +<p> +Sistemi GNU/Linux olarak adlandırmak, topluluğumuzu inşa etmede, sahip +olduğumuz idealizmin oynadığı rolün hakkını verir ve <a +href="/gnu/why-gnu-linux.html">bu ideallerin pratik öneminin insanlar +tarafından kavranmasına yardımcı olur</a>.</p> +</dd> + +<dt id="what">GNU ve Linux arasındaki gerçek ilişki nedir? <span +class="anchor-reference-id">(<a href="#what">#what</a>)</span></dt> + +<dd>GNU işletim sistemi ve Linux çekirdeği, tamamlayıcı işler yapan ayrı yazılım +projeleridir. Genellikle bir <a href="/distros/distros.html">GNU/Linux</a> +dağıtımında paketlenir ve birlikte kullanılır.</dd> + +<dt id="howerror">Nasıl oldu da çoğu kimse sistemi “Linux” olarak adlandırmayı +yeğledi? <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#howerror">#howerror</a>)</span></dt> + +<dd>Sistemin “Linux” olarak adlandırılması, muğlaklığın düzeltici +bilgiye kıyasla daha hızlı yayılmasına bir örnektir. +<p> +Linux sözünü GNU sistemini de içerecek şekilde kullanan insanlar +yaptıklarının neye mal olduğunun farkında değillerdi. Dikkatlerini, sistemin +Linux tarafına yoğunlaştırdılar ve bu bileşimin büyük kısmının aslında GNU +olduğunu fark etmediler. Verdikleri isim ellerindeki sistemi tarif etmeye +uygun olmadığı halde, sistemi “Linux” olarak adlandırmaya +başladılar. Sorunun mahiyetini kavramamız ve insanlardan bu alışkanlıklarını +değiştirmelerini istemeye başlamamız birkaç yılımızı aldı. O zamana kadar da +bu kargaşa iyiden iyiye yayılmıştı.</p> +<p> +Sistemi “Linux” olarak adlandıran çoğu kimse, bunun neden doğru +bir şey olmadığını hiç duymamıştır. Onlar başkalarının bu ismi kullandığını +görmüşler, bunun da doğru olduğunu varsaymışlar. “Linux” adı, +aynı zamanda sistemin kökenine ilişkin de yanlış bir intiba yayıyor, çünkü +insanlar sistemin geçmişinin bu ada uygun olduğunu zannediyor. Örneğin, bu +insanlar sistemin gelişiminin 1991'de Linus Torvalds tarafından +başlatıldığına inanıyorlar. Bu yanlış intiba, sistemin “Linux” +olarak adlandırılması gerektiği düşüncesini de pekiştiriyor.</p> +<p> +Bu dosyadaki soruların çoğu, insanların alışkın oldukları adı kullanmalarını +haklı çıkarma girişimlerine işaret eder.</p> +</dd> + +<dt id="always">“Linux” yerine her zaman “GNU/Linux”u mu +kullanmalıyız? <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#always">#always</a>)</span></dt> +<dd> +Her zaman değil, yalnızca bütün sistemden söz ederken. Eğer özellikle +çekirdekten söz ediyorsanız, geliştiricisinin seçtiği “Linux” +adını kullanabilirsiniz. +<p> +İnsanlar bütün sistemi “Linux” olarak adlandırdığında, sonuç +olarak bütün bir sisteme çekirdek ile aynı adı vermiş oluyorlar. Bu, birçok +karmaşıklığa neden olmaktadır, çünkü böyle bir kullanımda, biri bir şey +söylediğinde, çekirdekten mi yoksa tüm sistemden mi bahsedildiğini yalnızca +uzmanlar anlayabilir. Tüm sistemi “GNU/Linux”, çekirdeği de +“Linux” olarak adlandırarak, anlam karmaşasını önlemiş +olursunuz.</p> +</dd> + +<dt id="linuxalone">Eğer GNU diye bir şey olmasaydı Linux yine aynı başarıyı yakalayabilir +miydi? <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#linuxalone">#linuxalone</a>)</span></dt> + +<dd> +Bahsettiğiniz alternatif dünyada, GNU/Linux tarzı bir şey var olmayacağı +gibi, herhalde özgür bir işletim sistemi de olmazdı. 1980'lerde GNU Projesi +ve (sonrasında) Berkeley CSRG haricinde hiç kimse özgür bir işletim sistemi +geliştirmeye kalkışmadı. (ki Berkeley CSRG'yi kodlarını özgürleştirmeye +davet eden de özel olarak GNU Projesi olmuştur). +<p> +Linus Torvalds, 1990 yılında Finlandiya'da GNU hakkındaki bir konuşmadan +kısmen etkilenmişti. Linus Torvalds bu etki olmadan da belki Unix benzeri +bir çekirdek yazabilirdi, ama muhtemelen bu özgür bir yazılım +olmazdı. Linux, 1992 yılında Linus onu GNU GPL altında yeniden yayımlayınca +özgür hale geldi. (0.12 versiyonunun sürüm notlarına bakınız.)</p> +<p> +Torvalds, Linux'u başka bir özgür yazılım lisansı altında yayımlamış olsaydı +bile, yalnız başına özgür bir çekirdek, dünya için çok da fazla bir anlam +ifade etmeyecekti. Linux'un anlamlılığı, tamamen özgür bir işletim sistemi +olan GNU/Linux gibi daha geniş bir çatıyla bütünleşmesinden ileri +gelmektedir.</p> +</dd> + +<dt id="divide">Topluluğu böyle bir istekle bölmeseniz topluluk için daha iyi olmaz mıydı? +<span class="anchor-reference-id">(<a href="#divide">#divide</a>)</span></dt> + +<dd> +İnsanlardan “GNU/Linux” demelerini istemekle onları bölmüş +olmuyoruz. Biz insanlardan, GNU Projesinin, GNU işletim sistemindeki emeğini +takdir etmesini istiyoruz. Bu herhangi bir kimseyi eleştirmek veya dışlamak +demek değildir. +<p> +Fakat, bizim böyle dememizden hoşlanmayan insanlar var. Böyle dediğimizde +bazen bu insanlardan aldığımız karşılık itilip kakılmak oluyor. Bazı +hallerde o kadar kabalaşıyorlar ki, acaba bizi kasten sindirip susturmaya mı +çalışıyorlar diye merak ediyor insan. Bu tavır bizi susturamaz, ama +topluluğu bölebilir. Dolayısıyla umarız onları tavırlarından vazgeçmeye ikna +edebilirsiniz.</p> +<p> +Fakat bu, topluluğumuzdaki bölünme açısından ikincil bir +nedendir. Topluluktaki en büyük bölünme; özgür yazılımı, toplumsal ve etik +bir konu olarak değerlendirip özel mülk yazılımları toplumsal bir sorun +olarak görenler ile (özgür yazılım hareketinin destekçileri), yalnızca +pratik yararlardan söz edip özgür yazılımı yalnızca verimli bir geliştirme +modeli olarak sunanlar (açık kaynak hareketi) arasındadır.</p> +<p> +Bu düşünce ayrılığı sırf bir ad sorunu değil, temel değerlerin birbirinden +farklı olması sorunudur. Bu düşünce ayrılığını görüp, bunun hakkında kafa +yormak topluluk için önemlidir. “Özgür yazılım” ve “açık +kaynak” bu iki bakış açısının pankartıdır. Bkz. <a +href="/philosophy/open-source-misses-the-point.html">Açık Kaynak, Özgür +Yazılım Ruhunu Neden Iskalıyor?</a>.</p> +<p> +GNU Projesi'nin topluluğumuz içindeki rolüne insanlarca gösterilen ilgi +düzeyi ile değerler üzerindeki bu düşünce ayrılığı arasında kısmi bir +paralellik vardır. Özgürlüğe değer veren insanlar, sistemi daha çok +“GNU/Linux” olarak adlandırıyorlar ve sistemi +“GNU/Linux” olarak öğrenmiş insanlar, özgürlük ve topluluk +hakkındaki felsefi savlarımıza daha çok ilgi gösteriyorlar (Sistem için +seçilen adın toplum açısından gerçekten de bir farklılık göstergesi +olmasının nedeni de budur). Fakat, herkes sistemin gerçek kökenini ve doğru +ismini bilse bile bu fikir ayrılığı var olacaktır, çünkü sorun gerçekten +büyük. Bu fikir ayrılığı ancak ve ancak özgürlüğe değer veren bizler herkesi +ikna edebilirsek (ki pek kolay olmayacaktır) ya da tamamen bozguna uğrarsak +(böyle olmamasını ümit edelim) ortadan kalkacaktır.</p> +</dd> + +<dt id="freespeech">GNU Projesi; bir bireyin sistemlere kendi seçeceği herhangi bir ismi +verebilme konusunda ifade özgürlüğünü desteklemiyor mu? <span +class="anchor-reference-id">(<a href="#freespeech">#freespeech</a>)</span></dt> +<dd> +Elbette, işletim sistemini dilediğiniz şekilde adlandırmak konusunda ifade +özgürlüğünüzün olduğuna inanıyoruz. Biz, insanlardan sistemi GNU/Linux +olarak adlandırmalarını; GNU Projesi'ne adil davranılmasını sağlamak, +GNU’nun dayandığı özgürlük değerlerini yaymak ve sistemi var edenin o +özgürlük değerleri olduğundan başkalarını haberdar etmek için istiyoruz. +</dd> + +<dt id="everyoneknows">Herkes GNU'nun sistemi geliştirmedeki rolünü bildiğinden isimdeki +“GNU/” söylemeden geçilmiyor mu? <span +class="anchor-reference-id">(<a +href="#everyoneknows">#everyoneknows</a>)</span></dt> + +<dd>Deneyimlerimize göre, sistemin kullanıcıları ve genel olarak bilgisayar +kullanan insanlar, GNU sistemi hakkında çoğunlukla hiçbir şey +bilmiyor. Sistem hakkındaki birçok makale de “GNU” adından ya da +GNU'nun dayandığı ideallerden söz etmiyor. <a +href="/gnu/gnu-users-never-heard-of-gnu.html">GNU'yu Hiç Duymamış GNU +Kullanıcıları</a> makalesinde bu durum ayrıntılı olarak açıklanmaktadır. +<p> +Bunu söyleyen insanlar muhtemelen, bütün bilgisayar kurtlarını (geek) +kendisi gibi zanneden bilgisayar kurtlarıdır. Genellikle bilgisayar kurtları +GNU hakkında bir şeyler bilir, ama bunların çoğu GNU'nun ne olduğu hakkında +tamamen yanlış fikirlere sahiptir. Örneğin çoğu, GNU'yu bir <a +href="#tools">“araçlar”</a> bütünü veya araç geliştirmeye +yarayan bir proje zanneder.</p> +<p> +Bu soruda kullanılan ifadeler, bilindik şekilde, yaygın bir yanlış anlamaya +işaret etmektedir. Bir şeyi geliştirmede “GNU'nun rolü”'nden söz +ettiğinizde GNU'nun bir grup insan olduğunu varsayıyorsunuz. Ama GNU bir +işletim sistemidir. Bu veya başka bir faaliyette GNU'nun değil, ama GNU +Projesi'nin rolünden söz etmek mantıklı olabilir.