diff options
Diffstat (limited to 'talermerchantdemos/blog/articles/tr/free-sw.html')
| -rw-r--r-- | talermerchantdemos/blog/articles/tr/free-sw.html | 753 |
1 files changed, 753 insertions, 0 deletions
diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/tr/free-sw.html b/talermerchantdemos/blog/articles/tr/free-sw.html new file mode 100644 index 0000000..fe35681 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/tr/free-sw.html @@ -0,0 +1,753 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/free-sw.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.tr.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.86 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Özgür Yazılım Nedir? - GNU Projesi - Özgür Yazılım Vakfı</title> +<style type="text/css" media="print,screen"><!-- +.note { margin-left: 6%; margin-right: 6%; } +@media (min-width: 48em) { + .note { margin-top: .8em; } +} +--> +</style> +<meta http-equiv="Keywords" content="GNU, FSF, Özgür Yazılım Vakfı, Linux, Emacs, GCC, Unix, Özgür Yazılım, +İşletim Sistemi, GNU Kernel, HURD, GNU HURD, Hurd" /> +<meta http-equiv="Description" content="1983 yılından beri, bilgisayar kullanıcıları paylaşma ve geliştirme +özgürlüklerine sahip olabilmesi için Unix tarzı özgür GNU işletim sistemi +geliştiriliyor." /> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/free-sw.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.tr.html" --> +<h2>Özgür Yazılım Nedir?</h2> + +<div class="article"> +<h3>Özgür Yazılım Tanımı</h3> + +<blockquote class="note" id="fsf-licensing"><p style="font-size: 80%"> +Özgür Yazılım lisansları hakkında burada yanıtlanmamış bir sorunuz mu var? +Diğer <a href="http://www.fsf.org/licensing">lisanslama</a> kaynaklarına +bakabilirsiniz ve eğer gerekliyse FSF Uygunluk Labıyla <a +href="mailto:licensing@fsf.org">licensing@fsf.org</a> adresinden bağlantıya +girebilirsiniz.</p> +</blockquote> + +<div class="comment"> +<p> +Bu özgür yazılım tanımını, belirli bir yazılımın, özgür yazılım olarak +sayılmasının koşullarını açıkça göstermek için yapıyoruz. Arada sırada +açıklık getirmek veya güç algılanan hususlarla ilgili sorunları çözmek +amacıyla bu tanımı yeniden gözden geçiririz. Eğer yaptığımız değişikliklere +göz atmak isterseniz, lütfen daha fazla bilgi için aşağıdaki <a +href="#History">Tarihçe kısmına</a> bakınız. +</p> + +<p> +u“Açık kaynak” farklı bir şey: farklı değerlere dayanan oldukça +farklı bir felsefesi var. Uygulamadaki tanımı da farklı, ancak neredeyse +bütün açık kaynak programlar aslında özgür. Farklılığı <a +href="/philosophy/open-source-misses-the-point.html"> Neden “Açık +Kaynak” Özgür Yazılımın Noktasını Kaçırıyor</a> yazısında açıklıyoruz. +</p> +</div> + +<p> +“Özgür yazılım”, kullanıcıların özgürlüğüne ve topluluğa saygı +duyan yazılım demektir. Kabataslak, <b>kullanıcıların bir yazılımı +çalıştırma, kopyalama, dağıtma, çalışma, değiştirme ve geliştirme +özgürlüğüne sahip olduğu</b> anlamına gelir. Öyleyse, “özgür +yazılım” bir fiyat değil, özgürlük meselesidir. İngilizcedeki "free" +kelimesinden kaynaklı olarak, bu kavramı anlamak için, “bedava +birayı” değil “ifade özgürlüğünü” düşünmek gerekiyor. Bazı +durumlarda, Fransızca ve İspanyolca'dan özgürün karşılığı olarak libre ödünç +alınarak “libre” yazılım kavramı da, yazılımın bedelsiz olduğu +değil özgür olduğunu kastetmek için kullanılıyor. +</p> + +<p> +Bu dört özgürlük için çaba harcıyoruz, çünkü herkesin bunları hak ettiğini +düşünüyoruz. Bu özgürlüklerle, kullanıcılar programı ve kendileri için +yaptığı şeyi (hem bireysel hem de kolektif olarak) denetlemiş +olur. Kullanıcıların programı denetlemediği durumda, ona “özgür +olmayan” veya “özel mülk” program diyoruz. Özgür olmayan +program kullanıcıları denetler ve geliştirici de programı; bu programı <a +href="/philosophy/free-software-even-more-important.html">adaletsiz +iktidarın bir aracı</a> kılar. +</p> + +<h4> Dört temel özgürlük</h4> + +<p> +Bir program, eğer kullanıcıları dört temel özgürlüğe sahipse bir özgür +yazılımdır: <a href="#f1">[1]</a> +</p> + +<ul class="important"> + <li>Herhangi bir amaç için, istediğiniz şekilde yazılımı çalıştırma özgürlüğü (0 +numaralı özgürlük).