diff options
Diffstat (limited to 'talermerchantdemos/blog/articles/nl/not-ipr.html')
-rw-r--r-- | talermerchantdemos/blog/articles/nl/not-ipr.html | 352 |
1 files changed, 352 insertions, 0 deletions
diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/nl/not-ipr.html b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/not-ipr.html new file mode 100644 index 0000000..df67306 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/not-ipr.html @@ -0,0 +1,352 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/not-ipr.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.nl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.86 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Zei u “intellectueel eigendom”? Dat is een verleidelijke +luchtspiegeling - GNU-project - Free Software Foundation</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/not-ipr.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" --> +<h2>Zei u “intellectueel eigendom”? Dat is een verleidelijke +luchtspiegeling</h2> + +<p>door <a href="http://www.stallman.org/">Richard M. Stallman</a></p> + +<p> +Het is tegenwoordig modieus om de begrippen auteursrecht, patentrecht en +handelsmerken—drie verschillende begrippen met daarbij behorende +verschillende wetgeving — op één hoop te gooien onder de +noemer “intellectueel eigendom”. Deze verwarrende en misleidende +term is niet toevallig ontstaan. Bedrijven die baat hebben bij deze +verwarring bevorderen het gebruik ervan. De eenvoudigste manier om dit tegen +te gaan is om de term volledig af te wijzen. +</p> + +<p> +Volgens professor Mark Lemley, tegenwoordig van de Stanford Law School, +begon de term in de mode te komen na de stichting van de Wereldorganisatie +voor de “Intellectuele Eigendom” (WIPO) in 1967 en werd pas +recent echt gemeengoed (WIPO is formeel een organisatie van de VN maar +vertegenwoordigt feitelijk de belangen van houders van patenten, +auteursrechten en handelsmerken). Algemeen gebruik van de term begon <a +href="https://books.google.com/ngrams/graph?content=intellectual+property&year_start=1800&year_end=2008&corpus=15&smoothing=1&share=&direct_url=t1%3B%2Cintellectual%20property%3B%2Cc0">rond +1990</a>. (<a href="/graphics/seductivemirage.png">kopie</a>) +</p> + +<p> +De uitdrukking bevat een duidelijk vooroordeel: het suggereert dat +auteursrecht, patentrecht en handelsmerken bijna hetzelfde is als +eigendomsrechten op vaste objecten. (Deze analogie is in tegenspraak met het +juridische denken over auteursrechten, patenten en handelsmerken, maar +alleen specialisten weten dat.) Deze wetten lijken helemaal niet op +eigendomsrecht, maar het gebruik van deze uitdrukking verleidt wetgevers om +er wél zo over te denken en wetten dus navenant aan te +passen. Aangezien bedrijven die auteursrechten, patenten en handelsmerken +hebben dit juist willen, komt het ingebakken vooroordeel in de uitdrukking +“intellectueel eigendom” hen goed van pas. +</p> + +<p> +Dit vooroordeel is voldoende om de uitdrukking af te keuren en mensen hebben +me vaak gevraagd een andere naam te bedenken voor de hele categorie—of +kwamen zelfs met eigen (vaak geestige) suggesties. Zoals IMPs voor Imposed +Monopoly Privileges (opgedrongen monopolie-voorrechten) en GOLEMs voor +Government-Originated Legally Enforced Monopolies (van overheidswege +gelegaliseerde monopolies). Sommigen hebben het over “exclusieve +rechtenregimes” maar verwijzen naar beperkingen als zijnde +“rechten” klopt ook niet. +</p> + +<p> +Sommige van de alternatieve uitdrukkingen zouden zeker een verbetering zijn, +maar het is een vergissing om de term “intellectueel eigendom” +te willen vervangen. Een andere uitdrukking is geen oplossing voor het +dieper liggende probleem: overdreven generaliseren. Er bestaat geen +universeel iets als “intellectueel eigendom”—het is een +luchtspiegeling. De enige reden waarom mensen denken dat het een +samenhangend geheel is, is het wijdverbreide gebruik van de uitdrukking die +tot deze indruk leidt. +</p> + +<p> +De term “intellectueel eigendom” is op zijn best een omsluiting +van meerdere wetten die niets met elkaar te maken hebben. Niet-juristen die +de uitdrukking toegepast zien op deze diverse wetten hebben de neiging aan +te nemen dat ze gebaseerd zijn op hetzelfde principe en hetzelfde werken. +</p> + +<p> +Niets is minder waar. Deze wetten hebben een eigen ontstaansgeschiedenis, +zijn langs aparte wegen geëvolueerd, gaan over verschillende +activiteiten, hebben andere regels en hebben betrekking op verschillend +openbaar beleid. +</p> + +<p> +Het auteursrecht was bijvoorbeeld in het leven geroepen om het schrijven en +de kunsten te bevorderen en regelt de verschijningsvorm van een