diff options
Diffstat (limited to 'talermerchantdemos/blog/articles/sq/free-sw.html')
| -rw-r--r-- | talermerchantdemos/blog/articles/sq/free-sw.html | 714 |
1 files changed, 714 insertions, 0 deletions
diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/sq/free-sw.html b/talermerchantdemos/blog/articles/sq/free-sw.html new file mode 100644 index 0000000..df5ea1e --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/sq/free-sw.html @@ -0,0 +1,714 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/free-sw.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.sq.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.86 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Ç’është software-i i lirë? - Projekti GNU - Free Software Foundation (FSF)</title> +<style type="text/css" media="print,screen"><!-- +.note { margin-left: 6%; margin-right: 6%; } +@media (min-width: 48em) { + .note { margin-top: .8em; } +} +--> +</style> +<meta http-equiv="Keywords" content="GNU, FSF, Free Software Foundation, Linux, Emacs, GCC, Unix, Software i +Lirë, Sistem Operativ, Kernel GNU, HURD, GNU HURD, Hurd" /> +<meta http-equiv="Description" content="Që prej 1983 në zhvillimin e sistemit operativ të lirë GNU, të ngjashëm me +Unix-in, që përdoruesit e kompjuterit të jenë të lirë të shkëmbejnë dhe të +përmirësojnë software-in që përdorin." /> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/free-sw.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.sq.html" --> +<h2>Ç’është software-i i lirë?</h2> + +<div class="article"> +<h3>Përkufizimi i Software-it të Lirë</h3> + +<blockquote class="note" id="fsf-licensing"><p style="font-size: 80%"> +Keni një pyetje rreth licencimesh software-i të lirë që nuk ka përgjigje +këtu? Shihni <a href="http://www.fsf.org/licensing">burime të tjera tonat +mbi licencime</a> dhe, në qoftë e nevojshme, lidhuni me FSF Compliance Lab +te <a href="mailto:licensing@fsf.org">licensing@fsf.org</a>.</p> +</blockquote> + +<div class="comment"> +<p> +Përkufizimi i software-it të lirë përfaqëson kriterin nëse një program +software i caktuar duhet konsideruar software i lirë. Kohë pas kohe, ne e +rishikojmë këtë përkufizim, për ta qartësuar ose për të zgjidhur pyetje dhe +probleme të holla. Për një listë të ndryshimeve që prekin përkufizimin e +software-it të lirë, shihni <a href="#History">ndarjen Historik</a> më +poshtë. +</p> + +<p> +“Burimi i hapur” është diçka e ndryshme: ka një filozofi shumë të ndryshme +të bazuar në vlera të tjera. Edhe përkufizimi praktik i tij është i +ndryshëm, por thuajse krejt programet me burim të hapur janë në fakt të +lirë. Dallimin e shpjegojmë te <a +href="/philosophy/open-source-misses-the-point.html"> Pse “Burimi i Hapur” +Nuk e Rrok Thelbin e Software-it të Lirë</a>. +</p> +</div> + +<p> +“Software i lirë” do të thotë software që respekton lirinë e përdoruesve dhe +bashkësinë. Afërsisht, do të thotë se <b>përdoruesit gëzojnë lirinë ta +xhirojnë, kopjojnë, shpërndajnë, studiojnë, ndryshojnë dhe përmirësojnë +software-in</b>. Kështu që, “software-i i lirë” është punë lirie, jo +çmimi. Që të kuptoni konceptin, duhet ta mendoni “i lirë” si tek “fjala e +lirë”, jo si te “birra falas”. Ndonjëherë e quajmë “libre software”, duke +huazuar fjalën frënge os spanjolle përr “i lirë” si te liria, për të treguar +se nuk nënkuptojmë se është falas. +</p> + +<p> +Ne i mbrojmë këto liri sepse i meriton çdokush. Me këto liri, përdoruesit +(individualisht dhe kolektivisht) e kontrollojnë programin dhe ato që ky bën +për ta. Kur përdoruesit nuk e kontrollojnë programin, e quajmë program “jo +të lirë” ose “pronësor”. Programi jo i lirë e ka vetë kontrollin mbi +përdoruesit, dhe programuesit kontrollojnë programin; kjo e bën programin <a +href="/philosophy/free-software-even-more-important.html"> instrument +pushteti të padrejtë mbi tjetrin</a>. +</p> + +<h4> Katër liritë thelbësore</h4> + +<p> +Një program është software i lirë nëse përdoruesit e programit gëzojnë mbi +të katër liritë thelbësore: <a href="#f1">[1]</a> +</p> + +<ul class="important"> + <li>Liria për ta xhiruar programin si të doni, për çfarëdo qëllimi (liria 0).