diff options
Diffstat (limited to 'talermerchantdemos/blog/articles/pl/freedom-or-copyright-old.html')
| -rw-r--r-- | talermerchantdemos/blog/articles/pl/freedom-or-copyright-old.html | 223 |
1 files changed, 223 insertions, 0 deletions
diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/pl/freedom-or-copyright-old.html b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/freedom-or-copyright-old.html new file mode 100644 index 0000000..1a72dc7 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/pl/freedom-or-copyright-old.html @@ -0,0 +1,223 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/freedom-or-copyright-old.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.pl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.77 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Wolność czy prawa autorskie? (stara wersja) - Projekt GNU - Free +Software Foundation</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/freedom-or-copyright-old.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" --> +<h2>Wolność czy prawa autorskie? (stara wersja)</h2> + +<div class="announcement"> +<blockquote><p>Istnieje <a href="/philosophy/freedom-or-copyright.html">zaktualizowana +wersja</a> tego artykułu.</p></blockquote> +</div> + +<p> + <strong>Richard Stallman</strong> +</p> + +<blockquote> +<p> +Nowy wspaniały świat e-książek: nie ma już antykwariatów, nie można już +pożyczyć koledze, nie można pożyczyć książki z biblioteki, ani nie +można kupić książki inaczej niż kartą kredytową, która śledzi co +czytasz. Nawet czytanie e-książki bez zezwolenia jest przestępstwem. +</p> +</blockquote> + +<p> +Dawno, dawno temu, w czasach prasy drukarskiej, dla branży wydawniczej +ustanowiono pewne przepisy prawne regulujące jej działanie. Nazwano je +prawem autorskim, copyright [ang. „prawo o kopiowaniu”]. Celem +tej regulacji przemysłowej było wspieranie publikacji różnorodnych prac +pisanych. Metodą była wprowadzona konieczność uzyskiwania przez wydawców +zgody autora na przedruk nowszych prac.</p> + +<p> +Zwykli czytelnicy nie mieli powodów do niezadowolenia, gdyż prawo +autorskie ograniczało tylko publikację, a nie to, co mógłby zrobić +czytelnik. Nawet jeśli podniosło to nieco cenę książki, były to tylko +pieniądze. Prawo autorskie działało dla dobra publicznego, zgodnie +z zamierzeniami, i było stosunkowo bezbolesne dla +społeczeństwa. Dobrze spełniało swoje zadania – wówczas.</p> + +<p> +Potem pojawił się nowy sposób rozpowszechniania informacji: komputery +i sieci. Zaletą technologii cyfrowych jest łatwość kopiowania +i przetwarzania informacji, w tym również oprogramowania, nagrań +muzycznych i książek. Sieci zaoferowały możliwość nieograniczonego +dostępu do wszelkiego rodzaju danych – informacyjną utopię.</p> + +<p> +Jednak na drodze stała jedna przeszkoda: prawo autorskie. Czytelnicy, +którzy korzystali ze swych komputerów do dzielenia się opublikowaną +informacją z innymi byli, z formalnego punktu widzenia, ludźmi +łamiącymi prawo autorskie. Świat się zmienił, a to, co niegdyś było +regulacją przemysłową dotyczącą wydawców, stało się restrykcją nałożoną +na społeczeństwo, któremu miało służyć.</p> + +<p> +W demokracji, prawo, które zabrania popularnej, naturalnej +i przydatnej działalności jest zwykle wkrótce +rozluźniane. Jednak potężne lobby wydawców było zdecydowane nie +dopuścić do tego, by społeczeństwo wykorzystywało zalety tkwiące +w możliwościach komputerów. Zauważyli, że odpowiednią bronią jest +prawo autorskie. Pod ich wpływem, zamiast rozluźnić system praw +autorskich, rządy zaostrzyły je jeszcze bardziej niż kiedykolwiek wcześniej, +nakładając surowe kary na czytelników przyłapanych na dzieleniu +się informacją.</p> + +<p> +Ale na tym się nie skończyło. Komputery mogą być potężnymi narzędziami +dominacji, gdy niewielka grupa osób kontroluje to, co robią komputery +innych. Wydawcy uświadomili sobie, że narzucając ludziom specjalnie +zaprojektowane oprogramowanie do oglądania filmów i do czytania +książek elektronicznych (e-books), mogą zyskać niesłychaną władzę: +przymuszania czytelnika do zidentyfikowania się i zapłacenia, +za każdym razem, gdy chce przeczytać książkę!</p> + +<p> +Oto marzenie wydawców, którzy nakłonili rząd USA do przyjęcia +w roku 1998 prawa Ustawa o prawach autorskich w cyfrowym +tysiącleciu [<em>Digital Millennium Copyright Act</em>]. Ta ustawa daje im +absolutną władzę prawną nad niemal wszystkim, co czytelnik mógłby +zrobić z książką elektroniczną, jeśli opublikują ją w formacie +zaszyfrowanym. Nawet czytanie bez przyznanego zezwolenia jest +przestępstwem.