werk. Het +patentrecht had tot doel het publiceren van nuttige ideeën te +bevorderen, met als tegenprestatie een tijdelijk monopolie op het idee voor +de bedenker—een prijs die het waard is betaald te worden op sommige +gebieden maar bij anderen weer niet. +</p> + +<p> +In tegenstelling hiermee was het handelsmerk nooit bedoeld om bepaalde +acties te bevorderen maar gewoon om kopers te laten weten wat ze eigenlijk +kochten. Wetgevers, onder invloed van het begrip “intellectueel +eigendom”, hebben dit echter verdraaid naar een aanmoediging voor het +maken van reclame. En dit zijn slechts drie van de vele wetten waar de term +naar verwijst. +</p> + +<p> +Aangezien deze wetten onafhankelijk van elkaar zijn ontstaan, verschillen ze +op allerlei punten, zo ook op hun uitgangspunten. Als je dus iets weet over +auteursrecht kun je maar beter aannemen dat dit niét in patentrecht +voorkomt. Je zult het zelden verkeerd hebben! +</p> + +<p> +In de praktijk zullen bijna alle algemene beweringen die worden gedaan met +de term “intellectueel eigendom” foutief zijn. Je zult +bijvoorbeeld beweringen zien waarin wordt gezegd dat het doel van +“intellectueel eigendom” is om “innovatie te +stimuleren”, maar die uitspraak past alleen bij patentrecht en +misschien plantvariĆ«teit-monopolies. Het auteursrecht bemoeit zicht niet met +innovatie; een lied of roman valt onder het auteursrecht zelfs als er niets +innovatiefs aan is. Handelsmerkenrecht heeft niks te maken met innovatie; +als ik een theewinkel begin en het “rms thee” noem, zou dat een +sterk handelsmerk zijn, zelfs als ik de thee verkoop op dezelfde manier als +alle anderen. Handelsgeheim heeft ook niks te maken met innovatie, behalve +indirect: mijn lijst van theeconsumenten zou een handelsgeheim zijn dat niks +van doen heeft met innovatie.</p> + +<p> +Je zult ook beweringen tegenkomen die menen dat “intellectueel +eigendom” te maken heeft met “creativiteit”, maar dat +geldt alleen voor auteursrecht. Er is meer dan creativiteit nodig om een +patenteerbare uitvinding te doen. Handelsmerken en handelsgeheim hebben niks +te maken met creativiteit; de naam “rms thee” is totaal niet +creatief, evenmin mijn geheime lijst van theeconsumenten.</p> + +<p> +Mensen misbruiken vaak de uitdrukking “intellectueel eigendom” +voor een veel bredere verzameling wetten, of een veel specifiekere. Rijke +landen bijvoorbeeld leggen vaak oneerlijke wetten op aan arme landen om daar +geld aan te kunnen verdienen. Sommige van deze wetten gaan over +“intellectueel eigendom”, en anderen niet; niettemin grijpen +critici van deze praktijken vaak naar dit begrip omdat het bekend is. Deze +term dekt echter niet de lading en het zou beter zijn om iets passenders te +gebruiken zoals “koloniserende wetgeving”, wat precies zegt waar +het op staat. +</p> + +<p> +Het zijn niet alleen leken die dit verwarren. Zelfs professoren in de +rechten, die deze wetten onderwijzen, worden door de uitdrukking +“intellectueel eigendom” verleid en afgeleid en doen daardoor +uitspraken die tegen de feiten in gaan, hoewel ze die feiten dus +kennen. Bijvoorbeeld in 2006 schreef een professor: +</p> + +<blockquote><p> +In tegenstelling tot hun nazaten, die nu de WIPO bevolken, hadden de +grondleggers van de Amerikaanse grondwet een principiële en +concurrentie-gezinde houding ten opzichte van intellectueel eigendom. Ze +wisten dat er wellicht rechten nodig waren maar…ze beperkten het +Congres en dus zijn macht op verschillende manieren. +</p></blockquote> + +<p> +Deze uitspraak slaat op artikel 1, sectie 8, sub 8 van de Amerikaanse +grondwet, die auteursrecht en patentrecht toestaat. Deze clausule heeft +echter niets te maken met de wetten op het handelsmerk, het handelsgeheim, +en anderen. De uitdrukking “intellectueel eigendom” leidde tot +deze foute veralgemenisering van de professor. +</p> + +<p> +De uitdrukking “intellectueel eigendom” leid ook tot té +simpel denken. Het legt de nadruk op die ene kleine eigenschap die de wetten +gemeen hebben—dat ze kunstmatige rechten verlenen aan bepaalde +partijen—en negeert de verdere details waaruit die wetten bestaan: de +precieze beperkingen die iedere wet oplegt aan de gemeenschap en de gevolgen +hiervan. Dit simplistische blindstaren werkt een “economische” +kijk op dit alles in de hand. +</p> + +<p> +Deze economische kijk werkt, zoals zo vaak, ondoordachte aannames in de +hand. Onder ander aannames over normen en waarden zoals de aanname dat +alleen de hoeveelheid productie van belang is en vrijheid of +levensovertuiging niet, en feitelijke aannames die niet kloppen zoals dat +het auteursrecht bij muziek er is voor de muzikanten of de aanname dat +patenten op geneesmiddelen