</li> + <li>Lirinë për të studiuar se si funksionon programi, dhe për ta ndryshuar, që +kështu të punojë si doni ju (liria 1). Hyrja në kodin burim është parakusht +për këtë. + </li> + <li>Lirinë për të rishpërndarë kopje, që kështu të mund t’i vini në ndihmë të +tjerëve (liria 2). + </li> + <li>Liria për t’u shpërndarë të tjerëve kopje të versioneve tuaja të modifikuara +(liria 3). Duke bërë kështu, mund t’i jepni bashkësisë një shans të +përfitojë nga ndryshimet tuaja. Hyrja në kodin burim është parakusht për +këtë. + </li> +</ul> + +<p> +Një program është software i lirë nëse u jep përdoruesve në mënyrë të +mjaftueshme krejt këto liri. Përndryshe është jo i lirë. Teksa mund të +dallojmë skema të ndryshme shpërndarjeje jo të lirë lidhur me sa thellë +s’janë të lira, i konsiderojmë të tëra njësoj joetike.</p> + +<p>Në çfarëdo skenari të dhënë, këto liri duhet të zbatohen mbi çfarëdo kodi që +kemi në plan të përdorim, ose bëjmë të tjerët të përdorin. Për shembull, le +të marrim një program A i cili nis automatikisht një program B që të bëjë +disa gjëra. Nëse kemi në plan ta shpërndajmë A-në siç është, kjo nënkupton +që përdoruesve do t’u duhet B-ja, kështu që na duhet të gjykojmë nëse që të +dy, A-ja dhe B-ja janë të lirë. Por nëse kemi në plan ta ndryshojmë A-në që +të mos e përdorë B-në, vetëm A-ja na duhet i lirë; mund ta shpërfillim B-në.</p> + +<p> +“Software i lirë” nuk do të thotë “jokomercial”. Një program i lirë duhet +të jetë e mundur të përdoret për qëllime komerciale, për zhvillim komercial +të tij, dhe shpërndarje komerciale. Zhvillimi komercial i software-it të +lirë s’është më gjë e pazakontë; software i tillë i lirë komercial është +shumë i rëndësishëm. Mund të keni paguar para për të patur kopje të +software-it të lirë, ose mund t’i keni marrë kopjet falas. Por pavarësisht +se si i siguruat kopjet tuaja, gëzoni përherë lirinë për ta kopjuar dhe +ndryshuar software-in, madje edhe për <a href="/philosophy/selling.html">të +shitur kopje të tij</a>. +</p> + +<p> +Një program i lirë duhet të ofrojë katër liritë për cilindo përdorues që +merr një kopje të software-it, duke pranuar se përdoruesi deri në atë pikë +është në pajtim me kushtet e licencës së lirë që mbulon software-in. +Vendosja e disa lirive nën kufizim për disa përdorues, ose kërkesa që +përdoruesit të paguajnë, në para ose të ngjashme, për t’i ushtruar ato, +është thuajse njësoj me mosakordimin e lirive në fjalë, dhe duke e bërë +kështu programin jo të lirë. +</p> + +<h3>Qartësim i vijës në disa pika</h3> + +<p>Në pjesën e mbetur të këtij artikulli shpjegojmë më saktësisht se deri ku +lypset të shtrihen liritë e ndryshme, lidhur me probleme të ndryshme, që një +program të jetë i lirë.</p> + +<h4>Lirinë për ta xhiruar programin si të doni</h4> + +<p> +Liria për të xhiruar programin nënkupton lirinë për çfarëdo lloj personi apo +organizmi ta përdorë në çfarëdo sistemi kompjuteri, për çfarëdo pune apo +qëllimi në përgjithësi, pa iu dashur të komunikojë për këtë me zhvilluesin +apo çfarëdo njësie tjetër të veçantë. Në këtë liri, ajo që ka vlerë është +qëllimi i <em>përdoruesit</em>, jo ai i <em>zhvilluesit</em>; ju si +përdorues jeni të lirë ta xhironi programin për qëllimet tuaja, dhe nëse ia +shpërndani dikujt tjetër, ai është mandej i lirë ta përdorë për qëllimet e +tija, por ju s’keni ndonjë tagër të impononi qëllimet tuaja mbi të. +</p> + +<p> +Liria për ta xhiruar programin si të doni, do të thotë që s’është e ndaluar, +as mund t’ju ndalë kush të bëni kështu. S’ka të bëjë fare me funksionet që +ka programi, nëse është apo jo teknikisht i aftë të funksionojë në çfarëdo +mjedisi të dhënë, apo nëse është apo jo i dobishëm për atë që doni të bëni.