diff options
Diffstat (limited to 'talermerchantdemos/blog/articles/nl/manifesto.html')
| -rw-r--r-- | talermerchantdemos/blog/articles/nl/manifesto.html | 768 |
1 files changed, 768 insertions, 0 deletions
diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/nl/manifesto.html b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/manifesto.html new file mode 100644 index 0000000..7a9ea21 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/manifesto.html @@ -0,0 +1,768 @@ +<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/gnu/manifesto.en.html" --> + +<!--#include virtual="/server/header.nl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.77 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Het GNU-manifest - GNU-project - Free Software Foundation</title> + +<!--#include virtual="/gnu/po/manifesto.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" --> +<h2>Het GNU-manifest</h2> + +<p> Het GNU-manifest hieronder is in 1985 geschreven door <a +href="http://www.stallman.org/">Richard Stallman</a> om ondersteuning te +vragen bij de ontwikkeling van het GNU-besturingssysteem. Gedeelten van het +manifest komen nog uit de originele aankondiging in 1983. Tot 1987 heeft het +manifest kleine wijzigingen doorgemaakt om het relevant te houden; sindsdien +lijkt het het beste om het daarbij te houden.</p> + +<p>Sindsdien zijn we tegen een paar vaak voorkomende misverstanden aangelopen, +veroorzaakt door onduidelijke bewoordingen. Na 1993 zijn daarom voetnoten +toegevoegd op plaatsen waar dat nodig was.</p> + +<p>Als je het GNU/Linux-systeem wilt installeren, raden we één +van de <a href="/distros">GNU/Linux-distributies met 100% vrije software</a> +aan. Mocht je willen helpen, kijk dan op <a +href="/help/help.html">http://www.gnu.org/help</a>.</p> + +<p>GNU is een project van de vrije-softwarebeweging, een campagne voor de <a +href="/philosophy/free-sw.html">vrijheid voor softwaregebruikers</a>. Het is +niet juist om GNU te associëren met “open bron” +(“open source”)— die term is in 1998 geïntroduceerd door +mensen die het niet eens zijn met de ethische waarden van de +vrije-softwarebeweging. Zij gebruiken die term om een <a +href="/philosophy/open-source-misses-the-point.html">amorele benadering</a> +te promoten over hetzelfde onderwerp.</p> + +<h3 id="whats-gnu">Wat is GNU? Gnu is niet Unix!</h3> + +<p> + GNU, een afkorting van <em>Gnu's Not Unix</em>, is de naam van het complete +softwaresysteem dat ik aan het schrijven ben dat uitwisselbaar is met Unix, +met de bedoeling het aan iedereen te geven die het kan gebruiken.<a +href="#f1">(1)</a> Meerdere vrijwilligers helpen mee. Er is behoefte aan +bijdragen in de vorm van tijd, geld, programma's en apparatuur.</p> + +<p> + Tot nu toe hebben we een Emacs texteditor, met Lisp voor het schrijven van +commando's, een broncode-debugger, een parser-generator als yacc, een +linker, en ongeveer 35 hulpprogramma's. Een shell (commando-interpreter) is +bijna klaar. Een nieuwe, optimaliserende C-compiler heeft zichzelf al +gecompileerd, en zal misschien dit jaar uitkomen. Het begin van een kernel +is er al, maar om Unix te kunnen nabootsen heeft deze nog veel meer +functionaliteit nodig. Zodra de kernel en de compiler af zijn, zal het +mogelijk zijn om een GNU-systeem uit te brengen waarmee programma's +ontwikkeld kunnen worden. Als zetsysteem zullen we TeX gebruiken, hoewel er +ook aan een versie van nroff gewerkt wordt. Ook zullen we het gratis, en +bovendien hardware-onafhankelijke X Window Systeem gebruiken. Hierna brengen +we een eenvoudig over te zetten Common Lisp, een Empire spel, een +spreadsheet, en honderden andere dingen uit, voorzien van online +documentatie. We hopen uiteindelijk alles wat een Unix-systeem bruikbaar +maakt aan te kunnen bieden.