diff options
Diffstat (limited to 'talermerchantdemos/blog/articles/sq/gnu-linux-faq.html')
| -rw-r--r-- | talermerchantdemos/blog/articles/sq/gnu-linux-faq.html | 1684 |
1 files changed, 1684 insertions, 0 deletions
diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/sq/gnu-linux-faq.html b/talermerchantdemos/blog/articles/sq/gnu-linux-faq.html new file mode 100644 index 0000000..44199b6 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/sq/gnu-linux-faq.html @@ -0,0 +1,1684 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/gnu/gnu-linux-faq.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.sq.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.91 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>PBR mbi GNU/Linux - Projekti GNU - Free Software Foundation</title> + +<!--#include virtual="/gnu/po/gnu-linux-faq.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.sq.html" --> +<h2>PBR mbi GNU/Linux-in, nga Richard Stallman</h2> + +<div class="announcement"> + <blockquote><p>Për të mësuar më tepër rreth kësaj çështjeje, mund të lexoni gjithashtu +faqen tonë mbi <a href="/gnu/linux-and-gnu.html">Linux-in dhe Projektin +GNU</a>, faqen tonë <a href="/gnu/why-gnu-linux.html">Pse GNU/Linux?</a> dhe +faqen tonë mbi <a href="/gnu/gnu-users-never-heard-of-gnu.html">Përdorues të +GNU-së Që Nuk Kanë Dëgjuar Kurrë Për GNU-në</a>.</p></blockquote> +</div> + +<p> +Kur njerëzit shohin se ne përdorim dhe këshillojmë emrin GNU/Linux për një +sistem që mjaft të tjerë thjesht e quajnë “Linux”, atyre u lindin shumë +pyetje. Ja pyetjet e bëra rëndom, dhe përgjigjet tona.</p> + +<ul> + +<li><a href="#why">Pse e quani sistemin që përdorim GNU/Linux dhe jo Linux?</a></li> + +<li><a href="#whycare">Pse emri është i rëndësishëm?</a></li> + +<li><a href="#what">Cila është marrëdhënia e njëmendtë mes GNU-së dhe +Linux-it</a></li> + +<li><a href="#howerror">Si ndodhi që shumica e njerëzve e quan sistemin +“Linux”</a></li> + +<li><a href="#always">Duhet përherë të themi “GNU/Linux” në vend se “Linux”</a></li> + +<li><a href="#linuxalone">A do të kish arritur Linux-i të njëjtin sukses po të +mos kish pasur fare GNU?</a></li> + +<li><a href="#divide">Nuk do të qe më mirë për bashkësinë nëse nuk do t’i +përçanit njerëzit me këtë kërkesë?</a></li> + +<li><a href="#freespeech">A nuk e përkrah projekti GNU të drejtën e fjalës së +lirë të dikujt që ta quajë sistemin me çfarëdo emri që ai zgjedh?</a></li> + +<li><a href="#everyoneknows">Meqë kushdo e njeh rolin e GNU-së në zhvillimin e +sistemit, ka nevojë që “GNU/” të thuhet patjetër te emri?</a></li> + +<li><a href="#everyoneknows2">Ngaqë e di rolin e GNU-së në sistem, pse ka +rëndësi çfarë emri përdor?</a></li> + +<li><a href="#windows">A s’është shkurtimi i “GNU/Linux” në “Linux” njësoj si +shkurtimi i “Microsoft Windows” në “Windows”?</a></li> + +<li><a href="#tools">A s’është GNU-ja një koleksion mjetesh programimi që u +përfshinë në Linux?</a></li> + +<li><a href="#osvskernel">Ç’ndryshim ka mes një sistemi operativ dhe një +kerneli?</a></li> + +<li><a href="#house">Kerneli i një sistemi është si themelet e shtëpisë. Si +mund të jetë thuajse e mbaruar një shtëpi që nuk ka themele?</a></li> + +<li><a href="#brain">A s’është kerneli truri i sistemit?</a></li> + +<li><a href="#kernelmost">A s’është shkrimi i kernelit pjesa dërrmuese e punës +për një sistem operativ?</a></li> + +<li><a href="#nokernel">Një sistem operativ lyp një kernel. Meqë Projekti GNU +s’zhvilloi ndonjë kernel, si mund të jetë sistemi GNU?</a></li> + +<li><a href="#notinstallable">Si mund të jetë GNU-ja një sistem operativ, nëse +nuk marr dot dhe instaloj diçka të quajtur “GNU”?</a></li> + +<li><a href="#afterkernel">Po e thërrasim një sistem të tërë me emrin e +kernelit, Linux. A s’është normale të thirret një sistem operativ me emrin +e kernelit?</a></li> + +<li><a href="#feel">A mundet një sistem tjetër të japë “ndjesitë e Linux-it”</a></li> + +<li><a href="#long">Puna te “GNU/Linux” është që është shumë i gjatë. Po sikur +të këshillonit një emër më të shkurtër?</a></li> + +<li><a href="#long1">Po sikur sistemi të quhej “GliNUx” (në vend se +“GNU/Linux”)?</a></li> + +<li><a href="#long2">Problemi me “GNU/Linux” është se është shumë i gjatë. Pse +duhet t’i hap punë vetes për të thënë “GNU/”?</a></li> + +<li><a href="#long3">Fatkeqësisht, “GNU/Linux” është katër rrokje. Njerëzit nuk +kanë për të përdorur një term kaq të gjatë. Mos do të duhej të gjeni një më +të shkurtër?</a></li> + +<li><a href="#long4">Stallman-i s’na kërkon ta thërrasim “Richard Matthew +Stallman” çdo herë. Pse ju na kërkoni të themi +“GNU/Linux” çdo herë?</a></li> + +<li><a href="#justgnu">Meqë Linux-i është kontribut dytësor, a nuk do të ishte +kundër fakteve që sistemi të quhej thjesht “GNU”?</a></li> + +<li><a href="#trademarkfee">Do të më duhet të paguaj ndonjë shumë po qe se +përdor “Linux” në emrin e një produkti, dhe kjo do të ndodhte edhe nëse them +“GNU/Linux”. A është gabim të përdor vetëm “GNU” pa “Linux”, që të kursej +pagesën?</a></li> + +<li><a href="#many">Te sistemi, ashtu si është sot, kanë kontribuar mjaft +projekte të tjerë; në ta përfshihen TeX, X11, Apache, Perl, dhe mjaft +programe të tjerë. A nuk i bie, sipas argumentimit tuaj, që të përmenden +edhe këta? (Po kjo do të shpinte në një emër kaq të gjatë sa do të ishte pa +kuptim.)</a></li> + +<li><a href="#systemd"><em>systemd</em> luan një rol të rëndësishëm në sistemin +GNU/Linux, ashtu si është ky sot, a e kemi për detyrë ta quajmë +GNU/systemd/Linux?</a></li> + +<li><a href="#others">Te sistemi, ashtu si është ai sot, dhanë ndihmesë mjaft +projekte të tjera, por ata nuk ngulin këmbë të quhet XYZ/Linux. Pse duhet +trajtuar veçan GNU-ja?</a></li> + +<li><a href="#allsmall">GNU-ja është një pjesë e vogël e sistemit sot, ndaj pse +u dashka që ta përmendim?</a></li> + +<li><a href="#manycompanies">Te sistemi, ashtu si është ai sot, kanë kontribuar +mjaft shoqëri; a nuk do të thotë kjo që e kemi për detyrë ta quajmë +GNU/Red Hat/Novell/Linux?</a></li> + +<li><a href="#whyslash">Pse e shkruani “GNU/Linux” në vend se “GNU Linux”?</a></li> + +<li><a href="#pronounce">Si shqiptohet emri “GNU/Linux”?</a></li> + +<li><a href="#whynoslash">Pse e shkruani “GNU Emacs” dhe jo +“GNU/Emacs”?</a></li> + +<li><a href="#whyorder">Pse “GNU/Linux” dhe jo “Linux/GNU”?</a></li> + +<li><a href="#distronames0">Aksh shpërndarje zhvilluesit e quajnë “Aksh Linux”, +por kjo nuk tregon asgjë mbi çka përbëhet sistemi. Pse të mos e quajnë si +të duan?</a></li> + +<li><a href="#distronames">Shpërndarja ime quhet “Aksh Linux”; a nuk duket që +është vërtet Linux?</a></li> + +<li><a href="#distronames1">Emri zyrtar i shpërndarjes sime është “Aksh Linux”; +a nuk është gabim të thirret shpërndarja ndryshe nga “Aksh Linux”?</a></li> + +<li><a href="#companies">A nuk do të ishte më me efekt t’u kërkohej shoqërive si +Mandrake, Red Hat dhe IBM t’i quajnë shpërndarjet e tyre “GNU/Linux”, në +vend se t’u kërkohet individëve?</a></li> + +<li><a href="#reserve">A s’do të ishte më mirë të ruhej emri “GNU/Linux” për +shpërndarje që janë puro <em>software</em> i lirë? Tek e fundit, ky është +ideali i GNU-së.</a></li> + +<li><a href="#gnudist">Pse të mos krijohet një shpërndarje GNU e Linux-it (sic) +dhe të quhet GNU/Linux?</a></li> + +<li><a href="#linuxgnu">Pse të mos thuhet thjesht “Linux është kerneli i GNU-së” +dhe të hidhet në qarkullim ndonjë version ekzistues i GNU/Linux-it nën emrin +“GNU”?</a></li> + +<li><a href="#condemn">A e ka dënuar dhe kundërshtuar Projekti GNU përdorimin e +Linux-it në fillimet e tij?</a></li> + +<li><a href="#wait">Pse pritët kaq gjatë përpara se t’u kërkonit njerëzve të +përdorin emrin GNU/Linux?</a></li> + +<li><a href="#allgpled">Nuk do të duhej që emërtimi i llojit GNU/<i>emër</i> të +zbatohej te krejt programet që janë nën GPL?</a></li> + +<li><a href="#unix">Meqë mjaft nga GNU-ja vjen prej Unix-it, mos do të duhej që +GNU-ja t’i jepte hakun Unix-it duke përdorur “Unix” te emri i vet?</a></li> + +<li><a href="#bsd">A nuk duhet të themi “GNU/BSD” po njësoj?</a></li> + +<li><a href="#othersys">Nëse i instaloj mjetet GNU në Windows, mos do të thotë +që po xhiroj një sistem GNU/Windows?</a></li> + +<li><a href="#justlinux">A s’mund të përdoret Linux-i pa GNU-në?</a></li> + +<li><a href="#howmuch">Sa përqind sistem GNU lypset që një sistem të jetë +GNU/Linux?</a></li> + +<li><a href="#linuxsyswithoutgnu">A ka sisteme të plotë Linux [sic] pa +GNU-në?</a></li> + +<li><a href="#usegnulinuxandandroid">Është e saktë të thuhet “përdorim +Linux-i”, kur kjo i referohet përdorimit të GNU/Linux-it dhe +përdorimit të Android-it?</a></li> + +<li><a href="#helplinus">Pse të mos thirret sistemi “Linux” sido qoftë, dhe t’i +mëshohet rolit të Linus Torvalds-it si "fytyra për poster" e bashkësisë +sonë?</a></li> + +<li><a href="#claimlinux">A s’është gabim për ne ta quajmë punën e Linus +Torvalds-it si GNU?</a></li> + +<li><a href="#linusagreed">A pajtohet Linus Torvalds me idenë se Linux është +thjesht kerneli?</a></li> + +<li><a href="#finishhurd">Pse të mos përfundohet kerneli GNU Hurd, të hidhet në +qarkullim sistemi GNU si një i tërë, dhe të harrohet çështja se çfarë të +quhet GNU/Linux?</a></li> + +<li><a href="#lost">Beteja është tashmë e humbu—shoqëria e ka vendosur dhe +ne nuk mund ta ndryshojmë, ndaj pse madje ta çojmë mendjen atje?</a></li> + +<li><a href="#whatgood">Shoqëria e ka vendosur dhe ne nuk mund ta ndryshojmë, +ndaj ç’të mirë sjell edhe po të them “GNU/Linux“?</a></li> + +<li><a href="#explain">A nuk do të ishte më mirë që quhej sistemi “Linux” dhe +t’u mësohej njerëzve origjina e njëmendtë e tij përmes një shpjegimi +dhjetëminutësh?</a></li> + +<li><a href="#treatment">Ca persona qeshin me ju kur u kërkoni ta quajnë +sistemin GNU/Linux. Pse ia nënshtroni veten këtij trajtimi?</a></li> + +<li><a href="#alienate">Ca persona ju dënojnë kur u kërkoni ta quajnë sistemin +GNU/Linux. A nuk humbni duke i tëhuajsuar ata?