summaryrefslogtreecommitdiff
path: root/talermerchantdemos/blog/articles/pl/thegnuproject.html
diff options
context:
space:
mode:
Diffstat (limited to 'talermerchantdemos/blog/articles/pl/thegnuproject.html')
-rw-r--r--talermerchantdemos/blog/articles/pl/thegnuproject.html276
1 files changed, 154 insertions, 122 deletions
diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/thegnuproject.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/thegnuproject.html
index 5bf98cc..532332c 100644
--- a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/thegnuproject.html
+++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/thegnuproject.html
@@ -1,34 +1,29 @@
<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/gnu/thegnuproject.en.html" -->
<!--#include virtual="/server/header.pl.html" -->
-<!-- Parent-Version: 1.86 -->
+<!-- Parent-Version: 1.96 -->
+<!-- This page is derived from /server/standards/boilerplate.html -->
+<!--#set var="TAGS" value="gnu-history" -->
+<!--#set var="DISABLE_TOP_ADDENDUM" value="yes" -->
<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! -->
<title>O projekcie GNU - Projekt GNU - Fundacja Wolnego Oprogramowania (FSF)</title>
+<style type="text/css" media="print,screen"><!--
+a[href*='#ft'] { font-size: .94em; }
+-->
+</style>
<meta http-equiv="Keywords" content="GNU, Projekt GNU, FSF, wolne oprogramowanie, Fundacja Wolnego
Oprogramowania, historia" />
<!--#include virtual="/gnu/po/thegnuproject.translist" -->
<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" -->
+<!--#include virtual="/gnu/gnu-breadcrumb.pl.html" -->
+<!--GNUN: OUT-OF-DATE NOTICE-->
+<!--#include virtual="/server/top-addendum.pl.html" -->
+<div class="article reduced-width">
<h2>Projekt GNU</h2>
-<p>
-<a href="http://www.stallman.org/"><strong>Richard Stallman</strong></a></p>
-
-<blockquote>
-<p>
-Pierwotnie opublikowane w&nbsp;książce <em>Open Sources</em>. Richard
-Stallman <a href="/philosophy/open-source-misses-the-point.html">nigdy nie
-popierał &bdquo;open source&rdquo;</a>, ale&nbsp;napisał ten artykuł
-aby&nbsp;w książce nie brakowało wzmianki o pomysłach ruchu wolnego
-oprogramowania.
-</p>
-<p>
-Dlaczego obecnie jest ważniejsze niż kiedykolwiek <a
-href="/philosophy/free-software-even-more-important.html">aby&nbsp;nalegać
-na&nbsp;to, aby&nbsp;oprogramowanie było wolne</a>.
-</p>
-</blockquote>
+<address class="byline"><a href="https://www.stallman.org/">Richard Stallman</a></address>
<h3>Pierwsza społeczność dzieląca się oprogramowaniem</h3>
<p>
@@ -44,11 +39,11 @@ inne.</p>
Laboratorium Sztucznej Inteligencji korzystało z&nbsp;systemu operacyjnego
<abbr title="Incompatible Timesharing System">ITS</abbr>, który dzielił czas
pracy procesora pomiędzy użytkowników. Został on zaprojektowany
-i&nbsp;napisany w&nbsp;języku assembler przez hackerów (1)
-z&nbsp;Laboratorium na&nbsp;komputer Digital <abbr title="Programmed Data
-Processor">PDP</abbr>-10, jeden z&nbsp;wielkich komputerów tamtego
-czasu. Moja praca, jako członka społeczności i&nbsp;pracownika Laboratorium,
-polegała na&nbsp;rozwijaniu tego systemu.</p>
+i&nbsp;napisany w&nbsp;języku assembler przez hackerów&nbsp;<a
+href="#ft1">[1]</a> z&nbsp;Laboratorium na&nbsp;komputer Digital <abbr
+title="Programmed Data Processor">PDP</abbr>-10, jeden z&nbsp;wielkich
+komputerów tamtego czasu. Moja praca, jako członka społeczności
+i&nbsp;pracownika Laboratorium, polegała na&nbsp;rozwijaniu tego systemu.</p>
<p>
Nie nazywaliśmy naszego oprogramowania &bdquo;wolnym oprogramowaniem&rdquo;,
bo&nbsp;taki termin wówczas nie istniał. Ale&nbsp;właśnie takie ono
@@ -58,15 +53,16 @@ z&nbsp;chęcią się zgadzaliśmy. Kiedy widziało się kogoś korzystającego
z&nbsp;nieznanego, interesującego programu, to zawsze można było poprosić o
jego kod źródłowy &ndash; żeby go przeczytać, zmienić lub&nbsp;użyć jego
fragmentów do&nbsp;stworzenia nowego programu.</p>
+
+<div class="announcement comment" role="complementary">
+<hr class="no-display" />
<p>
-(1) Użycie słowa &bdquo;hacker&rdquo; w&nbsp;znaczeniu &bdquo;komputerowy
-włamywacz&rdquo; jest mylne, wina leży tu po&nbsp;stronie mass mediów. My,
-hackerzy, nie zgadzamy się z&nbsp;takim jego rozumieniem, i&nbsp;dalej
-używamy terminu hacker rozumianego jako &bdquo;ktoś, kto kocha programować
-i&nbsp;czerpie przyjemność z&nbsp;tego, że&nbsp;jest w&nbsp;tym
-dobry&rdquo;. Przeczytajcie mój artykuł <a
-href="http://stallman.org/articles/on-hacking.html">On Hacking</a> [po
-angielsku].</p>
+Dlaczego obecnie jest ważniejsze niż kiedykolwiek <a
+href="/philosophy/free-software-even-more-important.html">aby&nbsp;nalegać
+na&nbsp;to, aby&nbsp;oprogramowanie było wolne</a>.
