diff options
Diffstat (limited to 'talermerchantdemos/blog/articles/tr/copyright-and-globalization.html')
| -rw-r--r-- | talermerchantdemos/blog/articles/tr/copyright-and-globalization.html | 135 |
1 files changed, 70 insertions, 65 deletions
diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/tr/copyright-and-globalization.html b/talermerchantdemos/blog/articles/tr/copyright-and-globalization.html index 1b1dca4..2dca520 100644 --- a/talermerchantdemos/blog/articles/tr/copyright-and-globalization.html +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/tr/copyright-and-globalization.html @@ -1,7 +1,10 @@ <!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/copyright-and-globalization.en.html" --> <!--#include virtual="/server/header.tr.html" --> -<!-- Parent-Version: 1.86 --> +<!-- Parent-Version: 1.96 --> +<!-- This page is derived from /server/standards/boilerplate.html --> +<!--#set var="TAGS" value="speeches" --> +<!--#set var="DISABLE_TOP_ADDENDUM" value="yes" --> <!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> <title>Bilgisayar Ağları Çağında Telif Hakları ve Küreselleşme - GNU Projesi - @@ -9,29 +12,33 @@ <!--#include virtual="/philosophy/po/copyright-and-globalization.translist" --> <!--#include virtual="/server/banner.tr.html" --> +<!--#include virtual="/philosophy/ph-breadcrumb.tr.html" --> +<!--GNUN: OUT-OF-DATE NOTICE--> +<!--#include virtual="/server/top-addendum.tr.html" --> +<div class="article reduced-width"> <h2>Bilgisayar Ağları Çağında Telif Hakları ve Küreselleşme</h2> -<p> -<i>Aşağıdaki metin <abbr title="Massachusetts Institute of -Technology">MIT</abbr> İletişim Formunda 19 Nisan 2001 Perşembe günü 17:00 - -19:00 saatleri arasında yapılan konuşmanın düzenlenmiş çözümlemesidir</i></p> +<div class="infobox"> +<p>Aşağıdaki metin <abbr title="Massachusetts Institute of +Technology">MIT</abbr> İletişim Forumunda 19 Nisan 2001 Perşembe günü 17:00 +- 19:00 saatleri arasında yapılan konuşmanın düzenlenmiş çözümlemesidir.</p> +</div> +<hr class="thin" /> <p> <b>DAVID THORBURN, yönetici</b>: Bugünkü konuşmacımız, Richard Stallman, bilgisayar dünyasında efsanevi bir şahsiyettir ve kürsüyü onunla paylaşmak -için muhatap bulma çalışmalarındaki tecrübem öğreticiydi. Seçkin bir -<abbr>MIT</abbr> profesörü bana, Stallman’ın Kutsal Kitaba ait (bir çeşit -Eski Vasiyetname anekdot-dersindeki) bir hikayedeki karizmatik bir şahsiyet -olarak anlaşılması gerektiğini söylemişti. “Bir Musa ya da Yeremya, -daha çok bir Yeremya hayal edin” dedi. Ben de “Evet, bu çok -hayranlık duyulacak bir şey.”</p> -<p> -Kulağa harika geliyor. Dünyaya yaptığı katkı bana oldukça önemli geliyor. O -zaman sahneyi onunla paylaşma konusunda niçin isteksizsin?” Cevabı şu -şekildeydi: “Yeremya ya da Musa gibi, beni kolayca yenecektir. Onunla -aynı panelde bulunmayacağım ama hepimize gerçekten de yardım etmiş olan -dünyadaki yaşayan beş kişinin isimlerini soracak olursan, Richard Stallman -onlardan biri olurdu.”