summaryrefslogtreecommitdiff
path: root/talermerchantdemos/blog/articles/nl/not-ipr.html
diff options
context:
space:
mode:
Diffstat (limited to 'talermerchantdemos/blog/articles/nl/not-ipr.html')
-rw-r--r--talermerchantdemos/blog/articles/nl/not-ipr.html352
1 files changed, 352 insertions, 0 deletions
diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/nl/not-ipr.html b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/not-ipr.html
new file mode 100644
index 0000000..df67306
--- /dev/null
+++ b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/not-ipr.html
@@ -0,0 +1,352 @@
+<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/not-ipr.en.html" -->
+
+<!--#include virtual="/server/header.nl.html" -->
+<!-- Parent-Version: 1.86 -->
+
+<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! -->
+<title>Zei u &ldquo;intellectueel eigendom&rdquo;? Dat is een verleidelijke
+luchtspiegeling - GNU-project - Free Software Foundation</title>
+
+<!--#include virtual="/philosophy/po/not-ipr.translist" -->
+<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" -->
+<h2>Zei u &ldquo;intellectueel eigendom&rdquo;? Dat is een verleidelijke
+luchtspiegeling</h2>
+
+<p>door <a href="http://www.stallman.org/">Richard M. Stallman</a></p>
+
+<p>
+Het is tegenwoordig modieus om de begrippen auteursrecht, patentrecht en
+handelsmerken&mdash;drie verschillende begrippen met daarbij behorende
+verschillende wetgeving &mdash; op &eacute;&eacute;n hoop te gooien onder de
+noemer &ldquo;intellectueel eigendom&rdquo;. Deze verwarrende en misleidende
+term is niet toevallig ontstaan. Bedrijven die baat hebben bij deze
+verwarring bevorderen het gebruik ervan. De eenvoudigste manier om dit tegen
+te gaan is om de term volledig af te wijzen.
+</p>
+
+<p>
+Volgens professor Mark Lemley, tegenwoordig van de Stanford Law School,
+begon de term in de mode te komen na de stichting van de Wereldorganisatie
+voor de &ldquo;Intellectuele Eigendom&rdquo; (WIPO) in 1967 en werd pas
+recent echt gemeengoed (WIPO is formeel een organisatie van de VN maar
+vertegenwoordigt feitelijk de belangen van houders van patenten,
+auteursrechten en handelsmerken). Algemeen gebruik van de term begon <a
+href="https://books.google.com/ngrams/graph?content=intellectual+property&amp;year_start=1800&amp;year_end=2008&amp;corpus=15&amp;smoothing=1&amp;share=&amp;direct_url=t1%3B%2Cintellectual%20property%3B%2Cc0">rond
+1990</a>. (<a href="/graphics/seductivemirage.png">kopie</a>)
+</p>
+
+<p>
+De uitdrukking bevat een duidelijk vooroordeel: het suggereert dat
+auteursrecht, patentrecht en handelsmerken bijna hetzelfde is als
+eigendomsrechten op vaste objecten. (Deze analogie is in tegenspraak met het
+juridische denken over auteursrechten, patenten en handelsmerken, maar
+alleen specialisten weten dat.) Deze wetten lijken helemaal niet op
+eigendomsrecht, maar het gebruik van deze uitdrukking verleidt wetgevers om
+er w&eacute;l zo over te denken en wetten dus navenant aan te
+passen. Aangezien bedrijven die auteursrechten, patenten en handelsmerken
+hebben dit juist willen, komt het ingebakken vooroordeel in de uitdrukking
+&ldquo;intellectueel eigendom&rdquo; hen goed van pas.
+</p>
+
+<p>
+Dit vooroordeel is voldoende om de uitdrukking af te keuren en mensen hebben
+me vaak gevraagd een andere naam te bedenken voor de hele categorie&mdash;of
+kwamen zelfs met eigen (vaak geestige) suggesties. Zoals IMPs voor Imposed
+Monopoly Privileges (opgedrongen monopolie-voorrechten) en GOLEMs voor
+Government-Originated Legally Enforced Monopolies (van overheidswege
+gelegaliseerde monopolies). Sommigen hebben het over &ldquo;exclusieve
+rechtenregimes&rdquo; maar verwijzen naar beperkingen als zijnde
+&ldquo;rechten&rdquo; klopt ook niet.
+</p>
+
+<p>
+Sommige van de alternatieve uitdrukkingen zouden zeker een verbetering zijn,
+maar het is een vergissing om de term &ldquo;intellectueel eigendom&rdquo;
+te willen vervangen. Een andere uitdrukking is geen oplossing voor het
+dieper liggende probleem: overdreven generaliseren. Er bestaat geen
+universeel iets als &ldquo;intellectueel eigendom&rdquo;&mdash;het is een
+luchtspiegeling. De enige reden waarom mensen denken dat het een
+samenhangend geheel is, is het wijdverbreide gebruik van de uitdrukking die
+tot deze indruk leidt.