</li> + <li>Her ne istiyorsanız onu yaptırmak için programın nasıl çalıştığını ögrenmek +ve onu değiştirme özgürlüğü (1 numaralı özgürlük). Yazılımın kaynak koduna +ulaşmak, bu iş için ön koşuldur. + </li> + <li>Kopyaları dağıtma özgürlüğü, böylece başkalarına yardım edebilirsiniz (2 +numaralı özgürlük). + </li> + <li>Değiştirilmiş sürümlerinizin kopyalarını dağıtma özgürlüğü (3 numaralı +özgürlük). Böylece değişikliklerinizden yararlanması için tüm topluma bir +şans vermiş olursunuz. Kaynak koduna erişmek, bunun için bir ön koşuldur. + </li> +</ul> + +<p> +Bir program, kullanıcılarına bu özgürlükleri yeterince verdiğinde özgür bir +yazılımdır. Aksi durumda özgür değildir. Çeşitli özgür olmayan dağıtım +şemalarını, hangi açılardan özgür olmadıkları konusunda ayırt edebilsek de, +hepsini eşit derecede etik dışı kabul ediyoruz.</p> + +<p>Herhangi bir senaryoda, bu özgürlükler kullanmayı düşündüğümüz veya +başkalarını kullanmaya teşvik ettiğimiz bütün kodlara uygun +olmalıdır. Örneğin, bazı durumları çözmek için otomatik olarak bir B +programını çalıştıran bir A programını ele alalım. Eğer A'yı mevcut haliyle +dağıtmayı düşünüyorsak, bu durum kullanıcıların B'ye ihtiyaç duymasını +gerektirecektir, dolayısıyla hem A'nın hem de B'nin özgür olup olmadığını +değerlendirmemiz gerekiyor. Ancak, eğer A'yı B'yi kullanmayacak şekilde +değiştirmeyi düşünüyorsak, bu durumda sadece A'nın özgür olması yetecektir; +B'nin bu planla bir ilgisi yoktur.</p> + +<p> +“Özgür yazılım”, “ticari olmayan” demek değildir. Özgür bir program, ticari +kullanım, ticari geliştirme ve ticari dağıtım için kullanılabilir. Özgür +yazılımların ticari geliştirilmeleri artık alışılmadık bir durum değil; +artık özgür ticari yazılımlar çok önemlidir. Özgür yazılımın kopylarına +sahip olmak için ücret ödemeniz gerekebilir veya kopyaları hiçbir ücret +karşılığı olmadan da edinmiş olabilirsiniz. Kopyalara nasıl sahip +olduğunuzdan bağımsız olarak, herzaman için yazılımın kopyalama, değiştirme +ve hatta <a href="/philosophy/selling.html">kopyalarını satma</a> haklarına +sahipsinizdir. +</p> + +<p> +Özgür bir program, yazılımın herhangi bir kopyasını edinen bütün +kullanıcılara, yazılımı kapsayan özgür lisansın bütün koşullarına o zamana +kadar uymaları şartıyla, dört özgürlüğü sunmalıdır. Bazı kullanıcıları, bazı +özgürlüklerden mahrum etmek veya kullanıcıların özgürlükleri edinmek için +maddi veya ayni olarak ödeme yapmalarını gerektirmek, söz konusu +özgürlükleri vermemekle aynı şeydir ve dolayısıyla programı özgür olmayan +bir program kılar. +</p> + +<h3>Konuyu farklı noktalar açıklığa kavuşturmak</h3> + +<p>Bu yazının kalan kısmında, farklı hususlar üzerine, bir programın özgür +olabilmesi için özgürlüklerin ne dereceye kadar genişletilmesi gerektiğini +daha açık olarak anlatıyoruz.</p> + +<h4>Programı istediğiniz gibi çalıştırma özgürlüğü</h4> + +<p> +Bir programı kullanma özgürlüğü demek, onu, herhangi bir bireyin ya da +kurumun, herhangi bir bilgisayar sistemi üzerinde, herhangi bir iş için +geliştirici ya da bir başka şey ile iletişim kurmak zorunluluğu olmadan +kullanabilmek demektir. Bu özgürlükte <em>kullanıcının</em> amacı önemlidir, +<em>geliştiricininki</em> değil; Sen, bir kullanıcı olarak kendi amaçların +için bir programı çalıştırmaya özgürsün ve eğer bir başkasına dağıtırsan, o +da kendi amaçları için programı çalıştırmaya özgürdür, ama kendi amaçlarınız +için onu zorlayamazsınız. +</p> + +<p> +Programı istediğiniz gibi çalıştırma özgürlüğü, onu çalıştırmanızın +yasaklanmadığı veya durdurulmadığı anlamına gelir. Bu programın, ister +herhangi bir ortamda teknik yönden işlevli olsun, isterse de herhangi bir +belirli hesaplama faaliyeti olsun, hangi işlevsellikleri barındırdığından +bağımsızdır.