diff options
Diffstat (limited to 'talermerchantdemos/blog/articles/nl/network-services-arent-free-or-nonfree.html')
| -rw-r--r-- | talermerchantdemos/blog/articles/nl/network-services-arent-free-or-nonfree.html | 226 |
1 files changed, 226 insertions, 0 deletions
diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/nl/network-services-arent-free-or-nonfree.html b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/network-services-arent-free-or-nonfree.html new file mode 100644 index 0000000..74e6ee1 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/network-services-arent-free-or-nonfree.html @@ -0,0 +1,226 @@ +<!--#set var="PO_FILE" + value='<a href="/philosophy/po/network-services-arent-free-or-nonfree.nl.po"> + https://www.gnu.org/philosophy/po/network-services-arent-free-or-nonfree.nl.po</a>' + --><!--#set var="ORIGINAL_FILE" value="/philosophy/network-services-arent-free-or-nonfree.html" + --><!--#set var="DIFF_FILE" value="/philosophy/po/network-services-arent-free-or-nonfree.nl-diff.html" + --><!--#set var="OUTDATED_SINCE" value="2020-01-07" --> + +<!--#include virtual="/server/header.nl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.86 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Netwerkdiensten zijn niet vrij of niet-vrij; hier spelen andere problemen - +GNU-project - Free Software Foundation</title> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/network-services-arent-free-or-nonfree.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" --> +<!--#include virtual="/server/outdated.nl.html" --> +<h2>Netwerkdiensten zijn niet vrij of niet-vrij; hier spelen andere problemen</h2> + +<p>door <a href="http://www.stallman.org/">Richard Stallman</a></p> + +<p><strong>Programma's en diensten zijn verschillende dingen. Een programma is +een werk dat je kan uitvoeren; een dienst is een activiteit waarmee je een +interactie kunt hebben.</strong></p> + +<p>Bij programma's maken we onderscheid tussen vrij en niet-vrij (privaat). Om +precies te zijn heeft dit onderscheid betrekking op een programma waarvan je +een kopie hebt: je <a href="/philosophy/free-sw.html"> hebt de vier +vrijheden voor jouw kopie</a> of niet.</p> + +<p>Een activiteit (zoals een dienst) bestaat niet in de vorm van kopieën, +dus is het voor een gebruiker niet mogelijk om er een kopie van te hebben, +laat staan om meer kopieën te maken. Daarom zijn de vier vrijheden die +vrije software definiëren niet van toepassing op diensten. </p> + +<p>Om een culinaire vergelijking te maken: mijn kookkunsten kunnen geen kopie +zijn van jouw kookkunsten, zelfs niet als ik leerde koken door naar jou te +kijken. Ik zou een kopie van jouw <em>recept</em> kunnen hebben en +gebruiken, omdat een recept, zoals een programma, een werk is en bestaat in +de vorm van kopieën, maar het recept is niet hetzelfde als het koken +zelf. (En geen van beide is hetzelfde als het voedsel dat voortkomt uit het +koken.)</p> + +<p>Met de technologie van vandaag worden diensten vaak geïmplementeerd +door het uitvoeren van programma's op computers, maar dat is niet de enige +manier om het te doen. (Er zijn netwerkdiensten die geïmplementeerd +zijn door mensen die antwoord geven op vragen.) De implementatie is hoe dan +ook niet zichtbaar voor de gebruikers van de dienst, dus heeft het geen +directe invloed op hen.</p> + +<p>Een netwerkdienst kan voor de gebruikers kwesties oproepen in de zin van +vrije/niet-vrije software door middel van de software die de gebruiker nodig +heeft om de dienst te gebruiken. Als een dienst een niet-vrij programma aan +de zijde van de gebruiker vereist, betekent het gebruiken van die dienst het +opgeven van jouw vrijheid aan dat programma. Met veel webdiensten is de +niet-vrije software <a href="/philosophy/javascript-trap.html"> +JavaScript-code</a> die stilletjes geïnstalleerd wordt in de browser +van de gebruiker. De add-on <a href="/software/librejs">GNU LibreJS</a> +maakt het gemakkelijker om deze niet-vrije JavaScript-code te +blokkeren. Maar deze kwestie van gebruikerssoftware is logischerwijs +gescheiden van de dienst zelf.</p> + +<p>Er is één geval waarbij een dienst direct vergelijkbaar is met een +programma: wanneer de dienst in principe gelijk staat aan het hebben van een +kopie van een hypothetisch programma dat je zelf uitvoert. In dit geval +noemen we het Service als Softwarevervanging (<abbr title="Service as a +Software Substitute">SaaSS</abbr>), en een dergelijke dienst is altijd +slecht. De taak die het uitvoert is de eigen computeractiviteit van de +gebruiker, en de gebruiker zou daar volledige zeggenschap over moeten +hebben. De manier waarop gebruikers zeggenschap over hun eigen +computeractiviteiten kunnen hebben is door een kopie van een vrij programma +te gebruiken. Het gebruikmaken van andermans server om je eigen +computeractiviteiten uit te voeren betekent verlies van zeggenschap.</p> + +<p>SaaSS is vergelijkbaar met een niet-vrij programma met spionagefuncties en +een universele achterdeur, dus <a +href="/philosophy/who-does-that-server-really-serve.html">moet je het +afwijzen en vervangen door een vrij programma</a> dat dezelfde taak doet.