diff options
Diffstat (limited to 'talermerchantdemos/blog/articles/sq/why-gnu-linux.html')
-rw-r--r-- | talermerchantdemos/blog/articles/sq/why-gnu-linux.html | 284 |
1 files changed, 284 insertions, 0 deletions
diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/sq/why-gnu-linux.html b/talermerchantdemos/blog/articles/sq/why-gnu-linux.html new file mode 100644 index 0000000..4df3551 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/sq/why-gnu-linux.html @@ -0,0 +1,284 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/gnu/why-gnu-linux.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.sq.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.79 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Pse GNU/Linux? - Projekti GNU - Free Software Foundation</title> + +<!--#include virtual="/gnu/po/why-gnu-linux.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.sq.html" --> +<h2>Ç’përmban Emri?</h2> + +<p><strong>by <a href="http://www.stallman.org/">Richard Stallman</a></strong></p> + +<div class="announcement"> + <blockquote><p>Për të mësuar më tepër rreth kësaj çështje, mund të lexoni <a +href="/gnu/gnu-linux-faq.html">GNU/Linux FAQ</a>, faqen tonë mbi <a +href="/gnu/linux-and-gnu.html">Linux-in dhe Projektin GNU</a>, që jep një +historik të sistemit GNU/Linux e ku përmendet kjo puna e emrit, dhe faqen +tonë mbi <a href="/gnu/gnu-users-never-heard-of-gnu.html">Përdorues të +GNU-së Që Nuk Kanë Dëgjuar Kurrë Për GNU-në</a>. + +</p></blockquote> +</div> + +<p> +Emrat përcjellin kuptime; zgjedhja jonë e emrave përcakton domethënien e +atyre që themi. Një emër i papërshtatshëm u jep njerëzve idenë e gabuar. +Një trëndafil, edhe me çfarëdo emri tjetër, do të kishte po atë aromë të +këndshme—por po e quajtët penë, njerëzit do të zhgënjehen kur të +provojnë të shkruajnë me të. Dhe po i quajtët penat +“trëndafila”, njerëzit mund të mos kuptojnë se për çfarë hyjnë +në punë. Po e quajtët sistemin tonë operativ Linux, kjo përcjell një ide të +gabuar të origjinës së sistemit, historikut dhe qëllimit të tij. Po e +quajtët <a href="/gnu/linux-and-gnu.html">GNU/Linux</a>, kjo përcjell (por +jo edhe aq hollësisht) një ide më të saktë.</p> +<p> +A ka vërtet rëndësi për bashkësinë tonë kjo? A ka rëndësi nëse e dinë a jo +njerëzit origjinën e sistemit, historikun dhe qëllimin e tij? Po—ngaqë +njerëzit që harrojnë historinë shpesh janë të dënuar ta përsërisin atë. +Bota e Lirë që është zhvilluar rreth <a +href="/gnu/linux-and-gnu.html">GNU/Linux</a> nuk e ka të garantuar +mbijetesën; problemet që na shpunë drejt zhvillimit të GNU-së nuk janë +eleminuar krejtësisht, dhe na kërcënojnë me kthimin e tyre.</p> + +<p> +Kur shpjegoj pse është e saktë të quhet sistemi operativ GNU/Linux në vend +se Linux, njerëzit ngandonjëherë përgjigjen kështu:</p> + +<blockquote><p> +<em> Duke pranuar që Projekti GNU meriton hakën për këtë vepër, a ia vlen +zhurma në rastet kur njerëzit nuk ia japin hakën? A nuk është gjëja e +rëndësishme fakti që puna u bë, jo kush e bëri? Rehatohuni, krenohuni me +punën e mbaruar bukur, dhe mos çani kryet për hakën. </em> +</p></blockquote> +<p> +Kjo do të ishte këshillë e urtë, sikur gjendja të ishte e tillë—sikur +puna të qe kryer e të kish ardhur koha për t’u rehatuar. Sikur të qe e +vërtetë! Por sfidat bulojnë, dhe nuk është koha për ta marrë të ardhmen si +të garantuar. Forca e bashkësisë sonë është te përkushtimi ndaj lirisë dhe +bashkëpunimit. Përdorimi i emrit <a +href="/gnu/linux-and-gnu.html">GNU/Linux</a> është një mënyrë që njerëzit +t’i kujtojnë vetes dhe t’ua mësojnë edhe të tjerëve këto qëllime.</p> + +<p> +Shkrimi i software-it të lirë të mirë mund të bëhet edhe pa pasur GNU-në në +mendje; shumë punë e mirë është bërë në emër të Linux-it gjithashtu. Por +termi “Linux”, qëkur u konceptua, është përshoqëruar me një +filozofi që nuk i përkushtohet lirisë së bashkëpunimit. Ngaqë emri po +përdoret gjithnjë e më shumë nga biznesi, do ta kemi edhe më shumë problem +ta bëjmë të lidhet me frymën e bashkësisë.