</a></li> + +<li><a href="#rename">Pavarësisht nga ajo që keni kontribuar, a është e ligjshme +të riemërtohet sistemi operativ?</a></li> + +<li><a href="#force">A s’është gabim t’i detyrosh njerëzit ta quajnë sistemin +“GNU/Linux”?</a></li> + +<li><a href="#whynotsue">Pse të mos paditen njerëzit që e quajnë krejt sistemin +“Linux”?</a></li> + +<li><a href="#BSDlicense">Meqë ju kundërshtuat domosdoshmërinë e përmendjes së +Universitetit të Kalifornisë sipas lejes origjinale BSD, a nuk është +hipokrizi të kërkohet përmendja e projektit GNU?</a></li> + +<li><a href="#require">Mos vallë duhet vënë diçka te GNU GPL t’u kërkojë +njerëzve ta quajnë sistemin “GNU”?</a></li> + +<li><a href="#deserve">Meqë dështuat të vendosnit diçka te GNU GPL-ja për t’u +kërkuar njerëzve ta quajnë sistemin “GNU”, mirë t’ju bëhet; pse ankoheni +tani?</a></li> + +<li><a href="#contradict">Mos do të ishte më mirë të mos i dilnit kundër asaj +çka shumë vetë e besojnë?</a></li> + +<li><a href="#somanyright">Meqë shumë vetë e quajnë “Linux”, a e bën kjo të +saktë?</a></li> + +<li><a href="#knownname">A s’është më mirë të quhet sistemi me emrin që e njohin +shumica e përdoruesve?</a></li> + +<li><a href="#winning">Mjaft vetë janë të ndjeshëm mbi çka është e leverdishme +apo se kush po fiton, jo rreth argumenteve të drejtë apo të gabuar. A nuk +mund ta përthithni mbështetjen e tyre përmes një rruge tjetër?</a></li> + +</ul> + +<dl> + +<dt id="why">Pse e quani GNU/Linux dhe jo Linux? <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#why">#why</a>)</span></dt> + +<dd>Shumica e sistemeve operativë të bazuar në Linux si kernel janë në thelb +versione të ndryshuara të sistemit operativ GNU. E filluam zhvillimin e +GNU-së më 1984, vite përpara se Linus Torvalds të fillonte shkrimin e +kernelit të vet. Qëllimi ynë qe të zhvillonim një sistem operativ tërësisht +të lirë. Sigurisht, nuk i hartuam vetë të tëra pjesët—por ama +udhëhoqëm. Zhvilluam shumicën e përbërësve qendrorë, duke formuar kështu +kontributin më të madh si njësi më vete te krejt sistemi. I yni qe edhe +përfytyrimi bazë. +<p> +Pa hile, të paktën duhet të përmendemi njësoj.</p> + +<p>Për më tepër shpjegime, shihni <a href="/gnu/linux-and-gnu.html">Linux-i dhe +Sistemi GNU</a> dhe <a +href="/gnu/gnu-users-never-heard-of-gnu.html">Përdorues të GNU-së Që Nuk +Kanë Dëgjuar Kurrë Për GNU-në</a>, dhe <a +href="/gnu/the-gnu-project.html">Projekti GNU</a>, për historikun.</p> </dd> + +<dt id="whycare">Pse ka rëndësi emri? <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#whycare">#whycare</a>)</span></dt> + +<dd>Edhe pse zhvilluesit e Linux-it, kernelit, kanë dhënë ndihmesë te bashkësia +e software-it të lirë, shumëve prej tyre nuk u bëhet vonë për lirinë. +Njerëzit që mendojnë se krejt sistemi është Linux priren të ngatërrohen dhe +t’u japin këtyre zhvilluesve një rol në historinë e bashkësisë sonë, rol që +nuk e kanë luajtur. Mandej u japin peshë të shpërpjesëtuar ideve të këtyre +zhvilluesve. +<p> +Duke e quajtur sistemin GNU/Linux pranohet roli që idealizmi ynë luajti në +krijimin e bashkësisë sonë, dhe <a href="/gnu/why-gnu-linux.html"> ndihmohet +publiku të pranojë rëndësinë praktike të këtyre idealeve</a>.</p> +</dd> + +<dt id="what">Cila është marrëdhënia e vërtetë mes GNU-së dhe Linux-it? <span +class="anchor-reference-id">(<a href="#what">#what</a>)</span></dt> + +<dd>Sistemi operativ GNU dhe kerneli Linux janë projekte software të ndarë nga +njëri-tjetri, që plotësojnë punën e njëri-tjetrit. Zakonisht gjenden të +paketuar në një <a href="/distros/distros.html">shpërndarje GNU/Linux</a>, +dhe përdoren së bashku.</dd> + +<dt id="howerror">Si ndodhi që shumica e njerëzve e quan sistemin “Linux”? <span +class="anchor-reference-id">(<a href="#howerror">#howerror</a>)</span></dt> + +<dd>Ta quash sistemin “Linux” është ngatërrim që u përhap më shpejt se sa +informacioni i saktë. +<p> +Njerëzit që ndërthurën Linux-in me sistemin GNU nuk qenë të vetëdijshëm se +kaq qe veprimtaria e tyre. Ata u përqendruan te pjesa që qe Linux dhe nuk +kuptuan se më shumë te ndërthurja qe GNU. Filluan ta quanin “Linux” edhe +pse ai emër s’i shkonte për shtat asaj çka kishin. Na u deshën disa vjet që +të kuptonim se ku qe problemi këtu dhe t’u kërkonim njerëzve ta ndreqnin +këtë praktikë. Në atë kohë, ngatërrimi pat filluar duke qenë më para.</p> +<p> +Shumica e njerëzve që e quan sistemin “Linux” s’kanë dëgjuar kurrë pse kjo +s’është gjëja e saktë. Panë të tjerë që e përdornin këtë emër dhe e morën +të mirëqenë që duhej të ishte i saktë. Emri “Linux” përhap gjithashtu një +pamje të rreme mbi origjinën e sistemit, ngaqë njerëzit priren të +hamendësojnë se historiku i sistemit qe i tillë që emri t’i përshtatej. +Fjala vjen, ata shpesh besojnë se zhvillimi i tij zuri fill me Linus +Torvalds-in më 1991. Kjo pamje e rreme priret të përforcojë idenë se +sistemi do të duhej quajtur “Linux”.</p> +<p> +Mjaft nga pyetjet këtu përfaqësojnë përpjekjet e njerëzve për të përligjur +emrin që janë mësuar të përdorin.</p> +</dd> + +<dt id="always">Duhet përherë të themi “GNU/Linux” në vend se “Linux”? <span +class="anchor-reference-id">(<a href="#always">#always</a>)</span></dt> +<dd> +Jo përherë—vetëm kur flisni mbi sistemin si i tërë. Kur i referoheni +veçan kernelit, duhet ta quani “Linux”, me emrin që i zgjodhi programuesi. +<p> +Kur njerëzit e quajnë krejt sistemin “Linux”, në fakt quajnë +tërë sistemin me emrin e kernelit. Kjo shkakton shumë lloje ngatërrimi, +ngaqë vetëm ekspertët mund të tregojnë nëse një pohim ka të bëjë me kernelin +apo me krejt sistemin. Duke e quajtur krejt sistemin “GNU/Linux”, dhe +kernelin “Linux”, shmangni dykuptimësinë.</p> +</dd> + +<dt id="linuxalone">A do të kish arritur Linux-i të njëjtin sukses po të mos kish pasur fare +GNU? <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#linuxalone">#linuxalone</a>)</span></dt> + +<dd> +Në atë botë alternative, sot nuk do të kishte asgjë të ngjashme me sistemin +GNU/Linux, dhe ndoshta fare sistem operativ të lirë. Askush nuk u përpoq të +krijonte një sistem operativ të lirë gjatë viteve ’80, hiq Projektin GNU dhe +(më pas) Berkeley CSRG, të cilit i qe kërkuar shprehimisht nga Projekti GNU +të fillonte e ta bënte kodin të lirë. +<p> +Linus Torvalds ka qenë ndikuar pjesërisht nga një fjalim mbi GNU-në në +Finlandë më 1990. Është e mundur që edhe pa këtë ndikim ta kish shkruar +kernelin e ngjashëm me Unix, por ndoshta mund të mos kish qenë +<em>software</em> i lirë. Linux-i u bë i lirë më 1992 kur Linus e rihodhi +në qarkullim nën GNU GPL. (Shihni shënime versioni për versionin 0.12.)</p> +<p> +Edhe sikur Torvalds ta kish hedhur në qarkullim Linux-in nën ndonjë leje +tjetër për <em>software</em> të lirë, vetëm një kernel i lirë nuk do të kish +sjellë ndonjë ndryshim kushedi në botë. Rëndësia e Linux-it rrodhi prej +vendit që zinte në një kuadër më të gjerë pune, një sistem operativ +krejtësisht të lirë: GNU/Linux.</p> +</dd> + +<dt id="divide">Nuk do të qe më mirë për bashkësinë nëse nuk do t’i përçanit njerëzit me +këtë kërkesë? <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#divide">#divide</a>)</span></dt> + +<dd> +Kur u kërkojmë njerëzve të thonë “GNU/Linux”, nuk po përçajmë njerëzit. Po +u kërkojmë t’i njohin hakun Projektit GNU për sistemin operativ GNU. Kjo +nuk është kritikë për ndonjë, e as hedhje tutje e dikujt. +<p> +Sidoqoftë, ka njerëz të cilëve nuk u pëlqen kjo që themi. Ndonjëherë këta, +si kundërpërgjigje, na shtyjnë tej. Ka raste që janë kaq të vrazhdët sa +dikush pyet veten nëse këta me qëllim po përpiqen të na trembin e të na +bëjnë të heshtim. Gojën nuk na e mbyllin dot, por bashkësisë ia japin një +krisje, ndaj shpresojmë që të arrini t’i bindni të reshtin së bëri kështu.</p> +<p> +Sidoqoftë, ky është shkak vetëm dytësor përçarjeje në bashkësinë tonë. +Përçarja më e madhe te bashkësia është mes njerëzve që e vlerësojnë +software-in e lirë si çështje shoqërore dhe etike dhe e konsiderojnë +software-in pronësor një problem shoqëror (mbështetësit e lëvizjes për +<em>software</em> të lirë), dhe ata që përmendin vetëm përfitimet praktike +dhe e paraqesin software-in e lirë vetëm si model të efektshëm zhvillimi +(lëvizja për burim të hapur).</p> +<p> +Ky mospajtim nuk është thjesht punë emrash—është punë ndarjeje për hir +të vlerave bazë. Është thelbësore për bashkësinë ta shohë dhe të mendohet +rreth këtij mospajtimi. Emrat “ <em>software</em> i lirë” dhe “burim i +hapur” janë simbolet e dy kampeve. Shihni <a +href="/philosophy/open-source-misses-the-point.html">Pse Burimi i Hapur nuk +e rrok thelbin e Software-it të Lirë</a>.</p> +<p> +Mospajtimi mbi vlerat shkon pjesërisht në një vijë me vëmendjen që njerëzit +i kushtojnë rolit të Projektit GNU te bashkësia jonë. Njerëzit që çmojnë +lirinë ka më shumë të ngjarë ta quajnë sistemin “GNU/Linux”, dhe njerëzit që +mësojnë se sistemi është “GNU/Linux” ka më tepër gjasa t’i kushtojnë +vëmendje argumenteve tanë filozofikë mbi lirinë dhe bashkësinë (çka shpjegon +pse zgjedhja e emrave të sistemit shpie në një ndryshim të njëmendtë për +shoqërinë). Sidoqoftë, mospajtimi ndoshta do të ekzistonte edhe nëse +gjithkush do ta dinte origjinën e njëmendtë të sistemit dhe emrin e tij të +saktë, ngaqë problemi është i njëmendtë. Mund të tretet vetëm nëse ne që +çmojmë lirinë, bindim gjithsecilin (çka nuk do të jetë e lehtë), ose na +mundin plotësisht (le të shpresojmë se jo).