+</p>
+
+<p>
+De term &ldquo;intellectueel eigendom&rdquo; is op zijn best een omsluiting
+van meerdere wetten die niets met elkaar te maken hebben. Niet-juristen die
+de uitdrukking toegepast zien op deze diverse wetten hebben de neiging aan
+te nemen dat ze gebaseerd zijn op hetzelfde principe en hetzelfde werken.
+</p>
+
+<p>
+Niets is minder waar. Deze wetten hebben een eigen ontstaansgeschiedenis,
+zijn langs aparte wegen ge&euml;volueerd, gaan over verschillende
+activiteiten, hebben andere regels en hebben betrekking op verschillend
+openbaar beleid.
+</p>
+
+<p>
+Het auteursrecht was bijvoorbeeld in het leven geroepen om het schrijven en
+de kunsten te bevorderen en regelt de verschijningsvorm van een werk. Het
+patentrecht had tot doel het publiceren van nuttige idee&euml;n te
+bevorderen, met als tegenprestatie een tijdelijk monopolie op het idee voor
+de bedenker&mdash;een prijs die het waard is betaald te worden op sommige
+gebieden maar bij anderen weer niet.
+</p>
+
+<p>
+In tegenstelling hiermee was het handelsmerk nooit bedoeld om bepaalde
+acties te bevorderen maar gewoon om kopers te laten weten wat ze eigenlijk
+kochten. Wetgevers, onder invloed van het begrip &ldquo;intellectueel
+eigendom&rdquo;, hebben dit echter verdraaid naar een aanmoediging voor het
+maken van reclame. En dit zijn slechts drie van de vele wetten waar de term
+naar verwijst.
+</p>
+
+<p>
+Aangezien deze wetten onafhankelijk van elkaar zijn ontstaan, verschillen ze
+op allerlei punten, zo ook op hun uitgangspunten. Als je dus iets weet over
+auteursrecht kun je maar beter aannemen dat dit ni&eacute;t in patentrecht
+voorkomt. Je zult het zelden verkeerd hebben!
+</p>
+
+<p>
+In de praktijk zullen bijna alle algemene beweringen die worden gedaan met
+de term &ldquo;intellectueel eigendom&rdquo; foutief zijn. Je zult
+bijvoorbeeld beweringen zien waarin wordt gezegd dat het doel van
+&ldquo;intellectueel eigendom&rdquo; is om &ldquo;innovatie te
+stimuleren&rdquo;, maar die uitspraak past alleen bij patentrecht en
+misschien plantvariƫteit-monopolies. Het auteursrecht bemoeit zicht niet met
+innovatie; een lied of roman valt onder het auteursrecht zelfs als er niets
+innovatiefs aan is. Handelsmerkenrecht heeft niks te maken met innovatie;
+als ik een theewinkel begin en het &ldquo;rms thee&rdquo; noem, zou dat een
+sterk handelsmerk zijn, zelfs als ik de thee verkoop op dezelfde manier als
+alle anderen. Handelsgeheim heeft ook niks te maken met innovatie, behalve
+indirect: mijn lijst van theeconsumenten zou een handelsgeheim zijn dat niks
+van doen heeft met innovatie.</p>
+
+<p>
+Je zult ook beweringen tegenkomen die menen dat &ldquo;intellectueel
+eigendom&rdquo; te maken heeft met &ldquo;creativiteit&rdquo;, maar dat
+geldt alleen voor auteursrecht. Er is meer dan creativiteit nodig om een
+patenteerbare uitvinding te doen. Handelsmerken en handelsgeheim hebben niks
+te maken met creativiteit; de naam &ldquo;rms thee&rdquo; is totaal niet
+creatief, evenmin mijn geheime lijst van theeconsumenten.</p>
+
+<p>
+Mensen misbruiken vaak de uitdrukking &ldquo;intellectueel eigendom&rdquo;
+voor een veel bredere verzameling wetten, of een veel specifiekere. Rijke
+landen bijvoorbeeld leggen vaak oneerlijke wetten op aan arme landen om daar
+geld aan te kunnen verdienen. Sommige van deze wetten gaan over
+&ldquo;intellectueel eigendom&rdquo;, en anderen niet; niettemin grijpen
+critici van deze praktijken vaak naar dit begrip omdat het bekend is. Deze
+term dekt echter niet de lading en het zou beter zijn om iets passenders te
+gebruiken zoals &ldquo;koloniserende wetgeving&rdquo;, wat precies zegt waar
+het op staat.