+</p>
+<hr class="no-display" />
+</div>
<h3>Upadek społeczności</h3>
<p>
@@ -81,7 +77,7 @@ Społeczność hackerów z&nbsp;Laboratorium Sztucznej Inteligencji rozpadła si
niewiele wcześniej. W&nbsp;roku 1981 rozwijająca się firma Symbolics
zatrudniła niemal wszystkich hackerów z&nbsp;Laboratorium, a&nbsp;wyludniona
społeczność nie mogła już samodzielnie dać sobie rady. (Wydarzenia te
-opisuje książka Steve'a Levy'ego &bdquo;Hackers&rdquo;, nakreślono
+opisuje książka Steve'a Levy'ego <cite>Hackers</cite>, nakreślono
w&nbsp;niej także klarowny opis samej społeczności w&nbsp;czasach
rozkwitu). Kiedy w&nbsp;1982 Laboratorium kupiło nowy komputer PDP-10, jego
administratorzy w&nbsp;miejsce ITS zdecydowali się korzystać
@@ -153,11 +149,11 @@ do&nbsp;dzielenia się oprogramowaniem, ponieważ&nbsp;pomaganie innym jest
podstawą funkcjonowania społeczeństwa.</p>
<p>
Nie ma tu miejsca na&nbsp;przedstawienie wyczerpującego uzasadnienia tego
-twierdzenia, dlatego&nbsp;pozwolę sobie skierować czytelnika do&nbsp;stroan
-<a
-href="/philosophy/why-free.html">http://www.gnu.org/philosophy/why-free.html</a>
-oraz&nbsp;<a
-href="/philosophy/free-software-even-more-important.html">http://www.gnu.org/philosophy/free-software-even-more-important.html</a>.
+twierdzenia, dlatego&nbsp;pozwolę sobie skierować czytelnika do&nbsp;stron
+&bdquo;<a href="/philosophy/why-free.html">Dlaczego oprogramowanie nie
+powinno mieć właścicieli</a>&rdquo; oraz&nbsp;&bdquo;<a
+href="/philosophy/free-software-even-more-important.html">Wolne
+oprogramowanie jest jeszcze ważniejsze teraz</a>.&rdquo;
</p>
<h3>Wybór czysto moralny</h3>
@@ -216,7 +212,7 @@ użytkownicy Uniksa mogli łatwo się na&nbsp;niego przerzucić. Nazwa GNU
została wybrana, zgodnie ze starą hackerską tradycją, jako rekursywny
akronim &bdquo;GNU's Not Unix&rdquo; [&bdquo;GNU to Nie
Unix&rdquo;]. Wymawia się <a href="/gnu/pronunciation.html">z&nbsp;jedną
-sylabą i&nbsp;twardym g</a>.</p>
+sylabą i&nbsp;twardym&nbsp;g</a>.</p>
<p>
System operacyjny nie oznacza wyłącznie jądra, ledwo wystarczającego
do&nbsp;uruchamiania innych programów. W&nbsp;latach 70. każdy system
@@ -226,7 +222,8 @@ pocztowe i&nbsp;wiele, wiele więcej innych aplikacji. ITS miał to wszystko,
Multics miał, VMS miał i&nbsp;Unix miał. System operacyjny GNU także miał to
mieć.</p>
<p>
-Później usłyszałem słowa, przypisywane Hillelowi (1):</p>
+Później usłyszałem słowa, przypisywane Hillelowi&nbsp;<a
+href="#ft2">[2]</a>:</p>
<blockquote><p>
Jeśli nie jestem dla siebie, kto będzie dla mnie?<br />
@@ -236,10 +233,6 @@ Później usłyszałem słowa, przypisywane Hillelowi (1):</p>
<p>
Decyzja o powołaniu do&nbsp;życia Projektu GNU podjęta została
w&nbsp;podobnym duchu.</p>
-<p>
-(1) Jako ateista nie kieruję się wskazaniami żadnego z&nbsp;przywódców
-religijnych, ale&nbsp;czasem znajduję godnymi podziwu słowa, jakie któryś
-z&nbsp;nich wypowiedział.</p>
<h3>Free as in freedom</h3>
<p>
@@ -323,7 +316,7 @@ z&nbsp;wyposażenia laboratorium.</p>
Tuż przed rozpoczęciem prac nad&nbsp;GNU usłyszałem o Free University