</p> + +<p> +Një sfidë e fortë i vjen të ardhmes së software-it të lirë nga prirja e +shoqërive që shpërndajnë “Linux” për shtim software-i jo të lirë +te <a href="/gnu/linux-and-gnu.html">GNU/Linux</a>, në emër të leverdisë dhe +fuqisë. Këtë e bëjnë krejt zhvilluesit e shpërndarjeve komerciale të mëdha; +asnjë nuk e kufizon veten te software-i i lirë. Shumica e tyre s’i +identifikojnë qartë paketat jo të lira në shpërndarjet e tyre. Mjaft prej +tyre madje edhe zhvillojnë <em>software</em> jo të lirë dhe ia shtojnë atë +sistemit. Disa e teprojnë duke reklamuar sisteme “Linux” që +janë “licensed per seat”, çka i jep përdoruesit po aq liri sa +Microsoft Windows.</p> + +<p> +Njerëzit përpiqen ta përligjin shtimin e software-it jo të lirë në emër të +“popullaritetit të Linux-it” — duke vlerësuar, në fakt, +popullaritetin mbi lirinë. Ndonjëherë kjo pranohet haptas. Për shembull, +Wired Magazine shkruante se Robert McMillan, kryeredaktor i Linux Magazine-s +“ka përshtypjen se zhvendosja drejt software-it me burim të hapur +duhet ushqyer nga vendime teknike, në vend se nga ato politike.” Dhe +<abbr title="Chief Executive Officer">CEO</abbr>-ja i Caldera-s i ftoi +haptazi përdoruesit <a +href="http://www.zdnet.com/article/stallman-love-is-not-free/">të hedhin tej +qëllimin e lirisë dhe më mirë të punojnë për “popullaritetin e +Linux-it”</a>.</p> + +<p> +Shtimi i software-it jo të lirë te sistemi <a +href="/gnu/linux-and-gnu.html">GNU/Linux</a> mund të rrisë popullaritetin, +nëse me popullaritet nënkuptohet numri i njerëzve që përdorin diçka prej <a +href="/gnu/linux-and-gnu.html">GNU/Linux</a>-it të ndërthurur me +<em>software</em> jo të lirë. Por në të njëjtën kohë, heshtazi bashkësia +nxitet të pranojë software-in jo të lirë si gjë të mirë, dhe të harrohet +synimi për liri. S’është mirë të shtosh shpejtësinë, kur s’rri dot brenda +rrugës.</p> + +<p> +Kur “shtesa” jo e lirë është një librari apo mjet programimi, +mund të shndërrohet në grackë për zhvilluesit e software-it të lirë. Kur +shkruajnë <em>software</em> të lirë që varet nga paketa jo të lira, +software-i i tyre s’mund të jetë pjesë e një sistemi krejtësisht të lirë. +Në këtë mënyrë Motif-i dhe Qt-ja hodhën në grackë një sasi të madhe +software-i të lirë në të kaluarën, duke krijuar probleme, zgjidhja e të +cilëve hëngri vite. Motif-i mbeti deri diku problem, deri sa u vjetrua dhe +nuk përdorej më. Më vonë, sendërtimi jo i lirë i Java-s nga Sun pati efekt +të ngjashëm: <a href="/philosophy/java-trap.html">Kurthin Java</a>, për fat +të mirë, tani thuajse të ndrequr.</p> + +<p> +Nëse bashkësia jonë vazhdon të shkojë në këtë drejtim, kjo do të mund ta +ridrejtonte të ardhmen e <a href="/gnu/linux-and-gnu.html">GNU/Linux</a>-it +për nga një mozaik përbërësish të lirë dhe jo të lirë. Këtu e pesë vitet e +ardhshme, sigurisht do të kemi plot <em>software</em> të lirë; por nëse nuk +jemi të kujdesshëm, zor se do të jetë i përdorshëm pa ca <em>software</em> +jo të lirë, të cilin përdoruesit presin ta gjejnë aty. Po ndodhi kjo, +fushata jonë për liri do të ketë dështuar.</p> + +<p> +Sikur hedhja në qarkullim e alternativave të lira të qe thjesht punë +programimi, zgjidhja e problemeve të ardhshme mund të bëhej më e lehtë, +dora-dorës që burimet e bashkësisë sonë shtohen. Por ne përballemi me +pengesa që rrezikojnë ta bëjnë atë më të vështirë: ligjet që ndalojnë +software-in e lirë. Me shtimin e patentave për software-in, dhe me +përdorimin e ligjeve të tillë si <abbr title="Digital Millennium Copyright +Act">DMCA</abbr> për të ndaluar zhvillimin e software-it të lirë për akte të +rëndësishme si parja e një DVD-je apo dëgjimi i një rrëkeze RealAudio, do ta +shohim vetveten pa një rrugë të qartë për të luftuar formate të fshehtë dhe +të patentuar të dhënash, përveçse <strong>të mos pranojmë programet jo të +lira që i përdorin ato</strong>.</p> + +<p> +Përballimi i këtyre sfidave do të dojë shumë përpjekje llojesh të ndryshëm. +Por ajo që na duhet mbi të gjitha, për t’u ndeshur me çfarëdo lloj sfide, +është mbajtja mend e qëllimit të lirisë për bashkëpunim. Nuk mund të +presësh që dëshira e thjeshtë për <em>software</em> të fuqishëm, të +besueshëm, të motivojë njerëzit të bëjnë përpjekje të mëdha. Na duhet ajo +lloj vendosmërie që njerëzit e kanë kur luftojnë për lirinë e tyre dhe për +bashkësinë e tyre—vendosmërinë për të vazhduar me vite e për të mos +hequr dorë.