</p> + +<p>Për shembull, nëse kodi hedh tej arbitrarisht disa input-e të +kuptimtë—ose madje dështon, sido qoftë—kjo mund ta bëjë +programin më pak të dobishëm, ndoshta madje tërësisht të pavlerë, por nuk u +mohon përdoruesve lirinë ta xhirojnë programin, ndaj nuk bie ndesh me lirinë +0. Nëse programi është i lirë, përdoruesit mund ta përballojnë humbjen e +dobishmërisë, ngaqë liritë 1 dhe 3 u lejojnë përdoruesve dhe bashkësive të +krijojnë dhe shpërndajnë versione të ndryshuara pa kod arbitrar ndotës.</p> + +<h4>Lirinë për të studiuar kodin burim dhe për të bërë ndryshime</h4> + +<p> +Që liritë 1 dhe 3 (liria për të bërë ndryshime dhe liria për të botuar +versionet e ndryshuara) të kenë kuptim, duhet të keni hyrje te kodi burim i +programit. Ndaj, hyrja në kodin burim është kusht i domosdoshëm për +software-in e lirë. “Kodi burim” i errësuar s’është kod burim i njëmendtë +dhe nuk vlen si kod burim. +</p> + +<p> +Liria 1 përfshin lirinë për ta përdorur versionin tuaj të ndryshuar në vend +të origjinalit. Nëse programi shpërndahet si pjesë e një produkti të +konceptuar të xhirojë versione të modifikuar të dikujt tjetër, por nuk +pranon të xhirojë tuajt — praktikë e njohur si “tivoizim” ose +“kyçje”, ose (sipas terminologjisë së mbrapshtë të praktikuesve të saj) si +“nisje e sigurt” — liria 1 bëhet një pretendim i zbrazët, në vend se +një realitet praktik. Këta dyorë s’janë software i lirë, edhe pse kodi +burim prej nga u përpiluan është i lirë. +</p> + +<p> +Një rrugë e rëndësishme për të ndryshuar një program është ajo përmes +përzierjes së tij në nënrutina dhe module të passhëm lirisht. Nëse licenca +e programit thotë se nuk mund ta përzieni në një modul ekzistues të +licencuar në mënyrë të përshtatshme — për shembull, nëse lyp domosdo +që të jeni i zoti i të drejtave të kopjimit të çdo kodi që shtoni — +atëherë licenca është shumë kufizuese për t’u cilësuar si e lirë. +</p> + +<p> +Nëse një ndryshim përbën apo jo një përmirësim, është diçka subjektive. +Nëse e drejta juaj për të ndryshuar programin kufizohet, në thelb, me +ndryshime që përmirësime i konsideron dikush tjetër, ai program s’është i +lirë. +</p> + +<h4>Lirinë për ta rishpërndarë, nëse doni: kushte të domosdoshme</h4> + +<p>Liria për të shpërndarë (liria 2 dhe 3) nënkupton që jeni të lirë të +rishpërndani kopje, me ose pa modifikime, falas ose duke zbatuar një çmim +për shpërndarjen, ndaj <a href="#exportcontrol">kujtdo, kudo</a>. Të jesh i +lirë për të bërë këto do të thotë (mes të tjerash) që nuk ju duhet të +kërkoni apo paguani ndonjë leje për të bërë ashtu. +</p> + +<p> +Duhet gjithashtu të gëzoni lirinë për të bërë modifikime dhe përdorur ato +privatisht në punën apo zbavitjen tuaj, pa u dashur as të përmendni diku që +ato ekzistojnë. Nëse i bëni publike ndryshimet tuaja, s’duhet t’ju duhet të +njoftoni dikë veçanërisht, apo në çfarëdo mënyre të veçantë. +</p> + +<p> +Liria 3 përshkruan lirinë për të hedhur në qarkullim si software të lirë +versionet tuaj të modifikuar. Një licencë e lirë mundet të lejojë +gjithashtu rrugë të tjera të hedhjes së tyre në qarkullim; me fjalë të +tjera, s’ka pse të jetë medoemos licencë <a +href="/copyleft/copyleft.html">copyleft</a><sup><a +href="#TransNote1">1</a></sup>. Por, një licencë që kërkon që versionet e +modifikuar të jenë jo të lirë , nuk cilësohet licencë e lirë. +</p> + +<p> +Liria për të rishpërndarë kopje duhet të përfshijë formatet dyore apo të +ekzekutueshme të programit, si dhe kodin burim, për të dy llojet e +versioneve, të modifikuara ose jo. (Shpërndarja e programeve në formë të +xhirueshme është e domosdoshme për sisteme operativë të lirë të instalueshëm +lehtësisht.) Nëse s’ka rrugë për të prodhuar një formë dyore ose të +ekzekutueshme për një program të