</p> + +<p>Örneğin, eğer kod nedensiz bir şekilde anlamlı girdileri redderse veya hatta +koşulsuz bir şekilde çökerse, bu programın yararını azaltabilir, belki de +tamamen yararsız kılabilir. Ancak bu durum yine de kullanıcının programı +çalıştırma özgürlüğünü engellemez, dolayısıyla 0 nolu özgürlükle +çelişmez. Eğer program özgürse, kullanıcılar bu yarar kaybını +aşabilirler. Çünkü 1 ve 3 nolu özgürlükler kullanıcı ve topluluklara +nedensiz sıkıntılı kodları kaldırarak değiştirilmiş sürümleri oluşturma ve +dağıtma olanağı sunar.</p> + +<h4>Kaynak kodu inceleme ve değişiklikler yapma özgürlüğü</h4> + +<p> +1 ve 3 nolu özgürlüklerin (değişiklik yapma özgürlüğü ve değiştirilmiş +sürümleri yayınlama özgürlüğü) anlamlı olabilmesi için, programın kaynak +kodlarına erişiminiz gerekmektedir. Dolayısıyla, kaynak koda erişim özgür +yazılım için gerekli bir koşuldur. Gizlenmiş (obfuscated) “kaynak +kod” gerçek bir kaynak kod değildir ve kaynak kod olarak +değerlendirilemez. +</p> + +<p> +1 nolu özgürlük özgün sürümün yerine kendi değişiklik yaptığınız sürümü +kullanabilmenizi de içerir. Eğer program bir başkasının değişiklik yapılmış +sürümlerini çalıştıracak ancak sizinkileri reddedecek şekilde tasarlanmış +bir ürün ile birlikte geliyorsa (bu “tivolaştırma” veya +“tecrit” veya uygulayıcılarının kötücül terminolojisiyle +“güvenli açılış” olarak bilinen bir uygulama), 1 nolu özgürlük, +uygulanabilen bir özgürlük yerine bir yalan olacaktır. Bu ikili kodlar, +derlendikleri kaynak kodları özgür olsa ile özgür bir yazılım değillerdir. +</p> + +<p> +Bir program üzerinde değişiklik yapmanın önemli yollarından biri de, mevcut +özgür altyordam ve modülleri birleştirmektir. Eğer programın lisansı, var +olan bir bölümün içerisine ekleme yapamayacağınızı diyorsa, örneğin +eklediğiniz her kodun telif hakkı sahibi olmanız gerektiğini söylüyorsa, o +lisans, özgür olarak tanımlamak için çok kısıtlayıcıdır. +</p> + +<p> +Bir değişikliğin bir iyileştirme olup olmadığı öznel bir konudur. Eğer +değişiklik yapmanız, esasında, başka birinin iyileştirme olarak +tanımladığıyla sınırlıysa, bu program özgür değildir. +</p> + +<h4>İsterseniz yeniden dağıtma özgürlüğü: temel gereksinimler</h4> + +<p>Dağıtım özgürlüğü (2 ve 3 nolu özgürlükler) kopyaları, ister değiştirerek +ister değiştirmeden olsun, ister bedelsiz ister belirli bir bedel +karşılığında olsun, <a href="#exportcontrol">herhangi bir yerdeki herhangi +bir kişiye</a> yeniden dağıtma özgürlüğü ister anlamına gelir. Bunları +yapmakta özgür olmak demek, (başka şeylerin yanında) bunları yapmak için +başkasından izin almak veya birine bir ücret ödemek zorunda olmadığınız +anlamına gelir. +</p> + +<p> +Ayrıca değişiklikler yapmak ve bu değişiklikleri özel olarak kendi işinizde +veya oyununuzda kullanma özgürlüğünüz de olmalı. Değişikliklerinizi +yayımladığınızda da, hiç kimseyi haberdar etmenize gerek olmamalıdır. +</p> + +<p> +3 nolu özgürlük değiştirilmiş sürümleri özgür yazılım olarak dağıtma +özgürlüğüdür. Özgür bir lisans diğer şekillerdeki dağıtım biçimlerine de +izin verir; başka bir deyişle, <a +href="/copyleft/copyleft.html">copyleft</a> bir lisans olmak zorunda +değildir. Ancak, değiştirilmiş sürümlerin özgür olmayan olmasını gerektiren +bir lisans, özgür bir lisans olarak değerlendirilemez. +</p> + +<p> +Programın kopyalarının dağıtımı özgürlüğü, programın hem değiştirilmiş hem +de değiştirilmemiş, kaynak kodunda olduğu gibi ikili veya çalıştırılabilir +halini içermesi zorunludur. (Programları çalıştırılabilir halleri ile +dağıtmak kolayca yüklenebilen özgür işletim sistemleri için gerekiyor) Eğer, +belli bir yazılımın ikili ya da çalıştırılabilir bir biçimini oluşturmak +olanaksızsa (ki bazı diller bu özelliği desteklemiyor), o zaman sorun yok; +ancak, program, bu biçimlerden herhangi birine sokmanın bir yolunu +bulduğunuzda, programı yeniden dağıtmaya hakkınızın olması gerekir. +</p> + +<h4>Copyleft</h4> + +<p> +Özgür yazılımı dağıtma konusundaki birtakım kurallar, temel özgürlüklerle +çelişmediği sürece, kabul edilebilir. Örneğin, <a +href="/copyleft/copyleft.html">copyleft</a>, (basitçe söyleyecek olursak) +yazılımı dağıtırken, diğer insanların özgürlüklerini hiçe sayan kısıtlamalar +eklenememesi için konmuş kuraldır. Bu kural, merkezi özgürlükler ile +çelişmez; aksine onları korur. +</p> + +<p> +GNU projesinde, bu özgürlükleri herkes için yasal olarak korumak için +copyleft kullanıyoruz. <a href="/philosophy/pragmatic.html">Copyleft +kullanmanın daha iyi olduğuna</a> ilişkin önemli gerekçeler olduğunu +düşünüyoruz. Herşeye rağmen, <a +href="/philosophy/categories.html#Non-CopyleftedFreeSoftware">copyleft +olmayan özgür yazılımlar</a> da etiktir. “Özgür yazılım”, +“copyleft yazılım” ile diğer yazılım kategorileri ve bunların +birbirleriyle ilişkilerini görmek için <a +href="/philosophy/categories.html">Özgür Yazılım Kategorileri</a> sayfasını +inceleyebilirsiniz. +</p> + +<h4>Paketleme ve dağıtım ayrıntıları hakkındaki kurallar</h4> + +<p> +Yeniden düzenlenmiş bir sürümü paketlemeye dair kurallar, yeniden +düzenlenmiş sürümleri, yayınlama özgürlüğünüzü engellemediği sürece ya da +yeniden düzenlenmiş sürümler yapmanıza ve özel olarak kullanmanıza izin +verdiği sürece kabul edilebilirler. Bu yüzden, lisansın değiştirilmiş +sürümün adını değiştirmeyi, bir logoyu kaldırmayı veya değişiklikleri sizin +olarak belirlemeyi gerektirmesi kabul edilebilir. Bu gereksinimler, sizi +değişiklikleri dağıtmaktan alıkoyacak kadar külfetli olmadığı sürece +makuldur; zaten programa başka değişiklikler yapıyorsunuz, bir kaç +değişiklik daha yapmanız sorun olmayacaktır. +</p> + +<p> +“Eğer kendi sürümünüzü bu şekilde yayınlarsanız, şu şekilde de +yayınlamanız gerekir” şeklindeki kurallar da, aynı koşullar altında +kabul edilebilir olabilir. Kabul edilebilir bu kurallara bir örnek, +değiştirilmiş bir sürümü dağıttığınızda, önceki geliştiricinin de bir kopya +istemesi durumunda ona bir kopya göndermenizi söyleyen kuraldır. (Bu gibi +bir kuralın kendi sürümünüzü dağıtıp dağıtmamayı hala size bıraktığını +unutmayın). Kamusal kullanıma koyduğunuz sürümlerin kullanıcılarına da +yayınlamanızı gerektiren kurallar da kabul edilebilirdir. +</p> + +<p> +Bir lisansın, diğer programlardan başlatılması için kullanılan program +ismini değiştirmeyi gerektirmesi durumunda özel bir durum ortaya çıkar. Bu +etkin bir şekilde değiştirilmiş sürümünüzü yayınlamanızı, diğer programlar +tarafından çağrılan özgün programı değiştireceği için, engelleyecektir. Bu +tür bir gereksinim yalnızca, özgün programın ismini değiştirilmiş sürümde +takma bir ad olarak belirtmenize olanak sağlayan uygun bir takma adlandırma +yapısının olması durumunda kabul edilebilirdir.</p> + +<h4>İhracat düzenlemeleri</h4> + +<p> +Bazen devletin <a id="exportcontrol">ihracat denetimi yasaları</a> ve ticari +yaptırımları, yazılımınızın kopyalarını uluslararası dağıtma özgürlüğünüzü +kısıtlayabilir. Yazılım geliştiricileri, bu kısıtlamaları yeniden düzenleme +ya da ortadan kaldırma gücüne sahip değillerdir, ama yapabilecekleri ve +yapmaları gereken şey, yazılımın kullanma koşulu olarak bu yaptırımları +içermesini reddetmektir. Böylece bu kısıtlamalar, bu hükümetlerin yargı +yetkisi dışında kalan faaliyetleri ve kişileri etkilemeyecektir. Bu nedenle, +özgür yazılım lisansları, hiçbir ihracat kontrolü yasasına uyma +zorunluluğunu, bu olmazsa olmaz özgürlüklerin uygulanması için bir koşul +olarak gereksinim duymamalıdır. +</p> + +<p> +Lisansın kendisi için bir koşul olarak öne sürmeden ihracat düzenlemelerinin +varlığına sadece değinmek, kabul edilebilirdir, çünkü kullanıcıları +kısıtlamamaktadır. Eğer herhangi bir ihracat düzenlemesi özgür yazılım için +önemsiz ise, bir koşul olarak öne sürmek de fiili bir sorun olmayacaktır; +ancak, potansiyel bir sorundur, çünkü ihracat yasasında sonradan yapılacak +bir değişiklik, bu gereksinimi önemli hale getirebilir ve yazılım özgür +olmayan bir yazılım kılabilir. +</p> + +<h4>Yasal hususlar</h4> + +<p> +Bu özgürlüklerin gerçek olması için, yanlış bir şey yapmadığınız sürece, +değiştirilemez olmaları