+</p>
+
+<p>
+Het zijn niet alleen leken die dit verwarren. Zelfs professoren in de
+rechten, die deze wetten onderwijzen, worden door de uitdrukking
+&ldquo;intellectueel eigendom&rdquo; verleid en afgeleid en doen daardoor
+uitspraken die tegen de feiten in gaan, hoewel ze die feiten dus
+kennen. Bijvoorbeeld in 2006 schreef een professor:
+</p>
+
+<blockquote><p>
+In tegenstelling tot hun nazaten, die nu de WIPO bevolken, hadden de
+grondleggers van de Amerikaanse grondwet een principi&euml;le en
+concurrentie-gezinde houding ten opzichte van intellectueel eigendom. Ze
+wisten dat er wellicht rechten nodig waren maar&hellip;ze beperkten het
+Congres en dus zijn macht op verschillende manieren.
+</p></blockquote>
+
+<p>
+Deze uitspraak slaat op artikel 1, sectie 8, sub 8 van de Amerikaanse
+grondwet, die auteursrecht en patentrecht toestaat. Deze clausule heeft
+echter niets te maken met de wetten op het handelsmerk, het handelsgeheim,
+en anderen. De uitdrukking &ldquo;intellectueel eigendom&rdquo; leidde tot
+deze foute veralgemenisering van de professor.
+</p>
+
+<p>
+De uitdrukking &ldquo;intellectueel eigendom&rdquo; leid ook tot t&eacute;
+simpel denken. Het legt de nadruk op die ene kleine eigenschap die de wetten
+gemeen hebben&mdash;dat ze kunstmatige rechten verlenen aan bepaalde
+partijen&mdash;en negeert de verdere details waaruit die wetten bestaan: de
+precieze beperkingen die iedere wet oplegt aan de gemeenschap en de gevolgen
+hiervan. Dit simplistische blindstaren werkt een &ldquo;economische&rdquo;
+kijk op dit alles in de hand.
+</p>
+
+<p>
+Deze economische kijk werkt, zoals zo vaak, ondoordachte aannames in de
+hand. Onder ander aannames over normen en waarden zoals de aanname dat
+alleen de hoeveelheid productie van belang is en vrijheid of
+levensovertuiging niet, en feitelijke aannames die niet kloppen zoals dat
+het auteursrecht bij muziek er is voor de muzikanten of de aanname dat
+patenten op geneesmiddelen onontbeerlijk zijn voor de voortgang van
+levensreddend onderzoek op dit gebied.
+</p>
+
+<p>
+De term &ldquo;intellectueel eigendom&rdquo; is dusdanig algemeen dat het
+als het ware specifieke eigenschappen van de diverse wetten
+ondersneeuwt. Dit soort eigenschappen volgen uit de details van iedere wet
+&mdash; exact datgene wat met het gebruik van de term &ldquo;intellectueel
+eigendom&rdquo; mensen aanzet tot het negeren daarvan. Een discussiepunt dat
+te maken heeft met het auteursrecht bijvoorbeeld is of het delen van muziek
+verboden zou moeten worden of niet. Het patentrecht heeft daar niets mee te
+maken. Binnen het patentrecht wordt gediscussieerd over of arme landen zelf
+vitale medicijnen goedkoop zouden mogen produceren om zo levens te
+redden. Het auteursrecht heeft daar niets mee te maken.
+</p>
+
+<p>
+Geen van deze geschilpunten heeft alleen een economische invalshoek, maar ze
+hebben ook weinig gemeenschappelijk. Maar iedereen die er met een
+oppervlakkige economische blik naar kijkt zal het verschil ontgaan. Wanneer
+je dit vervolgens rangschikt onder &eacute;&eacute;n noemer,
+&ldquo;intellectueel eigendom&rdquo;, dan zul je merken dat je daardoor
+moeilijker over ieder probleem apart kunt nadenken.
+</p>
+
+<p>
+En dus is ieder standpunt over &ldquo;het probleem intellectueel
+eigendom&rdquo; en iedere generalisatie bij voorbaat al niet goed
+doordacht. Wanneer je ervan uit gaat dat al deze wetten hetzelfde
+probleemgebied behandelen zul je je mening dus baseren op een veel te
+vereenvoudigd standpunt en dat is nooit goed.