dhënë (ngaqë disa gjuhë nuk e mbulojnë këtë +veçori), s’ka gjë, por duhet të gëzoni lirinë për rishpërndarje formash të +tilla, nëse gjeni ose zhvilloni një rrugë për t’i krijuar ato. +</p> + +<h4>Copyleft-i</h4> + +<p> +Disa lloje rregullash mbi mënyrën e shpërndarjes së software-it të lirë janë +të pranueshme, kur nuk përplasen me liritë qendrore. Për shembull, <a +href="/copyleft/copyleft.html">copyleft</a> (e thënë shumë thjesht) është +rregulli sipas të cilit, kur rishpërndani programin, s’mund të shtoni +kufizime për t’u mohuar të tjerëve liritë qendrore. Ky rregull nuk ka +përplasje me liritë qendrore; në fakt i mbron ato. +</p> + +<p> +Në projektin GNU, copyleft-in e përdorim për të mbrojtur ligjërisht katër +liritë për këdo. Besojmë se ka arsye të rëndësishme pse <a +href="/philosophy/pragmatic.html">është më mirë të përdoret copyleft-i</a>. +Megjithatë, <a +href="/philosophy/categories.html#Non-CopyleftedFreeSoftware"> software i +lirë jo nën copyleft</a> është gjithashtu etik. Për një përshkrim rreth se +si lidhen me njëri-tjetrin “software-i i lirë” “software nën copyleft” dhe +të tjera kategori software-i, shihni <a +href="/philosophy/categories.html">Kategori Software-i të Lirë</a>. +</p> + +<h4>Rregulla mbi paketimin dhe hollësi shpërndarjeje</h4> + +<p> +Rregullat se si të paketohet një version i modifikuar janë të pranueshme, +nëse nuk e kufizojnë në thelb lirinë tuaj për të hedhur në qarkullim +versione të modifikuara, ose lirinë tuaj për të bërë dhe përdorur privatisht +versione të modifikuar. Ndaj, është e pranueshme që licenca të kërkojë të +ndryshoni emrin e versionit të modifikuar, të hiqni një logo, ose t’i +identifikoni ndryshimet si tuajat. Për sa kohë që këto domosdoshmëri s’janë +edhe aq të rënda, sa t’ju pengojnë efektivisht të hidhni në qarkullim +ndryshimet tuaja, ato janë të pranueshme; jeni duke bërë tashmë ndryshime në +program, ndaj s’do ta keni problem të bëni edhe ca të tjera. +</p> + +<p> +Rregullat sipas të cilave “nëse e bëni versionin tuaj të passhëm në këtë +mënyrë, duhet ta bëni të passhëm edhe në atë mënyrën tjetër” mund të jenë të +pranueshme, me të njëjtat kushte. Shembull i një rregulli të tillë të +pranueshëm është ai që thotë se nëse keni shpërndarë një version të +modifikuar dhe zhvilluesi i mëparshëm kërkon një kopje të tij, duhet t’i +dërgoni një të tillë. (Kini parasysh që një rregull i tillë ju lë ende +mundësinë e zgjedhjes mbi pyetjen ta shpërndani apo jo versionin tuaj.) +Janë të pranueshme edhe rregullat që kërkojnë hedhjen në qarkullim për +përdoruesit të kodit burim për versione që i kaloni në përdorim publik. +</p> + +<p> +Një çështje e veçantë shfaqet kur një licencë lyp ndryshimin e emrit me të +cilin një program përdoret brenda programesh të tjerë. Kjo efektivisht ju +pengon hedhjen në qarkullim të versionit tuaj të ndryshuar, që kështu ai të +mund të zëvendësojë origjinalin, kur përdoret nga këta programe të tjerë. +Kjo lloj domosdoshmërie është e pranueshme vetëm nëse ka ndonjë mundësi të +përshtatshme <em>aliasing</em><sup><a href="#TransNote2">2</a></sup> që ju +lejon të caktoni emrin origjinal të programit si një alias për versionin e +modifikuar.</p> + +<h4>Rregulla eksporti</h4> + +<p> +Ka raste kur <a id="exportcontrol">rregulloret e kontrollit të +eksporteve</a> dhe sanksionet tregtare qeveritare mund ta ngushtojnë lirinë +tuaj për shpërndarje ndërkombëtare kopjesh programesh. Zhvilluesit e +software-it nuk kanë fuqi të eliminojnë apo anashkalojnë këto kufizime, por +ajo që mund dhe duhet të bëjnë është të mos pranojnë imponimin e tyre si +kushte për përdorimin e programit. Në këtë mënyrë, kufizimet nuk do të kenë +ndikim mbi veprimtaritë dhe njerëzit jashtë juridiksionit të atyre +qeverive. Kështu që, licencat e software-it të lirë nuk duhet të kërkojnë +bindje ndaj çfarëdo rregulloresh jotriviale eksporti, si