onontbeerlijk zijn voor de voortgang van +levensreddend onderzoek op dit gebied. +</p> + +<p> +De term “intellectueel eigendom” is dusdanig algemeen dat het +als het ware specifieke eigenschappen van de diverse wetten +ondersneeuwt. Dit soort eigenschappen volgen uit de details van iedere wet +— exact datgene wat met het gebruik van de term “intellectueel +eigendom” mensen aanzet tot het negeren daarvan. Een discussiepunt dat +te maken heeft met het auteursrecht bijvoorbeeld is of het delen van muziek +verboden zou moeten worden of niet. Het patentrecht heeft daar niets mee te +maken. Binnen het patentrecht wordt gediscussieerd over of arme landen zelf +vitale medicijnen goedkoop zouden mogen produceren om zo levens te +redden. Het auteursrecht heeft daar niets mee te maken. +</p> + +<p> +Geen van deze geschilpunten heeft alleen een economische invalshoek, maar ze +hebben ook weinig gemeenschappelijk. Maar iedereen die er met een +oppervlakkige economische blik naar kijkt zal het verschil ontgaan. Wanneer +je dit vervolgens rangschikt onder één noemer, +“intellectueel eigendom”, dan zul je merken dat je daardoor +moeilijker over ieder probleem apart kunt nadenken. +</p> + +<p> +En dus is ieder standpunt over “het probleem intellectueel +eigendom” en iedere generalisatie bij voorbaat al niet goed +doordacht. Wanneer je ervan uit gaat dat al deze wetten hetzelfde +probleemgebied behandelen zul je je mening dus baseren op een veel te +vereenvoudigd standpunt en dat is nooit goed. +</p> + +<p> +Het afwijzen van “intellectueel eigendom” kan ook op andere dan +filosofische gronden. Het gebruik ervan richt schade aan. Apple gebruikte +het om <a +href="https://www.theguardian.com/us-news/2017/mar/11/nebraska-farmers-right-to-repair-bill-stalls-apple">een +debat over Nebraska's wet op het “recht om te repareren” te +verstoren</a>. Het concept gaf Apple de mogelijkheid om zijn voorkeur voor +geheimhouding, dat haaks op het consumentenbelang staat, op zo'n manier te +presenteren dat het leek alsof consumenten en de overheid moeten hiervoor +moesten wijken.</p> + +<p> +Als je je een gefundeerde mening wilt vormen bij discussies over patenten, +auteursrecht of merkenrecht dan moet je om te beginnen de drie niet op +één hoop gooien. Ten tweede moet je het starre denkbeeld wat +“intellectueel eigendom” oproept vergeten. Behandel de diverse +gebieden apart en je hebt een kans dat je de juiste afwegingen maakt. +</p> + +<p>En wat het veranderen van het WIPO betreft, hier een <a +href="https://fsfe.org/activities/wipo/wiwo.nl.html">voorstel tot +naamswijziging en invulling van het instituut</a>. +</p> + +<hr /> + +<p> +Zie ook <a href="/philosophy/komongistan.html">De merkwaardige geschiedenis +van Komongistan (die korte metten maakt met de term “intellectueel +eigendom”)</a>. +</p> + +<p> +Landen in Afrika lijken meer op elkaar dan deze wetten, en +“Afrika” is een samenhangend geografisch concept; maar nog +steeds veroorzaakt <a +href="http://www.theguardian.com/world/2014/jan/24/africa-clinton">praten +over “Afrika” in plaats van over een specifiek land veel +verwarring</a>. +</p> + +<p> +<a +href="http://torrentfreak.com/language-matters-framing-the-copyright-monopoly-so-we-can-keep-our-liberties-130714/"> +Rickard Falkvinge ondersteunt het afwijzen van deze term</a>.</p> + +<p><a +href="http://www.locusmag.com/Perspectives/2016/11/cory-doctorow-sole-and-despotic-dominion/"> +Cory Doctorow keurt de term “intellectueel eigendom” ook af</a>.</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Gelieve algemene vragen over FSF & GNU te sturen naar <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Er zijn ook nog <a +href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de +FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor +verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> +<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations +README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze +website.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 2004, 2006, 2010, 2013, 2015, 2016, 2017, 2018 Richard +M. Stallman</p> + +<p>Deze pagina is uitgebracht onder een <a rel="license" +href="https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.nl">Creative +Commons Naamsvermelding-GeenAfgeleideWerken 4.0 Internationaal licentie</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +<strong>Vertaling:</strong> <a +href="//savannah.gnu.org/projects/www-nl">www-nl</a></div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Bijgewerkt: + +$Date: 2019/08/02 10:31:51 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +<!-- for class="inner", starts in the banner include --> +</body> +</html> |