diff options
Diffstat (limited to 'talermerchantdemos/blog/articles/pl/linux-and-gnu.html')
-rw-r--r-- | talermerchantdemos/blog/articles/pl/linux-and-gnu.html | 345 |
1 files changed, 345 insertions, 0 deletions
diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/linux-and-gnu.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/linux-and-gnu.html new file mode 100644 index 0000000..015225b --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/linux-and-gnu.html @@ -0,0 +1,345 @@ +<!--#set var="PO_FILE" + value='<a href="/gnu/po/linux-and-gnu.pl.po"> + https://www.gnu.org/gnu/po/linux-and-gnu.pl.po</a>' + --><!--#set var="ORIGINAL_FILE" value="/gnu/linux-and-gnu.html" + --><!--#set var="DIFF_FILE" value="/gnu/po/linux-and-gnu.pl-diff.html" + --><!--#set var="OUTDATED_SINCE" value="2017-09-04" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.87 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Linux i GNU - Projekt GNU - Free Software Foundation</title> +<meta http-equiv="Keywords" content="GNU, FSF, Free Software Foundation, Linux, Emacs, GCC, Unix, Wolne +Oprogramowanie, System Operacyjny, GNU Kernel, HURD, GNU HURD, Hurd" /> +<meta http-equiv="Description" content="Od 1983 rozwija wolny, uniksopodobny system operacyjny GNU, mający +zapewnić użytkownikom komputerów swobodę wymiany i ulepszania +oprogramowania, którego używają." /> + +<!--#include virtual="/gnu/po/linux-and-gnu.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<!--#include virtual="/server/outdated.pl.html" --> +<h2>Linux i System GNU</h2> + +<p><strong><a href="http://www.stallman.org/">Richard M. Stallman</a></strong></p> + +<div class="announcement"> + <blockquote><p>W celu uzyskania dodatkowych informacji zobacz również <a +href="/gnu/gnu-linux-faq.html">GNU/Linux FAQ</a> i <a +href="/gnu/why-gnu-linux.html">Dlaczego GNU/Linux?</a></p> + </blockquote> +</div> + +<p> +Każdego dnia wielu użytkowników komputerowych używa modyfikowanej wersji <a +href="/philosophy/categories.html#TheGNUsystem">systemu GNU</a>, nie zdając +sobie z tego sprawy. Poprzez specyficzny obrót wydarzeń, wersja +GNU, która jest dzisiaj powszechnie używana, nazywana jest często +„Linux”. Wielu jego użytkowników <a +href="/gnu/gnu-users-never-heard-of-gnu.html">nie jest świadoma</a>, +że to jest w zasadzie system GNU, zaprojektowany przez <a +href="/gnu/gnu-history.html">Projekt GNU</a>.</p> + +<p> +Linux rzeczywiście istnieje i ludzie go używają, lecz jest to +zaledwie część systemu, którego używają. Linux jest jądrem: programem +w systemie, który przydziela maszynie zasoby, które są przeznaczane dla +innych programów których używacie. Jądro jest istotną częścią systemu +operacyjnego, lecz samo jądro jest bezużyteczne. Może działać tylko +w obrębie całego systemu operacyjnego. Linux jest zwykle używany +w połączeniu systemu operacyjnego GNU: cały system to w zasadzie +GNU z dodatkiem Linuksa lub GNU/Linux. Wszystkie dystrybucje +nazywane “Linuksem” są tak naprawdę dystrybucjami GNU/Linuksa.</p> + +<p> +Większość użytkowników nie rozumie różnicy pomiędzy jądrem, jakim jest Linux +oraz całym system, który nazywają „Linuksem”. Dwuznaczność +użycia tych nazw nie pomaga w zrozumienie tego problemu. Użytkownicy ci +często myślą, że to Linus Torvalds z niewielką pomocą +zaprojektował cały system operacyjny w 1991 roku.