</p> + +<p> + GNU zal Unix-programma's kunnen draaien, maar zal geen identieke kopie zijn +van Unix. We zullen waar we kunnen verbeteringen aanbrengen, gebaseerd op +onze ervaring met andere besturingssystemen. In het bijzonder willen we +langere bestandsnamen, bestandsversies, een bestandssysteem dat een kapotte +schijf kan overleven, automatisch aanvullen van bestandsnamen, +hardware-onafhankelijke beeldschermondersteuning, en misschien uiteindelijk +een op Lisp gebaseerd venstersysteem waardoor meerdere Lisp-programma's en +gewone Unix-programma's één scherm kunnen delen. C en Lisp +zullen allebei gebruikt kunnen worden als systeemprogrammeertaal. We zullen +proberen om UUCP, MIT Chaosnet en de Internet-protocollen voor communicatie +te ondersteunen.</p> + +<p> + GNU is gericht op machines met virtueel geheugen, in de 68000/16000 klasse, +omdat het op deze machines het makkelijkst te implementeren is. De extra +inspanning die nodig is om het op eenvoudiger computers te laten werken zal +worden overgelaten aan degenen die GNU op dit soort machines wil draaien.</p> + +<p> + Om spraakverwarring te voorkomen: De <em>g</em> in ‘GNU’ dient +uitgesproken te worden.</p> + +<h3 id="why-write">Waarom ik GNU moet schrijven</h3> + +<p> + Ik beschouw het als een Gulden Regel dat wanneer ik een programma waardeer, +ik dit programma met anderen die het ook waarderen moet kunnen delen. +Softwareverkopers willen de gebruikers verdelen om te kunnen heersen, dus ze +dwingen iedere gebruiker de programma's niet met anderen te delen. Ik +weiger om op deze manier mijn solidariteit met anderen op te geven. Het is +onmogelijk voor mij om in eer en geweten een geheimhoudingsverklaring of een +licentieovereenkomst te tekenen. Jarenlang heb ik in het laboratorium voor +kunstmatige intelligentie gevochten om deze en andere ongastvrijheden tegen +te gaan, maar uiteindelijk gingen ze te ver: ik kon niet in een instelling +aanblijven waar zulke dingen tegen mijn wil gedaan werden.</p> + +<p> + Omdat ik in staat wil zijn om op mijn manier met computers om te kunnen +blijven gaan, heb ik besloten om voldoende vrije software te vergaren, zodat +ik geen niet-vrije software hoef te gebruiken. Ik heb ontslag genomen bij +het KI lab om te zorgen dat het MIT niet op wettelijke gronden kan voorkomen +dat ik GNU weggeef.<a href="#f2a">(2)</a></p> + +<h3 id="compatible">Waarom GNU uitwisselbaar zal zijn met Unix</h3> + +<p> + Unix is niet mijn ideale systeem, maar het is ook niet slecht. De +grondslagen van Unix lijken degelijk te zijn, en ik denk dat ik Unix' +tekorten kan aanvullen zonder deze te verknoeien. En een systeem wat En een +systeem dat uitwisselbaar is met Unix is natuurlijk veel makkelijker om op +over te stappen voor de vele Unix-gebruikers.</p> + +<h3 id="available">Hoe GNU gepubliceerd zal worden</h3> + +<p> + GNU zit niet in het publieke domein. Iedereen mag het aanpassen en +verspreiden, maar niemand mag de voorwaarden waaronder het verspreid wordt +beperken. Daarmee bedoel ik dat <a +href="/philosophy/categories.html#ProprietarySoftware">private</a> +wijzigingen niet zijn toegestaan. Ik wil de vrijheid van alle GNU-versies +veilig stellen.</p> + +<h3 id="why-help">Waarom veel programmeurs mee willen helpen</h3> + +<p> + Ik heb vele andere programmeurs gevonden die enthousiast zijn over GNU, en +graag mee willen helpen.