</p> +için muhatap bulma çalışmalarındaki tecrübem öğreticiydi. Seçkin bir MIT +profesörü bana, Stallman’ın Kutsal Kitaba ait (bir çeşit Eski Vasiyetname +anekdot-dersindeki) bir hikayedeki karizmatik bir şahsiyet olarak +anlaşılması gerektiğini söylemişti. “Bir Musa ya da Yeremya, daha çok +bir Yeremya hayal edin” dedi. Ben de “Evet, bu çok hayranlık +duyulacak bir şey.” Kulağa harika geliyor. Dünyaya yaptığı katkı bana +oldukça önemli geliyor. O zaman sahneyi onunla paylaşma konusunda niçin +isteksizsin?” Yanıtı şu şekildeydi: “Yeremya veya Musa gibi, +beni kolayca yenecektir. Onunla aynı panelde bulunmayacağım ama hepimize +gerçekten deyardım etmiş olan dünyadaki yaşayan beş kişinin isimlerini +soracak olursanız, Richard Stallman onlardan biri olurdu.”</p> <p> <b>RICHARD STALLMAN</b>: Konunun ne olduğunun açık olmaması durumunda, bu forumun niçin internet yayını şeklinde olmasını reddettiğimi açıklayarak @@ -65,7 +72,7 @@ Bu ne anlama gelmektedir? Bu, kopyalama ve değiştirme hakkına sahip olmanız gerektiği anlamına mı gelmektedir? Değiştirme söz konusu olduğunda, mikrofonu satın alırsanız, kimse değiştirmenize engel olmayacaktır. Kopyalama söz konusu olduğunda, mikrofon zaten kopyalanabilir -bir şey değildir. “Uzay Yolu” filminin dışında, bu gibi şeyler +bir şey değildir. <cite>Uzay Yolu</cite> filminin dışında, bu gibi şeyler gerçek hayatta olamaz. Belki bir gün, nano-teknik analizörler ve assembler'lar var olacaktır ve fiziksel bir nesnenin kopyalanması mümkün olacaktır ve o zaman bu gibi fiziksel nesnelerin kopyalanıp kopyalanmaması @@ -101,7 +108,7 @@ anlıyorlardı, örneğin bu oyunun Sofokles tarafından yazılmış olduğunu biliyorlardı ancak bir kitabın yazılmasıyla kopyalanması arasında yapabileceğiniz başka yararlı şeyler vardı. Örneğin, bir kitabın bir parçasını kopyalayıp daha sonra bazı yeni sözcükler ve daha sonra bazı yeni -sözcükler yazabiliyordunuz. Bu “bir yorum yazılması” olarak +sözcükler yazabiliyordunuz. Bu “bir yorum yazılması” olarak adlandırılmaktaydı. Bu yaygın bir şeydi ve bu yorumlar takdir görüyordu.</p> <p> Bir kitaptan bir pasaj kopyalayıp daha sonra bazı başka sözcükler yazıp ve @@ -193,9 +200,9 @@ yalnızca matbaalarda etkin bir şekilde yapıldığından dolayı ve birçok insanın kendi matbaası olmadığından dolayı, bunların sonucunda, kamu, uygulayamadığı bir özgürlüğü feda etmektedir, bu özgürlüğün pratikte bir değeri yoktur. Hayatınız için bir yan ürün olan bir şeye sahipseniz ve bu -şey yararızsa ve bu şeyi herhangi bir değere sahip olan başka bir şeyle -değiştirme imkânınız varsa, o zaman kazanmaktasınızdır. Bu, telif hakkının o -zamanlar avantajlı bir ticaret olabilmesinin nedenidir.</p> +şey yararsızsa ve bu şeyi herhangi bir değere sahip olan başka bir şeyle +değiştirme olanağınız varsa, o zaman kazanmaktasınızdır. Bu, telif hakkının +o zamanlar avantajlı bir ticaret olabilmesinin nedenidir.</p> <p> Ancak bu bağlam değişmektedir ve bu telif hakkına ilişkin etik değerlendirmemizi değiştirmelidir. Şimdi, etiğin temel ilkeleri, @@ -227,7 +234,7 @@ yüksek önceliğine göre kısıtlamaktadır. Telif hakkının dayatılması ko bulunması kolaydı ve ne yayınladıkları kolayca görülebilmekteydi. Şimdi ise, telif hakkı her biriniz ve hepiniz için bir kısıtlamadır. Telif hakkının dayatılması, gözetim, zorla denetim ve ciddi cezalandırmaları -gerektirmektedir ve A.B.D.’de ve diğer ülkelerde bunlara ilişkin yasaların +gerektirmektedir ve ABD’de ve diğer ülkelerde bunlara ilişkin yasaların çıkarıldığını görmekteyiz.