</p> + +<p> +Nadal mamy te same stare swobody w korzystaniu z papierowych +książek. Ale jeśli książki elektroniczne zastąpią drukowane, niewiele +będzie pożytku z tego wyjątku. Dzięki „elektronicznemu +atramentowi”, który daje możliwość ściągnięcia nowego tekstu +na pozornie „zadrukowany” kawałek papieru, nawet gazety +mogą stać się efemeryczne. Wyobraźcie sobie: nie będzie już sklepów +z używanymi książkami, żadnego pożyczania książki przyjacielowi, +żadnego wypożyczania z biblioteki publicznej – żadnych +„szczelin”, które dawałyby komuś szanse czytania +bez płacenia. (A sądząc po reklamach czytnika Microsoft +Reader, nie będzie też możliwości anonimowego kupna książek.) Oto świat, +jaki zamyślają dla nas wydawcy.</p> + +<p> +Dlaczego tak niewiele jest publicznych debat na temat tak doniosłych +zmian? Większość obywateli nie miała jeszcze sposobności borykać się +z politycznymi kwestiami, jakie niesie ze sobą ta futurystyczna +technologia. Oprócz tego, społeczeństwo uczono myśleć, że prawa +autorskie istnieją, by „chronić” ich posiadaczy, z czego +wynika, że interesy samej społeczności się nie liczą. (Stronniczy +termin „<a href="/philosophy/not-ipr.html">własność +intelektualna</a>” także promuje ten pogląd; dodatkowo błędnie próbuje +objąć kilka praw, które są całkiem odrębne – takie jak prawa +autorskie i prawa patentowe – jakby były jednym +zagadnieniem.)</p> + +<p> +Jednak kiedy ogół społeczeństwa zacznie korzystać +z elektronicznych książek i odkryje, jakie rządy przygotowali dla +nich wydawcy, ludzie zaczną się sprzeciwiać. Ludzkość nie będzie znosić tego +jarzma wiecznie.</p> + +<p> +Wydawcy będą chcieli, byśmy uwierzyli, że pełne zakazów prawo autorskie +jest jedynym sposobem na utrzymanie przy życiu twórczości artystycznej, +ale nie potrzebujemy Wojny o Kopiowanie, żeby wspierać +różnorodność wydawanych dzieł. Jak pokazał przypadek grupy muzycznej +Grateful Dead, prywatne kopiowanie między miłośnikami niekoniecznie jest +problemem dla artystów. (W 2007 roku, Radiohead zarobił miliony zachęcając +fanów aby kopiowali płytę i płacili za nią ile chcą; kilka +lat wcześniej Stephen King dostał sety tysięcy za e-książkę, którą +ludzie mogli kopiować.) Dzięki legalizacji kopiowania książek +elektronicznych między przyjaciółmi możemy z powrotem przekształcić +prawo autorskie w regulację przemysłową, jaką było niegdyś.</p> + +<p> +W stosunku do niektórych rodzajów piśmiennictwa powinniśmy posunąć +się nawet dalej. W przypadku prac naukowych i monografii każdy +powinien być zachęcany do udostępniania w sieci wiernych +kopii. Ponowna publikacja prac w taki właśnie sposób pomaga chronić +osiągnięcia naukowe, równocześnie czyniąc je bardziej dostępnymi. Dla +podręczników i większości informatorów powinna być dozwolona także +publikacja zmienionych wersji, gdyż to przyczynia się do ich +ulepszania.</p> + +<p> +I na koniec, kiedy sieci komputerowe udostępnią nam metodę łatwego +przesłania niewielkiej sumy pieniędzy, zniknie całe uzasadnienie +ograniczania wiernego kopiowania. Jeśli spodobałaby się wam książka, +a na ekranie komputera ukazałoby się okienko z napisem +„Kliknij tu, by dać autorowi jednego dolara”, nie +kliknęlibyście? Prawo autorskie regulujące kopiowanie książek i muzyki, +odnosząc się do dystrybucji wiernych niezmienionych kopii, stanie się +całkowicie przestarzałe. Odpowiedni czas już nadszedł!</p> +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.pl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Wszelkie pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Inne metody kontaktu +z FSF można znaleźć na stronie <a +href="/contact/contact.html">kontakt</a> <br /> Informacje o niedziałających +odnośnikach oraz inne poprawki (lub propozycje) prosimy wysyłać +na adres <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Staramy się, aby tłumaczenia były wierne i wysokiej jakości, +ale nie jesteśmy zwolnieni z niedoskonałości. Komentarze odnośnie +tłumaczenia polskiego oraz zgłoszenia dotyczące chęci współpracy +w tłumaczeniu prosimy kierować na adres <a +href="mailto:www-pl-trans@gnu.org">www-pl-trans@gnu.org</a>. <br /> Więcej +informacji na temat koordynacji oraz zgłaszania propozycji +tłumaczeń artykułów znajdziecie na <a +href="/server/standards/README.translations.html">stronie tłumaczeń</a>.</p> +</div> + +<p>Copyright © 1999, 2008 Richard M. Stallman</p> + +<p>Ta strona jest dostępna na <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/3.0/us/">licencji Creative +Commons Uznanie autorstwa-Bez utworów zależnych 3.0 Stany Zjednoczone</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.pl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Tłumaczenie: Wojciech Kotwica 2002; poprawki: Jan Owoc 2016.</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Aktualizowane: + +$Date: 2016/02/25 03:58:19 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> |