Compiler Kit, znanym także jako VUCK (holenderskie słowo oznaczające
&bdquo;free&rdquo; &ndash; &bdquo;wolny&rdquo; &ndash; pisze się przez
-V). To był kompilator zaprojektowany tak, by obsługiwał różne języki
+<i>v</i>). To był kompilator zaprojektowany tak, by obsługiwał różne języki
programowania, w&nbsp;tym C i&nbsp;Pascala, a&nbsp;także potrafił
wygenerować postaci wynikowe programów przeznaczone dla rozmaitych typów
komputerów. Napisałem do&nbsp;autora z&nbsp;pytaniem, czy&nbsp;można go użyć
@@ -424,7 +417,8 @@ wersji dostarczanych z&nbsp;Uniksami, a&nbsp;nie wolnej wersji.</p>
Celem GNU jest dać użytkownikom wolność, a&nbsp;nie tylko być
popularnym. Dlatego&nbsp;potrzebowaliśmy takich warunków dystrybucji, które
zapobiegłyby przekształceniu oprogramowania GNU w&nbsp;prawnie
-zastrzeżone. Metoda, której użyliśmy, nazywa się &bdquo;copyleft&rdquo;.(1)</p>
+zastrzeżone. Metoda, której użyliśmy, nazywa się
+&bdquo;copyleft&rdquo;&nbsp;<a href="#ft3">[3]</a>.</p>
<p>
Copyleft korzysta z&nbsp;prawa autorskiego, ale&nbsp;wywraca je do&nbsp;góry
nogami, żeby służyło innemu niż zazwyczaj celowi: prawo, zamiast być
@@ -470,25 +464,14 @@ Public License], w&nbsp;skrócie GNU GPL. Mamy także inne rodzaje copyleftu,
których używamy w&nbsp;wyjątkowych warunkach. Instrukcje obsługi GNU także
są copyleftowane, ale&nbsp;do tego celu używamy znacznie prostszego rodzaju
copyleftu, ponieważ&nbsp;dla instrukcji obsługi nie jest konieczna cała
-złożoność GNU GPL.(2)</p>
-<p>
-(1) W&nbsp;1984 lub&nbsp;1985 roku Don Hopkins (znajomy obdarzony wielką
-wyobraźnią) wysłał mi list. Na&nbsp;jego kopercie wypisał szereg zabawnych
-sentencji, między innymi następującą: &bdquo;Copyleft &ndash; all rights
-reversed&rdquo; [&bdquo;Copyleft &ndash; wszystkie prawa
-odwrócone&rdquo;]. Użyłem słowa &bdquo;copyleft&rdquo;, żeby nazwać
-koncepcję dystrybucyjną, jaką rozwijałem w&nbsp;owym czasie.</p>
-
-<p>
-(2) Obecnie dla dokumentacji stosujemy <a href="/licenses/fdl.html">Licencję
-GNU Wolnej Dokumentacji</a> [GNU Free Documentation License].</p>
+złożoność GNU GPL&nbsp;<a href="#ft4">[4]</a>.</p>
<h3>Fundacja Wolnego Oprogramowania (Free Software Foundation)</h3>
<p>W&nbsp;miarę jak rosło zainteresowanie Emacsem, w&nbsp;projekt GNU
angażowali się coraz to nowi ludzie. W&nbsp;końcu zdecydowaliśmy,
że&nbsp;czas ponownie poszukać źródeł finansowania. Dlatego&nbsp;w roku 1985
-stworzyliśmy <a href="http://www.fsf.org/">Fundację wolnego
+stworzyliśmy <a href="https://www.fsf.org/">Fundację wolnego
oprogramowania</a> (Free Software Foundation), zwolnioną z&nbsp;podatku
instytucję na&nbsp;rzecz rozwoju wolnego oprogramowania. FSF przejęła także
dystrybucję taśm z&nbsp;Emacsem; później rozszerzyła tę działalność o
@@ -501,10 +484,10 @@ programów i&nbsp;związanych z&nbsp;tym innych usług (CD-ROM-y z&nbsp;kodem
wszystkie z&nbsp;prawem do&nbsp;rozpowszechniania i&nbsp;modyfikacji),
a&nbsp;także Dystrybucje Delux (na które składa się cały zestaw programów