</p> <p> Telif hakkı halkın yaptığı avantajlı bir alışverişti çünkü kamu, @@ -287,7 +294,7 @@ sır olması planlanan, şifreli biçimde yayınlanmaktadır, böylece player bir DVD player yapabilirsiniz, sonuçta kamu, yasal haklarını bile kullanmaktan tamamen mahrum edilmektedir. Bu durum karşısında, Avrupa’daki birkaç zeki yazılımcı, DVD’lerin biçimini anlamış ve DVD okuyabilen bir -özgür yazılım paketi yazmıştır1. Bu, satın almış olduğunuz DVD’yi seyretmek +özgür yazılım paketi yazmıştır. Bu, satın almış olduğunuz DVD’yi seyretmek için GNU+Linux işletim sisteminin üstünde özgür bir yazılımın kullanılmasını mümkün kılmıştır, bu yapılması tamamen yasal olan bir şeydir. Bunu özgür yazılım kullanarak yapabilirsiniz.</p> @@ -304,8 +311,8 @@ karara karşı yüksek mahkemeye başvurulmuştur. Söz konusu yüksek mahkemede mahkeme dostu bir dava özeti imzaladım, gururla söyleyebilirim ki, söz konusu savaşta oldukça küçük bir rolüm var.</p> <p> -A.B.D. hükümeti doğrudan diğer tarafa müdahale etmiştir. Bu, Dijital -Milenyum Telif Hakkı Hareketi’nin ilk sırada geçtiğini göz önüne aldığımızda +ABD hükümeti doğrudan diğer tarafa müdahale etmiştir. Bu, Dijital Milenyum +Telif Hakkı Hareketi’nin ilk sırada geçtiğini göz önüne aldığımızda şaşırtıcı değildir. Bunun nedeni, A.B.D.’deki seçim kampanyalarının finans sistemidir, bu sistem, adayların seçilmeden önce şirketler tarafından satın alındıkları yasal bir rüşvet sistemidir. Ve tabi ki, sahiplerinin kim @@ -318,10 +325,10 @@ bu nedenle, plan, dünya üzerinde bu bilginin insanlara sunulabildiği bir yer bırakmamaktır. Ancak A.B.D. yayınlanmış olan bilginin dağıtılmasının önlenmesi çalışmalarında dünya lideri olmayı sürdürmektedir.</p> <p> -Ancak, A.B.D. bunun öncülüğünü yapan ilk ülke değildir. Sovyetler Birliği, -bu hususu çok önemli olarak görmüştür. Orada, izinsiz kopyalama ve yeniden -dağıtım Samizdat (ç.n.: yasadışı, yeraltı basın ) olarak biliniyordu ve bunu -bastırmak için, bir düzine yöntem geliştirdiler: İlk olarak, yasak +Ancak, ABD bunun öncülüğünü yapan ilk ülke değildir. Sovyetler Birliği, bu +hususu çok önemli olarak görmüştür. Orada, izinsiz kopyalama ve yeniden +dağıtım <i>samizdat</i> (ç.n.: yasadışı, yeraltı basın ) olarak biliniyordu +ve bunu bastırmak için, bir düzine yöntem geliştirdiler: İlk olarak, yasak kopyalamayı önlemek için insanların neyi kopyaladıklarını kontrol etmek amacıyla her bir kopyalama cihazı parçasını izleyen nöbetçiler mevcuttu. İkinci olarak, yasak kopyalamayı yapan herkes için ciddi cezalar @@ -419,11 +426,10 @@ Agreement">NAFTA</abbr>, şirketler başka bir ülkenin hükümetinin için onlara dava açmalasına izin veren hükümler içeriyor. Böylelikle yabancı firmalar, ülkenin vatandaşlarından daha fazla güce sahiptir.</p> <p> -Bunun <abbr>NAFTA</abbr>’nın ötesine uzanması için girişimler -mevcuttur. Örneğin, bu ilkeyi, Güney Amerika’daki ve Karayiplerdeki tüm -ülkelere genişletmek Amerika’nın özgür ticaret alanının hedeflerinden -biridir ve çok uluslu bir ticari anlaşma, bunu tüm dünyaya yaymayı -hedeflemektedir.</p> +Bunun NAFTA'nın ötesine uzanması için girişimler mevcuttur. Örneğin, bu +ilkeyi, Güney Amerika'daki ve Karayipler'deki tüm ülkelere genişletmek +Amerika'nın özgür ticaret alanının hedeflerinden biridir ve çok uluslu bir +ticari anlaşma, bunu tüm dünyaya yaymayı hedeflemektedir.