</p> +</dd> + +<dt id="freespeech">A nuk e përkrah projekti GNU të drejtën e fjalës së lirë të dikujt që ta +quajë sistemin me çfarëdo emri që ai zgjedh? <span +class="anchor-reference-id">(<a href="#freespeech">#freespeech</a>)</span></dt> +<dd> +Po, vërtet, besojmë se keni të drejtën tuaj të fjalës së lirë ta quani +sistemin operativ me çfarëdo emri që doni. U kërkojmë njerëzve ta quajnë +GNU/Linux në frymën e të dhënit hak projektit GNU, për të nxitur vlerat e +lirisë të cilat nënkuptohen me GNU-në, dhe për t’u bërë të ditur të tjerëve +që sistemin e pollën këto vlera të lirisë. +</dd> + +<dt id="everyoneknows">Meqë kushdo e njeh rolin e GNU-së në zhvillimin e sistemit, ka nevojë që të +thuhet patjetër “GNU/”-ja te emri? <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#everyoneknows">#everyoneknows</a>)</span></dt> + +<dd>Përvoja tregon se përdoruesit e sistemit, dhe publiku përdorues i +kompjuterit përgjithësisht, shpesh nuk di asgjë rreth sistemit GNU. Shumica +e artikujve rreth sistemit nuk e përmendin emrin “GNU”, ose idealet që +përfaqëson GNU-ja. Kjo trajtohet më gjerë te <a +href="/gnu/gnu-users-never-heard-of-gnu.html">Përdorues GNU Që Nuk Kanë +Dëgjuar Kurrë Për GNU-në</a>. +<p> +Njerëzit që e thonë këtë ndoshta janë "geeks", me të tjerë geeks-a në +mendje. Geeks-at shpesh kanë dijeni mbi GNU-në, por shumë prej tyre kanë +një ide plotësisht të gabuar mbi atë çka është GNU-ja. Sa për shembull, +mjaft prej tyre mendojnë se është një koleksion <a +href="#tools">“mjetesh”</a>, ose një projekt për zhvillim mjetesh.</p> +<p> +Fjalët e përdorura në këtë pyetje, çka është tipike, ilustrojnë një tjetër +keqkuptim. Të flasësh për “rolin e GNU-së” në zhvillimin e diçkaje +nënkupton që GNU-ja është një grup njerëzish. GNU-ja është një sistem +operativ. Mund të kish kuptim të flitej rreth rolit të Projektit GNU në +këtë apo në atë veprimtari, por jo në atë të GNU-së.</p> +</dd> + +<dt id="everyoneknows2">Ngaqë e di rolin e GNU-së në sistem, pse ka rëndësi çfarë emri përdor? <span +class="anchor-reference-id">(<a +href="#everyoneknows2">#everyoneknows2</a>)</span></dt> + +<dd> +Po qe se fjalët tuaja nuk pasqyrojnë dijet tuaja, nuk u mësoni gjë të +tjerëve. Shumica e njerëzve që kanë dëgjuar për sistemin GNU/Linux mendojnë +se është “Linux”, që zuri fill me Linus Torvalds-in, dhe se qe menduar të +ishte me “burim të hapur”;. Nëse nuk ua thoni ju, kush do t’ua thotë? +</dd> + +<dt id="windows">A s’është shkurtimi i “GNU/Linux”-it në “Linux” njësoj si shkurtimi i +“Microsoft Windows”-it në “Windows”? <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#windows">#windows</a>)</span></dt> + +<dd> +Është i dobishëm shkurtimi i emrave që përdoren shpesh, por jo kur shkurtimi +të ngatërron. +<p> +Në vendet e zhvilluara, thuajse gjithkush e di vërtet që sistemi “Windows” +është bërë nga Microsoft-i, kështu që shkurtimi nga “Microsoft Windows“ në +“Windows” nuk ngatërron njeri lidhur me natyrën dhe origjinën e atij +sistemi. Shkurtimi i “GNU/Linux-it” në “Linux” jep ide të gabuar lidhur me +se nga rrjedh sistemi.</p> +<p> +Vetë pyetja është ngatërruese, ngaqë GNU dhe Microsoft nuk janë nga i njëjti +lloj gjërash. Microsoft është një shoqëri; GNU është një sistem operativ.</p> +</dd> + +<dt id="tools">A s’është GNU një koleksion mjetesh programimi që u përfshinë në Linux? +<span class="anchor-reference-id">(<a href="#tools">#tools</a>)</span></dt> + +<dd> +Njerëzit që mendojnë se Linux-i është një sistem operativ i plotë, po qe se +dëgjojnë gjë për GNU-në, shpesh përftojnë një ide të gabuar rreth se çka +është GNU-ja. Mund të mendojnë që GNU-ja është emri i një koleksioni +programesh—thonë shpesh “mjete programimi”, ngaqë disa prej mjeteve +tona për programim u bënë popullore për llogari të tyre. Ideja se “GNU” +është emri i një sistemi operativ nuk hyn lehtë në një kuadër konceptual +pune te i cili ai sistem operativ është quajtur “Linux”. +<p> +Projekti GNU u quajt kështu për shkak të sistemit operativ GNU—është +projekti për zhvillimin e sistemit GNU. (Shihni <a +href="/gnu/initial-announcement.html">njoftimin fillestar të 1983-it</a>.)</p> +<p> +Zhvilluam programe të tillë si GCC, GNU Emacs, GAS, GLIBC, BASH, etj., ngaqë +na duheshin për sistemin operativ GNU. GCC, GNU Compiler Collection është +përpiluesi që shkruam për sistemin operativ GNU. Ne, gjithë ata persona që +punuan në Projektin GNU, hartuan edhe Ghostscript, GNUCash, GNU Chess dhe +GNOME për sistemin GNU.</p> +</dd> + +<dt id="osvskernel">Ç’ndryshim ka mes një sistemi operativ dhe një kerneli? <span +class="anchor-reference-id">(<a href="#osvskernel">#osvskernel</a>)</span></dt> + +<dd> +Një sistem operativ, ashtu si e përdorim termin, do të thotë një koleksion +programesh që janë të mjaftueshëm për të përdorur kompjuterin për kryerje +shumë punësh të ndryshme. Një sistem operativ i përgjithshëm, që të jetë i +plotë, duhet të përmbushë krejt detyrat që u duhet të kryejnë një numri sa +më të madh përdoruesish. +<p> +Kerneli është njëri nga programet e një sistemi operativ—programi që u +shpërndan mundësitë e makinës programeve të tjera që xhirohen. Kerneli +kujdeset gjithashtu për nisjen dhe ndalimin e programeve të tjera.</p> +<p> +Si për t’i ngatërruar gjërat, disa njerëz e përdorin termin “sistem +operativ” për të nënkuptuar “kernelin”. Të dy përdorimet e termit i kanë +rrënjët thellë në vite. Përdorimi i “sistemit operativ” për të nënkuptuar +“kernelin” gjendet në një numër librash shkollorë mbi konceptimin e +sistemeve, që herët në vitet ’80. Në të njëjtën kohë, gjatë viteve ’80, +“sistemi operativ Unix” kuptohej se përfshinte krejt programet e sistemit, +dhe versioni Unix i Berkeley-t përfshinte madje dhe lojëra. Ngaqë synonim që +GNU të ishte sistem operativ i ngjashëm me Unix, e përdorim termin “sistem +operativ” në të njëjtën mënyrë.</p> +<p> +Shumicën e kohës kur njerëzit flasin për “sistemin operativ Linux” e +përdorin togfjalëshin “sistem operativ” në të njëjtin kuptim që e përdorim +dhe ne: nënkuptojnë me të koleksionin e plotë të programeve. Po qe se kjo +është ajo të cilës i referoheni, ju lutemi, quajeni “GNU/Linux”. Po qe se e +kishit fjalën vetëm për kernelin, atëherë “Linux” është emri i saktë për të, +por ju lutemi, thoni “kerneli” po ashtu, për të shmangur dykuptimësinë +lidhur se për cilën pjesë software-i e keni fjalën.</p> +<p> +Po qe se parapëlqeni përdorimin e disa termave të tjerë të tillë si +“shpërndarje sistemi” për koleksionin e plotë të programeve, në vend të +“sistemit operativ”, asnjë problem. Në raste të tilla do të flitnit për +shpërndarje sistemi GNU/Linux.</p> +</dd> + +<dt id="house">Kerneli i një sistemi është si themelet e shtëpisë. Si mund të jetë thuajse +e mbaruar një shtëpi që nuk ka themele? <span +class="anchor-reference-id">(<a href="#house">#house</a>)</span></dt> + +<dd> +Kerneli nuk krahasohet me themelet e një banese, ngaqë ndërtimi i një +sistemi operativ nuk i ngjan ndërtimit të një banese. + +<p>Një ndërtesë krijohet nga shumë pjesë të vogla të përgjithshme që i presin e +i vënë tok <em>in situ</em>. Duhen vënë tok nga poshtë lart. Ndaj, po qe +se nuk janë ndërtuar themelet, nuk ndërton dot ndonjë pjesë thelbësore; ajo +çka keni, është një gropë në terren.</p> + +<p> +Përkundrazi, një sistem operativ përbëhet nga përbërës të ndërlikuar që mund +të zhvillohen në çfarëdo radhe. Pasi të keni krijuar shumicën e përbërësve, +shumica e punës është kryer. Më shumë i ngjan Stacionit Ndërkombëtar +Hapësinor, se sa një banese. Nëse shumica e moduleve të Stacionit Hapësinor +qenë në orbitë por po pritej për një modul tjetër thelbësor, kjo do t’i +ngjante sistemit GNU më 1992. +</p> +</dd> + +<dt id="brain">A s’është kerneli truri i sistemit? <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#brain">#brain</a>)</span></dt> + +<dd> +Një sistem kompjuterik nuk i ngjan shumë një trupi njerëzor, dhe asnjë pjesë +e tij nuk luan ndonjë rol të krahasueshëm me atë të trurit te qenia +njerëzore. +</dd> + +<dt id="kernelmost">A s’është shkrimi i kernelit pjesa dërrmuese e punës për një sistem +operativ? <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#kernelmost">#kernelmost</a>)</span></dt> + +<dd> +Jo, shumë përbërës duan mjaft punë. +</dd> + +<dt id="nokernel">Një sistem operativ e ka të domosdoshëm një kernel. Meqë Projekti GNU +s’zhvilloi ndonjë kernel, si mund të jetë sistemi GNU?<span +class="anchor-reference-id">(<a href="#nokernel">#nokernel</a>)</span></dt> + +<dd> +Njerëzit shprehen kështu për quajtjen e sistemit “Linux” +përdorin një standard të dyfishtë. Një sistem operativ lyp përpilues, +përpunues, sisteme dritaresh, librari dhe shumë të tjera — qindra +programe, qoftë edhe për të qenë në një shkallë me atë që sistemet BSD +përfshinin më 1983-shin. Nga Torvalds nuk zhvilloi ndonjë prej tyre, si +mund të jetë sistemi “Linux”? + +<p> +Ai standard është shumë strikt, jo rruga e duhur për të gjykuar kontributet +e cilitdo kontribues.</p> + +<p> +Linus Torvalds dha një kontribut të rëndësishëm në sistemin operativ që +përdorim; Projekti GNU filloi më herët dhe kontribuoi shumë më tepër. Emri +“GNU/Linux” i jep hakën secilit.</p> +</dd> + +<dt id="notinstallable">Si mund të jetë GNU-ja një sistem operativ, nëse nuk marr dot dhe instaloj +diçka të quajtur “GNU”? <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#notinstallable">#notinstallable</a>)</span></dt> + +<dd> +Ka gati mjaft <a href="/distros/distros.html"> versione të paketuara dhe të +instalueshme të GNU-së</a>. Asnjë prej tyre nuk është quajtur thjesht +“GNU”, por GNU është ajo çka ata janë në thelb. + +<p> +Pritej që të hidhnim në qarkullim sistemin GNU të paketuar për instalim, por +ky plan doli nga loja për shkakt të ngjarjeve: më 1992 të tjerë persona po +paketonin tashmë variante GNU që përmbanin Linux. Duke filluar nga 1993 ne +sponsorizuam një përpjekje për të krijuar një shpërndarje më të mirë dhe më +të lirë GNU/Linux, të quajtur <a +href="/distros/common-distros.html#Debian">Debian GNU/Linux</a>. Themeluesi +i Debian-it e kish zgjedhur tashmë atë emër. Nuk i kërkuam ta quante +thjesht “GNU”, ngaqë ai do të ishte emri i një versioni të sistemit me +kernelin GNU Hurd—i cili ende nuk qe gati.</p> + +<p> +Kerneli GNU Hurd nuk u bë kurrë mjaftueshmërisht gati; ua këshillojmë vetëm +atyre që duan të merren me të. Pra, nuk e paketuam kurrë GNU-në me kernelin +GNU Hurd. Megjithatë, Debian-i e paketoi këtë ndërthurje si Debian +GNU/Hurd.