skompilowanych przez nas na&nbsp;platformę wybraną przez nabywcę). Dziś FSF
-nadal <a href="http://shop.fsf.org/">sprzedaje podręczniki i&nbsp;inne
+nadal <a href="https://shop.fsf.org/">sprzedaje podręczniki i&nbsp;inne
zabawki</a>, ale&nbsp;większość przychodów pochodzi z&nbsp;opłat
członkowskich. Możecie przyłączyć się do&nbsp;FSF na&nbsp;stronie <a
-href="http://fsf.org/join">fsf.org</a>.</p>
+href="https://fsf.org/join">fsf.org</a>.</p>
<p>Pracownicy Fundacji wolnego oprogramowania napisali i&nbsp;utrzymywali wiele
pakietów oprogramowania GNU. Dwa najbardziej znane to biblioteka C
@@ -513,18 +496,14 @@ program uruchomiony pod&nbsp;systemem GNU/Linux do&nbsp;komunikacji
z&nbsp;Linuksem. Została stworzona przez członka Fundacji wolnego
oprogramowania, Rolanda McGratha. Powłoka używana na&nbsp;większości
systemów GNU/Linux to <abbr title="Bourne Again Shell">BASH</abbr>, Bourne
-Again Shell(1), którą stworzył pracownik FSF Brian Fox.</p>
+Again Shell&nbsp;<a href="#ft5">[5]</a>, którą stworzył pracownik FSF Brian
+Fox.</p>
<p>Sfinansowaliśmy powstanie tych programów, ponieważ&nbsp;projekt GNU nie
składa się wyłącznie z&nbsp;narzędzi czy&nbsp;środowiska pracy. Naszym celem
był kompletny system operacyjny, a&nbsp;te programy były niezbędne
do&nbsp;jego stworzenia.</p>
-<p>(1) &bdquo;Bourne again Shell&rdquo; jest żartem z&nbsp;nazwy &bdquo;Bourne
-shell&rdquo;, który jest standardową powłoką uniksową. [Nieprzetłumaczalna
-gra słów &ndash; w&nbsp;wymowie &bdquo;Bourne again&rdquo; jest podobne
-do&nbsp;&bdquo;born again&rdquo;, &bdquo;nowo narodzony&rdquo;.]</p>
-
<h3>Wsparcie dla wolnego oprogramowania</h3>
<p>Filozofia wolnego oprogramowania odrzuca szeroko stosowane praktyki
@@ -624,12 +603,12 @@ na&nbsp;liście znalazły się także inne użyteczne programy
oraz&nbsp;dokumentacja projektu, którą &ndash; jak sądziliśmy &ndash; każdy
naprawdę kompletny system powinien posiadać.</p>
-<p>Dziś (1) niemal wszystkie komponenty Uniksa, poza kilkoma mniej istotnymi,
-zniknęły z&nbsp;Listy zadań. Ta praca już została wykonana. Ale&nbsp;lista
-jest pełna projektów, które można by nazwać &bdquo;aplikacjami&rdquo;. Każdy
-program, który jest atrakcyjny nie tylko dla wąskiej grupy użytkowników,
-jest rzeczą na&nbsp;tyle użyteczną, by włączyć go do&nbsp;systemu
-operacyjnego.</p>
+<p>Dziś&nbsp;<a href="#ft6">[6]</a> niemal wszystkie komponenty Uniksa zniknęły
+z&nbsp;Listy zadań GNU. Ta praca już została wykonana, poza kilkoma
+nieistotnymi. Ale&nbsp;lista jest pełna projektów, które można by nazwać
+&bdquo;aplikacjami&rdquo;. Każdy program, który jest atrakcyjny nie tylko
+dla wąskiej grupy użytkowników, jest rzeczą na&nbsp;tyle użyteczną, by
+włączyć go do&nbsp;systemu operacyjnego.</p>
<p>Nawet gry znajdują się na&nbsp;liście zadań &ndash; i&nbsp;znajdowały się
na&nbsp;niej od&nbsp;początku. Unix zawierał gry, więc&nbsp;także GNU
@@ -638,19 +617,13 @@ gier, dlatego&nbsp;nie kopiowaliśmy tych dostępnych
w&nbsp;Uniksie. W&nbsp;zamian zamieściliśmy szereg gier różnych rodzajów,
które użytkownikom mogłyby się spodobać.</p>