gerekir; eğer geliştirici, kendisine neden +verebilecek herhangi bir şey yapmadığınız halde, yazılımın lisansını +hükümsüz kılma veya geçmişe dönük olarak koşullarına yeni şartlar ekleme +gücüne sahipse, o yazılım özgür değildir. +</p> + +<p> +Özgür bir lisans, özgür olmayan bir programın lisansıyla uyum +gerektirmeyebilir. Bu yüzden, örneğin, eğer bir lisans “kullandığınız +bütün programların” lisanslarına uymanızı gerektiriyorsa, kullanıcının +özgür olmayan programları kullanması durumunda, bu lisans özgür olmayan +programların lisanslarıyla da bir uyum gerektireceği için, bu lisans özgür +olmayan bir lisans olmuş olur. +</p> + +<p> +Özgür bir lisansın hangi yargı hukukunun geçerli olduğunu veya hukuki +davaların nerede görülmesi gerektiğini veya her ikisini belirtmesi uygundur. +</p> + +<h4>Sözleşme tabanlı lisanslar</h4> + +<p> +Birçok özgür yazılım lisansı telif hakkına dayanır ve ne gibi +gereksinimlerin telif hakkına dayatılacağına dair sınırlamalar vardır. Eğer +bir telif hakkı tabanlı lisans, yukarıda açıkladığımız özgürlüklere saygı +gösteriyorsa, daha önce beklemediğimiz herhangi türden bir sorunla +karşılaşma olasılığımız zayıf olacaktır (aslında bu ara sıra olur). Buna +rağmen, bazı özgür yazılım lisansları sözleşmelere dayanmaktadır ve bazı +sözleşmeler, olağan kısıtlamalara geniş bir şekilde dayatılabilmektedir. Bu +da, bir lisansın kabul edilemez kısıtlamalara ve özgür olarak kabul +edilmemesine dair mümkün birçok yol olduğunu belirtir. +</p> + +<p> +Büyük olasılıkla, olabilecek tüm yolları burada listeleyemeyebiliriz. Eğer +bir sözleşme tabanlı lisans, kullanıcıyı telif hakkı tabanlı bir lisansın +yapamayacağı, alışılmadık bir şekilde kısıtlarsa ve burada meşru olarak +açıklanmamışsa, o halde bu konu hakkında düşünmemiz gerekir ve bunu +herhalde, özgür olmayan bir lisans olarak tanımlayacağızdır. +</p> + +<h4>Özgür yazılım hakkında konuşurken doğru kelimeleri kullanın</h4> + +<p> +Özgür yazılım hakkında konuşurken “bedava” veya +“hibe” gibi terimler kullanmaktan kaçınmak en iyisidir. Çünkü bu +terimler konunun özgürlükle ilgili değil, parayla ilgili olduğunu ima +edebilir. “Korsanlık” gibi bazı genel terimler, +desteklemeyeceğinizi umduğumuz bazı düşünceleri içeriyor. Bu terimler ile +ilgili bir tartışma için <a +href="/philosophy/words-to-avoid.html">Kullanmaktan Kaçınılması Gereken +Kelimeler ve Deyimler</a> sayfasına bakabilirsiniz. “<a +href="/philosophy/fs-translations.html">Özgür yazılım</a>” kavramının +birçok dile çevirisini içeren bir listemiz de var. +</p> + +<h4>Bu ölçütler nasıl yorumlanmalı</h4> + +<p> +Son olarak, özgür yazılım tanımında belirtilen kıstaslar gibi açıklamaların +dikkatli çevrilmesi gerektiğine dikkat çekmek istiyoruz. Bir yazılım +lisansının ögür yazılım lisansı olup olmadığna karar vermek için onu kesin +kelimelerle olduğu gibi ruhunun da uyup olmadığını da belirliyoruz. Eğer bir +yazılım lisansı, mantıksız kısıtlamalar içeriyorsa ve bu durumu buradaki +kıstaslar içinde açıklamadıysak bile, bu lisansı reddederiz. Bazen, bir +lisansın kabul edilebilir olup olmadığına karar verirken, lisans +gereksinimleri, kapsamlı düşünmeyi ya da bir avukatla görüşmeyi gerektiren +konuları içerebiliyor. Yeni bir konu hakkında bir sonuca vardığımızda, +mevcut lisansların neyi sınırladığını ya da sınırlamadığını açıkça belirtmek +için bu kıstaslar sıklıkla güncelliyoruz. +</p> + +<h4>Özgür lisanslarla ilgili yardım al</h4> + +<p> +Eğer bir lisansın, söz ettiğimiz kıstasları sağlayıp sağlamadığıyla +ilgileniyorsanız, <a href="/licenses/license-list.html">lisansların +listesi</a> sayfasına bakın. Eğer ilgili olduğunuz lisans, burada +listelenmemişse, tüm merak ettiklerinizi, bize <a +href="mailto:licensing@gnu.org"><licensing@gnu.org></a> adresine +eposta yollayarak sorabilirsiniz. +</p> + +<p> +Eğer yeni bir lisans yazmayı düşünüyorsanız, ilk olarak bu adrese yazarak +Özgür Yazılım Vakfı ile irtibat kurunuz. Değişik özgür yazılım lisanslarının +çoğalması, kullanıcıların lisansları anlayabilmek