</p> + +<p> +Tani po merremi me një përgjegjës të përparuar paketimesh me bazë Scheme, të +quajtur GUIX, dhe një shpërndarje të plotë të bazuar mbi të, të quajtur <a +href="/software/guix">Guix System Distribution</a> ose GuixSD. Kjo përfshin +një ripaketim të një pjese domethënëse të sistemit GNU.</p> + +<p> +Nuk e kryem kurrë hapin e fundit për paketimin e GNU-së nën emrin “GNU”, por +kjo nuk ndryshon gjë rreth asaj se çfarë është GNU-ja. GNU-ja është një +sistem operativ.</p> +</dd> + +<dt id="afterkernel">Po e thërrasim një sistem të tërë me emrin e kernelit, Linux. A s’është +normale të thirret një sistem operativ me emrin e kernelit? <span +class="anchor-reference-id">(<a href="#afterkernel">#afterkernel</a>)</span></dt> + +<dd> +Kjo praktikë duket të jetë shumë e rrallë—nuk gjejmë dot ndonjë +shembull tjetër veç keqpërdorimit të emrit “Linux”. Normalisht, një sistem +operativ çohet përpara si një projekt i vetëm, i njësuar, dhe zhvilluesit +zgjedhin një emër për sistemin në tërësi. Kerneli zakonisht nuk ka ndonjë +emër të vetin—në vend të tij, njerëzit thonë “kerneli i atij ose +këtij“ ose “kerneli për këtë ose atë“. +<p> +Ngaqë këto dy konstruksione përdoren si sinonime, shprehja “kerneli Linux” +mund të interpretohet lehtësisht si të thoshte “kerneli i Linux-it” dhe të +lërë të kuptohet që Linux-i mund të jetë më tepër se një kernel. Mund ta +shmangni mundësinë e këtij keqkuptimi duke thënë ose shkruar “kerneli, +Linux-i” ose “Linux-i, kerneli”.</p> +</dd> + +<dt id="feel">A mundet një sistem tjetër të japë “ndjesitë e Linux-it”? <span +class="anchor-reference-id">(<a href="#feel">#feel</a>)</span></dt> + +<dd> +Nuk ka “ndjesi që të jep Linux-i”, ngaqë Linux-i nuk ka ndërfaqe +përdoruesi. Si çdo kernel modern, Linux-i është një bazë për xhirim +programesh; ndërfaqet e përdoruesit zënë vend tjetër në sistem. Ndërveprimi +i njeriut me GNU/Linux-i kalon përherë përmes programesh të tjera, dhe +“ndjesitë” vijnë prej tyre. +</dd> + +<dt id="long">Problemi me termin “GNU/Linux” është që është shumë i gjatë. Po sikur të +këshillonit një emër më të shkurtër? <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#long">#long</a>)</span></dt> + +<dd> +Për ca kohë provuam emrin “LiGNUx”, që ndërthur fjalët “GNU” dhe “Linux”. +Kundërshtimi qe shumë i hidhët. Njerëzit e pranojnë “GNU/Linux” shumë më +mirë. +<p> +Emri më i shkurtër i ligjëruar për këtë sistem është “GNU”, por e quajmë +“GNU/Linux” <a href="#justgnu"> për arsyet e dhëna më poshtë</a>.</p> +</dd> + +<dt id="long1">Po sikur sistemi të quhej “GliNUx” (në vend se “GNU/Linux”)? <span +class="anchor-reference-id">(<a href="#long1">#long1</a>)</span></dt> + +<dd> +<p>Te “Glinux”, emri “GNU” s’duket qartë, kështu që shumica e njerëzve s’do ta +vinin re. Edhe pse shkruar me të mëdha, si “GliNUx”, shumica e njerëzve +s’do ta kapnin dot se përmban një referencë ndaj GNU-së.</p> + +<p>Do të ishte sikur të shkruhej “GNU/Linux”, por me “GNU/” me shkronja kaq të +vogla saqë shumica e njerëzve s’do ta lexonin dot.</p> +</dd> + +<dt id="long2">Problemi me termin “GNU/Linux” është se është shumë i gjatë. Pse duhet t’i +hapja punë vetes duke thënë “GNU/”? <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#long2">#long2</a>)</span></dt> + +<dd> +<p>Të thuash apo shtypësh “GNU/”, ha vetëm një sekondë. Nëse e vlerësoni +sistemin që ne ndërtuam, a nuk mund të shpenzoni një sekondë që të +mirënjihet vepra jonë?</p> +</dd> + +<dt id="long3">Fatkeqësisht, “GNU/Linux” është katër rrokje. Njerëzit s’kanë për të +përdorur një term kaq të gjatë. Mos do të duhej të gjeni një më të shkurtër? +<span class="anchor-reference-id">(<a href="#long3">#long3</a>)</span></dt> +<dd><p>Në fakt, “GNU/Linux” përbëhet vetëm nga tre rrokje. “Fatkeqësisht” është +katër rrokje, dhe megjithatë njerëzit nuk tregojnë ngurrim për ta përdorur +atë fjalë.</p></dd> + +<dt id="long4">Stallman-i s’na kërkon ta thërrasim “Richard Matthew Stallman” +çdo herë. Pse ju na kërkoni të themi “GNU/Linux” çdo herë? +<span class="anchor-reference-id">(<a href="#long4">#long4</a>)</span></dt> +<dd> +<p>Lënia pa përmendur e “Matthew” nuk përfaqëson gabim ndonjë gjë +rreth natyrës, origjinës, ideve apo qëllimeve të Stallman-it. Lënia pa +përmendur e “GNU”-së s’i përfaqëson këto gjëra rrett sistemit +GNU/Linux.</p> + +<p>Ky është një shembull i një mënyre të përdorur shpesh për fshehje diçkaje të +pavërtetë: mbulimi i saj brenda një analogjie mashtruese. Një analogji më e +mirë do të ishte, “Pse të mos e quajmë Stallman-in +‘Torvalds’?” +</p></dd> + +<dt id="justgnu">Meqë Linux-i është kontribut dytësor, a nuk do të ish kundër fakteve të +quhej sistemi thjesht “GNU”? <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#justgnu">#justgnu</a>)</span></dt> + +<dd> +Nuk do të shkonte kundër fakteve, por nuk është gjëja më e mirë që mund të +bëhet. Ja arsyet pse e quajmë atë version të sistemit “GNU/Linux” në vend +se thjesht “GNU”: + +<ul> +<li> +Nuk është saktësisht GNU—ka tjetër kernel (po, Linux). Të dallosh +GNU/Linux nga GNU është e dobishme.</li> +<li> +Do të ishte jo zotnillëk t’u kërkohet njerëzve të <em>reshtin</em> së dhëni +hak Linus Torvalds-it. Ai shkroi një pjesë të rëndësishme të sistemit. Ne +duam të na jepet haka për nisjen dhe mirëmbajtjen e zhvillimit të sistemit, +por kjo nuk do të thotë që duhet ta trajtojmë Linusin në po atë mënyrë që na +trajtojnë ata që e quajnë sistemin “Linux”. Nuk pajtohemi me idetë e tij +politike, prerazi, por e trajtojmë këtë mospajtim me ndershmëri dhe haptazi, +në vend se të përpiqemi që t’i hamë hakun për kontributin e tij te sistemi.</li> +<li> +Ngaqë mjaft njerëz e njohin sistemin si “Linux”, po të thoshim “GNU” ata +thjesht mund të mos kuptojnë që po flasim për të njëjtin sistem. Po të +themi “GNU/Linux”, mund ta lidhin këtë me çfarë kanë dëgjuar rreth temës.</li> +</ul><p></p> +</dd> + +<dt id="trademarkfee">Do të më duhet të paguaj njëfarë shume po qe se përdor “Linux” në emrin e +një produkti, dhe kjo do të ndodhte edhe nëse them “GNU/Linux”. A është +gabim të përdor vetëm “GNU” pa “Linux”, që të kursej pagesën? <span +class="anchor-reference-id">(<a +href="#trademarkfee">#trademarkfee</a>)</span></dt> +<dd> +S’ka asgjë të keqe të quhet sistemi “GNU”; hollë-hollë, kjo është çka ai +është. Është bukur t’i jepet Linus Torvalds-it po ashtu një pjesë e hakës, +por nuk keni ndonjë borxh, për ta larë me privilegjin e të bërit kështu. +<p> +Pra, nëse doni t’i referoheni sistemit thjesht si “GNU”, për shmangie pagese +ngaqë e quani “Linux”, nuk do t’ju kritikojmë.</p> +</dd> + +<dt id="many">Te sistemi, ashtu si është sot, kanë kontribuar mjaft projekte të tjerë; në +ta përfshihen TeX, X11, Apache, Perl, dhe mjaft programe të tjerë. A nuk i +bie, sipas argumentimit tuaj, që të përmenden edhe këta? (Po kjo do të +shpinte në një emër kaq të gjatë sa do të ishte pa kuptim.) <span +class="anchor-reference-id">(<a href="#many">#many</a>)</span></dt> + +<dd> +Ajo çka themi është që e keni për detyrë t’i jepni hakën zhvilluesit +themelor të sistemit. Zhvilluesi kryesor është Projekti GNU, dhe sistemi në +thelb është GNU. +<p> +Nëse e ndjeni edhe më fort nevojën e dhënies së hakës atje ku duhet, mund të +mbani parasysh që edhe disa kontribues dytësorë po ashtu meritojnë të +përmenden në emrin e sistemit. Po qe kështu, mos na ardhtë radha të +ngrihemi kundër kësaj. Nëse keni përshtypjen se X11 meriton hakë në emrin e +sistemit, dhe dëshironi ta quani sistemin GNU/X11/Linux, ashtu qoftë. Nëse +keni përshtypjen se Perl thjesht thërret për përmendje, dhe doni të shkruani +GNU/Linux/Perl, jepini.</p> +<p> +Ngaqë një emër i gjatë si GNU/X11/Apache/Linux/TeX/Perl/Python/FreeCiv bëhet +i pakuptimtë, në një farë pike do të na duhet të vendosim një prag dhe të +lëmë jashtë emrat e mjaft kontributeve të tjerë dytësorë. Nuk ka ndonjë +vend të saktë të vetëkuptueshëm për vendosjen e pragut, ndaj kudo që ta +vendosni, nuk kemi për ta kundërshtuar.</p> +<p> +Nivele të ndryshëm pragu do të shpinin në zgjedhje të ndryshme për emrin e +sistemit. Por një emër që nuk rrjedh nga shqetësimet mbi të qenët i +paanshëm dhe për dhënien e hakës të zotit, për asnjë nivel pragu, është +“Linux”. Nuk mund të jetë paanësi dhënia e krejt hakës njërit prej +kontributeve dytësorë (Linux), ndërkohë që lihet jashtë kontributi parësor +(GNU).</p> +</dd> + +<dt id="systemd"><em>systemd</em> luan një rol të rëndësishëm në sistemin GNU/Linux, ashtu si +është ky sot, a e kemi për detyrë ta quajmë GNU/systemd/Linux? <span +class="anchor-reference-id">(<a href="#others">#others</a>)</span></dt> + +<dd> +<em>systemd</em> është një përbërës jo pak i rëndësishëm, por jo aq i +rëndësishëm sa kerneli (Linux-i), as edhe aq i rëndësishëm sa baza e +sistemit në tërësi (GNU-ja). Sidoqoftë, nëse doni të vini theksin te prania +e systemd-së, duke e quajtur sistemi “GNU/systemd/Linux”, s’ka +asgjë të keqe të bëhet kështu. +</dd> + +<dt id="others">Te sistemi, ashtu si është ai sot, kontribuan mjaft projekte të tjera, por +ata nuk ngulin këmbë të quhet XYZ/Linux. Pse duhet trajtuar veçan GNU-ja? +<span class="anchor-reference-id">(<a href="#others">#others</a>)</span></dt> + +<dd> +Mijëra projekte kanë zhvilluar programe të përfshirë rëndom në sistemet e +sotme GNU/Linux. Ato të gjitha e kanë hak të përmenden për kontributin, por +nuk janë zhvillues kryesorë të sistemit si i tërë, ndaj nuk kërkojnë të +përmenden si të tillë. +<p> +GNU është ndryshe ngaqë është më shumë se sa thjesht një program i +kontribuar nga dikush, më tepër se sa një koleksion programesh të kontribuar +nga disa. GNU është kuadri i punës në të cilin sistemi u ndërtua.