-<p>(1) To było napisane w&nbsp;1998 roku. Od&nbsp;2009 już nie utrzymujemy
-długiej listy zadań. Wolne oprogramowanie jest rozwijane przez społeczność
-tak szybko, że&nbsp;niemożliwe byłoby wszystko śledzić. W&nbsp;zamian
-trzymamy listę Projektów o wysokim priorytecie [High Priority
-Projects]. Jest to krótsza lista projektów, na&nbsp;których nam zależy.</p>
-
-<h3>GNU GPL Bibliotek (The GNU Library GPL)</h3>
+<h3>Mniejsze GNU GPL (The GNU Lesser GPL)</h3>
<p>Biblioteka GNU C jest opublikowana na&nbsp;specjalnych warunkach copyleft,
-nazwanego GNU Library General Public License (Powszechna Licencja Publiczna
-Bibliotek GNU)(1), która zezwala na&nbsp;łączenie oprogramowania prawnie
-zastrzeżonego z&nbsp;tą biblioteką. Czemu służy to odstępstwo
-od&nbsp;reguły?</p>
+nazwanego GNU Lesser General Public License (Mniejsza Powszechna Licencja
+Publiczna GNU)&nbsp;<a href="#ft7">[7]</a>, która zezwala na&nbsp;łączenie
+oprogramowania prawnie zastrzeżonego z&nbsp;tą biblioteką. Czemu służy to
+odstępstwo od&nbsp;reguły?</p>
<p>To nie jest kwestia zasad, bo&nbsp;nie ma zasady mówiącej,
że&nbsp;oprogramowanie prawnie zastrzeżone ma prawo zawierać nasz kod. (Po
@@ -672,8 +645,8 @@ których należałoby zezwolić na&nbsp;uruchamianie zastrzeżonego
oprogramowania na&nbsp;systemach GNU, ale&nbsp;ze strategicznego punktu
widzenia zabranianie tego bardziej zniechęcałoby do&nbsp;używania systemu
GNU, niż zachęcałoby do&nbsp;rozwijania wolnych
-aplikacji. Dlatego&nbsp;stosowanie właśnie GNU LGPL dla biblioteki GNU C
-uważamy za&nbsp;dobrą strategię.</p>
+aplikacji. Dlatego&nbsp;stosowanie właśnie Mniejsze GNU GPL dla biblioteki
+GNU C uważamy za&nbsp;dobrą strategię.</p>
<p>Każdorazowo dla innych bibliotek strategiczna decyzja musi być
podjęta. Jeśli biblioteka wykonuje specjalną pracę, pomocną przy pisaniu
@@ -685,7 +658,7 @@ zastrzeżonego.</p>
<p>Rozważmy GNU Readline &ndash; bibliotekę, która została utworzona, żeby
umożliwić edycję wiersza poleceń dla BASH. Readline jest opublikowana
-na&nbsp;zasadach zwykłej GPL, a&nbsp;nie GPL Bibliotek. To prawdopodobnie
+na&nbsp;zasadach zwykłej GPL, a&nbsp;nie Mniejszej GPL. To prawdopodobnie
powoduje rzadsze używanie Readline, co nie jest dla nas żadną stratą. Jak
dotąd co najmniej jedna użyteczna aplikacja została uczyniona wolnym
oprogramowaniem tylko po&nbsp;to, by mogła korzystać z&nbsp;Readline,
@@ -699,12 +672,6 @@ miały odpowiedników dostępnych w&nbsp;oprogramowaniu zastrzeżonym. Będą on
użytecznymi modułami służącymi do&nbsp;budowy nowych wolnych programów,
dającymi znaczne korzyści w&nbsp;dalszym rozwoju wolnego oprogramowania.</p>
-<p>(1) Licencja ta nazywa się obecnie GNU Lesser General Public License,
-Mniejsza Powszechna Licencja GNU, żeby nie podsuwała sugestii,
-że&nbsp;wszystkie biblioteki powinny z&nbsp;niej korzystać. Zobacz także
-tekst &bdquo;<a href="/philosophy/why-not-lgpl.html">Czemu nie powinniście
-stosować Library GPL dla kolejnej biblioteki</a>&rdquo;.</p>
-
<h3>Czuły punkt?</h3>
<p>