</p> + +<p> +Programiści wiedzą, że Linux jest jądrem. Lecz od kiedy usłyszeli +o całym systemie także jako o „Linuksie”, często wyobrażają +sobie historię, która uzasadniła nazewnictwo całego systemu nazwą +jądro. Na przykład wiele ludzie wierzy, że gdy Linus Torvalds +zakończył pisanie Linuksa, jądra, użytkownicy rozejrzeli się za innym +wolnym oprogramowaniem by go połączyć z tym. W końcu stwierdzili +(bez żadnej szczególnej przyczyny), że prawie wszystko niezbędne +do stworzenia systemu uniksopodobnego było już dostępne.</p> + +<p> +To co znaleźli nie było przypadkiem. Był to niekompletny system +GNU. Dostępne <a href="/philosophy/free-sw.html">wolne oprogramowanie</a> +dodawało się do kompletnego systemu, ponieważ Projekt GNU pracował +nad tym już od 1984 roku. W <a +href="/gnu/manifesto.html">Manifeście GNU</a> ustaliliśmy jako cel +stworzenie wolnego systemu uniksopodobnego nazwanym GNU. <a +href="/gnu/initial-announcement.html">Pierwsze ogłoszenie</a> Projektu GNU +również przedstawia pierwotne plany dotyczące systemu GNU. Gdy Linux dopiero +co zaczynał, GNU był prawie ukończony.</p> + +<p> +Większość projektów wolnego oprogramowania wyznaczyła sobie za cel +rozwój określonego programu do konkretnych zadań. Na przykład +Linus Torvalds napisał uniksopodobne jądro (Linux), Donald Knuth napisał +interpreter tekstu (TeX), Bob Scheifler zaprojektował system okien (the X +Window System). Naturalnym jest, że wkład wniesiony przez projekt +ocenia się przez pryzmat programów, których dostarczył.</p> + +<p> +Jeżeli spróbowalibyśmy zmierzyć wkład wniesiony przez Projekt GNU +w taki sposób, do jakiego doszlibyśmy wniosku? Jeden sprzedawca +CD-ROM'ów sprawdził, że w jego „dystrybucji Linuksa” <a +href="/philosophy/categories.html#GNUsoftware">oprogramowanie GNU</a> +stanowiło największą część, około 28% całego kodu źródłowego, wliczając +w to istotnie ważne komponenty bez których nie było by tego +systemu. Sam Linux stanowił około 3%. (Proporcje w 2008 roku były +podobne: w „głównym” repozytorium gNewSense, Linux stanowi +1,5% a paczki GNU 15%). Tak więc jeżeli zamierzamy wybrać nazwę +dla systemu, opierając się na tym kto napisał programy w nim +zawarte, najbardziej odpowiednim wyborem będzie „GNU”.</p> + +<p> +Lecz i to nie jest odpowiedzią na rozważane pytanie. Projekt GNU +nie był i nie jest projektem, który zajmuje się tworzeniem konkretnych +paczek oprogramowania. Nie był projektem, który miał na celu <a +href="/software/gcc/">stworzenia kompilatora C</a>, jednakże zrobiliśmy +to. Nie był projektem, który miał na celu zaprojektowanie edytora +tekstowego, jednakże zrobiliśmy to. Projekt GNU został stworzony po to, +by zaprojektować <em>kompletny wolny system uniksopodobny</em>: GNU.</p> + +<p> +Wiele osób wniosło istotny wkład w wolne oprogramowanie w systemie +i wszyscy oni zasługują za to na uznanie. Lecz powodem +tego, że jest to <em>zintegrowany system</em>, a nie tylko +kolekcja użytecznych programów, jest to że taki właśnie był cel +Projektu GNU. Zrobiliśmy listę programów potrzebnych do zrobienia +<em>kompletnego</em> wolnego systemu. Systematycznie odnajdujemy, piszemy +lub znajdujemy ludzi uzupełniających listę. Napisaliśmy istotne, +lecz raczej nie porywające <a href="#unexciting">(1)</a> komponenty, +ponieważ nie możecie posiadać systemu bez nich. Niektóre +komponenty naszego systemu są narzędziami programistycznymi, które stają się +coraz bardzie popularne wśród programistów. Lecz napisaliśmy wiele +komponentów, które nie są takimi narzędziami <a +href="#nottools">(2)</a>. Napisaliśmy nawet grę szachową, GNU Chess, +ponieważ kompletny system również potrzebuje gierek.