</p> + +<p> + Veel programmeurs zijn ontevreden met de vercommercialisering van de +systeemsoftware. Ze verdienen erdoor wel meer geld, maar ze moeten andere +programmeurs als concurrenten zien, in plaats van als kameraden. De +vriendschap tussen programmeurs uit zich in het delen van programma's. De +huidige marketing verbiedt programmeurs om anderen als vrienden te +behandelen. De softwarekoper moet kiezen tussen vriendschap of de wet. Velen +kiezen natuurlijk voor het eerste, maar mensen die in de wet geloven voelen +zich daarbij niet op hun gemak. De cynici gaan geloven dat programmeren +enkel broodwinning is.</p> + +<p> + Door GNU te gebruiken in plaats van private programma's kunnen we +vriendelijk zijn tegen iedereen èn de wet respecteren. GNU kan +daarbij als een voorbeeld en baken dienen om anderen te inspireren om ons te +helpen. Dit kan ons een gevoel van harmonie geven dat je niet kunt krijgen +bij het gebruik van niet-vrije software. Ongeveer de helft van alle +programmeurs waar ik mee praat vindt dit belangrijker dan geld.</p> + +<h3 id="contribute">Hoe jij kunt helpen</h3> + +<blockquote> +<p> +(Kijk tegenwoordig eerst op de <a +href="http://fsf.org/campaigns/priority-projects">lijst met projecten met +hoge prioriteit</a> en de <a +href="http://savannah.gnu.org/people/?type_id=1">lijst GNU hulp +gevraagd</a>, de algemene takenlijst voor GNU-softwarepakketten. Voor andere +mogelijkheden, zie de gids: <a href="/help/help.html">helpen met het +GNU-besturingssysteem</a>.) +</p> +</blockquote> + +<p> + Ik vraag computerfabrikanten om bijdragen in de vorm van computers en geld. +Ik vraag individuen om bijdragen in de vorm van programma's en werk.</p> + +<p> + Als je computersystemen doneert kun je verwachten dat GNU als eerste op deze +systemen zal draaien. De machines moeten complete, bruikbare systemen zijn, +geschikt voor gebruik in woonwijken, en ze moeten geen ingewikkelde koeling- +of energievoorziening eisen.</p> + +<p> + Ik heb ontdekt dat erg veel programmeurs bereid zijn om in deeltijd aan GNU +mee te werken. Coördinatie is vaak een probleem voor dit soort +deeltijdprojecten omdat de delen niet goed samenwerken maar voor Unix +bestaat dit probleem niet. Een compleet werkend Unix systeem bevat honderden +programma's, elk apart gedocumenteerd. De koppeling wordt bepaald door +uitwisselbaarheid met Unix. Als iedere medewerker een werkend alternatief +voor een Unix-programma kan schrijven dat het origineel zo goed nabootst dat +het naadloos aansluit in een Unix-systeem, zullen deze programma's ook onder +GNU naadloos kunnen samenwerken. Zelfs als we rekening houden met de wet van +Murphy's zal het geen onuitvoerbaar probleem worden. (De kernel zal +natuurlijk een hechtere samenwerking eisen, en er zal door een kleine, +hechte groep aan gewerkt worden.)</p> + +<p> + Met financiële bijdragen kan ik misschien een paar mensen deel- of +voltijds in dienst nemen. Het salaris zal niet hoog zijn naar +programmeurmaatstaven, maar ik zoek mensen voor wie gemeenschapsgevoel net +zo belangrijk is als geld verdienen. Ik zie dit als een methode om +toegewijde mensen in staat te stellen al hun aandacht op GNU te richten, +zonder dat ze zich over geld zorgen hoeven te maken.</p> + +<h3 id="benefit">Waarom dit voordeel oplevert voor alle computergebruikers</h3> + +<p> + Zodra GNU klaar is zal goede systeemsoftware net zo verkrijgbaar zijn als +lucht.<a href="#f2">(3)</a></p> + +<p> + Dit betekent meer dan iedereen de kosten van een Unix-licentie besparen, het +betekent dat veel dubbel werk wat nu gedaan wordt met het namaken van Unix +vermeden zal worden. Deze besparing zal ten goede komen van de +technologische vooruitgang.