için daha fazla çaba sarf +edeceği anlamına gelir; belki size, gereksinimlerinizi karşılayabilecek +mevcut bir Özgür Yazılım lisansı bulmanızda yardımcı olabiliriz. +</p> + +<p> +Eğer bu olanaksızsa ve gerçekten yeni bir lisansa gereksiniminiz varsa, +bizim yardımımızla, lisansınızın bir özgür yazılım lisansı olduğunu temin +edebilir ve olası uygulama sorunlarından kurtulabilirsiniz. +</p> + +<h3 id="beyond-software">Yazılımın Yanında</h3> + +<p> +Yazılımın özgür olmasını gerektiren aynı nedenlerden ve kılavuzlar da +yazılımın bir etkili parçası olmasından dolayı <a +href="/philosophy/free-doc.html">yazılım kılavuzları da özgür olmalıdır</a>. +</p> + +<p> +Aynı görüşler diğer kullanışlı uygulamalar için de mantıklıdır — yani, +öğrenim ve başvuru işleri gibi kullanışlı bilgi sunan işler. <a +href="http://wikipedia.org">Wikipedia</a> en iyi bilinen örnek. +</p> + +<p> +Her hangi bir çalışma özgür <em>olabilir</em>, ve özgür yazılım tanımı da +her çeşit çalışmaya uygun <a href="http://freedomdefined.org/">özgür +kültürel çalışmalar</a> tanımına genişletildi. +</p> + +<h3 id="open-source">Açık Kaynak?</h3> + +<p> +Diğer bir grup, “özgür yazılım” kavramına yakın (ancak aynısı +olmayan) “açık kaynak” terimini kullanıyor. Biz, “özgür +yazılım” terimini tercih ediyoruz, çünkü bu terimin ücret yerine +özgürlüğü simgelediğini bir kere duyduğunuzda, bu terim artık size düşünce +özgürlüğünü çağrıştırır. Ancak “açık” kelimesi <a +href="/philosophy/open-source-misses-the-point.html">asla özgürlüğe işaret +etmez</a>. +</p> +</div> + +<h3 id="History">Tarih</h3> + +<p>Arada sırada Özgür Yazılım Tanımını gözden geçirip düzeltiyoruz. Aşağıda +önemli değişikliklerin bir listesini, tam olarak neyin değiştiğini gösteren +bağlantılarla birlikte görebilirsiniz.</p> + +<ul> + +<li><a +href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.164&r2=1.165">Sürüm +1.165</a>: Kodtaki nedensiz sıkıntıların 0 nolu özgürlüğü çürütemeyeceği ve +1 ve 3 nolu özgürlüklerin kullanıcıların bu sıkıntıları kaldırmasına olanak +sağladığı açıklandı.</li> + +<li><a +href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.152&r2=1.153">Sürüm +1.153</a>: Programı çalıştırma özgürlüğünün, hiçbir şeyin onu çalıştırmaktan +alıkoyamayacağı anlamına geldiği açıklandı.</li> + +<li><a +href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.140&r2=1.141">Sürüm +1.141</a>: Hangi kodun özgür olması gerektiği açıklandı.</li> + +<li><a +href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.134&r2=1.135">Sürüm +1.135</a>: Her seferinde 0. özgürlüğün programı istediğiniz gibi çalıştırma +özgürlüğü olduğu söylendi.</li> + +<li><a +href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.133&r2=1.134">Sürüm +1.134</a>: 0. Özgürlük programın işlevselliğiyle ilgili bir husus değildir.</li> + +<li><a +href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.130&r2=1.131">Sürüm +1.131</a>: Özgür bir lisansın başka bir programın özgür olmayan lisansıyla +uygunluk gerektirmeyebilir.</li> + +<li><a +href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.128&r2=1.129">Sürüm +1.129</a>: Yasa seçimi ve forum tariflerinin seçimi açıkça belirtildi (bu +her zaman politikamızdı).</li> + +<li><a +href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.121&r2=1.122">Sürüm +1.122</a>: İhracat denetim gereksinimi, eğer gereksinim kolay değilse gerçek +bir sorundur; aksi durumda sadece olası bir sorundur.</li> + +<li><a +href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.117&r2=1.118">Sürüm +1.118</a>: Açıklama: bu sorun değiştirme hakkınızı sınırlıyor, ne değişiklik +yaptığınızı değil. Ve değişiklik dediğimiz şey +“iyileştirmelerle” sınırlı değildir</li> + +<li><a +href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.110&r2=1.111">Sürüm +1.111</a>: 1.77 sürümü için, yalnızca geçmişe dönük <em>kısıtlamaların</em> +kabul edilemez olduğu belirtildi. Telif hakkı sahipleri, her zaman, +çalışmanın kullanımı için paralelde başka şekillerde yayınlamaya ilişkin ek +<em>izinler</em> verebilir.