kusht për ushtrimin +e cilësdo prej lirive thelbësore. +</p> + +<p> +Thjesht përmendja e ekzistencës së rregullave të eksportit, pa i bërë ato +një kusht te vetë licenca, është e pranueshme, sa kohë që nuk kufizohen +përdoruesit. Nëse një rregullore eksportesh është praktikisht triviale për +software-in e lirë, atëherë bërja e saj e domosdoshme si kusht s’është +problem; por është problem potencial, ngaqë një ndryshim i mëvonshëm në +ligjin e eksportit mund ta bëjë domosdoshmërinë jotriviale, duke e bërë +kështu jo të lirë software-in. +</p> + +<h4>Konsiderata ligjore</h4> + +<p> +Që këto liri të jenë të njëmendta, ato duhet të jenë përhershme dhe të +pashfuqizueshme, sa kohë që s’bëni gjë të keqe; nëse zhvilluesi i +software-it ka fuqinë ta shfuqizojë licencën, ose të shtojë në kushtet e saj +kufizime pas dasme, pa bërë ju diçka që t’i japë shkak, software-i është jo +i lirë. +</p> + +<p> +Një licencë e lirë nuk duhet të kërkojë pajtueshmëri me licencën e një +programi jo të lirë. Ndaj, për shembull, nëse një licencë kërkon që të +pajtoheni me licencat e “krejt programeve që përdorni”, në rastin e një +përdoruesi që xhiron programe jo të lira do të kërkonte pajtueshmëri me +liccencat e këtyre programeve jo të lira;kjo e bën licencën jo të lirë. +</p> + +<p> +Është e pranueshme për një licencë të lirë të specifikojë se cili ligj i +juridiksionit e prek, ose se ku duhen trajtuar mosmarrëveshjet, ose që të +dyja. +</p> + +<h4>Licenca me bazë kontrata</h4> + +<p> +Shumica e licencave të software-it të lirë bazohen në të drejta të kopjimit +(copyright), dhe ekzistojnë kufizime mbi se ç’lloj domosdoshmërisë mund të +bëhen të detyrueshme përmes të drejtave të kopjimit. Nëse një licencë e +bazuar në të drejta kopjimi e respekton lirinë në mënyrat e përshkruara më +sipër, ka shumë pak mundësi të ketë ndonjë lloj problemi tjetër që nuk e +kemi marrë parasysh tashmë (kjo ndodh, me raste). Por, disa licenca +software-i të lirë bazohen në kontrata, dhe kontratat mund të imponojnë një +gamë shumë më të gjerë kufizimesh të mundshme. Kjo do të thotë se ka mjaft +mënyra të mundshme që një licencë e tillë të jetë kufizuese dhe jo e lirë sa +për të mos u pranuar më. +</p> + +<p> +S’mund të radhitim dot gjithë mënyrat se si mund të ndodhë kjo. Nëse një +licencë me bazë kontrata e kufizon përdoruesin në një mënyrë jo të zakonshme +sipas të cilës licencat e bazuara në të drejta kopjimi nuk munden, dhe e +cila s’është përmendur këtu si e ligjshme, do të na duhet të mendohemi për +të, dhe gjasat janë që do të dalim me përfundimin se është jo e lirë. +</p> + +<h4>Përdorni fjalët e duhura kur flisni mbi software-in e lirë</h4> + +<p> +Kur flitet rreth software-it të lirë, është mirë të shmangen terma të tillë +si “dhënë falas” ose “falas”, ngaqë këto terma nënkuptojnë se punë këtu +është te çmimi, jo te liria. Disa terma të rëndomtë, të tillë si “pirateri” +trupëzojnë opinione që shpresojmë se nuk do t’i bëni tuajt. Për një +diskutim të këtyre termave, shihni <a +href="/philosophy/words-to-avoid.html">Fjalë Që Duhen Shmangur (ose Përdorur +me Kujdes) Ngaqë Janë Me Spec ose Ngatërruese</a>. Kemi gjithashtu edhe një +listë <a href="/philosophy/fs-translations.html">përkthimesh të përshtatshme +të “free software”</a> në gjuhë të ndryshme. +</p> + +<h4>Si i interpretojmë këto kritere</h4> + +<p> +Së fundi, vini re që kritere si ato të pohuara në këtë përkufizim të +software-it të lirë kërkojnë përsiatje të kujdesshme për interpretimin e +tyre. Për të vendosur nëse licenca e një software-i të caktuar kualifikohet +si licencë software-i të lirë, e gjykojmë duke u bazuar në këto kritere për +të përcaktuar nëse pajtohet me frymën e tyre, si dhe për fjalët e sakta. +Nëse një licencë përfshin kufizime të papranueshme, e hedhim poshtë, edhe +pse nuk e patëm parashikuar problemin te këto kritere. Ndonjëherë ndonjë +domosdoshmëri licence nxjerr një çështje që kërkon mendim të thelluar, +përfshi diskutime me një jurist, përpara se të mund të vendosim nëse +domosdoshmëria është e pranueshme. Kur mbërrijmë në një përfundim rreth një +problemi të ri, shpesh i përditësojmë këto kushte për ta bërë më të lehtë të +shihet pse licenca të caktuara kualifikohen ose jo. +</p> + +<h4>Merrni ndihmë rreth licencash të lira</h4> + +<p> +Nëse interesoheni se kualifikohet apo jo si licencë software-i të lirë një +licencë e caktuar, shihni <a href="/licenses/license-list.html">listën tonë +të licencave</a>. Nëse licenca për të cilën interesoheni nuk gjendet atje, +mund të na pyesni rreth saj duke na dërguar një email te <a +href="mailto:licensing@gnu.org"><licensing@gnu.org></a>. +</p> + +<p> +Nëse po mendoheni për të hartuar një licencë të re, ju lutemi, lidhuni me +Free Software Foundation së pari, duke u shkruar te kjo adresë. Shtimi i +licencave të ndryshme për software-in e lirë do të thotë shtim i përpjekjeve +të përdoruesve për t’i kuptuar licencat; mund të jemi në gjendje t’ju +ndihmonin të gjenit një licencë ekzistuese Software-i të Lirë që i plotëson +nevojat tuaja. +</p> + +<p> +Nëse kjo s’është e mundur, nëse vërtet keni nevojë për një leje të re, me +ndihmon tonë mund të sigurohet që licenca të jetë vërtet licencë Software-i +të Lirë dhe të shmangë probleme të ndryshme praktike. +</p> + +<h3 id="beyond-software">Tej Software-it</h3> + +<p> +<a href="/philosophy/free-doc.html">Doracakët e software-it duhet të jenë të +lirë</a>, për të njëjtat arsye që software-i duhet të jetë i lirë, dhe ngaqë +doracakët janë në fakt pjesë e software-it. +</p> + +<p> +Të njëjtët argumente vlejnë për lloje të tjera veprash të përdorimit praktik +— domethënë, për vepra që trupëzojnë dije të dobishme, fjala vjen, +vepra edukative apo vepra referimi. <a +href="http://wikipedia.org">Wikipedia</a> është shembulli më i mirënjohur. +</p> + +<p> +Çfarëdo lloj vepre <em>mund</em> të jetë e lirë, dhe përkufizimi i +software-it të lirë është zgjeruar në një përkufizim <a +href="http://freedomdefined.org/"> veprash kulturore të lira</a> i +zbatueshëm mbi çfarëdo lloji veprash. +</p> + +<h3 id="open-source">Burim i Hapur?</h3> + +<p> +Një grup tjetër përdor termin “burim i hapët” për të nënkuptuar diçka të +afërt (por jo identike) me “software-in e lirë”. Ne parapëlqejmë termin +“software i lirë”, ngaqë pasi të dëgjoni si i referohet lirisë, dhe jo +çmimit, ju sjell në mendje lirinë. Fjala “i hapët” <a +href="/philosophy/open-source-misses-the-point.html"> nuk i referohet kurrë +lirisë</a>. +</p> +</div> + +<h3 id="History">Historik</h3> + +<p>Përkufizimin e Software-it të Lirë e rishikojmë herë pas here. Ja një listë +e ndryshimeve thelbësore, tok me lidhje për të parë saktësisht se ç’kemi +ndryshuar.</p> + +<ul> + +<li><a +href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.164&r2=1.165">Version +1.165</a>: Qartëso se bezdisjet arbitrare në kod nuk mohojnë lirinë 0, dhe +se liritë 1 dhe 3 bëjnë të mundur që përdoruesit t’i heqin ato.</li> + +<li><a +href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.152&r2=1.153">Version +1.153</a>:Qartësim se liria për të xhiruar programin do të thotë se asgjë +s’mund t’ju ndalojë për ta bërë të xhirojë.</li> + +<li><a +href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.140&r2=1.141">Version +1.141</a>: Qartëson se cili kod lypset të jetë i lirë.</li> + +<li><a +href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.134&r2=1.135">Version +1.135</a>: Të thuhet çdo herë që liria 0 është liria për të xhiruar +programin si të doni.</li> + +<li><a +href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.133&r2=1.134">Version +1.134</a>: Liria 0 s’ka lidhje me funksionin e programit.