</p> +</dd> + +<dt id="allsmall">GNU-ja është një pjesë e vogël e sistemit sot, atëherë pse u dashka që ta +përmendim? <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#allsmall">#allsmall</a>)</span></dt> +<dd> +Në 2008, nxorëm se paketat GNU përbënin 15% të depos “kryesore” të +shpërndarjes GNU/Linux gNewSense. Linux-i përbënte 1.5%. Ndaj i njëjti +argument do të duhej zbatuar edhe më me forcë në rastin e emërtimit “Linux”. + +<p> +GNU-ja është një pjesë e vogël e sistemit sot, dhe Linux është pjesë akoma +më e vogël. Por janë thelbi i sistemit; sistemi doli nga ndërthurja e +tyre. Ndaj, emri “GNU/Linux” mbetet i përshtatshëm. +</p> +</dd> + +<dt id="manycompanies">Te sistemi, ashtu si është ai sot, kanë kontribuar mjaft shoqëri; a nuk do +të thotë kjo që e kemi për detyrë ta quajmë GNU/Red Hat/Novell/Linux? +<span class="anchor-reference-id">(<a +href="#manycompanies">#manycompanies</a>)</span></dt> + +<dd> +<p> +GNU-ja nuk është i krahasueshëm me Red Hat-in apo Novell-in; nuk është +shoqëri, apo ent, apo madje as veprimtari. GNU-ja është një sistem +operativ. (Kur flasim për Projektin GNU, e kemi fjalën për projektin e +zhvillimit të sistemit GNU.) Sistemi GNU/Linux bazohet në GNU, e prandaj do +të duhej që GNU të dukej te emri i tij. +</p> +<p> +Shumica e kontributit nga këto shoqëri te sistemi GNU/Linux përbëhet nga +kodi që kanë kontribuar te paketa të ndryshme GNU përfshi GCC-në dhe +GNOME-n. Të thuash GNU/Linux u jep hakën këtyre shoqërive bashkë me gjithë +pjesën tjetër të zhvilluesve të GNU-së. +</p> +</dd> + +<dt id="whyslash">Pse e shkruani “GNU/Linux” në vend se “GNU Linux”? <span +class="anchor-reference-id">(<a href="#whyslash">#whyslash</a>)</span></dt> + +<dd> +Duke ndjekur rregullat e Anglishtes, në ndërtimin “GNU Linux” fjala “GNU” +modifikon “Linux”. Kjo do të thotë ose “versioni GNU i Linux-it”, ose +“Linux-i, që është një paketë GNU”. Asnjë prej këtyre kuptimeve nuk i shkon +gjendjes që kemi. +<p> +Linux-i nuk është paketë GNU; pra, nuk ka qenë zhvilluar nën parzmoren e +Projektit GNU apo kontribuar veçanërisht te Projekti GNU. Linus Torvalds-i +e shkrojti Linux-in në mënyrë të pavarur, si projekt të vetin. Ndaj +“Linux-i, që është një paketë GNU” nuk qëndron.</p> +<p> +Nuk po flasim për një version GNU të dallueshëm të Linux-it, kernelit. +Shpërndarjet e lira GNU/Linux kanë <a +href="http://directory.fsf.org/project/linux">versione të ndarë të +Linux-it</a>, ngaqë versioni “standard” përmban “koklavitje firmware” jo të +lira. Nëse kjo do të qe pjesë e Projektit GNU, mund të shihej mundësia e +“GNU Linux”; por nuk do të donim ta quanim kështu, ngaqë do të ishte shumë +ngatërruese.</p> +<p> +Po flasim për një version të GNU-së, sistemit operativ, të dallueshëm nga +pasja e Linux-it për kernel. Pjerrësja i shërben rastit, ngaqë do të thotë +“ndërthurje”. (Kujtoni rastin “Input/Output”.) Ky sistem është ndërthurje e +GNU-së dhe Linux-it; prej këndej rrjedh edhe “GNU/Linux”.</p> +<p> +Ka mënyra të tjera për të shprehur “ndërthurjen”. Nëse mendoni që shenja +plus është më e qartë, ju lutemi, përdoreni. Në Frëngjisht, një vijë në mes +është e qartë: “GNU-Linux”. Në Spanjisht, ndonjëherë themi “GNU con Linux”.</p> +</dd> + +<dt id="pronounce">Si shqiptohet emri “GNU/Linux”? <span +class="anchor-reference-id">(<a href="#pronounce">#pronounce</a>)</span></dt> +<dd> +<p> +Ju lutemi, shqiptojeni si “GNU pjerrake Linux.” Nëse nuk +shqiptoni pjerraken, njerëzit do të mendojnë se po thoni “GNU +Linux,”, çka <a href="#whyslash">s’është emër i përshtatshëm për +kombinimin</a>. +</p> +</dd> + +<dt id="whynoslash">Pse e shkruani “GNU Emacs” në vend se “GNU/Emacs”? +<span class="anchor-reference-id">(<a +href="#whynoslash">#whynoslash</a>)</span></dt> + +<dd> +<p> +Duke ndjekur rregullat e anglishtes, në trajtën “GNU Emacs”, fjala “GNU” +modifikon “Emacs”. Kjo është rruga e drejtë për të përshkruar një program +të quajtur Emacs i cili është një paketë GNU.</p> +<p> +“GNU/Emacs” do të thoshte ndërthurja e GNU-së, sistemit +operativ, dhe programit Emacs. Kjo nuk mund të thuhet për këtë program, +ndaj “GNU/Emacs” është rruga e gabuar për t’iu referuar atij.</p> +</dd> + +<dt id="whyorder">Pse “GNU/Linux” dhe jo “Linux/GNU”? <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#whyorder">#whyorder</a>)</span></dt> + +<dd> +<p> +Është e saktë dhe e drejtë të përmenden kontributi themelor së pari. +Kontributi GNU në sistem jo vetëm është më i madh se sa Linux-i dhe para +Linux-it, në fakt ne nisëm krejt veprimtarinë.</p> +<p> +Veç kësaj, “GNU/Linux”-i pajtohet me faktin që Linux-i është niveli më i +ulët i sistemit dhe që GNU-ja plotëson nivele teknikisht më të lartë.</p> +<p> +Sidoqoftë, nëse parapëlqeni ta quani sistemin “Linux/GNU”, kaq është shumë +më mirë se sa ajo që bëjnë njerëzit zakonisht, çka është lënia krejtësisht +jashtë e GNU-së dhe që e bën të duket sikur krejt sistemi është Linux.</p> +</dd> + +<dt id="distronames0">Shpërndarja ime quhet “Aksh Linux”; por kjo nuk tregon asgjë se prej çfarë +përbëhet sistemi. Pse të mos e quanin si t’u pëlqente? <span +class="anchor-reference-id">(<a +href="#distronames0">#distronames0</a>)</span></dt> +<dd> +Quajtja e një sistemi “Aksh Linux” nënkupton se është një lloj “Linux”-i dhe +njerëzit <a href="#distronames">kështu e kuptojnë</a>. + +<p> +Nëse një shpërndarje GNU/Linux do ta quanin “Aksh BSD”, ju do ta merrnit për +gabim. Do t’u thonit, “Ky sistem s’është BSD”. Dhe as Linux nuk është.</p> +</dd> + +<dt id="distronames">Shpërndarja ime quhet “Aksh Linux”; a nuk duket që është vërtet Linux? <span +class="anchor-reference-id">(<a href="#distronames">#distronames</a>)</span></dt> + +<dd> +<p>Do të thotë që njerëzit që krijojnë shpërndarjen “Aksh Linux” po përsërisin +gabimin e zakonshëm. Ne e çmojmë faktin që shpërndarje si Debian, Dragora, +Musix, Trisquel, dhe Venenux kanë birësuar GNU/Linux si pjesë të emrit të +tyre zyrtar, dhe shpresojmë që nëse merreni me një tjetër shpërndarje, t’i +nxisni të bëjnë të njëjtën gjë.</p> +</dd> + +<dt id="distronames1">Emri zyrtar i shpërndarjes sime është “Aksh Linux”; a nuk është gabim të +thirret shpërndarja ndryshe nga “Aksh Linux”? <span +class="anchor-reference-id">(<a +href="#distronames1">#distronames1</a>)</span></dt> + +<dd><p>Kur përhapin informacione të gabuara duke ndryshuar “GNU” në “Linux”, dhe e +quajnë versionin e tyre “Aksh Linux”, është e drejtë që ta ndreqni +informacionin e gabuar duke e quajtur “Aksh GNU/Linux”.</p></dd> + +<dt id="companies">A nuk do të ishte më me efekt t’u kërkohej shoqërive si Mandrake, Red Hat +dhe IBM t’i quajnë shpërndarjet e tyre “GNU/Linux”, në vend se t’u kërkohet +individëve? <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#companies">#companies</a>)</span></dt> + +<dd> +S’bëhet fjalë për të zgjedhur njërin apo tjetrin—u kërkojmë shoqërive, +enteve dhe individëve të ndihmojnë të përhapet fjala mbi këtë. Në fakt, ua +kemi kërkuar të tre këtyre shoqërive. Mandrake u përgjigj se do të përdorte +termin “GNU/Linux” një pjesë të kohës, por IBM-ja dhe Red Hat-i nuk qenë të +gatshme të ndihmonin. Një funksionar u shpreh, “Ky është vendim puro +komercial; presim të fitojmë më tepër para nga emërtimi “Linux””. Me fjalë +të tjera, asaj shoqërie nuk iu bë vonë se çfarë qe e drejtë. +<p> +Nuk i bëjmë dot ta bëjnë këtë si duhet, por nuk jemi nga ata që heqin dorë +meqë rruga nuk qenkësh e lehtë. Mund të mos keni aq ndikim në dorën tuaj sa +IBM-ja apo Red Hat-i, por prapë mund të ndihmoni. Së toku mund ta +ndryshojmë gjendjen deri në atë shkallë, sa shoqëritë të fitojnë më shumë +para duke e quajtur “GNU/Linux”.</p> +</dd> + +<dt id="reserve">A s’do të ishte më mirë të ruhej emri “GNU/Linux” për shpërndarje që janë +puro <em>software</em> i lirë? Tek e fundit, ky është ideali i GNU-së. <span +class="anchor-reference-id">(<a href="#reserve">#reserve</a>)</span></dt> + +<dd> +Praktika e shumëpërhapur e shtimit të software-it jo të lirë te sistemi +GNU/Linux është problem i madh për bashkësinë tonë. Ajo sikur u mëson +përdoruesve që software-i jo i lirë është OK, dhe që përdorimi i tij është +pjesë e frymës së “Linux”-it. Mjaft Grupe Përdoruesish “Linux” e kanë pjesë +të misionit të tyre ndihmën ndaj përdoruesve që këta të përdorin shtojca jo +të lira, dhe madje edhe të ftojnë shitës për të bërë reklamë. Këta kanë +birësuar qëllime të tilla si “ndihmën ndaj përdoruesve” të GNU/Linux-it +(përfshi ndihmën për ta që të përdorin aplikacione dhe përudhës jo të lirë), +ose popullarizimin edhe më të sistemit, qoftë edhe në kurriz të lirisë. +<p> +Çështja është si të ndryshohet kjo.</p> +<p> +Duke qenë se shumica e bashkësisë që përdor GNU-në me Linux prej kohësh nuk +e kupton që kjo është çështja, heqja dorë prej nesh nga këto versione të +ndotura, duke thënë që nuk janë vërtet GNU, nuk do t’u mësonte përdoruesve +ta vlerësonin më tepër lirinë. Mund të mos e merrnin mesazhin e synuar. +Vetëm se do të përgjigjeshin se nuk e kishin menduar kurrë që këto sisteme +qenë GNU së pari.</p> +<p> +Rruga për t’i drejtuar këta përdorues të shohin lidhjen me lirinë është +saktësisht e kundërta: t’u bëhet e ditur atyre se krejt këto versione +sistemi <em>janë</em> versione të GNU-së, se të tëra bazohen në një sistem +që ekziston pikë për pikë për hir të lirisë së përdoruesve. Me të kuptuar +këtë, mund të fillojnë t’i shohin shpërndarjet që përfshijnë +<em>software</em> jo të lirë si versione të deformuara, të ndotura, të +GNU-së, në vend se t’i mendojnë si versione të pastra dhe të përshtatshme të +“Linux”.</p> +<p> +Është shumë e dobishme të fillohen Grupe Përdoruesish GNU/Linux, që e quajnë +sistemin GNU/Linux dhe vendosin idealet e Projektit GNU si bazë të +veprimtarisë të tyre. Nëse Grupi i Përdoruesve të Linux-it në zonën tuaj ka +problemet e përshkruara më sipër, këshillojmë që ose të bëni fushatë brenda +grupit për të ndërruar orientimin (dhe emrin) e tij, ose të filloni një grup +të ri. Njerëzit që përqendrohen në qëllime më sipërfaqësore kanë të drejtën +e tyre të kenë pikëpamje të tyret, por mos i lejoni t’ju marrin me vete!