</p> + +<p> +We wczesnych latach 90-tych poskładaliśmy cały system za wyjątkiem +jądra. Zaczęliśmy również pisać jądro, <a +href="/software/hurd/hurd.html">GNU Hurd</a>, który działa +na Machu. Zaprojektowanie jądra było trudniejsze, niż tego +oczekiwaliśmy. <a href="/software/hurd/hurd-and-linux.html">GNU Hurd zaczął +działać stabilnie w 2001 roku</a>, lecz jeszcze ma daleką drogę +do bycia gotowym do powszechnego użytku.</p> + +<p> +Na szczęście nie musieliśmy czekać na Hurd, ponieważ powstał +Linux. Gdy Torvalds uwolnił Linuksa w 1992 roku, zapełnił ostatnią dużą +lukę w systemie GNU. Ludzie mogli <a +href="http://ftp.funet.fi/pub/linux/historical/kernel/old-versions/RELNOTES-0.01">połączyć +Linuksa z systemem GNU</a> w celu zrobienia kompletnie wolnego +systemu – wersji systemu GNU, który także zawierał +Linuksa. Innymi słowy, system GNU/Linux.</p> + +<p> +Połączenie całej pracy nie było trywialną rzeczą. Niektóre komponenty GNU <a +href="#somecomponents">(3)</a> potrzebowały istotnych zmian +do współpracowania z Linuksem. Integracja kompletnego systemu jako +dystrybucji która działałaby „od ręki” to również sporo +pracy. Wymagało to zajęcia się problemem dotyczącym instalacji +i startowania systemu. Był to problem, którego jeszcze nie +rozwiązaliśmy, ponieważ nie dotarliśmy wtedy do tego +stopnia. Dlatego też ludzie, którzy zaprojektowali różne dystrybucje +systemów wykonali istotną część pracy. Była to jednak praca którą, jak +to się zwykle dzieje, ktoś by na pewno wykonał.</p> + +<p> +Projekt GNU wspiera zarówno systemy GNU/Linux jak i <em>system +GNU</em>. <a href="http://fsf.org/">FSF</a> sfinansowało przepisywanie +związanych z Linuksem rozszerzeń do biblioteki GNU C, +więc teraz są one dobrze zintegrowane. Najnowsze systemy GNU/Linux +używają aktualnych bibliotek bez zmian. FSF sfinansowało również +wczesny etap tworzenia Debian GNU/Linux.</p> + +<p> +Dzisiaj jest wiele różnych wariantów systemu GNU/Linux (często zwane +w skrócie „distro”). Większość z nich dołącza niewolne +oprogramowanie – programiści idą za filozofią Linuksa +zamiast GNU. Lecz istnieją również <a +href="/distros/distros.html">całkowicie wolne dystrybucje +GNU/Linuksa</a>. FSF wspiera zasoby komputerowe dla <a +href="http://gnewsense.org/">gNewSense</a>.</p> + +<p>Tworzenie wolnej dystrybucji GNU/Linux nie polega tylko +na wyeliminowaniu różnych niewolnych programów. Obecnie normalna wersja +Linuksa zawiera niewolne programy. Te programy przeznaczone są +do załadowania do urządzeń I/O [ang. Input/Output - +Wejścia/Wyjścia] kiedy system startuje. Mają one postać długich ciągów liczb +włączonych do „kodu źródłowego” Linuksa. Dlatego też +utrzymanie wolnych dystrybucji GNU/Linuksa pociąga także za sobą +utrzymanie <a href="http://directory.fsf.org/project/linux">wolnej wersji +Linuksa</a>.</p> + +<p>Niezależnie czy używasz GNU/Linuksa czy też nie, proszę nie mylcie +społeczeństwa prze używanie słowa „Linux” dwuznacznie. Linux +jest jądrem, jednym z kluczowych elementów systemu. System głównie +bazuje na systemie GNU, do którego Linux został dodany. Kiedy +mówicie o takim połączeniu, proszę mówcie wtedy „GNU/Linux”.</p> + +<p> +Jeżeli chcecie dodać odnośnik z informacjami na temat +„GNU/Linuksa”, ta strona oraz <a +href="/gnu/the-gnu-project.html">http://www.gnu.org/gnu/the-gnu-project.html</a> +będą dobrym wyborem. Jeżeli chodzi Wam o Linuksa, o jądro, +i chcecie dodać odnośnik w celu dalszego wyjaśnienia, <a +href="http://foldoc.org/linux">http://foldoc.org/linux</a> jest dobrym +adresem URL w tym celu.