Eric Raymond powiedział, że&nbsp;&bdquo;tworzenie każdego dobrego programu
@@ -839,7 +806,7 @@ i&nbsp;nie pozwolą nikomu jej sobie odebrać.</p>
<p>
Następne cztery rozdziały omawiają te zagrożenia.</p>
-<h3>Tajemnice sprzętu</h3>
+<h4>Tajemnice sprzętu</h4>
<p>
Producenci sprzętu coraz częściej mają zwyczaj utrzymywania w&nbsp;tajemnicy
jego specyfikacji. To utrudnia pisanie wolnych sterowników, dzięki którym
@@ -860,14 +827,9 @@ a&nbsp;nie-wolne sterowniki są nie
do&nbsp;zaakceptowania. Czy&nbsp;większość z&nbsp;nas wyda dodatkowe
pieniądze lub&nbsp;choćby poświęci więcej czasu, żebyśmy mogli korzystać
z&nbsp;wolnych sterowników? Tak, jeśli determinacja, żeby być wolnym będzie
-powszechna.</p>
-<p>
-(Notatka z&nbsp;2008 r.: to dotyczy także BIOSu. Jest wolny BIOS, <a
-href="http://www.libreboot.org/">LibreBoot</a> (dystrybucja coreboot);
-głównym wyzwaniem jest zdobyciem specyfikacji maszyn aby&nbsp;LibreBoot mógł
-je wspierać bez&nbsp;niewolnych &bdquo;blobów&rdquo;.)</p>
+powszechna&nbsp;<a href="#ft8">[8]</a>.</p>
-<h3>Nie-wolne biblioteki</h3>
+<h4>Nie-wolne biblioteki</h4>
<p>
Niewolna biblioteka stosowana w&nbsp;wolnym systemie operacyjnym działa jak
pułapka na&nbsp;twórców wolnego oprogramowania. Atrakcyjne funkcje
@@ -926,10 +888,8 @@ zostanie dokonana, powinna uczynić Qt wolnym oprogramowaniem. Nie ma
sposobu, żeby się upewnić, ale&nbsp;myślę, że&nbsp;w dużej mierze było to
spowodowane zdecydowaną postawą społeczności wobec problemu, jaki
przedstawiała sobą Qt, kiedy nie była wolna. (Nowa licencja jest niedogodna
-i&nbsp;niesprawiedliwa, dlatego&nbsp;rozsądne jest dalsze unikanie Qt.)</p>
-<p>
-[Kolejny dopisek: we wrześniu 2000 Qt została opublikowana na&nbsp;warunkach
-GNU GPL, co zasadniczo rozwiązało ten problem.]</p>
+i&nbsp;niesprawiedliwa, dlatego&nbsp;rozsądne jest dalsze unikanie
+Qt&nbsp;<a href="#ft9">[9]</a>.)</p>
<p>
W&nbsp;jaki sposób zareagujemy na&nbsp;następna ponętną, ale&nbsp;niewolną
bibliotekę? Czy&nbsp;cała społeczność zrozumie potrzebę trzymania się
@@ -937,19 +897,18 @@ z&nbsp;dala od&nbsp;pułapki? Czy&nbsp;może wielu z&nbsp;nas poświęci wolnoś
dla wygody, tworząc przy okazji poważny problem? Nasza przyszłość zależy
od&nbsp;naszej filozofii.</p>
-<h3>Patenty na&nbsp;oprogramowanie</h3>
+<h4>Patenty na&nbsp;oprogramowanie</h4>
<p>
Największym zagrożeniem, z&nbsp;jakim mamy do&nbsp;czynienia, są patenty
na&nbsp;oprogramowanie, które mogą odsunąć algorytm czy&nbsp;funkcjonalność
-poza zasięg wolnego oprogramowania nawet na&nbsp;20 lat. Algorytm kompresji
-LZW został opatentowany w&nbsp;roku 1983, a&nbsp;my ciągle nie możemy
-opublikować wolnego programu do&nbsp;tworzenia poprawnie skompresowanych
-<abbr title="Graphics Interchange Format">GIF</abbr>-ów. [W 2009 roku
-straciły ważność.] W&nbsp;roku 1998 wolny program do&nbsp;tworzenia
-skompresowanych plików audio <abbr title="MPEG-1 Audio Layer 3">MP3</abbr>
-został wycofany z&nbsp;dystrybucji pod&nbsp;groźbą procesu o naruszenie
-patentu. [W roku 2017 te patenty wygasły. Widzicie jak długo musieliśmy
-czekać.]