</p> +</dd> + +<dt id="everyoneknows2">GNU'nun bu sistemdeki rolünü bildiğime göre, hangi ismi kullandığımın ne +önemi var? <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#everyoneknows2">#everyoneknows2</a>)</span></dt> + +<dd> +Eğer kullandığınız kelimeler bilginizi yansıtmıyorsa, başkalarına da +öğretemezsiniz. GNU/Linux sistemini duymuş olan çoğu kimse, sistemin +“Linux” olduğunu, bunun Linus Torvalds tarafından ortaya +çıkarıldığını ve bu sistemin “açık kaynaklı” olarak +tasarlandığını zannediyorlar. Eğer doğrusunu onlara siz söylemezseniz kim +söyleyecek? +</dd> + +<dt id="windows">“GNU/Linux”u “Linux” olarak kısaltmak, +“Microsoft Windows”u “Windows” olarak kısaltmak gibi +değil midir? <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#windows">#windows</a>)</span></dt> + +<dd> +Sık kullanılan bir adı kısaltmak, eğer kısaltma yanıltıcı değilse, +kullanışlıdır. +<p> +Gelişmiş ülkelerde, insanların çoğu “Windows”un Microsoft +tarafından yapılmış bir sistem olduğunu biliyor, bu yüzden “Microsoft +Windows”u “Windows” olarak kısaltmak, kimseyi sistemin +yapısı ve kökeni hakkında yanılgıya düşürmez. “GNU/Linux”u +“Linux” olarak kısaltmak ise, sistemin nereden geldiği konusunda +yanlış bir fikir verir.</p> +<p> +Esasında sorunun kendisi de yanıltıcı, çünkü GNU ve Microsoft aynı şeyler +değildir. Microsoft bir şirket, GNU ise bir işletim sistemidir.</p> +</dd> + +<dt id="tools">GNU, Linux içinde yer alan bir dizi programlama aracı değil midir? <span +class="anchor-reference-id">(<a href="#tools">#tools</a>)</span></dt> + +<dd> +Linux'un başlı başına bir işletim sistemi olduğunu düşünen insanlar, GNU +hakkında bir şeyler duyduklarında, genellikle GNU'nun ne olduğu ile ilgili +yanlış fikirlere kapılıyorlar. Bazı programlama araçlarımız tek başlarına +popüler olduklarından, insanlar GNU'nun bir programlar bütünü olduğunu (ki +buna çoğunlukla “programlama araçları” diyorlar) +zannedebiliyor. “GNU”nun bir işletim sistemi adı olduğu +düşüncesini, “Linux” olarak etiketlendirilmiş bir işletim +sistemi içinde kavramsal bir yapıya oturtmak zordur. +<p> +GNU Projesi, ismini GNU işletim sisteminden almıştır. Yani GNU Projesi, GNU +sistemini geliştirmek için kullanılan projedir. (Bkz. <a +href="/gnu/initial-announcement.html">1983 tarihli ilk duyuru</a>.)</p> +<p> +GCC, GNU Emacs, GAS, GLIBC, BASH, vs. programları geliştirdik, çünkü GNU +işletim sistemi için bunlara gereksinimimiz vardı. GNU Derleyici Seti GCC; +GNU işletim sistemi için yazdığımız bir derleyicidir. Bizler, yani GNU +Projesi'nde çalışan pek çok insan, GNU sistemi için Ghostscript, GNUCash, +GNU Chess ve GNOME'yi de geliştirdik.</p> +</dd> + +<dt id="osvskernel">Bir işletim sistemi ile bir çekirdek arasındaki fark nedir? <span +class="anchor-reference-id">(<a href="#osvskernel">#osvskernel</a>)</span></dt> + +<dd> +Bizim kavramı kullanış şeklimize göre bir işletim sistemi, geniş çaplı pek +çok işin yapılabilmesi amacıyla bilgisayarı kullanabilmeyi sağlayan +programlar bütünüdür. Genel amaçlı bir işletim sisteminin eksiksiz +olabilmesi için, bu sistemin birçok kullanıcının yapmayı isteyebileceği +bütün işleri kotarabilmesi gerekir. +<p> +Çekirdek, işletim sistemi içerisindeki programlardan biridir (makinenin +kaynaklarını, çalışan diğer programlara tahsis eden bir program). Çekirdek, +aynı zamanda öteki programları başlatma ve durdurma işini de yürütür.</p> +<p> +İşleri daha da karıştıracak şekilde, bazı insanlar, “çekirdeği” +kast ederek “işletim sistemi” terimini kullanırlar. Terimin bu +iki anlamda kullanımının geçmişi çok eskiye gider. “İşletim +sistemi”nin “çekirdeği” kast edecek şekilde kullanıldığını +ta 80'lerde yayımlanmış, sistem tasarımına ilişkin bazı kitaplarda +görüyoruz. Aynı zamanda (80'lerde) “Unix işletim sistemi” bütün +sistem programlarını kapsayacak şekilde kullanılıyordu. Berkeley'in Unix +sürümü ise oyunları bile içeriyordu. GNU'nun, Unix benzeri bir işletim +sistemi olmasını tasarladığımız için, “işletim sistemi” terimini biz de aynı +şekilde kullanıyoruz.</p> +<p> +Çoğu zaman insanlar, “Linux işletim sistemi”nden söz +ettiklerinde “işletim sistemi” terimini bizim kullandığımız +anlamıyla, eksiksiz bir programlar bütününü kastedecek şekilde +kullanıyorlar. Eğer kastettiğiniz şey buysa, lütfen buna +“GNU/Linux” deyin. Eğer yalnızca çekirdeği kastediyorsanız, o +halde doğru ad “Linux”tur. Ayrıca yazılımın hangi kısmından söz +ettiğinize ilişkin anlam karmaşasını gidermek için de lütfen +“çekirdek” kelimesini kullanınız.</p> +<p> +Eğer eksiksiz programlar bütünü için “işletim sistemi” yerine +“sistem dağıtımı” gibi başka terimler kullanmayı tercih ediyorsanız, +sakıncası yok. Sonrasında ise, GNU/Linux sistem dağıtımlarından söz etmek +gerekiyor.</p> +</dd> + +<dt id="house">Bir sistemin çekirdeği bir evin temeli gibidir. Temeli olmayan bir eve nasıl +olur da tam gözüyle bakabiliriz? <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#house">#house</a>)</span></dt> + +<dd> +Çekirdek bir evin temeli gibi değildir aslında, çünkü bir işletim sistemi +meydana getirmek bir ev inşa etmek gibi değildir. + +<p>Bir ev, bulunduğu yerde kesilip bir araya getirilen pek çok küçük parçadan +oluşur. Bu parçaların aşağıdan yukarıya doğru birleştirilmesi +gerekir. Dolayısıyla, temel inşa edilmeden önemli parçalar da inşa +edilemez. Böyle bir durumda sahip olduğunuz tek şey toprakta bir delikten +ibaret olacaktır.</p> + +<p> +Yukarıdaki durumun aksine, bir işletim sistemi, herhangi bir sırayla +geliştirilebilecek, birbirlerine sıkı sıkıya bağlı olmayan karmaşık +bileşenlerden oluşur. Bileşenlerin büyük kısmını geliştirdiğinizde, işin +büyük kısmı bitmiş demektir. Bu bir evden ziyade, Uluslararası Uzay +İstasyonuna benzer. Eğer Uzay İstasyonunun modüllerinin büyük bir kısmı +yörüngede ancak tek bir olmazsa olmaz modül bekleniyorsa, bu tablo 1992 +yılında GNU sisteminin içinde bulunduğu duruma benzetilebilir. +</p> +</dd> + +<dt id="brain">Çekirdek sistemin beyni değil midir? <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#brain">#brain</a>)</span></dt> + +<dd> +Bir bilgisayar sistemi tam olarak bir insan bedeni gibi değildir ve hiçbir +parçası insan beyniyle kıyaslanabilecek bir rol oynamaz. +</dd> + +<dt id="kernelmost">Çekirdeği yazmak bir işletim sisteminin büyük bölümü değil midir? <span +class="anchor-reference-id">(<a href="#kernelmost">#kernelmost</a>)</span></dt> + +<dd> +Hayır, birçok bileşen çok fazla iş gerektirmektedir. +</dd> + +<dt id="nokernel">Bir işletim sisteminin çekirdeğe ihtiyacı var. GNU Projesi bir çekirdek +geliştirmediğine göre, sistem nasıl GNU oluyor?<span +class="anchor-reference-id">(<a href="#nokernel">#nokernel</a>)</span></dt> + +<dd> +Sistemi “Linux” olarak adlandırmayı öne süren insanlar çifte +standart uyguluyorlar. Bir işletim sisteminin derleyicilere, +düzenleyicilere, pencere sistemlerine, kütüphanelere ve çok daha fazlasına, +1983 yılında BSD sistemlerine denk olabilmek için bile yüzlerce programa +ihtiyacı var. Torvalds bunların herhangi birini geliştirmediğine göre, +sistem nasıl “Linux” olacak? + +<p> +Bu standart çok sıkı ve herhangi bir katkı sağlayan kişinin katkılarını +yargılamanın doğru yolu değil.</p> + +<p> +Linus Torvalds kullandığımız işletim sistemine önemli bir katkı sağladı; GNU +Projesi daha önce başladı ve çok daha fazlasını +sağladı. “GNU/Linux” ismi her birine itibarını sunuyor.</p> +</dd> + +<dt id="notinstallable">GNU adında bir şey bulamazsam ve kuramazsam “GNU” nasıl bir +işletim sistemi olabilir? <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#notinstallable">#notinstallable</a>)</span></dt> + +<dd> +GNU'nun <a href="/distros/distros.html"> paketlenmiş ve kurulabilir +versiyonlarının</a> çoğu mevcuttur. Bunların hiçbirine basitçe GNU denmiyor +ancak GNU temelde oldukları şey. + +<p> +Kurulum için paketlenmiş GNU sistemini yayımlamayı umduk ancak bu plan +olaylar tarafından üstlenildi: 1992'de diğerleri zaten Linux içeren GNU +çeşitlerini paketliyordu. 1993 yılında başlayarak <a +href="/distros/common-distros.html#Debian">Debian GNU/Linux</a> adlı daha +iyi ve daha özgür bir GNU/Linux dağıtımı yapma çabasına sponsor +olduk. Debian'ın kurucusu bu ismi çoktan seçmişti. Ondan sadece +“GNU” demesini istemedik çünkü bu henüz hazır olmayan GNU Hurd +çekirdeğine sahip bir sistem versiyonunun adıydı.</p> + +<p> +GNU Hurd çekirdeği asla yeterince hazır hâle gelmedi; sadece üzerinde +çalışmak isteyenler için tavsiye ediyoruz. Bu yüzden GNU’yu hiçbir zaman GNU +Hurd çekirdeğiyle paketlememiştik. Ancak Debian bu kombinasyonu Debian +GNU/Hurd olarak paketledi.