</li> + +<li><a +href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.130&r2=1.131">Version +1.131</a>: Një licencë e lirë s’duhet të kërkojë pajtueshmëri me një licencë +jo të lirë të një programi tjetër.</li> + +<li><a +href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.128&r2=1.129">Version +1.129</a>: Pohohet shprehimisht se lejohet zgjedhja e ligjit dhe zgjedhja e +specifikimeve të forumit. (Ky ka qenë përherë rregulli ynë.)</li> + +<li><a +href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.121&r2=1.122">Version +1.122</a>: Një domosdoshmëri nga kontrolle eksportesh është vërtet problem +nëse kërkesa s’është triviale; përndryshe është vetëm një problem potencial.</li> + +<li><a +href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.117&r2=1.118">Version +1.118</a>: Qartësim: problemi janë kufizimet mbi të drejtën tuaj për të +modifikuar, jo mbi çfarë modifikimesh keni bërë. Dhe modifikimet nuk +kufizohen te “përmirësime”</li> + +<li><a +href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.110&r2=1.111">Version +1.111</a>: Qartësim i 1.77 duke thënë se të papranueshme janë vetëm +<em>kufizimet</em> me prapaverpim. Mbajtësit e të drejtave të kopjimit +munden përherë të akordojnë <em>leje</em> shtesë për përdorimin e veprës +duke e hedhur veprën në qarkullim paralelisht në një mënyrë tjetër.</li> + +<li><a +href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.104&r2=1.105">Version +1.105</a>: Pasqyrim, te pohimi i shkurtër i lirisë 1, i idesë (tashmë të +pohuar në versionin 1.80) se përfshin përdorimin përnjëmend të versionit +tuaj të ndryshuar për punët tuaja në kompjuter.</li> + +<li><a +href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.91&r2=1.92">Version +1.92</a>: Sqarim se kodi i errësuar s’kualifikohet si kod burim.</li> + +<li><a +href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.89&r2=1.90">Version +1.90</a>: Sqarim se liria 3 nënkupton të drejtën për të shpërndarë kopje të +versionit tuaj të modifikuar ose të përmirësuar, jo ndonjë të drejtë për të +marrë pjesë në projektin e dikujt tjetër.</li> + +<li><a +href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.88&r2=1.89">Version +1.89</a>: Liria 3 përfshin të drejtë për të hedhur në qarkullim si software +i lirë të versioneve të modifikuara.</li> + +<li><a +href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.79&r2=1.80">Version +1.80</a>: Liria 1 duhet të jetë praktike, jo teorike; thënë ndryshe, jo +tivo-izim.</li> + +<li><a +href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.76&r2=1.77">Version +1.77</a>: Sqarim se krejt ndryshimet me prapaveprim te licenca janë të +papranueshme, edhe pse s’përshkruhet si një zëvendësim i plotë.</li> + +<li><a +href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.73&r2=1.74">Version +1.74</a>: Katër sqarime pikash jo aq eksplicite sa duhet, ose pohuar diku, +por pa u pasqyruar kudo: +<ul> +<li>"Përmirësime" s’do të thotë që licenca mund të kufizojë në thelb çfarë +versionesh të modifikuara mund të hidhni në qarkullim. Liria 3 përfshin +shpërndarjen e versioneve të modifikuar, jo thjesht të ndryshimeve.</li> +<li>E drejta për të përzierë module ekzistues iu referohet atyre që janë të +licencuar në mënyrë të përshtatshme.</li> +<li>Poho shprehimisht përfundimin e pikës mbi kontrolle eksporti.</li> +<li>Imponimi i një ndryshimi licence përbën shfuqizim të licencës së vjetër.</li> +</ul> +</li> + +<li><a +href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.56&r2=1.57">Version +1.57</a>: Shtim i ndarjes “Tej Software-it”.</li> + +<li><a +href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.45&r2=1.46">Version +1.46</a>: Sqarim se cili synim është domethënës te liria për ta xhiruar +programin për çfarëdo qëllimi.</li> + +<li><a +href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.40&r2=1.41">Version +1.41</a>: Qartësim i shprehjes rreth licencash me bazë kontrata.