</li> + +<li><a +href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.104&r2=1.105">Sürüm +1.105</a>: 1 nolu özgürlüğünün kısa bir cümlesinde, (halihazırda 1.80 +sürümünde belirtilmiş olan) aslında kendi değiştirilmiş sürümünüzü kendi +bilgi işleminiz için kullanmayı içerdiği hakkındaki husus ifade edildi.</li> + +<li><a +href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.91&r2=1.92">Sürüm +1.92</a>: Gizlenmiş kodun kaynak kod olarak değerlendirilemeyeceği +açıklandı.</li> + +<li><a +href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.89&r2=1.90">Sürüm +1.90</a>: 3 nolu özgürlüğün kendi değiştirdiğiniz veya geliştirdiğiniz +sürümlerin kopyalarını dağıtma hakkı anlamına geldiği, başkasının geliştirme +projesinde yer alma hakkı olmadığı açıklandı.</li> + +<li><a +href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.88&r2=1.89">Sürüm +1.89</a>: 3 nolu özgürlük, değiştirilmiş sürümleri özgür yazılım olarak +yayınlama hakkını içerir.</li> + +<li><a +href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.79&r2=1.80">Sürüm +1.80</a>: 1 numaralı özgürlük uygulanabilir olmalıdır, yalnızca teorik +değil; örn., tivolaştırma olmamalı.</li> + +<li><a +href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.76&r2=1.77">Sürüm +1.77</a>: Tam bir yerini alma olmasa bile, lisansda geriye dönük +değişiklikler yapmanın kabuledilebilir olmadığını açıklığa kavuştur.</li> + +<li><a +href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.73&r2=1.74">Sürüm +1.74</a>: Yeterince açık olmayan veya bazı yerlerde sözü geçen ancak +heryerde belirtilmemiş olan dört noktanın açıklamaları: +<ul> +<li>“İyileştirmeler”, lisans hangi türden değiştirilmiş sürümleri +yayımlayabileceğinizi önemli bir şekilde kısıtlayabilir anlamına gelmez. 3 +numaralı özgürlük yalnızca değişikliklerin değil, aynı zamanda değiştirilmiş +sürümlerin de dağıtılmasını içerir.</li> +<li>Varolan modüllerin birleştirilmesi ile, uygun şekilde lisansları olanlar +kastedilmiştir.</li> +<li>Dışarı aktarım kontrolleriyle ilgili noktanın neticesini açıkca belirt.</li> +<li>Bir lisans değişikliğini yürüre koymak eski lisansı feshetmeyi meydana +getirir.</li> +</ul> +</li> + +<li><a +href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.56&r2=1.57">Sürüm +1.57</a>: "Yazılımın Ötesinde" kısmını ekle.</li> + +<li><a +href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.45&r2=1.46">Sürüm +1.46</a>: Özgürlükte kimin hangi neden için olursa olsun programı +çalıştırmasının önemini açıkla.</li> + +<li><a +href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.40&r2=1.41">Sürüm +1.41</a>: Kontrata dayalı lisanslar hakkındaki sözleri açıklığa kavuştur.</li> + +<li><a +href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.39&r2=1.40">Sürüm +1.40</a>: Özgür bir lisansın kendi değişikliklerinizi yaratmak için diğer +mevcut özgür lisansları kullanmanıza izin vermesi gerektiğini anlat.</li> + +<li><a +href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.38&r2=1.39">Sürüm +1.39</a>: Bir lisansın, kamusal kullanıma açık koyulan bir yazılımın +sürümleri için kaynak kodunu sağlamayı gerekli kılmasının kabul edilebilir +olduğunu belirt.</li> + +<li><a +href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.30&r2=1.31">Sürüm +1.31</a>: Bir lisansın, değişikliklerin sahibi olarak sizin kendinizi +göstermenizi mecbur kılmasının kabul edilebilir olduğunu belirt.</li> + +<li><a +href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.22&r2=1.23">Sürüm +1.23</a>: Kontrat tabanlı lisanslar hakkındaki olası sorunlara işaret et.</li> + +<li><a +href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.15&r2=1.16">Sürüm +1.16</a>: Çalıştırılabilir dosyaların dağıtılmasının neden önemli olduğunu +açıkla.</li> + +<li><a +href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.10&r2=1.11">Sürüm +1.11</a>: Özgür bir lisansın, dağıttığınız sürümlerin bir kopyasını talep +durumunda programın sahibine göndermenizi zorunlu kılabileceği belirtildi.