</p> + +<p> +Şimdi Guix adında gelişmiş bir Scheme tabanlı paket yöneticisi ve <a +href="/software/guix">Guix System Distribution</a> veya GuixSD olarak +adlandırılan tam bir sistem dağıtımı geliştiriyoruz. Bu, GNU sisteminin +önemli bir bölümünün yeniden paketlenmesini içerir.</p> + +<p> +GNU paketlemesinin son basamağını GNU adı altında hiçbir zaman atmadık ancak +bu, GNU'nun ne tür bir şey olduğunu değiştirmiyor. GNU bir işletim +sistemidir.</p> +</dd> + +<dt id="afterkernel">Biz, tüm sisteme, çekirdeğin, yani Linux'un adını veriyoruz. Bir işletim +sistemine çekirdeğin adını vermek normal değil midir? <span +class="anchor-reference-id">(<a href="#afterkernel">#afterkernel</a>)</span></dt> + +<dd> +Böyle bir uygulama pek rastlanılan bir şey değil; “Linux” +isminin yanlış kullanımı dışında bu duruma bir örnek bulamadık. Normalde bir +işletim sistemi tek bir bütünleşik proje olarak geliştirilir ve +geliştiriciler sistemin bütünü için bir ad bulurlar. Çekirdeğin genellikle +ayrı bir ismi olmaz. İnsanlar “filancanın çekirdeği” veya +“filanca çekirdeği” derler. +<p> +Bu iki ifade eş anlamlı olarak kullanıldığı için, “Linux +çekirdeği” ifadesi kolaylıkla “Linux'un çekirdeği” +şeklinde yanlış anlaşılabilir. Bu anlamda, Linux'un çekirdekten daha öte bir +şey olduğunu ima eder. Bu tür bir yanlış anlamaya meydan vermemek için, +“çekirdek, Linux” veya “Linux (çekirdek)” biçiminde +söyleyip yazabilirsiniz.</p> +</dd> + +<dt id="feel">Başka bir sistem “Linux hissine” sahip olabilir mi? <span +class="anchor-reference-id">(<a href="#feel">#feel</a>)</span></dt> + +<dd> +Linux hissi diye bir şey yoktur çünkü Linux'un kullanıcı arayüzü +yoktur. Herhangi bir modern çekirdek gibi Linux da programları çalıştırmak +için bir temel oluşturur; kullanıcı arayüzleri sistemin başka yerlerine +aittir. GNU/Linux ile insan etkileşimi her zaman diğer programlardan geçer +ve bu his onlardan gelir. +</dd> + +<dt id="long">“GNU/Linux” ifadesindeki sorun, bunun çok uzun olması… Daha kısa +bir isim önerseniz nasıl olur? <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#long">#long</a>)</span></dt> + +<dd> +Bir süreliğine “GNU” ve “Linux” adlarının birleşimi +olan “LiGNUx” adını denedik. Tepkiler çok olumsuzdu. İnsanlar, +“GNU/Linux”u daha çok benimsediler. +<p> +“GNU”, sistem için en kısa meşru isimdi, fakat <a +href="#justgnu"> aşağıda belirttiğimiz nedenlerden</a> dolayı onu +“GNU/Linux” olarak adlandırdık.</p> +</dd> + +<dt id="long1">“GliNUx” sistemi (“GNU/Linux” yerine) olarak +adlandırmaya ne dersiniz? <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#long1">#long1</a>)</span></dt> + +<dd> +<p>“GNU” ismi görünüşte “Glinux”'da görünmez, bu yüzden +çoğu insan orada olduğunu farketmezdi. “GliNUx” olarak büyük +harfle yazılsa bile çoğu insan GNU'ya referans içerdiğini farketmezdi.</p> + +<p>“GNU/Linux” yazmakla karşılaştırılabilir ancak +“GNU/” 'yu baskıya koymak o kadar küçük ki çoğu insan +okuyamıyordu.</p> +</dd> + +<dt id="long2">“GNU/Linux” ile ilgili sorun çok uzun olmasıdır. Neden +“GNU/” deme zahmetine girmeliyim? <span +class="anchor-reference-id">(<a href="#long2">#long2</a>)</span></dt> + +<dd> +<p>“GNU/”'yu söylemek veya yazmak sadece bir saniyenizi +alır. Geliştirdiğimiz sistemi takdir ederseniz çalışmamızı tanıtmak için bir +saniye bile ayıramaz mısınız?</p> +</dd> + +<dt id="long3">Ne yazık ki “GNU/Linux” beş hecelidir. İnsanlar bu kadar uzun +bir terim kullanmayacak. Daha kısa bir tane bulamaz mısın? <span +class="anchor-reference-id">(<a href="#long3">#long3</a>)</span></dt> +<dd><p>Aslında “GNU/Linux” sadece dört hecelidir. “Ne yazık +ki” beş heceli ancak insanlar bu kelimeyi kullanmak için isteksizlik +belirtisi göstermiyor.</p></dd> + +<dt id="long4">Stallman her seferinde ona “Richard Matthew Stallman” olarak +seslenmemizi istemiyor. Öyleyse neden her zaman “GNU/Linux” +demeliyiz? <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#long4">#uzun4</a>)</span></dt> +<dd> +<p>“Matthew” ismini kullanmamak Stallman'ın doğası, fikirleri veya +amacı hakkında hiç bir şeyi yanlış sunmayacaktır. “GNU” terimini +kullanmamak ise GNU/Linux sistemi hakkındaki şeyleri yanlış tanıtacaktır.</p> + +<p>Bu örnek, yaygın bir safsata gizleme şeklidir: yanıltıcı bir benzetme +içerisine gömme. Daha iyi bir benzetme “Neden Stallman'ı +‘Torvalds’ olarak çağırmıyoruz?” olacaktır. +</p></dd> + +<dt id="justgnu">Linux ikincil bir katkı olduğuna göre, sistemi basitçe “GNU” +diye adlandırmak gerçeğe aykırı mı olurdu? <span +class="anchor-reference-id">(<a href="#justgnu">#justgnu</a>)</span></dt> + +<dd> +Gerçeğe aykırı olmazdı, ama tutulacak en iyi yol değildir bu. Sisteme +yalnızca “GNU” demektense “GNU/Linux” dememizin +nedenleri şunlardır: + +<ul> +<li> +Sistem tamamen GNU değildir; farklı bir çekirdeği vardır (Linux). GNU/Linux +ile GNU'yu ayırt etmek yararlıdır.</li> +<li> +İnsanlardan Linus Torvalds'ın emeğini takdir etmekten +<em>vazgeçmelerini</em> istemek centilmence bir davranış olmazdı. Sisteme +önemli bir bileşen yazmıştır. Biz, sistemin geliştirilmesine başlamak ve +bunu sürdürmek konusundaki emeğimizin takdir edilmesini istiyoruz, fakat bu, +Linus'a, sistemi “Linux” olarak isimlendirenlerin bize +davrandığı gibi davranmamız gerektiği anlamına gelmiyor. Biz kesinlikle onun +politik görüşlerini paylaşmıyoruz, sisteme verdiği emeği inkar etmek yerine, +bu düşünce ayrılığını açık ve onurlu bir biçimde ele alıyoruz.</li> +<li> +Pek çok kimse sistemi, “Linux” olarak bildiği için, eğer biz +“GNU” dersek aynı sistemden bahsettiğimizi anlamayabilirler. Ama +eğer “GNU/Linux” dersek, kulaklarına çalınan bilgi ile bunun +arasında bağlantı kurabilirler.</li> +</ul><p></p> +</dd> + +<dt id="trademarkfee">Eğer, bir ürün isminde “Linux” kelimesini kullanırsam +karşılığında ücret ödemem gerekir. Bu durum “GNU/Linux” +kelimesini kullandığım zaman da geçerli… Peki, ücret ödememek için +“Linux”u çıkarıp sadece “GNU”yu kullanmam hatalı mı +olur? <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#trademarkfee">#trademarkfee</a>)</span></dt> +<dd> +Sistemi “GNU” olarak adlandırmakta hiçbir sakınca +yoktur. Esasında sistemin kendisi de budur. Ancak Linus Torvalds'a da +emeğinin hakkını vermek hoş olacaktır, fakat bu ayrıcalığı verdiğiniz için +herhangi bir ödeme yapma zorunluluğunuz yoktur. +<p> +Dolayısıyla eğer sistemi “Linux” olarak adlandırmanın +karşılığında bir ücret ödemekten kurtulmak için sistemi sadece +“GNU” olarak adlandırmak isterseniz sizi tenkit etmeyiz.</p> +</dd> + +<dt id="many">Sistemin bugünkü haline pek çok başka projenin de katkısı bulunmuştur; +bunlar arasında TeX, X11, Apache, Perl ve başka pek çok program +sayılabilir. Savlarınıza göre onların da emeklerini saymamız gerekmiyor mu? +(Fakat bu bizi anlamsız derecede uzun bir ada götürür.) <span +class="anchor-reference-id">(<a href="#many">#many</a>)</span></dt> + +<dd> +Bizim söylediğimiz şey, sistemin başlıca geliştiricisinin emeğini saymamız +gerektiğidir. Başlıca geliştirici GNU Projesidir ve sistem de temelde +GNU'dur. +<p> +Emeği takdir etmek konusunda daha kuvvetli düşünceleriniz varsa, bazı +ikincil katkıcıların da sistemin adı içinde anılması gerektiğine inanıyor +olabilirsiniz. Eğer böyleyse, buna karşı çıkmamız söz konusu bile +değil. Eğer X11'in sistemin ismi içinde anılmayı hak ettiğine inanıyorsanız +ve eğer canınız sisteme, GNU/X11/Linux demek istiyorsa deyin. Eğer Perl'in +anılmak konusunda yakındığını düşünüyorsanız ve canınız GNU/Linux/Perl +yazmak istiyorsa, buyurun yazın.</p> +<p> +GNU/X11/Apache/Linux/TeX/Perl/Python/FreeCiv gibi uzun bir adın saçma +olmasından dolayı, bu noktada bir sınır çizmeniz ve başka ikincil +katılımcıların isimlerini göz ardı etmeniz gerekecektir. Sınırın nerede +çizileceği konusunda belirgin bir tek nokta yoktur, bu yüzden sınırı nereden +çizmek isterseniz isteyin, biz buna karşı çıkmayacağız.</p> +<p> +Farklı sınır çizgileri belirlemek bizi sistem için farklı isimler seçmeye +götürür. Fakat sınır çizgisi hangi noktada çekilirse çekilsin, adil olma ve +emeği takdir etme kaygıları sonucunda belirlenemeyecek tek isim +“Linux”'tur. Başlıca katkıyı (GNU) es geçip, bütün payı ikincil +katkıya (Linux) vermek adil olamaz.