</p> <p> 1990’larda gördüğümüz bir şey, bu anlaşmaların dünya genelinde, daha güçlü ve kısıtlayıcı şekillerde telif hakkını dayatmaya başlaması olmuştur. Bu @@ -600,14 +606,14 @@ kazanacağından daha fazla olacaktır çünkü sanatçılar satıştan az kâr etmektedirler. Yazarlar ve müzisyenler adına kamu üzerinde güç talep eden aynı yayıncılar, yazarlara ve müzisyenlere küçük bir kâr oranı vermektedir.</p> <p> -Size Courtney Love’ın “Salon” dergisindeki yazısını okumanızı tavsiye -ederim, bu yazı, müzisyenlere para ödemeden onların çalışmalarını kullanmayı -planlayan korsanlar hakkındadır. Bu korsanlar, ortalama olarak müzisyenlere -satış ücretlerinin % 4’ünü veren müzik şirketleridir. Tabi ki, çok başarılı -müzisyenler daha fazla ücret alır. Çok başarılı müzisyenler büyük satış -ücretlerinin % 4’ünden daha fazlasını alırlar, bu da, bir plak anlaşmasına -sahip müzisyenlerin büyük çoğunluğunun küçük satış ücretlerinin % 4’ünden -daha azını aldıkları anlamına gelmektedir.</p> +Size Courtney Love’ın <cite>Salon</cite> dergisindeki yazısını okumanızı +tavsiye ederim, bu yazı, müzisyenlere para ödemeden onların çalışmalarını +kullanmayı planlayan korsanlar hakkındadır. Bu korsanlar, ortalama olarak +müzisyenlere satış ücretlerinin % 4’ünü veren müzik şirketleridir. Tabi ki, +çok başarılı müzisyenler daha fazla ücret alır. Çok başarılı müzisyenler +büyük satış ücretlerinin % 4’ünden daha fazlasını alırlar, bu da, bir plak +anlaşmasına sahip müzisyenlerin büyük çoğunluğunun küçük satış ücretlerinin +% 4’ünden daha azını aldıkları anlamına gelmektedir.</p> <p> Sistemin çalışması şu şekildedir: Müzik firması reklama para harcar ve bu masrafı, müzisyenlerin ilerlemesi için bir araç olarak değerlendirir, ancak @@ -771,7 +777,7 @@ orantılıdır ve bu sayı, önümüzdeki yıllarda birkaç katına çıkacaktı Diğer husus ise, bu dijital nakit ödeme sistemine sahip olmamamızdır; bu nedenle bunu gerçekten de bugün deneyemeyiz. Bunun gibi bir şeyleri yapmaya çalışabilirsiniz. Birilerine para ödemek için kullanabileceğiniz hizmetler -var, PayPal (İnternet üzerinden çalışan bir online ödeme sistemi) gibi +var, PayPal (İnternet üzerinden çalışan bir çevrimiçi ödeme sistemi) gibi şeyler. Ancak PayPal ile herhangi birine ödeme yapmadan önce, birtakım anlamsız formalitelerden geçmeniz ve kendiniz hakkında kişisel bilgi vermeniz gereklidir ve bu sistemde ödeme yaptığınız kişinin kayıtları @@ -788,10 +794,10 @@ biliyoruz. Bu grubun, müzikten para kazanmasında bir sorun olmamıştır çün fanlarının müziklerini teybe çekmelerini ve bunları kopyalamalarını cesaretlendirmişlerdir. Satışlarında bir düşme olmamıştır.</p> <p> -Matbaadan internet çağına yavaş yavaş geçiyoruz ancak bu bir günde +Matbaadan İnternet çağına yavaş yavaş geçiyoruz ancak bu bir günde olmuyor. İnsanlar hâlâ çok sayıda kaset ya da CD alıyor ve bu durum muhtemelen yıllarca, belki de sonsuza kadar, sürecek. Bu devam ettiği -sürece, kaset ya da CD’lerin satışlarına uygulanan telif haklarının olması +sürece, kaset ya da CD'lerin satışlarına uygulanan telif haklarının olması bugün de olduğu gibi müzisyenleri desteklemeye devam edecek. Tabi ki, bu çok iyi bir durum değil ama en azından durum daha da kötüleşmeyecek.