</p> +</dd> + +<dt id="gnudist">Pse të mos krijohet një shpërndarje GNU e Linux-it (sic) dhe të quhet +GNU/Linux? <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#gnudist">#gnudist</a>)</span></dt> + +<dd> +Krejt shpërndarjet “Linux” janë faktikisht versione të sistemit GNU me +Linux-in për kernel. Qëllimi i termit “GNU/Linux” është ta bëjë të ditur +këtë pikë. Të zhvillosh një shpërndarje të re dhe ta quash veçmas +“GNU/Linux” do të errësonte pikën që ne duam të theksojmë. +<p> +Sa për zhvillimin e një shpërndarjeje GNU/Linux, e bëmë njëherë, kur +financuam zhvillimet e hershme të Debian GNU/Linux-it. Ta bëjmë sërish nuk +duket e dobishme; do të donte shumë punë, dhe po qe se shpërndarja e re nuk +do të kishte përparësi praktike domethënëse ndaj shpërndarjeve të tjera, nuk +do t’i shërbente ndonjë qëllimi.</p> +<p> +Në vend të kësaj, ne ndihmojmë zhvilluesit e shpërndarjeve GNU/Linux 100% të +lira, të tilla si gNewSense dhe Ututo.</p> +</dd> + +<dt id="linuxgnu">Pse të mos thuhet thjesht “Linux është kerneli i GNU-së” dhe të hidhet në +qarkullim ndonjë version ekzistues i GNU/Linux-it nën emrin “GNU”? <span +class="anchor-reference-id">(<a href="#linuxgnu">#linuxgnu</a>)</span></dt> + +<dd> +Mund të kish qenë ide e mirë të birësohej Linux-i si kerneli i GNU-së dikur +më 1992. Sikur ta dinim, atëherë, se sa gjatë do të donte GNU Hurd-i të +funksiononte, mund ta kishim bërë. (Por kësaj i thonë: mend pas kuvendi.) +<p> +Po të qe për të marrë një version të GNU/Linux-it dhe ta rietiketojmë si +“GNU”, do të qe si të merrnim një version të sistemit GNU dhe ta etiketonim +“Linux”. Kjo nuk ishte e drejtë, dhe nuk duam të veprojmë kështu.</p> +</dd> + +<dt id="condemn">A e ka dënuar dhe kundërshtuar Projekti GNU përdorimin e Linux-it në +fillimet e tij? <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#condemn">#condemn</a>)</span></dt> + +<dd> +Nuk e birësuam Linux-in si kernel tonin, por nuk e dënuam apo kundërshtuam +atë. Në 1993 filluam të diskutojmë ujditë për të sponsorizuar zhvillimin e +Debian GNU/Linux. Po kërkonim edhe të bashkëpunonim me persona që po +ndryshonin disa paketa GNU për përdorim me Linux. Donim t’i përfshinim +ndryshimet e tyre në qarkullimet standarde, që kështu këto paketa GNU të +mund të funksiononin në çast nën ndërthurje me Linux-in. Por shpesh +ndryshimet qenë <em>ad-hoc</em> dhe të pakalueshme gjetiu; për instalim +kishin nevojë të pastroheshin. +<p> +Personat që bënë ndryshimet treguan pak interes për bashkëpunim me ne. +Njëri prej tyre, në fakt, na tha se nuk i bëhej vonë të punonte me Projektin +GNU sepse qe “përdorues i Linux-it”. Çka na ra rëndë, ngaqë personat që +kaluan paketat GNU edhe për sisteme të tjerë përgjithësisht donin të punonin +me ne për t’i pasur ndryshimet të përfshira në projektin tonë. Megjithatë +këta persona, që po zhvillonin një sistem i cili bazohej së pari në GNU, +qenë grupi i parë (dhe, ende, praktikisht të vetmit) që s’dëshironin të +punonin me ne.</p> +<p> +Qe kjo përvojë që na tregoi së pari se kish persona që po e quanin një +version të sistemit GNU “Linux”, dhe se ky ngatërrim po errësonte punën +tonë. Kërkesa jonë për ta quajtur sistemin “GNU/Linux” është përgjigjja +jonë për këtë problem, dhe për probleme të tjera të shkaktuara nga emërtimi +i shtrembër “Linux”.</p> +</dd> + +<dt id="wait">Pse pritët kaq gjatë përpara se t’u kërkonit njerëzve të përdorin emrin +GNU/Linux? <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#wait">#wait</a>)</span></dt> + +<dd> +<p>Në fakt, nuk pritëm. Rreth kësaj filluam të diskutonim privatisht me +zhvilluesit dhe shpërndarësit diku aty nga 1994, dhe kaluam në fushatë +publike më 1996. Do të vazhdojmë për aq kohë sa të jetë e nevojshme.</p> +</dd> + +<dt id="allgpled">A nuk do të duhej që emërtimi i llojit GNU/<i>emër</i> të zbatohej te krejt +programet që janë nën GPL? <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#allgpled">#allgpled</a>)</span></dt> + +<dd> +Kurrë nuk u referohemi programeve individualë si “GNU/<i>emër</i>”. Kur një +program është paketë GNU, mund ta quajmë “<i>emër</i> GNU”. +<p> +GNU, sistemi operativ, përbëhet nga shumë programe të ndryshme. Disa nga +programet në GNU qenë shkruar si pjesë e Projektit GNU ose dhënë veçanërisht +për të; këto janë paketat GNU, dhe ne shpesh përdorim “GNU” në emrat e tyre.</p> +<p> +Është në dorën e zhvilluesve të një programi të vendosin nëse duan ta +kontribuojnë dhe ta bëjnë atë një paketë GNU. Nëse keni zhvilluar një +program dhe do të donit të jetë paketë GNU, ju lutemi, na shkruani <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>, që të mund ta vlerësojmë +dhe të vendosim nëse e duam.</p> +<p> +Nuk do të ishte e drejtë të vihej emri GNU mbi çdo program individual që +është hedhur në qarkullim nën GPL. Po qe se shkruani një program dhe e +hidhni në qarkullim nën GPL (Leja e Përgjithshme Publike), kjo nuk do të +thotë që e shkroi Projekti GNU ose që e shkruat për ne. Fjala vjen, +kerneli, Linux-i,qarkullon nën GNU GPL, por Linusi nuk e shkrojti si pjesë +të Projektit GNU—e kreu punën në mënyrë të pavarur. Nëse diçka nuk +është paketë GNU, Projekti GNU nuk mund të marrë dafinat për të, dhe +vendosja e “GNU”-së te emri i saj do të ishte e pasaktë.</p> +<p> +Në kontrast me këtë, e meritojmë hakun e përgjithshëm për sistemin operativ +GNU si të tërë, edhe pse jo për çdo program në të. Sistemi ekziston si +sistem falë vendosmërisë dhe këmbënguljes sonë, që prej 1984-s, shumë vite +para se të fillonte Linux-i.</p> +<p> +Sistemi operativ nën të cilin Linux-i u bë popullor qe në thelb i njëjtë me +sistemin operativ GNU. Nuk qe krejtësisht i njëjtë, ngaqë pati tjetër +kernel, por në pjesën më të madhe qe i njëjti sistem. Qe një variant i +GNU-së. Qe sistemi GNU/Linux.</p> +<p> +Linux-i vazhdon të përdoret së pari në derivate të atij sistemi—në +versionet e sotme të sistemit GNU/Linux. Ajo që u jep këtyre sistemeve +identitetin e tyre është GNU-ja dhe Linux-i në qendër të tyre, jo +përjashtimisht Linux-i.</p> +</dd> + +<dt id="unix">Meqë mjaft nga GNU-ja vjen prej Unix-it, mos do të duhej që GNU t’i jepte +hakun Unix-it duke përdorur “Unix” te emri i vet? <span +class="anchor-reference-id">(<a href="#unix">#unix</a>)</span></dt> + +<dd> +Në fakt, asgjë e GNU-së nuk rrjedh prej Unix-it. Unix qe <em>software</em> +pronësor (dhe ende është), ndaj përdorimi i çfarëdo kodi prej tij te GNU-ja +do të kish qenë i paligjshëm. Kjo nuk është rastësi; kjo është arsyeja pse +e zhvilluam GNU-në: ngaqë duke përdorur Unix-in, ose cilindo nga sistemet e +tjerë operativë të asaj kohe, nuk do të kihej liri, na duhej një sistem i +lirë për ta zëvendësuar atë. Nuk mund të kopjonim programe, ose madje as +pjesë të tyre, nga Unix-i; gjithçka duhej shkruar nga e para. +<p> +Asnjë rresht kodi te GNU nuk vjen prej Unix-it, por GNU-ja është sistem i +përputhshëm me Unix-in; ndaj, mjaft nga idetë dhe karakteristikat e GNU-së +vijnë prej Unix-it. Emri “GNU”, që do të thotë “GNU’s Not Unix”, është një +mënyrë gaztore për t’i dhënë hakën Unix-it për të, në vijim të një tradite +hacker-ësh për shkurtime ripërsëritëse që zuri fill në vitet ’70.</p> +<p> +Shkurtimi i parë ripërsëritës qe TINT, “TINT Is Not TECO”. Autori i TINT-it +shkroi një tjetër sendërtim të TECO-s (kish ndërkohë mjaft të tillë, për +sisteme të ndryshëm), por në vend që ta quante me një emër të zbehtë si +“kështu-ose-ashtu TECO”, i shkoi në mendje një emër zbavitës. (Ky është +kuptimi për <em>hacking</em>: <a +href="http://stallman.org/articles/on-hacking.html">mençuri lojcake</a>.)</p> +<p> +Hacker-ë të tjerë e pëlqyen kaq shumë emrin sa filluan ta imitojnë stilin. +U bë si traditë që, sa herë që shkruanit nga e para një program që qe i +ngjashëm me ndonjë program ekzistues (le të themi që e kish emrin “Klever”), +t’i jepnit një emër shkurtim ripërsëritës, të tillë si “MINK” për “MINK Is +Not Klever”. Në po të njëjtën frymë e quajtëm zëvendësimin tonë për Unix-in +“GNU’s Not Unix”.</p> +<p> +Historikisht, AT&T, që krijoi Unix-in, nuk donte që ndonjë t’i jepte +hakën duke përdorur “Unix” te emri i një sistemi të ngjashëm, as +edhe në një sistem 99% të kopjuar nga Unix. AT&T në fakt pat kërcënuar +se do të padiste këdo që do t’i jepte hakë AT&T-së në këtë mënyrë. Kjo +është arsyeja pse versionet e ndryshme të modifikuara të Unix-it (të tërë +pronësorë, si Unix) patën emra krejt të ndryshëm që s’e përfshinin +“Unix”-in.</p> +</dd> + +<dt id="bsd">Mos do të duhej të thoshim njësoj “GNU/BSD”? <span +class="anchor-reference-id">(<a href="#bsd">#bsd</a>)</span></dt> + +<dd> +Nuk i quajmë sistemet BSD (FreeBSD, etj.) sisteme “GNU/BSD”, ngaqë ai term +nuk gjen vend te historia e sistemeve BSD. +<p> +Sistemi BSD qe krijuar nga UC Berkeley si <em>software</em> jo i lirë, në +vitet ’80, dhe kaloi i lirë në fillim të viteve ’90. Çfarëdo sistemi +operativ që ekziston sot është, thuajse me siguri, ose variant i sistemit +GNU, ose ndonjë lloj sistemi BSD.</p> +<p> +Njerëzit ndonjëherë pyesin nëse edhe BSD është variant i GNU-së, siç është +GNU/Linux. Jo, nuk është. Zhvilluesit e BSD-së patën frymëzimin ta bëjnë +kodin e tyre <em>software</em> të lirë nga shembulli i Projektit GNU, dhe +thirrje shprehimisht prej aktivistësh të GNU-së i ndihmuan t’ia nisin punës, +por kodi ka pak puqje me GNU-në.</p> +<p> +Sistemet BSD sot përdorin disa paketa GNU, ashtu si edhe sistemi GNU dhe +variante të tij përdorin disa programe BSD; sidoqoftë, marrë në tërësi, janë +dy sisteme të ndryshëm që kanë bërë përpara ndarazi. Zhvilluesit BSD nuk +shkruan ndonjë kernel për t’ia shtuar sistemit GNU, ndaj një emër i tillë si +GNU/BSD nuk do t’i shkonte gjërave.</p> +<p> +Lidhja mes GNU/Linux-it dhe GNU-së është shumë e ngushtë, dhe për këtë shkak +emri “GNU/Linux” është i përshtatshëm për të.</p> +<p> +Ka një version të GNU-së që përdor një kernel nga NetBSD. Zhvilluesit e tij +e quajnë “Debian GNU/NetBSD”, por “GNU/kernelofNetBSD” do të ishte më i +saktë, ngaqë NetBSD është një sistem i tërë, jo thjesht kerneli. Ky nuk +është një sistem BSD, ngaqë pjesa dërrmuese e sistemit është e njëjtë me +sistemin GNU/Linux.