</li> + +<li><a +href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.39&r2=1.40">Version +1.40</a>: Shpjegim se një licencë e lirë duhet t’ju lejojë përdorimin e +tjetër software të lirë të gatshëm për të krijuar modifikimet tuaja.</li> + +<li><a +href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.38&r2=1.39">Version +1.39</a>: Të vihet re se është e pranueshme për një licencë të kërkojë të +jepni burimin për versione të software-it që kaloni në përdorim publik.</li> + +<li><a +href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.30&r2=1.31">Version +1.31</a>: Të vihet re se është e pranueshme për një licencë të kërkojë të +identifikoni veten si autor i ndryshimeve. Të tjera qartësime të vockla +nëpër tekst.</li> + +<li><a +href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.22&r2=1.23">Version +1.23</a>: Trajton probleme të mundshme të lidhura me licenca të bazuara në +kontrata.</li> + +<li><a +href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.15&r2=1.16">Version +1.16</a>: Shpjegohet pse shpërndarja e dyorëve është e rëndësishme.</li> + +<li><a +href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&r1=1.10&r2=1.11">Version +1.11</a>: Të vihet re që një licencë e lirë mund të lypë që t’u dërgoni +autorëve të mëparshëm një kopje të versioneve që shpërndani, nëse jua +kërkojnë.</li> + +</ul> + +<p>Ka zbrazëti në numrat e versioneve të treguar më sipër, ngaqë ka ndryshime +të tjera në këtë faqe që nuk prekin përkufizimin ose interpretime të tij. +Për shembull, lista nuk përfshin ndryshimet te anësoret, formatimi, +drejtshkrimi, shenjat e pikësimit, apo pjesë të tjera të kësaj faqeje. +Listën e plotë të ndryshimeve te faqja mund ta shqyrtoni përmes <a +href="http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewvc/www/philosophy/free-sw.html?root=www&view=log">ndërfaqes +cvsweb</a>.</p> + +<h3 style="font-size:1em">Poshtëshënim</h3> +<ol> +<li id="f1">Arsyeja pse numërohen si 0, 1, 2 dhe 3 ka të bëjë me historinë. Aty rreth +1990-s kish tre liri, të numërtuara 1, 2 dhe 3. Mandej kuptuam se liria për +ta xhiruar programin lypsej të përmendej shprehimisht. Ishte e qartë se qe +më elementare se tre të tjerat, ndaj duhet t’u paraprinte atyre. Në vend që +të rinumërtonim të tjerat, e bëmë liria 0.</li> +</ol> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.sq.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Ju lutemi, pyetjet dhe kërkesat e përgjithshme rreth FSF-së & GNU-së +dërgojini te <a href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Ka +gjithashtu <a href="/contact/">mënyra të tjera për t’u lidhur me</a> +FSF-në. Njoftimet për lidhje të dëmtuara dhe ndreqje apo këshilla të tjera +mund të dërgohen te <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Përpiqemi fort dhe bëjmë sa mundemi për të ofruar përkthime me cilësi të +mirë dhe të përpikta. Megjithatë, nuk jemi të përjashtuar nga +papërsosmëritë. Ju lutemi, komentet dhe këshillat e përgjithshme lidhur me +këtë dërgojini te <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p><p>Për +të dhëna mbi bashkërendimin dhe parashtrimin e përkthimeve të faqeve tona +web, shihni <a href="/server/standards/README.translations.html">README për +përkthimet</a>.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Të drejta kopjimi © 1996, 2002, 2004-2007, 2009-2019 Free Software +Foundation, Inc.</p> + +<p>Kjo faqe mund të përdoret sipas një licence <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/">Creative Commons +Attribution-NoDerivatives 4.0 International License</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.sq.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> + </div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +U përditësua më: + +$Date: 2019/09/01 09:29:49 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +<!-- for class="inner", starts in the banner include --> +</body> +</html> |