</p> <p> @@ -938,13 +944,13 @@ yazmayacağını bilmiyorum. Bolluk içindeki bir toplumda zannediyorum ki olur. Bolluk içindeki topluma ulaşmak için yapmamız gereken şey, ekonomi ve kanunlar üzerindeki kontrolden kurtulmaktır. Bu aslında tavuk mu yumurtadan çıktı yumurta mı tavuktan çıktı problemidir, biliyorsunuz. Hangisini ilk -önce yaparız? İnsanların şirketler tarafından kontrol altında -tutulmadan....işle kontrollerini kaybetmeleri hariç olmak üzere insanların -para kazanmak zorunda olmadıkları bir dünyayı nasıl sağlarız? Ve kontrolü -nasıl ortadan kaldırırız? Bilmiyorum ama bu, ilk olarak uzlaşmacı bir telif -hakkı sistemi ve daha sonra ikinci olarak bu çalışmaları yazan kimselere -gelir sağlamanın bir yolu olarak uzlaşmalı bir telif hakkı sistemi -tarafından desteklenen gönüllü ödemeyi önermeye çalışmamın sebebidir.</p> +önce yaparız? İnsanların şirketler tarafından kontrol altında tutulmadan, +işle kontrollerini kaybetmeleri hariç olmak üzere, insanların para kazanmak +zorunda olmadıkları bir dünyayı nasıl sağlarız? Ve kontrolü nasıl ortadan +kaldırırız? Bilmiyorum ama bu, ilk olarak uzlaşmacı bir telif hakkı sistemi +ve daha sonra ikinci olarak bu çalışmaları yazan kimselere gelir sağlamanın +bir yolu olarak uzlaşmalı bir telif hakkı sistemi tarafından desteklenen +gönüllü ödemeyi önermeye çalışmamın sebebidir.</p> <p> <b>SORU</b>: Seçim kampanyalarının finansmanı sisteminden dolayı Amerikalı politikacılar üzerinde ortak çıkarlarınızın gücü ve kontrolü altında bu @@ -1186,12 +1192,12 @@ kendi yapacağınız parçanın büyüklüğü açısından düşünün. Bu, ins gerçekleştirilebileceğini gösterecektir, böylece diğerleri diğer parçaları yapacaktır.</p> - -<hr /> -<blockquote id="fsfs"><p>Bu konuşma <a -href="http://shop.fsf.org/product/free-software-free-society/"><cite>Özgür -Yazılım, Özgür Toplum: Richard M. Stallman SeçilmişYazıları</cite></a> -kitabında yayınlanmıştır.</p></blockquote> +<hr class="no-display" /> +<div class="edu-note c"><p id="fsfs">Bu konuşma <a +href="https://shop.fsf.org/product/free-software-free-society/"><cite>Özgür +Yazılım, Özgür Toplum: Richard M. Stallman Seçilmiş Yazıları</cite></a> +kitabında yayınlanmıştır.</p></div> +</div> <div class="translators-notes"> @@ -1201,7 +1207,7 @@ kitabında yayınlanmıştır.</p></blockquote> <!-- for id="content", starts in the include above --> <!--#include virtual="/server/footer.tr.html" --> -<div id="footer"> +<div id="footer" role="contentinfo"> <div class="unprintable"> <p>Lütfen FSF ve GNU ile ilgili sorularınızı <a @@ -1222,7 +1228,7 @@ gönderin.</p> <web-translators@gnu.org></a>.</p> - <p>For information on coordinating and submitting translations of + <p>For information on coordinating and contributing translations of our web pages, see <a href="/server/standards/README.translations.html">Translations README</a>. --> @@ -1254,8 +1260,7 @@ ziyaret edebilirsiniz.</p> There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> -<p>Copyright © 2001, 2007, 2008, 2012, 2014, 2018, 2020 Free Software -Foundation, Inc.</p> +<p>Copyright © 2001, 2021 Free Software Foundation, Inc.</p> <p>Bu sayfa <a rel="license" href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.tr">Creative @@ -1278,7 +1283,7 @@ lisanslanmıştır.</p> <p class="unprintable"><!-- timestamp start --> Son Güncelleme: -$Date: 2021/02/27 07:01:46 $ +$Date: 2021/10/14 20:02:37 $ <!-- timestamp end --> </p> |