</p> + +<h3>Postscriptum</h3> + +<p> +Odbiegając od GNU, pewien inny projekt został niezależnie wyprodukowany +jako wolny system operacyjny uniksopodobny. System znany jest jako BSD +i został zaprojektowany na UC Berkeley. Był niewolny w latach +80-tych, lecz stał się wolny w latach 90-tych. Wolny system +operacyjny istniejący dzisiaj<a href="#newersystems">(4)</a>, jest niemalże +na pewno albo odmianą systemu GNU, albo rodzajem systemu BSD.</p> + +<p> +Ludzie zazwyczaj pytają, czy BSD jest także wersją GNU, coś jak +GNU/Linux. Deweloperzy BSD zostali zainspirowani aby uwolnić ich kod +przykładem Projektu GNU oraz wyraźnymi apelami od aktywistów GNU, +którzy pomagali ich do tego przekonać. Lecz ich kod +w nieznacznym stopniu pokrywa się z GNU. Systemy BSD używają +dzisiaj niektórych programów GNU, tak jak system GNU używa niektórych +programów BSD. Podsumowując jednak, są to dwa odmienne systemy, które +rozwijały się osobno. Deweloperzy BSD nie napisali jądra i nie dodali +go do systemu GNU. Taka nazwa, jak GNU/BSD nie opisuje sytuacji. <a +href="#gnubsd">(5)</a></p> + +<h3>Przypisy [autora]:</h3> +<ol> +<li> +<a id="unexciting"></a>Te mało porywające, lecz ważne komponenty, to +między innymi assembler GNU (GAS) i linker (GLD), które są teraz +częścią paczki<a href="/software/binutils/">GNU Binutils</a>, <a +href="/software/tar/">GNU tar</a> i wielu innych.</li> + +<li> +<a id="nottools"></a>Na przykład The Bourne Again SHell (powłoka BASH), +interpreter PostScriptu <a +href="/software/ghostscript/ghostscript.html">Ghostscript</a> oraz <a +href="/software/libc/libc.html">biblioteka GNU C</a> nie są narzędziami +programistycznymi. Nie są także nimi GNUCash, GNOME i GNU Chess.</li> + +<li> +<a id="somecomponents"></a>Na przykład <a +href="/software/libc/libc.html">biblioteka GNU C</a>.</li> + +<li> +<a id="newersystems"></a>Od kiedy to zostało napisane, +prawie-całkiem-wolny Windowsopodobny system został zaprojektowany, +lecz nie jest w ogóle ani jak GNU ani jak Unix, +więc nie pasuje do tego zagadnienia. Większość jądra Solarisa +zostało uwolnione, lecz jeżeli chcieliście zrobić z tego wolny +system, oprócz zastąpienia brakujących części jądra, musielibyście również +umieścić go w GNU lub BSD.</li> + +<li> +<a id="gnubsd"></a>Z drugiej strony, przez lata które minęły +od kiedy ten artykuł został napisany, Biblioteka GNU C została +przeportowana na kilka wersji jądra BSD, co pozwala na łatwe +połączeniem systemu GNU z jądrem. Tak jak z GNU/Linuksem, są to +także warianty GNU i są nazywane na przykład GNU/kFreeBSD +czy GNU/kNetBSD zależnie od jądra systemu. Zwykli użytkownicy +typowych środowisk graficznych z trudem odróżnią GNU/Linux +i GNU/*BSD.</li> + +</ol> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 1997, 1998, 1999, 2000, 2001, 2002, 2007, 2014, 2015, 2016, +2017 Richard M. Stallman</p> + +<p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.pl">licencji +Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych +4.0 Międzynarodowe</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Marcin Wolak 2010, 2011, 2012; poprawki: Jan Owoc 2010, 2013, +2014, 2016, Daniel Oźminkowski 2010.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2019/07/09 14:41:25 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> |