</li> + +</ul> + +<p>Sürüm numaralarının araları açık, çünkü tanımı veya yorumlamalarını +değiştirmeyen başka değişiklikler de var. Örneğin bu liste kenardaki, +biçimlendirmedeki, imladaki, noktalamadaki veya sayfanın diğer +kısımlarındaki değişiklikleri içermiyor. Eğer yapılan değişikliklerin tam +bir listesine gözatmak isterseniz, bunu <a +href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&view=log">cvsweb +arayüzümüzden</a> yapabilirsiniz.</p> + +<h3 style="font-size:1em">Dipnotlar</h3> +<ol> +<li id="f1">0, 1, 2 ve 3 olarak numaralandırılmaları tarihseldir. 1990'lar civarında üç +özgürlük vardı ve 1, 2, ve 3 olarak numaralandırılmışlardı. Daha sonra +düşündük ki programı çalıştırma özgürlüğünden ayrıca söz +edilmeliydi. Şüphesiz diğer üç özgürlükten daha temeldi,böylece onlardan +önce gelmeliydi. Diğerlerini yeniden numaralandırmak yerine, onu 0 nolu +özgürlük olarak belirledik.</li> +</ol> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> +<b>Çevirmenin notları:</b> + +<ol> + +<li id="TransNote1"><a href="#RefTransNote1">^</a> “Free” sözcüğü +İngilizce'de hem “özgür” hem de “ücretsiz” anlamlarına gelmektedir. Bu +nedenden dolayı “free software” hem “özgür yazılım” hem de “ücretsiz +yazılım” olarak anlaşılabilir. Bu anlam karışıklığına bir açıklık getirmek +amacıyla özgün belgede bu noktada <em>To understand the concept, you should +think of “free” as in “free speech,” not as in “free beer”</em> açıklaması +getirilmiştir. Biz, İngilizce'de bulunan bu soruna ait bölümü Türkçe +çevirisinden tümüyle kaldırmayı uygun bulduk.</li> + +<li id="TransNote2"><a href="#RefTransNote2">^</a> <a +href="http://en.wikipedia.org/wiki/Tivoization">Tivoization</a></li> + +</ol></div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.tr.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Lütfen FSF ve GNU ile ilgili sorularınızı <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a> adresine iletin. FSF ile +iletişim kurmanın <a href="/contact/">başka yolları</a> da vardır. Lütfen +çalışmayan bağlantıları ve başka düzeltmeleri veya önerilerinizi <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a> adresine +gönderin.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Çevirilerimizde bulmuş olabileceğiniz hataları, aklınızdaki soru ve +önerilerinizi lütfen <a +href="mailto:web-translators@gnu.org">bize bildirin</a>.</p><p>Bu +yazının çeviri düzenlemesi ve sunuşu ile ilgili bilgi için lütfen <a +href="/server/standards/README.translations.html">Çeviriler BENİOKU</a> +sayfasına bakın. Bu sayfanın ve diğer tüm sayfaların Türkçe çevirileri +gönüllüler tarafından yapılmaktadır; Türkçe niteliği yüksek bir <a +href="/home.html">www.gnu.org</a> için bize yardımcı olmak istiyorsanız, <a +href="https://savannah.gnu.org/projects/www-tr">çalışma sayfamızı</a> +ziyaret edebilirsiniz.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 1996, 2002, 2004-2007, 2009-2019 Free Software Foundation, +Inc.</p> + +<p>Bu sayfa <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.tr">Creative +Commons Alıntı-Türetilemez 4.0 Uluslararası Lisansı</a> altında +lisanslanmıştır.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.tr.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +<p><strong>Çeviriye katkıda bulunanlar:</strong></p> +<ul> +<li>T. E. Kalaycı, 2019.</li> +<li>Pınar Yanardağ <a +href="mailto:moonquelle@gmail.com"><moonquelle@gmail.com></a>, +2006.</li> +<li>Anıl Mevlüt Güven <a +href="mailto:anilmevlutguven@mynet.com"><anilmevlutguven@mynet.com></a>, +2007.</li> +<li><a href="http://www.pittle.org/">Ali Servet Dönmez</a> <a +href="mailto:asd@pittle.org"><asd@pittle.org></a>, 2008, 2009.</li> +<li>Sönmez Kartal <a href="mailto:sz@szk0.org"><sz@szk0.org></a>, +2008.</li> +</ul></div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Son Güncelleme: + +$Date: 2020/08/22 06:31:23 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +<!-- for class="inner", starts in the banner include --> +</body> +</html> |