</p> +</dd> + +<dt id="othersys">Nëse i instaloj mjetet GNU në Windows, mos do të thotë që po xhiroj një +sistem GNU/Windows? <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#othersys">#othersys</a>)</span></dt> + +<dd> +Jo në të njëjtin kuptim që nënkuptojmë me “GNU/Linux”. Mjetet e GNU-së janë +thjesht një pjesë e software-it GNU, i cili është thjesht një pjesë e +sistemit GNU, dhe nën ta prapë do të kishit një tjetër sistem operativ të +plotë, i cili nuk do të kishte të përbashkët me GNU-në as edhe një rresht +kod. Përmbledhtas, kjo është gjendje krejt tjetër nga GNU/Linux. +</dd> + +<dt id="justlinux">A s’mund të përdoret Linux-i pa GNU-në? <span +class="anchor-reference-id">(<a href="#justlinux">#justlinux</a>)</span></dt> + +<dd> +Linux-i përdoret më vete, ose me programe të tjerë të vegjël, në disa +pajisje. Këta sisteme të vegjël software-i janë shumë larg prej të qenit +sistem GNU/Linux. Përdoruesit nuk i instalojnë ata në PC-ra, fjala vjen, +dhe mund edhe të mos iu pëlqejnë. Është e dobishme të thuhet që këto +pajisje xhirojnë thjesht Linux, për të treguar se sa të ndryshme janë këto +platforma të vogla nga GNU/Linux-i. +</dd> + +<dt id="howmuch">Sa përqind sistem GNU lypset që një sistem të jetë GNU/Linux? <span +class="anchor-reference-id">(<a href="#howmuch">#howmuch</a>)</span></dt> + +<dd> +“Sa” është një pyetje pa kuptim, ngaqë sistemi GNU s’ka kufij të përpiktë. +<p> +GNU-ja është një sistem operativ i mirëmbajtur nga një bashkësi. Përfshin +shumë më tepër gjëra se thjesht paketa software GNU (për të cilat kemi një +listë), dhe njerëzit shtojnë vazhdimisht paketa. Pavarësisht këtyre +ndryshimeve, mbetet ende sistemi GNU, dhe shtimi i Linux-it në të shpie te +GNU/Linux. Nëse përdorni një pjesë të sistemit GNU, duke lënë mënjanë +pjesën tjetër, nuk ka ndonjë mënyrë me mend për të thënë se “sa” përdorët.</p> +<p> +Nëse e shohim çështjen në nivel paketash, Linux është një paketë e +rëndësishme e sistemit GNU/Linux. Përfshirja e një pakete të rëndësishme +GNU mjafton për të përligjur kërkesën tonë për përmendje të barasvlershme. +</p> +</dd> + +<dt id="linuxsyswithoutgnu">A ka sisteme të plotë Linux [sic] pa GNU-në? <span +class="anchor-reference-id">(<a +href="#linuxsyswithoutgnu">#linuxsyswithoutgnu</a>)</span></dt> + +<dd> +Ka sisteme të plotë që përmbajnë Linux-in dhe jo GNU-në; Androidi është një +shembull. Por është gabim të thirren këta sisteme “Linux”, njësoj siç +është gabim të quhet GNU një sistem “Linux”. +<p> +Android-i është sistem shumë i ndryshëm nga sistemi GNU/Linux — ngaqë +këta të dy kanë shumë pak kod të përbashkët. Në fakt, e vetmja gjë që kanë +të përbashkët është Linux-i.</p> +<p> +Nëse e quani sistemin e plotë GNU/Linux “Linux”, keni për të parë se do t’ju +nevojitet të thoni gjëra të tilla si, “Android përmban Linux, por s’është +Linux, ngaqë s’ka libraritë dhe mjetet e zakonshme Linux [sic] [duke +nënkuptuar sistemin GNU]”.</p> +<p> +Android-i përmban aq Linux, sa GNU/Linux-i. Ajo çka nuk ka, është sistemi +GNU. Android-i e zëvendëson atë me software Google që funksion goxha +ndryshe. Ajo çka e bën Android-in të ndryshëm nga GNU/Linux-i është mungesa +e GNU-së.</p> +</dd> + +<dt id="usegnulinuxandandroid">Është e saktë të thuhet “përdor Linux”, nëse bëhet fjalë për përdorim të +GNU/Linux-it dhe të Android-it? <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#usegnulinuxandandroidlinuxsyswithoutgnu">#usegnulinuxandandroidlinuxsyswithoutgnu</a>)</span></dt> + +<dd> +Aspak. Ky përdorim është kaq problematik sa që njerëzit s’do të kuptojnë +domethënien e synuar. +<p> +Publikut do t’i duket shumë e çuditshme të flitet për përdorim të Android-it +si “përdorim të Linux-it”. Është si të bisedohet me dikë, dhe mandej të +thuhet se biseduat me zorrët apo me sistemin e frymëmarrjes së atij personi.</p> +<p> +Publiku <em>do ta</em> kuptojë idenë e “të përdorurit të Linux-it” kur është +vërtet GNU/Linux, përmes keqkuptimit të rëndomtë: duke e menduar krejt +sitemin si “Linux”.</p> +<p> +Përdorimi i Android-it dhe përdorimi i GNU/Linux-it janë tërësisht të +ndryshëm, aq të ndryshëm sa lëvizja me automjet dhe lëvizja me një +biçikletë. Fakti që dy të parët përmbajnë Linux është pa rëndësi për +përdorimin e tyre, ashtu si fakti që një makinë dhe një biçikletë janë +struktura metalike nuk ndikon në përdorimin e këtyre të dyjave. Nëse doni +të flisni mbi përdorimin e makinave dhe biçikleta, s’do të flisnit rreth +“lëvizjeje me objekte metalike” — veç në bëfshi lojëra me lexuesit. +Do të thoshit, “përdorim makinash dhe biçikletash”. Po njësoj, rruga e +qëruar për të folur rreth përdorimit të GNU/Linux-it dhe Android-it është të +thuhet “përdorimi i GNU/Linux-it dhe Android-it”.</p> +</dd> + +<dt id="helplinus">Pse të mos thirret sistemi “Linux”, sido qoftë, dhe t’i mëshohet rolit të +Linus Torvalds-it si simbol për bashkësinë tonë? <span +class="anchor-reference-id">(<a href="#helplinus">#helplinus</a>)</span></dt> + +<dd> +Linus Torvalds është “posteri” (fjalë e zgjedhur nga tjetërkush, jo nga ne) +për qëllimet e tij, jo tonat. Synimi i tij është ta bëjë sistemin më +popullor, dhe beson se vlera e këtij për shoqërinë qëndron thjesht te +përparësitë praktike që ofron: fuqia e tij, qëndrueshmëria dhe gjetja e tij +lehtësisht. Ai nuk ka e mbrojtur kurrë <a +href="/philosophy/why-free.html">lirinë për të bashkëpunuar</a> si një parim +etik, e prandaj publiku s’e lidh emrin e “Linux-it” me atë parim. +<p> +Linusi e deklaron publikisht mospajtimin e tij me idealet e lëvizjes për +<em>software</em> të lirë. Ai, gjatë punësimit të tij, është marrë për +shumë vjet me <em>software</em> jo të lirë (dhe e ka thënë këtë faqe një +audience të gjerë gjatë një takimi në “Linux”World), dhe u ka +bërë ftesë publikisht zhvilluesve pasues të Linux-it, kernelit, të përdorin +<em>software</em> jo të lirë për të punuar mbi të së bashku. Shkon edhe më +tej, dhe përçmon njerëzit që këshillojnë se inxhinierët dhe shkencëtarët +duhet të shqyrtojnë pasojat shoqërore të veprës së tyre teknike—duke +hedhur tej kështu mësimet që shoqëria ka marrë nga krijimi i bombës atomike.</p> +<p> +Nuk ka asgjë gabim te të shkruarit e një programi të lirë për të mësuar dhe +për t’u zbavitur; kerneli që shkroi Linus për arsye të tilla qe kontribut i +rëndësishëm te bashkësia jonë. Por ky lloj motivimi nuk është arsyeja pse +ekziston sistemi krejtësisht i lirë, GNU/Linux, dhe as e sigurojnë lirinë +tonë në të ardhmen. Publiku lypset ta dijë këtë. Linusi ka të drejtë të +promuovojë idetë e tija; megjithatë, njerëzit duhet të jenë të ndërgjegjshëm +që sistemi operativ në fjalë buron prej idealeve të lirisë, jo prej +pikëpamjeve të tij.</p> +</dd> + +<dt id="claimlinux">A mos jemi gabim që e etiketojmë veprën e Linus Torvalds-it si GNU? <span +class="anchor-reference-id">(<a href="#claimlinux">#claimlinux</a>)</span></dt> + +<dd> +Do të ishte gabim, ndaj këtë nuk e bëjmë. Vepra e Torvalds-it është +Linux-i, kerneli; ne bëjmë kujdes që të mos ia veshim atë vepër Projektit +GNU ose ta etiketojmë si “GNU”. Kur flasim për krejt sistemin, emri +“GNU/Linux” i jep atij një pjesë të hakës. +</dd> + + +<dt id="linusagreed">A pajtohet Linus Torvalds që Linux-i është thjesht një kernel? <span +class="anchor-reference-id">(<a href="#linusagreed">#linusagreed</a>)</span></dt> + +<dd> +<p>Ai e pranoi këtë në ato fillime. Shënimet e versionit për Linux-in më të +hershëm thonë, <a +href="http://ftp.funet.fi/pub/linux/historical/kernel/old-versions/RELNOTES-0.01"> +“Shumica e mjeteve të përdorura me linux-in janë <em>software</em> GNU dhe +gjenden nën <em>GNU copyleft</em>. Këto mjete nuk janë pjesë e shpërndarjes +- pyetmëni mua (ose GNU-në) për më tepër të dhëna”</a>.</p> +</dd> + +<dt id="finishhurd">Pse të mos përfundohet kerneli GNU Hurd, të hidhet në qarkullim sistemi GNU +si një i tërë, dhe të harrohet çështja se çfarë të quhet GNU/Linux? <span +class="anchor-reference-id">(<a href="#finishhurd">#finishhurd</a>)</span></dt> + +<dd> +Do të donim të na jepej haka për sistemin operativ GNU, pavarësisht se me +çfarë kerneli është përdorur. + +<p>Ta bësh GNU Hurd-in të funksionojë paq, sa të konkurrojë me Linux-in do të +ishte punë shumë e madhe, dhe nuk është qartazi e domosdoshme. E vetmja +gjë, e gabuar nga ana etike me Linux-in si kernel është përfshirja e +“blob”-eve firmware; zgjidhja më e mirë e këtij problemi është <a +href="http://fsf.org/campaigns/priority-projects"> zhvillimi i zëvendësimeve +të lira për blob-e</a>.</p> +</dd> + +<dt id="lost">Beteja është tashmë e humbur—shoqëria e ka vendosur dhe ne nuk mund ta +ndryshojmë, madje pse duhet çuar mendja atje? <span +class="anchor-reference-id">(<a href="#lost">#lost</a>)</span></dt> + +<dd> +Kjo nuk është betejë, është fushatë edukimi. Se si të quhet një sistem nuk +është një vendim i vetëm, që të merret në një çast nga “shoqëria”: çdo +person, çdo ent, mund të vendosë cilin emër të përdorë. Nuk i bëni dot të +tjerët të thonë “GNU/Linux”, por mund të vendosni ta quani sistemin +“GNU/Linux” ju vetë—e duke bërë kështu, do të ndihmoni të edukohen të +tjerët. +</dd> + +<dt id="whatgood">Shoqëria e ka vendosur dhe ne nuk mund ta ndryshojmë, ndaj sa para bën, edhe +po të them “GNU/Linux”? <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#whatgood">#whatgood</a>)</span></dt> + +<dd> +Nuk bëhet fjalë për gjendje krejt-ose-hiç: pamje të sakta dhe të pasakta +shpërndahen pak a shumë nga njerëz të ndryshëm. Nëse e quani një sistem +“GNU/Linux”, do t’i ndihmoni të tjerët të mësojnë historinë e vërtetë të +sistemit, origjinën dhe shkakun që e polli. Nuk mund ta ndreqni +keqemërtimin kudo vetë, më shumë se sa mundemi ne, por mund të ndihmoni. +Sikur vetëm ca qindra vetë t’ju shohin duke përdorur termin “GNU/Linux”, i +bie të keni edukuar një numër domethënës njerëzish përmes shumë pak +përpjekjeje. Dhe ca prej tyre do ta shpien ndreqjen edhe te të tjerë. +</dd> + +<dt id="explain">A nuk do të ishte më mirë të quhej sistemi “Linux” dhe t’u mësohej njerëzve +origjina e njëmendtë e tij, përmes një shpjegimi dhjetëminutësh? <span +class="anchor-reference-id">(<a href="#explain">#explain</a>)</span></dt> + +<dd> +Nëse na ndihmoni duke u shpjeguar të tjerëve në këtë mënyrë, e vlerësojmë +mundimin tuaj, por kjo nuk është metoda më e mirë. Nuk është aq e efektshme +sa emërtimi e sistemit “GNU/Linux”, dhe ua harxhon kohën në mënyrë të +paefektshme. +<p> +Është e paefektshme sepse nuk ka për t’u qartësuar, dhe me siguri nuk ka për +t’u përhapur. Disa nga njerëzit që dëgjojnë shpjegimin tuaj do t’i vënë +veshin, dhe mund të përvetësojnë përfytyrimin e saktë të origjinës së +sistemit. Por si zor t’ua përsërisin shpjegimin të tjerëve, kurdo që vjen +fjala te sistemi. Ka gjasa që do ta quajnë “Linux”. Pa e dashur vërtet, do +të ndihmojnë në përhapjen e përfytyrimit të pasaktë.