</p> +</dd> + +<dt id="systemd">systemd, günümüzde olduğu gibi GNU/Linux sisteminde önemli bir rol +oynamaktadır; onu GNU/systemd/Linux olarak adlandırmak zorunda mıyız? <span +class="anchor-reference-id">(<a href="#others">#others</a>)</span></dt> + +<dd> +systemd oldukça önemli bir bileşendir ancak yine de ne çekirdek (Linux) +kadar ne de bir bütün olarak sistemin temeli (GNU) kadar önemlidir. Ancak +sistemi “GNU/systemd/Linux” olarak adlandırarak systemd'in +varlığını vurgulamak isterseniz bunu yapmakta yanlış hiçbir şey yoktur. +</dd> + +<dt id="others">Sistemin bugünkü haline başka pek çok proje de katkıda bulunmuştur, fakat +onlar sistemin XYZ/Linux şeklinde adlandırılması konusunda ısrar +etmiyorlar. Neden GNU'ya ayrıcalık tanıyalım? <span +class="anchor-reference-id">(<a href="#others">#others</a>)</span></dt> + +<dd> +Binlerce proje, bugünün GNU/Linux sistemlerinde yaygın olarak bulunan +programları geliştirmişlerdir. Katkılarından dolayı hepsi takdiri hak +etmişlerdir, fakat sistemin başlıca geliştiricileri olmadıkları için bizim +bahsettiğimiz şekilde isimlerinin anılmasını talep etmiyorlar. +<p> +GNU farklıdır, çünkü katkı olarak sunulmuş bir program olmaktan da, katkı +olarak sunulmuş bir programlar bütünü olmaktan da ötedir. GNU, sistemin +üzerine inşa edildiği iskelettir.</p> +</dd> + +<dt id="allsmall">GNU artık sistemin küçük bir kısmını oluşturur hale gelmiştir. Dolayısıyla +neden onun adını analım? <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#allsmall">#allsmall</a>)</span></dt> +<dd> +2008 yılında gNewSense GNU/Linux dağıtımının “ana” deposunun +%15'ini GNU paketlerinin oluşturduğunu gördük. Linux ise deponun %1.5'ini +oluşturuyordu. Dolayısıyla aynı sav, üstelik daha bariz bir biçimde, sistemi +“Linux” olarak adlandırmak konusunda da geçerlidir. + +<p> +GNU artık sistemin küçük bir kısmını oluşturur hale gelmiştir. Linux ise +sistemin daha da küçük bir kısmını oluşturmaktadır. Ama bu ikisi sistemin +özüdür. Sistem bu ikisinin birleşimiyle ortaya çıkmıştır. Dolayısıyla +“GNU/Linux” ifadesi hâlâ geçerli görünmektedir. +</p> +</dd> + +<dt id="manycompanies">Sistemin bugünkü şekline pek çok şirket de katkıda bulunmuştur. Bu yüzden +sistemi GNU/Red Hat/Novell/Linux olarak adlandırmamız gerekmiyor mu? +<span class="anchor-reference-id">(<a +href="#manycompanies">#manycompanies</a>)</span></dt> + +<dd> +<p> +GNU; Red Hat ya da Novell ile kıyaslanamaz; çünkü GNU bir şirket, bir +kuruluş, hatta bir etkinlik değildir. GNU bir işletim sistemidir. (GNU +Projesinden bahsettiğimizde, GNU sisteminin geliştirilmesini sağlayan +projeye işaret ediyoruz.) GNU/Linux sistemi GNU tabanlıdır, bu da GNU'nun +neden sistemin adında yer alması gerektiğini açıklar. +</p> +<p> +Bu şirketlerin, GNU/Linux sistemine yaptığı katkının çoğu GCC ve GNOME'u +içeren çeşitli GNU paketlerine verdikleri kod desteğinden oluşur. GNU/Linux +adını kullandığınızda, bu şirketlerle birlikte, geri kalan bütün GNU +geliştiricilerinin de emeğini takdir etmiş olursunuz. +</p> +</dd> + +<dt id="whyslash">Neden “GNU Linux” yerine “GNU/Linux” yazıyorsunuz? +<span class="anchor-reference-id">(<a href="#whyslash">#whyslash</a>)</span></dt> + +<dd> +İngilizce kurallarına göre, “GNU Linux” yapısında +“GNU” kelimesi “Linux” kelimesini tamlar. Bu da ya +“GNU'nun Linux sürümü” ya da “bir GNU paketi olan +Linux” anlamına gelebilir. Bu anlamlardan hiç biri mevcut duruma uygun +değildir. +<p> +Linux, bir GNU paketi değildir. Yani Linux, GNU Projesi'nin himayesi altında +geliştirilmedi ya da özellikle GNU Projesi'ne katkıda bulunmadı. Linus +Torvalds, Linux'u kendine ait bağımsız bir proje olarak yazdı. Dolayısıyla +“bir GNU paketi olan Linux” anlamı doğru değildir.</p> +<p> +Linux'un (çekirdek) farklı bir GNU sürümünden bahsetmiyoruz. Özgür GNU/Linux +dağıtımları, <a href="http://directory.fsf.org/project/linux">Linux'un +farklı sürümlerini</a>kullanırlar, çünkü “standart” sürümde +özgür olmayan aygıt yazılımı “blobları” (ikili büyük nesne) +vardır. Eğer bunlar GNU Projesi'nin bir parçası olsaydı, “GNU +Linux” ifadesi doğru olabilirdi, ancak biz bu ifadeyi kullanmak +istemezdik, çünkü epey kafa karıştırıcı olurdu.</p> +<p> +Çekirdek olarak Linux'u kullanmasıyla ayırt edilen bir GNU işletim sistemi +sürümünden söz ediyoruz. Aradaki yatık çizgi durumu ifade edebiliyor, çünkü +bu çizgi ifadeye “birleşim” anlamı katıyor (tıpkı +“Girdi/Çıktı” ifadesinde olduğu gibi...). Bu sistem GNU ile +Linux'un birleşimidir. Dolayısıyla adı “GNU/Linux”'tur.</p> +<p> +“Birleşimi” tarif etmek için başka yollar da vardır. Eğer artı +işaretinin daha açık olduğunu düşünüyorsanız, lütfen onu +kullanın. Fransızca'da tire işareti daha açıktır: “GNU-Linux”… +İspanyolca'da ise bazen “GNU con Linux” deriz.</p> +</dd> + +<dt id="pronounce">“GNU/Linux” ismi nasıl telafuz ediliyor? <span +class="anchor-reference-id">(<a href="#pronounce">#pronounce</a>)</span></dt> +<dd> +<p> +Lütfen ismi “GNU taksim Linux.” olarak telafuz edin. Eğer +taksimi telafuz etmezseniz, insanlar “GNU Linux,” dediğinizi +sanacaktır, buysa <a href="#whyslash">bileşim için uygun bir isim +değildir</a>. +</p> +</dd> + +<dt id="whynoslash">Neden “GNU/Emacs” yerine “GNU Emacs” yazıyorsunuz? +<span class="anchor-reference-id">(<a +href="#whynoslash">#whynoslash</a>)</span></dt> + +<dd> +<p> +İngilizce kurallarına göre, “GNU Emacs” yapısında +“GNU” kelimesi “Emacs” kelimesini niteler. Bu da, +bir GNU paketi olan Emacs adındaki bir programı tanımlar.</p> +<p> +“GNU/Emacs” ise işletim sistemi olan GNU ile program olan Emacs +birleşimi anlamına gelecektir. Bu program için bu uygun değildir, bu nedenle +“GNU/Emacs” ifadesi onu kastetmek için yanlıştır.</p> +</dd> + +<dt id="whyorder">Neden “Linux/GNU” değil de, “GNU/Linux”? <span +class="anchor-reference-id">(<a href="#whyorder">#whyorder</a>)</span></dt> + +<dd> +<p> +Doğru ve uygun olan, baş katkıyı ilk önce anmaktır. GNU'nun sisteme katkısı, +Linux'un katkısından sırf daha büyük ve sırf daha önce değildir, aynı +zamanda biz bütün faaliyeti başlatan kişileriz de...</p> +<p> +Ek olarak “GNU/Linux”; Linux'un sistemin en düşük seviyesi +olduğu ve GNU'nun teknik olarak daha yüksek seviyeleri doldurduğu gerçeğine +uyar.</p> +<p> +Fakat, eğer sisteme “Linux/GNU” demeyi tercih ediyorsanız, bu, +insanların şimdi çoğunlukla yaptığı gibi, GNU'yu tamamen göz ardı +etmelerinden ve sanki bütün sistem Linux'muş gibi göstermelerinden çok daha +iyidir.</p> +</dd> + +<dt id="distronames0">Dağıtımımın geliştiricileri buna “Falanca Linux” diyorlar ancak +bu, sistemin nelerden oluştuğu hakkında hiçbir şey ifade etmiyor. Neden onu +istedikleri gibi adlandırmasınlar ki? <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#distronames0">#distronames0</a>)</span></dt> +<dd> +Bir sistemi “Falanca Linux” olarak adlandırmak; bunun Linux'un +bir türevi olduğunu ve insanların <a href="#distronames">bunu bu şekilde +anladığını</a> ima eder. + +<p> +Eğer bir GNU/Linux dağıtımını “Falanca BSD” olarak +adlandırırlarsa buna bir hata derdiniz. “Bu sistem BSD değil,” +onlara söylerdin. Eh, Linux de değil.</p> +</dd> + +<dt id="distronames">Benim dağıtımımın adı “Falanca Linux”; Bu onun gerçekten Linux +olduğunu göstermez mi? <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#distronames">#distronames</a>)</span></dt> + +<dd> +<p>Bu, “Falanca Linux” dağıtımını yapan kişilerin yaygın hatayı +tekrar ettiği anlamına gelir. Debian, Dragora, Musix, Trisquel ve Venenux +gibi dağıtımların resmi adlarının bir parçası olarak GNU/Linux'u benimsemiş +olduklarını takdir ediyoruz ve farklı bir dağıtımla ilgilenirseniz aynı şeyi +yapmaya teşvik edeceğinizi umuyoruz.</p> +</dd> + +<dt id="distronames1">Benim dağıtımımın resmi ismi “Falanca Linux”. Dağıtımı +“Falanca Linux” dışında herhangi bir şey ile isimlendirmek +yanlış olmaz mı? <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#distronames1">#distronames1</a>)</span></dt> + +<dd><p>“GNU”'yu “Linux”'a değiştirerek yanlış bilgi +yaydılar ve bunun versiyonunu “Falanca Linux” olarak +adlandırdıklarında yanlış bilgiyi “Falanca GNU/Linux” olarak +adlandırarak düzeltmeniz uygun olur.</p></dd> + +<dt id="companies">Tek tek kişilerden dağıtımları “GNU/Linux” olarak +adlandırmalarını istemek yerine, Mandrake, Red Hat ve IBM gibi şirketlerden +dağıtımlarını “GNU/Linux” olarak adlandırmalarını istemek daha +etkili olmaz mıydı? <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#companies">#companies</a>)</span></dt> + +<dd> +Bu birini ya da diğerini seçme meselesi değil. Esasında biz şirketlerden, +kuruluşlardan ve tek tek kişilerden, herkesi haberdar etmemize yardımcı +olmalarını istiyoruz. Aslında, o şirketlerin üçüne de başvurduk. Mandrake, +zaman zaman “GNU/Linux” terimini kullanacağını söyledi, fakat +IBM ve Red Hat yardım etmeye pek istekli değillerdi. Hatta yöneticilerinden +biri, “Bu salt ticari bir karardır; biz sistemi ‘Linux’ +olarak adlandırarak daha fazla para kazanmayı umuyoruz,” +demişti. Başka bir deyişle, bu şirket için neyin doğru olduğunun önemi yok. +<p> +Biz onların bunu doğru yapmalarını sağlayamayız, fakat biz bu yol kolay +değil diye vazgeçecek insanlar da değiliz. IBM veya Red Hat kadar etkileme +gücünüz olmayabilir, ama yine de bize yardım edebilirsiniz. Sizinle birlikte +gidişatı, şirketlerin sistemi “GNU/Linux” diye adlandırarak daha +fazla kâr edeceği bir noktaya getirebiliriz.