+poza zasięg wolnego oprogramowania nawet na&nbsp;20 lat. Wniosek
+na&nbsp;patent na&nbsp;algorytm kompresji LZW został złożony w&nbsp;roku
+1983, a&nbsp;my ciągle nie możemy opublikować wolnego programu
+do&nbsp;tworzenia poprawnie skompresowanych <abbr title="Graphics
+Interchange Format">GIF</abbr>-ów&nbsp;<a href="#ft10">[10]</a>. W&nbsp;roku
+1998 wolny program do&nbsp;tworzenia skompresowanych plików audio <abbr
+title="MPEG-1 Audio Layer 3">MP3</abbr> został wycofany z&nbsp;dystrybucji
+pod&nbsp;groźbą procesu o naruszenie patentu&nbsp;<a href="#ft11">[11]</a>.
</p>
<p>
Są sposoby na&nbsp;radzenie sobie z&nbsp;patentami: możemy szukać dowodów
@@ -971,7 +930,7 @@ oprogramowania oraz&nbsp;solidności i&nbsp;sile niektórych wolnych
programów, ale&nbsp;nie możemy się na&nbsp;tym zatrzymać. Musimy rozmawiać o
wolności i&nbsp;zasadach.</p>
-<h3>Wolna dokumentacja</h3>
+<h4>Wolna dokumentacja</h4>
<p>
Największa wada naszych wolnych systemów operacyjnych nie leży
w&nbsp;oprogramowaniu &ndash; jest nią brak dobrych, wolnych podręczników,
@@ -1112,6 +1071,79 @@ są z&nbsp;każdym rokiem większe, a&nbsp;ostatnio Microsoft otwarcie
zaatakował naszą społeczność. Nie możemy uznać przyszłości naszej wolności
za&nbsp;pewną. Nie uważajmy jej za&nbsp;pewną! Jeśli chcemy zachować naszą
wolność, musimy być przygotowani do&nbsp;jej obrony.</p>
+<div class="column-limit"></div>
+
+<h3 class="footnote">Przypisy</h3>
+<ol>
+<li id="ft1">Użycie słowa &bdquo;hacker&rdquo; w&nbsp;znaczeniu &bdquo;komputerowy
+włamywacz&rdquo; jest mylne, wina leży tu po&nbsp;stronie mass mediów. My,
+hackerzy, nie zgadzamy się z&nbsp;takim jego rozumieniem, i&nbsp;dalej
+używamy terminu hacker rozumianego jako &bdquo;ktoś, kto kocha programować
+i&nbsp;czerpie przyjemność z&nbsp;tego, że&nbsp;jest w&nbsp;tym
+dobry&rdquo;. Przeczytajcie mój artykuł &bdquo;<a
+href="https://stallman.org/articles/on-hacking.html">On Hacking</a>&rdquo;
+[po angielsku].</li>
+
+<li id="ft2">Jako ateista nie kieruję się wskazaniami żadnego z&nbsp;przywódców
+religijnych, ale&nbsp;czasem znajduję godnymi podziwu słowa, jakie któryś
+z&nbsp;nich wypowiedział.</li>
+
+<li id="ft3">W&nbsp;1984 lub&nbsp;1985 roku Don Hopkins (znajomy obdarzony wielką
+wyobraźnią) wysłał mi list. <a
+href="/graphics/copyleft-sticker.html">Na&nbsp;jego kopercie</a> wypisał
+szereg zabawnych sentencji, między innymi następującą: &bdquo;Copyleft
+&ndash; all rights reversed&rdquo; [&bdquo;Copyleft &ndash; wszystkie prawa
+odwrócone&rdquo;]. Użyłem słowa &bdquo;copyleft&rdquo;, żeby nazwać
+koncepcję dystrybucyjną, jaką rozwijałem w&nbsp;owym czasie.</li>
+
+<li id="ft4">Obecnie dla dokumentacji stosujemy <a href="/licenses/fdl.html">Licencję GNU
+Wolnej Dokumentacji</a> [GNU Free Documentation License].</li>
+
+<li id="ft5">&bdquo;Bourne Again Shell&rdquo; jest żartem z&nbsp;nazwy &bdquo;Bourne
+Shell&rdquo;, który jest standardową powłoką uniksową. [Nieprzetłumaczalna
+gra słów&nbsp;&ndash; w&nbsp;wymowie &bdquo;Bourne Again&rdquo; jest podobne
+do&nbsp;&bdquo;born again&rdquo;, &bdquo;nowo narodzony&rdquo;,
+czyli&nbsp;to jest &bdquo;powłoka nowo narodzona&rdquo;.]</li>
+
+<li id="ft6">To było napisane w&nbsp;1998 roku. Od&nbsp;2009 już nie utrzymujemy długiej
+listy zadań. Wolne oprogramowanie jest rozwijane przez społeczność tak
+szybko, że&nbsp;niemożliwe byłoby wszystko śledzić. W&nbsp;zamian trzymamy
+listę Projektów o wysokim priorytecie [High Priority Projects]. Jest to