</p> + +<p>Het hoofddoel van de meeste diensten is echter communicatie of informatie +publiceren; dat is onvergelijkbaar met het zelf uitvoeren van een programma, +dus zijn zij geen SaaSS. Zij kunnen ook niet worden vervangen door jouw +kopie van een programma; een programma dat wordt uitgevoerd op jouw +computers, die alleen door jou gebruikt worden, is op zich niet genoeg om te +communiceren met andere mensen. </p> + +<p>Diensten die geen SaaSS zijn kunnen hun gebruikers wel op andere manieren +misbruiken. Dingen om op letten zijn onder meer of het de gegevens die jij +verstuurt misbruikt, en of het andere gegevens verzamelt. De <a +href="https://web.archive.org/web/20090124084811/http://autonomo.us/2008/07/franklin-street-statement/">Franklin +Street Statement</a> heeft geprobeerd om deze kwesties aan te kaarten, maar +we hebben nog geen positie hierover ingenomen. Wat in ieder geval wel +duidelijk is, is dat de kwesties die komen kijken bij een dienst +<em>verschillen</em> van die van een programma. Daarom zijn we duidelijk en +noemen we een dienst niet “vrij” of “niet-vrij”.</p> + +<p>Neem bijvoorbeeld een dienst die is gemaakt met behulp van software: de +serverbeheerder heeft kopieën van veel programma's, en voert deze uit +om de dienst te leveren. Deze kopieën zijn vrije software of niet. Als +de beheerder die software zelf ontwikkeld heeft en gebruikt zonder deze te +verspreiden, is deze software vrij, omdat elke gebruiker (er is +één gebruiker) de vier vrijheden heeft.</p> + +<p>Als sommige programma's niet-vrij zijn, heeft dat normaal gesproken geen +invloed op de gebruikers van de dienst. Zij voeren die programma's niet uit; +alleen de serverbeheerder doet dat. Echter, in de volgende situatie kunnen +deze programma's indirect invloed hebben op de gebruikers van de dienst: als +de dienst privé-gegevens bewaart, kunnen gebruikers zich zorgen maken dat de +niet-vrije programma's op de server een achterdeur kan hebben waarmee iemand +anders hun gegevens kan inzien. Daarmee moeten gebruikers van een server met +niet-vrije software niet alleen vertrouwen hebben in de serverbeheerder, +maar ook in de ontwikkelaars van het programma. Hoe erg dit in de praktijk +is, hangt af van details, zoals wat de taak van het niet-vrije programma is.</p> + +<p>De enige partij die <em>zeker weten</em> wordt misbruikt door de niet-vrije +programma's waarmee de dienst is gemaakt, is de serverbeheerder zelf. We +veroordelen de serverbeheerder niet omdat hij is overgeleverd aan niet-vrije +software en we boycotten hem hier zeker niet voor. We zijn wel bezorgd over +de vrijheid van de serverbeheerder, zoals bij elke gebruiker van niet-vrije +software. Mocht de mogelijkheid zich voordoen, zullen we uitleggen waarom +zijn vrijheid wordt afgenomen, waarbij we hopen dat hij overstapt naar vrije +software.</p> + +<p>Aan de andere kant, als de serverbeheerder GNU/Linux of andere vrije +software gebruikt, is dat geen deugd die jou raakt, maar wel een voordeel +voor hemzelf. We prijzen hem dan niet aan of bedanken hem, maar we +feliciteren hem voor het maken van deze wijze keus.</p> + +<p>Als de serverbeheerder software voor de dienst heeft ontwikkeld, en dat +heeft uitgebracht als vrije software, dán hebben we een reden om hem +te bedanken. We raden aan om deze programma's onder de <a +href="/licenses/license-recommendations.html">GNU Affero GPL</a> uit te +brengen, omdat die duidelijk nuttig zijn op servers.</p> + +<p><a href="/licenses/why-affero-gpl.html">Waarom de Affero GPL?</a></p> + +<p>Kortom, we hebben geen regel dat vrije systemen niet gebruik mogen maken of +afhankelijk mogen zijn van diensten (of websites) die gemaakt zijn met +niet-vrije software. Vrije systemen zouden echter niet afhankelijk mogen +zijn van diensten die SaaSS zijn, of het gebruik hiervan aanraden of +aanmoedigen. SaaSS zou moeten worden vervangen door vrije software. Voor de +rest is het goed om een voorkeur te hebben voor service-providers die een +bijdrage leveren aan de gemeenschap door middel van nuttige vrije software, +en een voorkeur te hebben voor peer-to-peer-communicatie in plaats van +gecentraliseerde communicatie via één server, voor activiteiten die niet per +se een centraal punt nodig hebben.</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Gelieve algemene vragen over FSF & GNU te sturen naar <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Er zijn ook nog <a +href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de +FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor +verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> +<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations +README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze +website.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 2012, 2016, 2017, 2018 Free Software Foundation, Inc.</p> + +<p>Deze pagina is uitgebracht onder een <a rel="license" +href="https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.nl">Creative +Commons Naamsvermelding-GeenAfgeleideWerken 4.0 Internationaal licentie</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +<strong>Vertaling:</strong> <a +href="//savannah.gnu.org/projects/www-nl">www-nl</a></div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Bijgewerkt: + +$Date: 2020/07/05 14:11:21 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +<!-- for class="inner", starts in the banner include --> +</body> +</html> |