</p> +</dd> + +<dt id="reserve">“GNU/Linux” ismini, tamamen özgür yazılımlardan oluşan +dağıtımlara saklamak daha iyi olmaz mı? Ne de olsa GNU'nun ideali de +budur. <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#reserve">#reserve</a>)</span></dt> + +<dd> +GNU/Linux sistemine özgür olmayan yazılımların eklenmesine yönelik uygulama +topluluğumuz için büyük bir sorundur. Bu, kullanıcılara, özgür olmayan +yazılımların kabul edilebilir olduğunu ve bunları kullanmanın +“Linux”un ruhunun parçası olduğunu öğretir. Birçok +“Linux” Kullanıcı Grubu, amaçlarının bir parçası olarak +kullanıcılara özgür olmayan eklentileri kullanmalarında yardımcı +olmaktadır. Hatta bunlar satıcıları davet edip satış tanıtımı yapmalarına da +izin vermektedirler. Bu gruplar GNU/Linux kullanıcılarına “yardım +etmeyi” (buna özgür olmayan uygulamaları ve sürücüleri kullanmada +yardımcı olmak da dahildir) veya özgürlüğü feda ederek de olsa sistemi +popüler hale getirmeyi amaç edinmişlerdir. +<p> +Soru bu durumu nasıl değiştirebilirizdir.</p> +<p> +Linux ile birlikte GNU'yu kullanan topluluğun çoğu üyesi, kullandıkları +sistemin ne olduğunun farkında olmadığından, saflığını yitirmiş bu +sürümleri, “Bunlar aslında GNU değildir,” diyerek reddetmemiz, +kullanıcıların özgürlüğe daha fazla değer vermesini sağlamaz. Kullanıcılar +kastedilen mesajı almayacaklardır. Verecekleri cevap, “Biz bu +sistemlerin GNU olduğunu hiç bilmiyorduk ki,” olacaktır.</p> +<p> +Kullanıcıların özgürlük ile olan bağlantıyı görmelerini sağlamak için +tutulacak yol bunun tam tersidir: Yani onları bütün bu sistem sürümlerinin +<em>gerçekten de</em> birer GNU sürümü olduğu ve bütün bu sürümlerin, özel +olarak kullanıcıların özgürlüğü için var olan bir sistem üzerine kurulu +olduğu konusunda bilgilendirmek... Bu anlayış sayesinde kullanıcılar, özgür +olmayan yazılımları içeren dağıtımların doğru ve uygun birer “Linux +sürümü” olduğunu düşünmek yerine, bunların bozulmuş, saflığını +yitirmiş birer GNU sürümü olduğunu kavrayacaklardır.</p> +<p> +Sistemi GNU/Linux olarak adlandıran ve faaliyetlerinde GNU Projesi'nin +ideallerini temel alan GNU/Linux Kullanıcı Grupları kurmak epey faydalı +olacaktır. Eğer çevrenizdeki Linux Kullanıcı Grubu, yukarıda tarif edilen +ilkelere ilişkin eksiklikler taşıyorsa, bu grubun eğilimlerini (ve adını) +değiştirmek için grup içinde etkinlik yürütmenizi ya da yeni bir grup +oluşturmanızı öneriyoruz. Daha üstünkörü hedeflere odaklanmış insanların +kendi görüşlerini savunmaya hakları vardır, fakat onların sizi de +sürüklemesine izin vermeyin!</p> +</dd> + +<dt id="gnudist">Neden Linux'un bir GNU dağıtımını (sic) üretip bunu GNU/Linux olarak +adlandırmıyorsunuz? <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#gnudist">#gnudist</a>)</span></dt> + +<dd> +Bütün “Linux” dağıtımları, aslında çekirdek olarak Linux'u +kullanan birer GNU sistemi sürümüdür. “GNU/Linux” teriminin +amacı, bu hususu anlatmaktır. Yeni bir dağıtım geliştirmek ve bunu yalnızca +“GNU/Linux” diye adlandırmak, vurgulamak istediğimiz hususu +bulanıklaştırır. +<p> +Bir GNU/Linux dağıtımı geliştirmek konusuna gelirsek, ki bunu daha önce +Debian GNU/Linux'un ilk geliştirilme aşamalarını fonladığımız zamanlarda +yapmıştık... Bunu yeniden yapmak artık pek faydalı görünmüyor. Böyle bir +çaba fazlasıyla iş yükü getirecek ve yeni dağıtım öteki dağıtımlara kıyasla +belirgin pratik avantajlar sağlamadığı sürece de hiç bir amaca hizmet +etmeyecektir.</p> +<p> +Bunun yerine gNewSense ve Ututo gibi %100 özgür GNU/Linux dağıtımlarının +geliştiricilerine yardımcı oluyoruz.</p> +</dd> + +<dt id="linuxgnu">Neden yalnızca “Linux GNU çekirdeğidir” deyip mevcut GNU/Linux +sürümlerinden birini “GNU” adı altında yayınlamıyorsunuz? <span +class="anchor-reference-id">(<a href="#linuxgnu">#linuxgnu</a>)</span></dt> + +<dd> +1992'de Linux'u GNU çekirdeği olarak benimsemek iyi bir fikir +olabilirdi. GNU Hurd'u çalıştırmayı başarmamızın ne kadar süreceğini o zaman +kavramış olsaydık, bunu yapabilirdik. (Ah! İşte öngörüsüzlük dedikleri...) +<p> +Eğer GNU/Linux'un var olan bir sürümünü alıp, onu “GNU” olarak +yeniden etiketlemiş olsaydık, GNU sisteminin bir sürümünü yapıp, onu +“Linux” olarak etiketlemek gibi olurdu bu. Böyle bir şey +yapmamız doğru olmazdı ve biz de bu şekilde davranmak istemiyoruz.</p> +</dd> + +<dt id="condemn">İlk zamanlarda da GNU Projesi, Linux kullanımını kınayıp buna karşı çıkıyor +muydu? <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#condemn">#condemn</a>)</span></dt> + +<dd> +Biz, Linux'u çekirdeğimiz olarak benimsemedik, fakat Linux'u kınayıp ona +karşı da çıkmadık. 1993'te Debian GNU/Linux'un geliştirilmesini desteklemek +için neler yapabileceğimizi tartışmaya başladık. Aynı zamanda, Linux ile +kullanılmak üzere bazı GNU paketlerini değiştiren insanlarla işbirliği yapma +yollarını da aradık. Bu insanların yaptığı değişiklikleri, standart +sürümlere eklemek istedik, böylece bu GNU paketleri kurulur kurulmaz Linux +ile birlikte çalışabileceklerdi. Fakat yapılanlar genellikle anlık +değişikliklerdi ve taşınabilir özellikte değillerdi; bunların kurulum için +temizlenmeleri gerekiyordu. +<p> +GNU paketleri üzerinde değişiklik yapan insanlar, bizimle işbirliği yapmaya +pek yanaşmadılar. Hatta aralarından biri, bize GNU Projesi ile işbirliği +yapıp yapmamayı umursamadığını, çünkü kendisinin bir “Linux +kullanıcısı” olduğunu söyledi. Şaşkınlığa uğramıştık, çünkü GNU +paketlerini başka sistemlere aktaran insanlar, yaptıkları değişikliklerin +kurulabilir olması için genellikle bizimle çalışmak istiyorlardı. Ancak +temelde GNU tabanlı bir sistem geliştiren bu insanlar, bizimle çalışmayı +istemeyen ilk (hâlâ da neredeyse tek) grup oldu.</p> +<p> +İnsanların, GNU sisteminin bir sürümüne “Linux” adını +verdiklerini ve bu kargaşanın çalışmalarımıza köstek olduğunu gösteren ilk +deneyimdi bu bizim için.. Sisteme “GNU/Linux” demenizi istemek; +bu soruna ve “Linux” şeklindeki yanlış adlandırmadan ötürü oluşan başka +sorunlara karşı bizim verdiğimiz yanıttır.</p> +</dd> + +<dt id="wait">İnsanlardan GNU/Linux adını kullanmalarını istemekte neden bu kadar +geciktiniz? <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#wait">#wait</a>)</span></dt> + +<dd> +<p>Aslında gecikmedik. Bu konu hakkında geliştiriciler ve dağıtıcılarla, 1994 +yılında özel görüşmeler yapmaya başladık ve 1996'da daha halka açık bir +kampanya yürüttük. Gerekli olduğu sürece de devam edeceğiz.</p> +</dd> + +<dt id="allgpled">GNU/<i>ad</i> şablonunun bütün GPL'li programlara uygulanması gerekiyor mu? +<span class="anchor-reference-id">(<a href="#allgpled">#allgpled</a>)</span></dt> + +<dd> +Biz, tek bir programı asla “GNU/<i>ad</i>” şablonuna göre +adlandırmayız. Eğer bir program GNU paketi ise onu “GNU +<i>ad</i>” şeklinde adlandırabiliriz. +<p> +GNU işletim sistemi, birçok farklı programdan oluşmuştur. GNU'daki bazı +programlar GNU Projesi'nin bir parçası olarak yazılmıştır ya da özellikle +sisteme katkı olarak sunulmuştur. Bunlar, GNU paketleridir. Biz de +genellikle bunların adında “GNU” kelimesini kullanırız.</p> +<p> +Bir programı sisteme katkı olarak sunup bunu bir GNU paketi haline getirmek +isteyip istemediğine karar vermek, tamamen o programın geliştiricisine +kalmıştır. Eğer siz de bir program geliştirdiyseniz ve bunun bir GNU paketi +haline gelmesini istiyorsanız, lütfen <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a> adresine yazın. Böylece +biz de programı değerlendirip, almak isteyip istemediğimize karar +verebiliriz.</p> +<p> +GPL altında yayınlanmış tek tek her programa GNU ismini koymak adilce +olmazdı. Eğer bir program yazar ve onu GPL altında yayınlarsanız, bu, onun +GNU Projesi'nce yazıldığı ya da sizin onu bizim için yazdığınız anlamına +gelmez. Örneğin Linux (çekirdek), GNU GPL altında yayınlandı, fakat Linus, +bunu GNU Projesi’nin bir parçası olarak yazmamış, çalışmalarını bağımsız +yürütmüştür. Eğer birşey GNU paketi değilse, ondan GNU Projesi'nin payına +düşen de bir şey yoktur. Dolayısıyla da o programın ismine “GNU” +takısı getirmek uygun olmaz.</p> +<p> +Buna karşıt olarak, içindeki her bir program için olmasa bile, bütün olarak +GNU işletim sisteminde bir pay sahibi olmayı hak ediyoruz. Linux'a +başlanmadan yıllar önce, 1984'ten itibaren gösterdiğimiz azim ve kararlılık +sayesinde sistemin kendisi bir sistem olarak var olabilmiştir.