</p> +<p> +Është e paefektshme sepse merr shumë kohë. Të thuash e të shkruash +“GNU/Linux” do të hante vetëm pak sekonda në ditë, jo minuta, ndaj arrini të +përfshini shumë më tepër njerëz në këtë mënyrë. Bërja e dallimit mes +Linux-it dhe GNU/Linux-it kur shkruani dhe flisni është me tërë mend rruga +më e lehtë për të ndihmuar Projektin GNU efektivisht.</p> +</dd> + +<dt id="treatment">Ca persona qeshin me ju kur u kërkoni ta quajnë sistemin GNU/Linux. Pse ia +nënshtroni veten këtij trajtimi? <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#treatment">#treatment</a>)</span></dt> + +<dd> +Thirrja e sistemit “Linux” priret t’u japë njerëzve një përfytyrim të gabuar +të historikut të sistemit dhe të shkaqeve që e pollën. Njerëzit që qeshin +me kërkesën tonë ka gjasa të kenë marrë këtë përfytyrim të +gabuar—mendojnë se puna jonë u bë nga Linusi, ndaj qeshin kur u +kërkojmë të na jepet haka. Sikur ta dinin të vërtetën, ka gjasa se nuk do +të qesheshin. +<p> +Pse i hyjmë rrezikut të bërjes së një kërkese që ndonjëherë i bën njerëzit +të tallen me ne? Ngaqë shpesh sjell përfundime të dobishme që i ndihin +Projektit GNU. Do të rrezikojmë abuzimin e pamerituar, vetëm synimi ynë të +arrihet.</p> +<p> +Po qe se shihni të ndodhë një situatë kaq ironikisht e padrejtë, ju lutemi, +mos rrini e bëni sehir. Ju lutemi, tregojuni njerëzve që tallen historinë e +vërtetë. Kur të shohin pse kërkesa është e përligjur, ata që kanë pak mend +do të reshtin së qeshuri.</p> +</dd> + +<dt id="alienate">Ca persona ju dënojnë kur u kërkoni ta quajnë sistemin GNU/Linux. A nuk +humbni duke i bërë ata të huaj? <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#alienate">#alienate</a>)</span></dt> + +<dd> +Jo dhe aq. Njerëzit që nuk e vlerësojnë rolin tonë në zhvillimin e sistemit +ka pak gjasa të bëjnë përpjekje domethënëse për të na ndihmuar. Nëse bëjnë +punë që çon përpara synimet tona, të tilla si hedhje në qarkullim software-i +të lirë, ka gjasa të ndodhë për shkaqe të tjera pa lidhje, jo se ua kërkuam +ne. Ndërkohë, duke u mësuar të tjerëve t’i japin hakën e punës sonë dikujt +tjetër, po minojnë aftësinë tonë të rekrutojmë ndihmë nga të tjerët. +<p> +Nuk ka kuptim të shqetësohemi se mos na largohen njerëz që janë tashmë, më +së shumti, mosbashkëpunues, dhe është vetëmposhtje të tërhiqesh nga ndreqja +e një problemi të madh nga frika se mos zemërohen njerëzit që e mbajnë atë +gjallë. Prandaj do të vazhdojmë të përpiqemi ta ndreqim keqemërtimin.</p> +</dd> + +<dt id="rename">Pavarësisht nga sa keni kontribuar, a është e ligjshme të riemërtohet +sistemi operativ? <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#rename">#rename</a>)</span></dt> + +<dd> +Nuk po riemërtojmë ndonjë gjë; kemi qenë duke e thirrur këtë sistem “GNU” që +kur e bëmë të ditur më 1983. Njerëzit që provuan ta riemërtojnë në “Linux”, +nuk duhej të kishin bërë ashtu.</dd> + +<dt id="force">A s’është gabim të detyrohen njerëzit ta quajnë sistemin “GNU/Linux”? <span +class="anchor-reference-id">(<a href="#force">#force</a>)</span></dt> + +<dd> +Do të qe gabim të detyrohen, dhe as provojmë. Ne e quajmë sistemin +“GNU/Linux”, dhe ju kërkojmë të bëni njësoj. +</dd> + +<dt id="whynotsue">Pse të mos paditen njerëzit që e quajnë krejt sistemin “Linux”? <span +class="anchor-reference-id">(<a href="#whynotsue">#whynotsue</a>)</span></dt> + +<dd> +Nuk ka rrethana ligjore për t’i paditur, por meqë besojmë në lirinë e +fjalës, nuk do të donim ta bënin, sido që të qe. Ne u kërkojmë njerëzve ta +quajnë sistemin “GNU/Linux” ngaqë kjo është gjëja e drejtë që duhet bërë. +</dd> + +<dt id="require">A nuk do të duhej të vendosnit diçka te GNU GPL për t’u kërkuar njerëzve ta +quajnë sistemin “GNU”? <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#require">#require</a>)</span></dt> + +<dd> +Qëllimi i GNU GPL-së është të mbrojë lirinë e përdoruesit nga ata që do të +krijonin versione pronësore të software-it të lirë. Ndërkohë që është e +vërtetë që ata që e quajnë sistemin “Linux” shpesh bëjnë gjëra që e +kufizojnë lirinë e përdoruesit, të tilla si paketim software-i jo të lirë në +sistemin GNU/Linux ose madje edhe zhvillim software-i jo të lirë për qëllime +të tilla, akti i thjeshtë i emërtimit të sistemit “Linux” nuk u mohon, në +vetvete, përdoruesve lirinë e tyre. Duket jo e përshtatshme ta bësh GPL-në +të kufizojë se ç’emër mund të përdoret për sistemin. +</dd> + +<dt id="BSDlicense">Meqë kundërshtuat domosdoshmërinë e përmendjes së Universitetit të +Kalifornisë sipas lejes origjinale BSD, a nuk është hipokrizi të kërkohet +përmendja e projektit GNU? <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#BSDlicense">#BSDlicense</a>)</span></dt> + +<dd> +Do të ishte hipokrizi të bëhej emri GNU/Linux domosdoshmëri licence, dhe as +nuk duam. Ne vetëm <em>kërkojmë</em> që ju të na jepni hakun që meritojmë. + +<p> +Ju lutemi, mbani shënim që ka të paktën <a href="/licenses/bsd.html"> dy +licenca të ndryshme BSD</a>. Për hir të qartësisë, ju lutemi, mos përdorni +termin “licencë BSD” pa specifikuar se për cilën bëhet fjalë.</p> +</dd> + +<dt id="deserve">Meqë dështuat të vendosnit diçka te GNU GPL-ja, për t’u kërkuar njerëzve ta +quajnë sistemin “GNU”, mirë t’ju bëhet; pse ankoheni tani? <span +class="anchor-reference-id">(<a href="#deserve">#deserve</a>)</span></dt> + +<dd> +Pyetja nënkupton një parakusht të përgjithshëm etik deri diku të +debatueshëm: që, nëse njerëzit nuk ju detyrojnë t’i trajtoni pa hile, e keni +tagër të përfitoni prej tyre sa të doni. Me fjalë të tjera, merr të +mirëqenë që forca të jep të drejtë. +<p> +Shpresojmë se nuk pajtoheni me këtë parakusht, njësoj si ne.</p> +</dd> + +<dt id="contradict">Mos do të ishte më mirë të mos i dilnit kundër asaj çka shumë vetë e +besojnë? <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#contradict">#contradict</a>)</span></dt> + +<dd> +Nuk mendojmë se duhet të merremi me grupe të mëdhenj njerëzish ngaqë këta +janë ngatërruar. Shpresojmë që edhe ju do të vendosni që e vërteta është e +rëndësishme. +<p> +Nuk do të mundnim kurrë të zhvillonim një sistem operativ të lirë pa mohuar +së pari besëtytninë, të kultivuar nga shumë njerëz, që software-i pronësor +është i ligjshëm dhe i pranueshëm.</p> +</dd> + +<dt id="somanyright">Meqë shumë vetë e quajnë “Linux”, a e bën kjo të saktë? <span +class="anchor-reference-id">(<a href="#somanyright">#somanyright</a>)</span></dt> + +<dd> +Nuk besojmë se popullariteti i një gabimi e shndërron atë në një të vërtetë. +</dd> + +<dt id="knownname">A s’është më mirë të quhet sistemi me emrin që e njohin shumica e +përdoruesve? <span class="anchor-reference-id">(<a +href="#knownname">#knownname</a>)</span></dt> + +<dd> +Përdoruesit nuk është se janë të paaftë të nxënë. Meqë “GNU/Linux” përfshin +“Linux”, do ta kuptojnë se për çfarë po flisni. Nëse me raste shtoni +“(referuar shpesh si “Linux”)”, do ta kuptojnë. +</dd> + +<dt id="winning">Mjaft vetë janë të ndjeshëm mbi çka është e leverdishme apo se kush po +fiton, jo rreth argumenteve të drejtë apo të gabuar. A nuk mund ta +përthithni mbështetjen e tyre përmes një rruge tjetër? <span +class="anchor-reference-id">(<a href="#winning">#winning</a>)</span></dt> + +<dd> +Të bësh kujdes vetëm për çka të leverdis, ose për kë po fiton, është trajtim +i pamoral i jetës. Software-i jo i lirë është një shembull i këtij trajtimi +të pamoralshëm dhe lulëzon mbi të. Ndaj për ne do të ishte vetëmposhtje t’i +përulemi këtij trajtimi, parë në perspektivë afatgjatë. Ne do të vazhdojmë +të flasim me termat e të saktës dhe të gabuarës. +<p> +Shpresojmë të jeni një prej atyre për të cilët e sakta dhe e gabuara kanë +rëndësi.</p> +</dd> + +</dl> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.sq.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Ju lutemi, pyetjet dhe kërkesat e përgjithshme rreth FSF-së & GNU-së +dërgojini te <a href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Ka +gjithashtu <a href="/contact/">mënyra të tjera për t’u lidhur me</a> +FSF-në. Njoftimet për lidhje të dëmtuara dhe ndreqje apo këshilla të tjera +mund të dërgohen te <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Përpiqemi fort dhe bëjmë sa mundemi për të ofruar përkthime me cilësi të +mirë dhe të përpikta. Megjithatë, nuk jemi të përjashtuar nga +papërsosmëritë. Ju lutemi, komentet dhe këshillat e përgjithshme lidhur me +këtë dërgojini te <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p><p>Për +të dhëna mbi bashkërendimin dhe parashtrimin e përkthimeve të faqeve tona +web, shihni <a href="/server/standards/README.translations.html">README për +përkthimet</a>.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Të drejta kopjimi © 2001, 2006, 2007, 2008, 2010, 2011, 2013, 2014, +2015, 2016, 2017, 2018, 2020 Free Software Foundation, Inc.</p> + +<p>Kjo faqe mund të përdoret sipas një licence <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/">Creative Commons +Attribution-NoDerivatives 4.0 International License</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.sq.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> + </div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +U përditësua më: + +$Date: 2020/07/26 11:30:51 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +<!-- for class="inner", starts in the banner include --> +</body> +</html> |