</p> + +<p> +Në bashkësinë tonë, ky qëllim dhe kjo vendosmëri burojnë kryesisht nga +Projekti GNU. Ne jemi ata që flasim për lirinë dhe bashkësinë si diçka për +të cilat duhet të jemi të palëkundur; entet që flasin për +“Linux”-in zakonisht nuk e thonë këtë. Revistat për +“Linux”-in zakonisht janë plot me reklama për <em>software</em> +jo të lirë; shoqëritë që paketojnë “Linux” i shtojnë sistemit +<em>software</em> jo të lirë; të tjera shoqëri “e mbështesin +Linux-in” duke zhvilluar aplikacione jo të lira që xhirojnë në +GNU/Linux; grupet e përdoruesve të “Linux-it” zakonisht ftojnë +përfaqësues shitjesh t’i demonstrojnë këto aplikacione. Vendi kryesor ku +njerëzit në bashkësinë tonë mund të hasin idenë e lirisë dhe vendosmërisë +është te Projekti GNU.</p> + +<p> +Por kur njerëzit i hasin, do ta ndjejnë që ka lidhje me ta?</p> + +<p> +Njerëzit që e dinë se po përdorin një sistem që ka dalë nga Projekti GNU +mund të pikasin një marrëdhënie të drejtpërdrejtë mes tyre dhe GNU-së. Nuk +do të pajtohen vetvetiu me filozofinë tonë, por të paktën do të shohin një +arsye për të menduar seriozisht rreth saj. Përkundrazi, njerëzit që e +konsiderojnë vetveten “përdorues të Linux-it”, dhe besojnë se +Projekti GNU “ përgatiti mjetet që dolën të dobishme në Linux”, +zakonisht perceptojnë vetëm një marrëdhënie të tërthortë mes tyre dhe +GNU-së. Ata thjesht mund ta shpërfillin filozofinë e GNU-së, kur e ndeshin.</p> + +<p> +Projekti GNU është idealist, dhe cilido që nxit idealizëm sot përballet me +një pengesë të madhe: ideologjia sunduese i nxit njerëzit ta hedhin tej +idealizmin si “jopraktik”. Idealizmi ynë ka qenë tejet praktik: +është arsyeja pse kemi një sistem operativ të lirë, <a +href="/gnu/linux-and-gnu.html">GNU/Linux</a>. Njerëzit që e duan këtë +sistem do të duhej ta dinin që ai është idealizmi ynë i shndërruar në diçka +të prekshme.</p> + +<p> +Sikur “puna” të kish mbaruar vërtet, sikur të mos bëhej fjalë +për gjë tjetër veç falënderimeve, ndoshta do të qe më e mençur të lihej të +tretej çështja. Por nuk jemi në atë pozicion. Për të frymëzuar njerëzit të +bëjnë punën që duhet bërë, kemi nevojë të njihet ajo që kemi bërë deri +këtu. Ju lutemi, na ndihmoni, duke e quajtur sistemin operativ <a +href="/gnu/linux-and-gnu.html">GNU/Linux</a>.</p> + +<hr /> +<blockquote id="fsfs"><p class="big">Kjo sprovë është botuar te <a +href="http://shop.fsf.org/product/free-software-free-society/"> <cite>Free +Software, Free Society: The Selected Essays of Richard +M. Stallman</cite></a>.</p></blockquote> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.sq.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Ju lutemi, pyetjet dhe kërkesat e përgjithshme rreth FSF-së & GNU-së +dërgojini te <a href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Ka +gjithashtu <a href="/contact/">mënyra të tjera për t’u lidhur me</a> +FSF-në. Njoftimet për lidhje të dëmtuara dhe ndreqje apo këshilla të tjera +mund të dërgohen te <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Përpiqemi fort dhe bëjmë sa mundemi për të ofruar përkthime me cilësi të +mirë dhe të përpikta. Megjithatë, nuk jemi të përjashtuar nga +papërsosmëritë. Ju lutemi, komentet dhe këshillat e përgjithshme lidhur me +këtë dërgojini te <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p><p>Për +të dhëna mbi bashkërendimin dhe parashtrimin e përkthimeve të faqeve tona +web, shihni <a href="/server/standards/README.translations.html">README për +përkthimet</a>.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Të drejta kopjimi © 2000, 2006, 2007, 2014, 2015, 2016, 2020 Richard +Stallman</p> + +<p>Kjo faqe mund të përdoret sipas një licence <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/">Creative Commons +Attribution-NoDerivatives 4.0 International License</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.sq.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> + </div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +U përditësua më: + +$Date: 2020/08/29 10:29:38 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> |