</p> +<p> +Linux'un, içinde yer alarak popüler hale geldiği işletim sistemi, temelde +GNU işletim sistemiyle aynıydı. Aslında tamamen aynı değildi, çünkü GNU +işletim sistemi farklı bir çekirdeğe sahipti. Ama yine de çoğu yönden aynı +sistemdi. Bu sistem, GNU'nun bir çeşitlemesi idi. Yani adı GNU/Linux +sistemiydi.</p> +<p> +Linux, o sistemin türevlerinde, yani GNU/Linux sisteminin bugünkü +sürümlerinde birincil olarak kullanılmaya devam ediyor. Bu sistemlere kimlik +kazandıran bileşenler, bu sistemlerin merkezinde yer alan GNU ve +Linux'tur. Tek başına sadece Linux değil.</p> +</dd> + +<dt id="unix">GNU, Unix'ten pek çok şey miras aldığına göre, isminde “Unix”i +kullanarak ona bir pay vermesi gerekiyor mu? <span +class="anchor-reference-id">(<a href="#unix">#unix</a>)</span></dt> + +<dd> +Aslında GNU Unix'ten hiçbir şey miras almamıştır. Unix, sahipli bir +yazılımdı (hâlâ da öyle). Bu yüzden onun herhangi bir kodunu GNU içinde +kullanmak yasa dışı olurdu. Esasında bu bir tesadüf değildir: GNU'yu +geliştirmemizin nedenidir bu. Unix ya da o dönemdeki herhangi bir işletim +sistemini kullanarak özgür olamayacağımız için, bu sistemlerin yerine +koyabileceğimiz özgür bir sisteme gereksinim duyduk. Unix'ten herhangi bir +programı, hatta bunların parçalarını dahi kopyalamazdık; her şeyin baştan +yazılması gerekiyordu. +<p> +GNU'daki hiçbir kod, Unix'ten gelme değildir, fakat GNU Unix uyumlu bir +sistemdir. Bu yüzden, GNU içindeki birçok düşünce ve özellik, Unix'ten +gelmektedir. Açılımı “GNU's Not Unix” (GNU Unix Değildir) olan +“GNU” ismi, bu miras karşılığında Unix'e bir pay vermenin mizahi +bir yoludur. Bu isim belirlenirken, 70'lerde başlamış bir +“hacker” geleneği olan, kendini tekrar eden isimler türetme +uygulamasına bağlı kalınmıştır.</p> +<p> +Bu şekilde kendini tekrar eden isimlere ilk örnek TINT idi, (“TINT Is +Not TECO” — TINT TECO Değildir). TINT'in yazarı, TECO'yu başka +bir şekilde kodlamıştı (zaten farklı sistemler için pek çok farklı kodlama +örneği vardı), fakat ona “<em>falanca</em> TECO” gibi sıkıcı bir +ad vermektense, akıllıca ve eğlenceli bir isim +tasarladı. (“Hack”in anlamı da budur zaten: <a +href="http://stallman.org/articles/on-hacking.html">oyunbaz bir zeka</a>.)</p> +<p> +Başka “hacker”lar da bu isme bayıldılar. Öyle ki biz de bu +yaklaşımı taklit ettik. Mevcut başka programlara çok benzeyen bir programı +sıfırdan yazıyorsanız, (o programın ismine “Klever” diyelim), +ona “MINK is not Klever” (MINK Klever Değildir) gibi kendini +tekrar eden bir ad verebilirsiniz. Aynı ruhla biz de Unix yerine yaptığımız +sistemi “GNU's Not Unix” (GNU Unix Değildir) diye adlandırdık.</p> +<p> +Tarihsel olarak, Unix'i geliştiren AT&T Unix'e benzeyen bir sistemin +isminde, bu sistem % 99 Unix'ten kopyalanmış bile olsa, “Unix” +kelimesinin kullanılması suretiyle kendisine bir pay verilmesini +istemiyordu. Hatta AT&T bu yolla kendisine pay veren herkesi dava +açmakla tehdit ediyordu. Bu nedenle Unix'in değişikliğe uğratılmasıyla +ortaya çıkmış bütün sürümler (hepsi de sahiplidir, tıpkı Unix gibi), +kendilerine “Unix” kelimesini içermeyen farklı isimler +seçmişlerdir.</p> +</dd> + +<dt id="bsd">“GNU/BSD” de dememiz gerekir mi? <span +class="anchor-reference-id">(<a href="#bsd">#bsd</a>)</span></dt> + +<dd> +BSD sistemlerini (FreeBSD, vb.) “GNU/BSD” sistemleri olarak +isimlendirmiyoruz, çünkü bu terim, BSD sistemlerinin tarihiyle uyuşmuyor. +<p> +BSD sistemi, 80'li yıllarda, özgür olmayan bir yazılım olarak UC Berkeley +tarafından geliştirildi ve 90'lı yıllarda özgür hale geldi. Bugün var olan +özgür bir işletim sistemi çok büyük bir olasılıkla ya GNU sisteminin ya da +BSD sisteminin bir çeşitlemesidir.</p> +<p> +İnsanlar bazen BSD'nin de GNU/Linux gibi, GNU'nun bir çeşitlemesi olup +olmadığını soruyorlar. Değildir. BSD geliştiricileri, GNU Projesi örneğinden +esinlenerek kodlarını birer özgür yazılım haline getirmeye karar +vermişlerdir. GNU gönüllülerinin açık açık yaptığı çağrılar, onların kodları +özgürleştirmeye başlamak için ikna olmalarını sağlamıştır. Fakat BSD kodları +GNU'nunkiler ile pek örtüşmez.</p> +<p> +Tıpkı GNU sistemi ve bunun çeşitlemelerinin bazı BSD programlarını +kullanması gibi, BSD sistemleri de bugün bazı GNU paketlerini +kullanmaktadır. Fakat, bütün olarak bakılırsa, bunlar ayrı ayrı evrilmiş iki +farklı sistemdir. BSD geliştiricileri bir çekirdek yazıp GNU sistemine +eklemediler, bu yüzden GNU/BSD gibi bir isim duruma uygun değildir.</p> +<p> +GNU/Linux ve GNU arasındaki bağlantı daha yakındır ve bu yüzden +“GNU/Linux” ismi sistemin adı olmaya uygundur.</p> +<p> +GNU'nun, NetBSD çekirdeğini kullanan bir sürümü vardır. Geliştiricileri, onu +“Debian GNU/NetBSD” olarak isimlendiriyorlar, fakat NetBSD +sadece çekirdekten ibaret olmayan eksiksiz bir sistem olduğu için +“GNU/NetBSDçekirdeği” daha doğru olacaktır. Sistemin büyük kısmı +GNU/Linux sistemi ile aynı olduğu için, buna bir BSD sistemi denemez.</p> +</dd> + +<dt id="othersys">Eğer GNU araçlarını Windows üzerine kurarsam, bu benim bir GNU/Windows +sistemi kullandığım anlamına mı gelir? <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#othersys">#othersys</a>)</span></dt> + +<dd> +“GNU/Linux” ile kastettiğimiz durumla aynı şey değildir bu. GNU +araçları GNU yazılımlarının birer parçasıdır. GNU yazılımları da GNU +sisteminin bir parçasıdır. Bunların altında ise GNU ile ortak hiçbir kod +içermeyen bambaşka bir işletim sistemi olacaktır. Neticede bu durum, +GNU/Linux'tan tamamen farklıdır. +</dd> + +<dt id="justlinux">Linux, GNU'suz kullanılamaz mı? <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#justlinux">#justlinux</a>)</span></dt> + +<dd> +Linux bazı cihazlarda kendisi tarafından veya başka küçük programlarla +kullanılır. Bu küçük yazılım sistemleri GNU/Linux sisteminden çok +uzak. Kullanıcılar bunları PC'lere yüklemezler, örneğin; onları oldukça +heves kırıcı bulurlar. Bu küçük platformların GNU/Linux'tan ne kadar farklı +olduğunu göstermek için bu cihazların sadece Linux çalıştırdığını söylemek +faydalıdır. +</dd> + +<dt id="howmuch">Sistemin GNU/Linux olması için GNU sisteminin ne kadarına ihtiyaç var? <span +class="anchor-reference-id">(<a href="#howmuch">#howmuch</a>)</span></dt> + +<dd> +“Ne kadar” anlamlı bir soru değil çünkü GNU sisteminin kesin +sınırları yok. +<p> +GNU, bir topluluk tarafından sürdürülen bir işletim sistemidir. Yalnızca GNU +yazılım paketlerinden (belirli bir listeye sahip olduğumuz) çok daha +fazlasını içerir ve insanlar sürekli olarak daha fazla paket ekler. Bu +değişikliklere rağmen GNU sistemi olarak kalır ve bunu GNU/Linux yapmaya +zorlayan bir Linux ekler. GNU sisteminin bir parçasını kullanıyor ve parçayı +atlarsanız “ne kadar” kullandığınızı söylemenin anlamlı bir yolu +yoktur.</p> +<p> +Paket seviyesine bakarsak Linux, GNU/Linux sisteminde önemli bir +pakettir. Önemli bir GNU paketinin dahil edilmesi, eşit söz talebimizi haklı +çıkarmak için yeterlidir. +</p> +</dd> + +<dt id="linuxsyswithoutgnu">GNU olmadan tam Linux sistemleri [sic] var mı? <span +class="anchor-reference-id">(<a +href="#linuxsyswithoutgnu">#linuxsyswithoutgnu</a>)</span></dt> + +<dd> +GNU değil, Linux içeren bütün sistemler var; Android bir örnektir. Ancak +“Linux” sistemleri olarak adlandırmak bir hatadır, tıpkı GNU'yu +bir “Linux” sistemi olarak adlandırmak gibi bir hatadır. +<p> +Android, GNU/Linux sisteminden çok farklı çünkü ikisinin ortak kodu çok +az. Aslında,ortak olan tek şey Linux'tur.</p> +<p> +Tüm GNU/Linux sistemini Linux olarak adlandırırsanız “Android, Linux +içerir ancak Linux değildir çünkü her zamanki Linux [sic] kütüphanelerine ve +yardımcı programlarına sahip değildir [GNU sistemi anlamına gelir].”</p> +<p> +Android, GNU/Linux'un yaptığı kadar Linux içerir. Sahip olmadığı şey GNU +sistemi. Android bunu oldukça farklı çalışan Google yazılımı ile +değiştirir. Android'i GNU/Linux'tan farklı kılan şey GNU'nun olmamasıdır.</p> +</dd> + +<dt id="usegnulinuxandandroid">GNU/Linux kullanmak ve Android kullanmak demekse “Linux” +kullanmak doğru mu? <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#usegnulinuxandandroidlinuxsyswithoutgnu">#usegnulinuxandandroidlinuxsyswithoutgnu</a>)</span></dt> + +<dd> +Alakası yok. Bu kullanım o kadar zorlama ki insanlar amaçlanan anlamı +anlamayacaklar. +<p> +Halk, Android'i “Linux” olarak kullanmaktan bahsetmeyi çok garip +bulacak. Sohbet etmek gibi bir şey, daha sonra kişinin bağırsaklarıyla veya +kişinin dolaşım sistemi ile konuştuğunu söylemek gibi.</p> +<p> +Halk, Linux'u gerçekte GNU/Linux iken her zamanki yanlış anlama yoluyla +kullanma fikrini anlaya<em>cak</em>tır: Tüm sistemi “Linux” +olarak düşünmek.