+</p>
+
+<p>
+Het afwijzen van &ldquo;intellectueel eigendom&rdquo; kan ook op andere dan
+filosofische gronden. Het gebruik ervan richt schade aan. Apple gebruikte
+het om <a
+href="https://www.theguardian.com/us-news/2017/mar/11/nebraska-farmers-right-to-repair-bill-stalls-apple">een
+debat over Nebraska's wet op het &ldquo;recht om te repareren&rdquo; te
+verstoren</a>. Het concept gaf Apple de mogelijkheid om zijn voorkeur voor
+geheimhouding, dat haaks op het consumentenbelang staat, op zo'n manier te
+presenteren dat het leek alsof consumenten en de overheid moeten hiervoor
+moesten wijken.</p>
+
+<p>
+Als je je een gefundeerde mening wilt vormen bij discussies over patenten,
+auteursrecht of merkenrecht dan moet je om te beginnen de drie niet op
+&eacute;&eacute;n hoop gooien. Ten tweede moet je het starre denkbeeld wat
+&ldquo;intellectueel eigendom&rdquo; oproept vergeten. Behandel de diverse
+gebieden apart en je hebt een kans dat je de juiste afwegingen maakt.
+</p>
+
+<p>En wat het veranderen van het WIPO betreft, hier een <a
+href="https://fsfe.org/activities/wipo/wiwo.nl.html">voorstel tot
+naamswijziging en invulling van het instituut</a>.
+</p>
+
+<hr />
+
+<p>
+Zie ook <a href="/philosophy/komongistan.html">De merkwaardige geschiedenis
+van Komongistan (die korte metten maakt met de term &ldquo;intellectueel
+eigendom&rdquo;)</a>.
+</p>
+
+<p>
+Landen in Afrika lijken meer op elkaar dan deze wetten, en
+&ldquo;Afrika&rdquo; is een samenhangend geografisch concept; maar nog
+steeds veroorzaakt <a
+href="http://www.theguardian.com/world/2014/jan/24/africa-clinton">praten
+over &ldquo;Afrika&rdquo; in plaats van over een specifiek land veel
+verwarring</a>.
+</p>
+
+<p>
+<a
+href="http://torrentfreak.com/language-matters-framing-the-copyright-monopoly-so-we-can-keep-our-liberties-130714/">
+Rickard Falkvinge ondersteunt het afwijzen van deze term</a>.</p>
+
+<p><a
+href="http://www.locusmag.com/Perspectives/2016/11/cory-doctorow-sole-and-despotic-dominion/">
+Cory Doctorow keurt de term &ldquo;intellectueel eigendom&rdquo; ook af</a>.</p>
+
+<div class="translators-notes">
+
+<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.-->
+ </div>
+</div>
+
+<!-- for id="content", starts in the include above -->
+<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" -->
+<div id="footer">
+<div class="unprintable">
+
+<p>Gelieve algemene vragen over FSF &amp; GNU te sturen naar <a
+href="mailto:gnu@gnu.org">&lt;gnu@gnu.org&gt;</a>. Er zijn ook nog <a
+href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de
+FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a
+href="mailto:webmasters@gnu.org">&lt;webmasters@gnu.org&gt;</a>.</p>
+
+<p>
+<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph,
+ replace it with the translation of these two:
+
+ We work hard and do our best to provide accurate, good quality
+ translations. However, we are not exempt from imperfection.
+ Please send your comments and general suggestions in this regard
+ to <a href="mailto:web-translators@gnu.org">
+
+ &lt;web-translators@gnu.org&gt;</a>.</p>
+
+ <p>For information on coordinating and submitting translations of
+ our web pages, see <a
+ href="/server/standards/README.translations.html">Translations
+ README</a>. -->
+We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor
+verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a
+href="mailto:web-translators@gnu.org">&lt;web-translators@gnu.org&gt;</a>.</p>
+<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations
+README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze
+website.</p>
+</div>
+
+<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to
+ files generated as part of manuals) on the GNU web server should
+ be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this
+ without talking with the webmasters or licensing team first.
+ Please make sure the copyright date is consistent with the
+ document. For web pages, it is ok to list just the latest year the
+ document was modified, or published.
+
+ If you wish to list earlier years, that is ok too.
+ Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying
+ years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable
+ year, i.e., a year in which the document was published (including
+ being publicly visible on the web or in a revision control system).
+
+ There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers
+ Information document, www.gnu.org/prep/maintain. -->
+<p>Copyright &copy; 2004, 2006, 2010, 2013, 2015, 2016, 2017, 2018 Richard
+M. Stallman</p>
+
+<p>Deze pagina is uitgebracht onder een <a rel="license"
+href="https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.nl">Creative
+Commons Naamsvermelding-GeenAfgeleideWerken 4.0 Internationaal licentie</a>.</p>
+
+<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" -->
+<div class="translators-credits">
+
+<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.-->
+<strong>Vertaling:</strong> <a
+href="//savannah.gnu.org/projects/www-nl">www-nl</a></div>
+
+<p class="unprintable"><!-- timestamp start -->
+Bijgewerkt:
+
+$Date: 2019/08/02 10:31:51 $
+
+<!-- timestamp end -->
+</p>
+</div>
+</div>
+<!-- for class="inner", starts in the banner include -->
+</body>
+</html>