+krótsza lista projektów, na&nbsp;których nam zależy.</li>
+
+<li id="ft7">Licencja ta początkowo nosiła nazwę GNU Library General Public License
+[Licencja Publiczna do&nbsp;Bibliotek GNU], ale&nbsp;zmieniliśmy nazwę, żeby
+nie podsuwała sugestii, że&nbsp;wszystkie biblioteki powinny z&nbsp;niej
+korzystać. Zobaczcie także tekst &bdquo;<a
+href="/philosophy/why-not-lgpl.html">Czemu nie powinniście stosować
+Mniejszego GPL dla kolejnej biblioteki</a>&rdquo; aby&nbsp;się dowiedzieć
+więcej.</li>
+
+<li id="ft8">Notatka z&nbsp;2008 r.: to dotyczy także BIOSu. Jest wolny BIOS, <a
+href="http://www.libreboot.org/">LibreBoot</a> (dystrybucja coreboot);
+głównym wyzwaniem jest zdobyciem specyfikacji maszyn, aby&nbsp;LibreBoot
+mógł je wspierać bez&nbsp;niewolnych &bdquo;blobów&rdquo;.</li>
+
+<li id="ft9">We wrześniu 2000 Qt została opublikowana na&nbsp;warunkach GNU GPL, co
+zasadniczo rozwiązało ten problem.</li>
+
+<li id="ft10">W&nbsp;2009 roku patenty na&nbsp;GIF wygasły.</li>
+
+<li id="ft11">W&nbsp;2017 roku patenty na&nbsp;MP3 wygasły. Sami widzicie jak długo
+musieliśmy czekać.</li>
+</ol>
+
+<div class="infobox extra" role="complementary">
+<hr />
+<p>
+Pierwotnie opublikowane w&nbsp;książce <cite>Open Sources</cite>. Richard
+Stallman <a href="/philosophy/open-source-misses-the-point.html">nigdy nie
+popierał &bdquo;open source&rdquo;</a>, ale&nbsp;napisał ten artykuł
+aby&nbsp;w książce nie brakowało wzmianki o pomysłach ruchu wolnego
+oprogramowania.
+</p>
+</div>
+</div>
<div class="translators-notes">
@@ -1121,7 +1153,7 @@ wolność, musimy być przygotowani do&nbsp;jej obrony.</p>
<!-- for id="content", starts in the include above -->
<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" -->
-<div id="footer">
+<div id="footer" role="contentinfo">
<div class="unprintable">
<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i&nbsp;FSF prosimy kierować na&nbsp;adres <a
@@ -1143,7 +1175,7 @@ href="mailto:web-translators@gnu.org">&lt;web-translators@gnu.org&gt;</a>.</p>
&lt;web-translators@gnu.org&gt;</a>.</p>
- <p>For information on coordinating and submitting translations of
+ <p>For information on coordinating and contributing translations of
our web pages, see <a
href="/server/standards/README.translations.html">Translations
README</a>. -->
@@ -1173,8 +1205,8 @@ href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p>
There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers
Information document, www.gnu.org/prep/maintain. -->
-<p>Copyright &copy; 1998, 2001, 2002, 2005, 2006, 2007, 2008, 2010, 2014, 2015,
-2017, 2018, 2020 Richard Stallman</p>
+<p>Copyright &copy; 1998, 2005, 2008, 2010, 2012, 2015, 2017, 2018, 2021
+Richard Stallman</p>
<p>Ta strona jest dostępna na&nbsp;<a rel="license"
href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.pl">licencji
@@ -1185,13 +1217,13 @@ Creative Commons Uznanie autorstwa&nbsp;&ndash; Bez&nbsp;utworów zależnych
<div class="translators-credits">
<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.-->
-Tłumaczenie: Jaroslaw Lipszyc 2005, Jan Owoc 2011, 2014, 2017; poprawki:
-Wojciech Kotwica 2005, 2006, Jan Owoc 2011, 2012, 2016, 2020.</div>
+Tłumaczenie: Jaroslaw Lipszyc 2005, Jan Owoc 2011, 2014, 2017, 2021;
+poprawki: Wojciech Kotwica 2005, 2006, Jan Owoc 2011, 2012, 2016, 2020.</div>
<p class="unprintable"><!-- timestamp start -->
Aktualizowane:
-$Date: 2020/12/01 21:31:01 $
+$Date: 2021/12/25 21:34:16 $
<!-- timestamp end -->
</p>