</p> +<p> +Android kullanımı ve GNU/Linux kullanımı, araba kullanmak ve bisiklet sürmek +kadar farklıdır. İlk ikisinin de Linux içerdiği gerçeğinin onları +kullanmakla alakasızdır, tıpkı bir otomobilin ve bir bisikletin her ikisinin +de bir metal yapısına sahip olması onlrı kullanmakla alakasız olması +gibi. Araba ve bisiklet kullanmak hakkında konuşmak istiyorsanız +“metal nesnelere binmek”ten söz etmezsiniz (okuyucu ile oyun +oynamadığınız sürece). “Arabaları ve bisikletleri kullanmak” +dersiniz. Aynı şekilde GNU/Linux ve Android kullanımı hakkında konuşmanın +net yolu; “GNU/Linux ve Android kullanmak” demektir.</p> +</dd> + +<dt id="helplinus">Neden sistemi “Linux” olarak isimlendirip, Linus Torvalds'ın, +topluluğumuzdaki medya maymunu imajını güçlendirmiyoruz? <span +class="anchor-reference-id">(<a href="#helplinus">#helplinus</a>)</span></dt> + +<dd> +Linus Torvalds, kendi amaçları için bir “medya maymunu”dur (bu +tabir başka insanların seçimi, bizim değil). Onun amacı, sistemi daha +popüler hale getirmektir ve sistemin topluluk açısından değerinin, sırf +sunduğu pratik getirilerde yattığına inanır: Yani Güç, güvenilirlik ve kolay +erişilebilirlik... O hiç bir zaman, etik bir ilke olarak <a +href="/philosophy/why-free.html">işbirliği özgürlüğü</a>nü savunmadı. Bu +yüzden de insanlar “Linux” ismini bu ilkeyle bağdaştırmıyor. +<p> +Linus, özgür yazılım hareketinin ideallerini paylaşmadığını açık açık ifade +etti. İşinde yıllarca özgür olmayan yazılımlar geliştirdi (bunları da +“Linux”World Show'da geniş bir dinleyici kitlesine açıkladı) ve +Linux'un (çekirdek) geliştiricilerini, bu çekirdek üzerinde çalışabilmeleri +için kendisiyle birlikte özgür olmayan yazılımlar kullanmaya çağırdı. Hatta +daha da ileri gidip, teknik çalışmalarımızın toplumsal sonuçlarını göz önüne +almamız gerektiğini söyleyen mühendis ve bilim insanlarını azarladı. Bu da +aslında toplumun, atom bombasının geliştirilmesinden çıkardığı dersi +reddetmek demektir.</p> +<p> +Öğrenmek ve eğlenmek güdüsüyle özgür bir program yazmakta hiç bir yanlış yön +yoktur. Bu nedenle Linus'un yazmış olduğu çekirdek, topluluğumuz için önemli +bir katkıdır. Fakat bu güdüler, eksiksiz bir sistemin (GNU/Linux) var oluş +nedenini açıklayamayacağı gibi, gelecekteki özgürlüğümüzü güvence altına da +almayacaktır. Halk, bunu bilmelidir. Linus'un görüşlerini yaymaya hakkı +vardır. Fakat insanlar, söz konusu işletim sisteminin, Linus'un +görüşlerinden değil, özgürlük ideallerinden doğduğunu bilmelidir.</p> +</dd> + +<dt id="claimlinux">Linus Torvalds'ın çalışmalarını GNU olarak nitelendirmemiz yanlış olmaz mı? +<span class="anchor-reference-id">(<a +href="#claimlinux">#claimlinux</a>)</span></dt> + +<dd> +Yanlış olur, dolayısıyla biz öyle nitelendirmiyoruz. Torvalds'ın çalışması +Linux'tur (çekirdek). Biz bu çalışmayı GNU Projesi'ne atfetmemeye veya bunu +“GNU” olarak nitelendirmemeye özen gösteriyoruz. Biz tüm +sistemden söz ederken “GNU/Linux” adını kullanarak onun emeğini +takdir ediyoruz. +</dd> + + +<dt id="linusagreed">Linus Torvalds Linux'un yalnızca çekirdek olduğu düşüncesine katılıyor mu? +<span class="anchor-reference-id">(<a +href="#linusagreed">#linusagreed</a>)</span></dt> + +<dd> +<p>Bunu başlangıçta kabul ediyordu. En eski Linux sürüm notlarında şöyle der: +“<a +href="http://ftp.funet.fi/pub/linux/historical/kernel/old-versions/RELNOTES-0.01">Linux +ile kullanılan araçların büyük bölümü GNU yazılımı olup bunlar GNU copyleft +lisansı altındadır. Bu araçlar dağıtımın içinde yer almaz. Daha fazla bilgi +için bana (veya GNU'ya) sorun”</a>.</p> +</dd> + +<dt id="finishhurd">Neden GNU Hurd çekirdeğini bitirmiyor, GNU sistemini bir bütün olarak +yayımlamıyor ve GNU/Linux olarak adlandırılacak soruyu unutmuyorsunuz? <span +class="anchor-reference-id">(<a href="#finishhurd">#finishhurd</a>)</span></dt> + +<dd> +Hangi çekirdeğin kullanılacağına bakılmaksızın GNU işletim sistemi için +takdir istiyoruz. + +<p>GNU Hurd'un Linux ile rekabet edebilecek kadar iyi çalışmasını sağlamak +büyük bir iş olacaktır ve bu açıkça gerekli değildir. Bir çekirdek olarak +Linux'ta etik olarak yanlış olan tek şey, aygıt yazılımı blob'unun +eklenmesidir; bu sorun için en iyi çözüm,<a +href="http://fsf.org/campaigns/priority-projects"> blob'lar için özgür +ikameler geliştirmektir</a>.</p> +</dd> + +<dt id="lost">Savaş zaten kaybedildi. Toplum kararını verdi. Biz de bunu değiştiremeyiz. O +halde neden hâlâ bunu düşünüp duruyoruz? <span +class="anchor-reference-id">(<a href="#lost">#lost</a>)</span></dt> + +<dd> +Bu bir savaş değil. Bir eğitim seferberliği... Sisteme ne ad vereceğimiz, +yalnızca “toplum” tarafından bir anda alınabilecek tek bir karar +değildir: Her insan, her kuruluş hangi ismi kullanacağına kendisi karar +verebilir. Başkalarının “GNU/Linux” demesini sağlayamazsınız, +ama sisteme kendiniz “GNU/Linux” demeye karar +verebilirsiniz. Böyle yaparak da başkalarını eğitmeye yardımcı olmuş +olursunuz. +</dd> + +<dt id="whatgood">Toplum kararını verdi. Biz de bunu değiştiremeyiz. O halde +“GNU/Linux” dememin ne faydası var? <span +class="anchor-reference-id">(<a href="#whatgood">#whatgood</a>)</span></dt> + +<dd> +Bu, ya hep ya hiç durumu değildir: doğru-yanlış bilgiler öyle ya da böyle +farklı kişilerce yayılıyor. Eğer siz sisteme “GNU/Linux” +derseniz, sistemin doğru geçmişini, kökenini ve var olma nedenini +öğrenmeleri konusunda başkalarına yardımcı olmuş olursunuz. Yanlış +adlandırmayı her yerde tek başınıza, bizim düzelttiğimizden daha fazla +düzeltemezsiniz, ama yardım edebilirsiniz. Eğer yalnızca birkaç yüz insan, +sizin “GNU/Linux” terimini kullandığını görürse, önemli sayıda +insanı, çok az çaba ile, eğitmiş olursunuz. Onlardan bazıları da, bu doğruyu +başkalarına yayar. +</dd> + +<dt id="explain">Sisteme “Linux” desek ve insanlara on dakikalık bir açıklama ile +sistemin gerçek kökenini öğretsek daha iyi olmaz mı? <span +class="anchor-reference-id">(<a href="#explain">#explain</a>)</span></dt> + +<dd> +Eğer başkalarına bu yolla açıklama yaparak bize yardım ederseniz, çabanızı +takdir ederiz, fakat bu en iyi yöntem olmaz. Bu, sistemi “GNU/Linux” olarak +isimlendirmek kadar etkili olmayacak ve zamanınızı verimsiz kullanmanıza yol +açacaktır. +<p> +Etkisizdir, çünkü zihinlere yerleşmez ve tabii ki başkalarına +iletilemez. Açıklamanızı dinleyen kimi insanlar sizi dikkate alacak, hatta +sistemin kökenine ilişkin doğru resmi yakalayacaklardır. Ama kendileri +sistemden bahsederken sizin açıklamanızı başkalarına da aktaracakları pek +muhtemel değil. Büyük ihtimalle kendileri de sisteme yalnızca +“Linux” diyeceklerdir. Özellikle böyle bir niyetleri olmasa da +yanlış resmin yayılmasına yardımcı olacaklardır.</p> +<p> +Etkisizdir çünkü çok daha fazla zaman alır. “GNU/Linux” deyip +yazmak günde sadece birkaç saniyenizi alacaktır, dakikalarınızı değil. Bu +yolla daha fazla insana ulaşma şansınız olur. Yazarken ve söylerken Linux ve +GNU/Linux'u birbirinden ayırmak GNU Projesi’ne etkili bir biçimde yardım +etmenin en kolay yoludur.</p> +</dd> + +<dt id="treatment">Bazı insanlar, sisteme GNU/Linux demelerini istediğinizde sizinle alay +ediyorlar. Neden kendinizi bu muameleye maruz bırakıyorsunuz? <span +class="anchor-reference-id">(<a href="#treatment">#treatment</a>)</span></dt> + +<dd> +Sisteme “Linux” demek, insanlara sistemin geçmişi ve varoluş +nedeni hakkında yanlış bir izlenim veriyor. İsteğimizle alay eden insanlar +büyük ihtimalle bahsettiğimiz o yanlış resmi almışlardır. Bizim yaptığımız +çalışmaların aslında Linus tarafından yapıldığını zannediyorlar, bu yüzden +de emeğimizin takdir edilmesini istediğimizde bize gülüyorlar. Eğer doğruyu +bilselerdi, muhtemelen gülmezlerdi. +<p> +Neden insanların bazen bizimle alay etmesine sebep olan bir istekte bulunma +riskini göze alıyoruz? Çünkü bunun genellikle GNU Projesi'ne faydası dokunan +sonuçları oluyor. Amacımıza ulaşmak için hak etmediğimiz bir muameleye maruz +kalma riskini kabulleniyoruz.</p> +<p> +Eğer böyle beklenmedik derecede haksız bir durumun ortaya çıktığını +görürseniz, lütfen elinizi kolunuzu bağlayıp oturmayın. Size gülen insanlara +gerçek tarihi anlatın. İstediğiniz şeyin dayanağı olduğunu gördüklerinde, +birazcık mantık sahibi olanlar gülmeyi keseceklerdir.</p> +</dd> + +<dt id="alienate">Bazıları sisteme GNU/Linux demelerini istediğinizde sizi suçluyorlar. Onları +kendinizden uzaklaştırarak kaybetmiyor musunuz? <span +class="anchor-reference-id">(<a href="#alienate">#alienate</a>)</span></dt> + +<dd> +Pek sayılmaz. Sistemi geliştirmedeki rolümüzü takdir etmeyen insanlar bize +yardım etmek için muhtemelen önemli bir çaba sarf etmeyecektir. Eğer bunlar, +özgür yazılımlar yayınlamak gibi, bizim amaçlarımızı ilerletecek şekilde +çalışıyorlarsa da, bu büyük ihtimalle biz istediğimiz için değil, başka +ilgisiz sebeplerden dolayıdır. Aynı zamanda, bizim yaptığımız çalışmaları +başka birilerine atfetme alışkanlığını diğer insanlara da aşılayarak, başka +insanlardan yardım alma olanaklarımızı da sekteye uğratıyorlar. +<p> +Zaten işbirliği yapmaya pek de niyetli olmayanları kendimizden uzaklaştırmak +konusunda endişe etmenin de bir manası yoktur. Büyük bir problemi yaymaya +devam eden insanları kızdıracağız korkusuyla bu problemi düzeltmekten geri +durmamız kendi kendimizi baltalamamız demek olacaktır. Bu sebeple, yanlış +adlandırmayı düzeltme çabalarımızı sürdüreceğiz.</p> +</dd> + +<dt id="rename">Ne katkıda bulunmuş olursanız olun, işletim sisteminin ismini değiştirmek +meşru mudur? <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#rename">#rename</a>)</span></dt> + +<dd> +Biz hiç bir şeyin ismini değiştirmiyoruz. Biz 1983 yılında sistemi +duyurduğumuzdan beri bunu “GNU” olarak isimlendiriyoruz. Yanlış +olan, sistemin adını “Linux” olarak değiştirmeye çalışan +insanların yaptıklarıdır.</dd> + +<dt id="force">İnsanlara sistemi “GNU/Linux” diye isimlendirmelerini dayatmak +yanlış değil mi? <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#force">#force</a>)</span></dt> + +<dd> +İnsanlara bunu dayatmak yanlış olurdu. Zaten biz de böyle bir şeye +kalkışmıyoruz. Biz sisteme “GNU/Linux” diyoruz ve sizden de +böyle demenizi talep ediyoruz. +</dd> + +<dt id="whynotsue">Niçin bütün sistemi “Linux” olarak isimlendiren insanları dava +etmiyorsunuz? <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#whynotsue">#whynotsue</a>)</span></dt> + +<dd> +Dava açmak için yasal zemin yok, fakat biz ifade özgürlüğüne inanan insanlar +olarak, böyle bir davranışa girmek istemezdik zaten. Biz insanlardan sisteme +“GNU/Linux” demelerini, doğrusu bu olduğu için istiyoruz. +</dd> + +<dt id="require">İnsanların sistemi “GNU” diye isimlendirmesini zorunlu kılacak +bir ifadeyi GNU GPL’ye yerleştirmeniz gerekmiyor mu? <span +class="anchor-reference-id">(<a href="#require">#require</a>)</span></dt> + +<dd> +GNU GPL'nin amacı, özgür yazılımların sahipli sürümlerini üretenlere karşı +kullanıcıların özgürlüğünü korumaktır. Sistemi “Linux” olarak +isimlendiren kullanıcıların, özgür olmayan yazılımları GNU/Linux +sistemlerine dahil etmek ya da bu iş için özgür olmayan yazılımlar +geliştirmek gibi, kullanıcıların özgürlüklerini sınırlayıcı şeyler yaptığı +doğrudur. Ama yalnızca sistemi “Linux” olarak isimlendirmek, tek +başına, kullanıcıların özgürlüklerini elinden almaz. GPL'nin, insanlara +sistem için kullanacakları isim konusunda kısıtlamalar getirmesi uygun +olmaz. +</dd> + +<dt id="BSDlicense">Özgün BSD lisansı’nda, California Üniversitesi’nin emeğinin takdir +edilmesini sağlamak için reklam zorunluluğu getirilmek istenmesine karşı +çıktınız. Şimdi GNU Projesi'nde kendi emeğinizin takdir edilmesini istemeniz +ikiyüzlü bir davranış değil mi? <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#BSDlicense">#BSDlicense</a>)</span></dt> + +<dd> +GNU/Linux ismini bir lisans gereksinimi haline getirmek ikiyüzlü bir +davranış olurdu. Biz de bunu yapmıyoruz zaten. Biz sizden sadece +hakkettiğimiz payı vermenizi <em>istiyoruz</em>. + +<p> +Lütfen <a href="/licenses/bsd.html"> en az iki farklı BSD lisansı</a> +olduğunu unutmayın. Netlik için lütfen hangisi olduğunu belirtmeden +“BSD” lisansı terimini kullanmayın.</p> +</dd> + +<dt id="deserve">GNU GPL'e, insanların sisteme “GNU” demelerini zorunlu kılacak +bir ifade yerleştirmediniz. O yüzden her şeyi hak ediyorsunuz. Peki şimdi ne +diye şikayet ediyorsunuz? <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#deserve">#deserve</a>)</span></dt> + +<dd> +Bu soru, son derece tartışmalı bir genel etik önermeyi doğru varsayıyor: +Buna göre eğer insanlar sizi kendilerine adil davranmaya zorlamazsa, +onlardan istediğiniz kadar faydalanmaya hak kazanmış oluyorsunuz. Başka bir +deyişle bu önerme, “güçlü olan haklıdır” sözünü savunuyor. +<p> +Umarız siz de bizim gibi, bu önermeye karşı çıkıyorsunuzdur.</p> +</dd> + +<dt id="contradict">Birçok insanın inandığı şeyle ters düşmeseniz daha iyi olmaz mıydı? <span +class="anchor-reference-id">(<a href="#contradict">#contradict</a>)</span></dt> + +<dd> +Yanlış yola sevk edilmiş insanların sayısı ne kadar fazla olursa olsun, +onlarla beraber yürüyebileceğimizi düşünmüyoruz. Umarız siz de hakikatin +önemli olduğuna karar verirsiniz. +<p> +Biz daha en başta, özel mülk yazılımların meşru ve makul olduğuna duyulan ve +pek çok insan tarafından paylaşılan inancı reddetmeseydik asla özgür bir +işletim sistemi geliştiremezdik.</p> +</dd> + +<dt id="somanyright">Çoğu kimsenin, sistemi “Linux” olarak adlandırması, bu +isimlendirmeyi doğru kılmaz mı? <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#somanyright">#somanyright</a>)</span></dt> + +<dd> +Biz bir yanlışın popülerlik derecesinin, onu bir hakikat haline getirdiğini +düşünmüyoruz. +</dd> + +<dt id="knownname">Sistemi çoğu kullanıcının zaten bildiği bir adla çağırmak daha iyi değil mi? +<span class="anchor-reference-id">(<a +href="#knownname">#knownname</a>)</span></dt> + +<dd> +Kullanıcılar öğrenemezler. “GNU/Linux”, “Linux” +içerdiğinden ne hakkında bahsettiğinizi anlayacaklardır. Arada bir +“(çoğu zaman hatalı bir şekilde ‘Linux’ olarak +adlandırılır)” eklerseniz hepsi anlar. +</dd> + +<dt id="winning">Birçok insan doğru-yanlış tartışmaları ile değil, neyin kullanışlı olduğuyla +veya kimin kazandığıyla ilgileniyor. Onların desteğini almak için farklı bir +yol izleseniz olmaz mıydı? <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#winning">#winning</a>)</span></dt> + +<dd> +Neyin kullanışlı olduğuyla ya da kimin kazandığıyla ilgilenmek hayata karşı +ahlak dışı bir bakış açısıdır. Özgür olmayan yazılımlar bu ahlak dışı +yaklaşımın bir örneğidir ve bundan beslenmektedirler. Bu yüzden uzun vadede +bu yaklaşıma boyun eğmek, kendi kendimizi baltalamak demek olacaktır. Neyin +doğru, neyin yanlış olduğunu ifade etmeye devam edeceğiz. +<p> +Umarız siz, doğru ve yanlışı önemseyenlerdensinizdir.</p> +</dd> + +</dl> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.tr.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Lütfen FSF ve GNU ile ilgili sorularınızı <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a> adresine iletin. FSF ile +iletişim kurmanın <a href="/contact/">başka yolları</a> da vardır. Lütfen +çalışmayan bağlantıları ve başka düzeltmeleri veya önerilerinizi <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a> adresine +gönderin.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Çevirilerimizde bulmuş olabileceğiniz hataları, aklınızdaki soru ve +önerilerinizi lütfen <a +href="mailto:web-translators@gnu.org">bize bildirin</a>.</p><p>Bu +yazının çeviri düzenlemesi ve sunuşu ile ilgili bilgi için lütfen <a +href="/server/standards/README.translations.html">Çeviriler BENİOKU</a> +sayfasına bakın. Bu sayfanın ve diğer tüm sayfaların Türkçe çevirileri +gönüllüler tarafından yapılmaktadır; Türkçe niteliği yüksek bir <a +href="/home.html">www.gnu.org</a> için bize yardımcı olmak istiyorsanız, <a +href="https://savannah.gnu.org/projects/www-tr">çalışma sayfamızı</a> +ziyaret edebilirsiniz.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 2001, 2006, 2007, 2008, 2010, 2011, 2013, 2014, 2015, 2016, +2017, 2018, 2020 Free Software Foundation, Inc.</p> + +<p>Bu sayfa <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.tr">Creative +Commons Alıntı-Türetilemez 4.0 Uluslararası Lisansı</a> altında +lisanslanmıştır.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.tr.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +<p><strong>Çeviriye katkıda bulunanlar:</strong></p> +<ul> +<li>The FLOSS Information <a +href="mailto:theflossinformation@gmail.com"><theflossinformation@gmail.com></a>, +2019, 2020.</li> +<li>T. E. Kalaycı, 2020.</li> +<li>Fırat Özgül <a +href="mailto:ozgulfirat@gmail.com"><ozgulfirat@gmail.com></a>, +2008.</li> +<li><a href="http://www.pittle.org/">Ali Servet Dönmez</a> <a +href="mailto:asd@pittle.org"><asd@pittle.org></a>, 2005, 2008.</li> +<li>Anıl Mevlüt Güven <a +href="mailto:anilmevlutguven@mynet.com"><anilmevlutguven@mynet.com></a>, +2007.</li> +<li>Sanem Uçan <a +href="mailto:sanemucan@gmail.com"><sanemucan@gmail.com></a>, +2007.</li> +</ul></div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Son Güncelleme: + +$Date: 2020/08/22 07:29:47 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +<!-- for class="inner", starts in the banner include --> +</body> +</html> |