</p> + +<p> + De broncode van het complete systeem zal voor iedereen beschikbaar zijn. +Dit betekent dat een gebruiker die aanpassingen aan het systeem wil maken, +altijd in staat zal zijn om ze zelf te maken, of een programmeur of bedrijf +aan te stellen om de aanpassingen voor hem te maken. Gebruikers zullen niet +langer afhankelijk zijn van één programmeur of bedrijf wat het +alleenrecht op de broncode heeft en als enige het recht en de mogelijkheden +om veranderingen aan te brengen.</p> + +<p> + Scholen zullen een veel leerzamer systeem aan kunnen bieden door studenten +aan te moedigen de broncode te bestuderen en te verbeteren. Het computerlab +van Harvard had vroeger de regel dat geen programma op de computer mocht +draaien waarvan de broncode niet ter inzage voor iedereen was, en hield zich +aan de regel door bepaalde programma's niet toe te staan. Dit was een bron +van inspiratie voor mij.</p> + +<p> + En als laatste, de kosten gemoeid met het bepalen wie nu eigenlijk de +systeemsoftware bezit, en wat toegestaan is om te veranderen zullen niet +meer bestaan.</p> + +<p> + Regelingen om mensen te laten betalen voor het gebruik van een programma, +inclusief het licenseren van kopieën vormen een enorme maatschappelijke +kostenpost vanwege het moeizame proces dat nodig is om uit te vogelen +waarvoor een gebruiker moet betalen. En alleen een politiestaat kan iedereen +dwingen om zich aan de regels te houden. Stel je een ruimtestation voor waar +lucht schaars is, omdat het via een duur proces gemaakt moet worden. +Iedereen per liter lucht laten betalen kan dan misschien wel eerlijk zijn, +maar het is niet redelijk iedereen een gasmasker met een metertje er op te +laten dragen, met TV camera's die in de gaten houden of iemand hem niet +stiekem afneemt. Dan kun je beter de kosten van de luchtfabriek hoofdelijk +omslaan en je al die moeite besparen.</p> + +<p> + Het overnemen van een programma, of delen daarvan, is iets dat voor een +programmeur zo nuttig en natuurlijk is als ademen. Het hoort vrij te zijn.</p> + +<h3 id="rebutted-objections">Een paar bezwaren tegen de doelstellingen van GNU die makkelijk te +weerleggen zijn</h3> + +<p id="support"> +<strong>“Als het gratis is zal niemand het gebruiken, omdat ze geen +ondersteuning krijgen.”</strong></p> + +<p> +<strong>“Je moet geld voor de programma's vragen om de technische +ondersteuning te kunnen betalen.”</strong></p> + +<p> + Als mensen liever geld zouden betalen voor GNU mét service dan GNU +gratis krijgen zonder service, lijkt het mij dat een bedrijf dat alleen +service voor GNU programma's biedt toch met winst moet kunnen draaien.<a +href="#f3">(4)</a></p> + +<p> + Je moet ook onderscheid maken tussen ondersteuning in de vorm van echt +programmeerwerk, en ondersteuning in de vorm van begeleiding Op het eerste +kun je bij een softwareverkoper niet vertrouwen. Als jij de enige bent met +een specifiek probleem, dat zal de softwareverkoper zich niets van jouw +klacht aantrekken.</p> + +<p> + Als jouw bedrijf op ondersteuning moet kunnen vertrouwen, is de enige +écht veilige manier om alle broncode en hulpmiddelen zelf in huis te +hebben, zodat je wie dan ook kunt aannemen om het probleem te verhelpen; je +lot ligt niet in handen van de softwareverkoper. Bij Unix is de prijs voor +de broncode te hoog om binnen het bereik van de meeste bedrijven te zijn. +Met GNU zal dit eenvoudig zijn. Het kan zijn dat er geen competente krachten +beschikbaar zijn, maar dit is niet aan GNU te wijten.</p> + +<p> + De gebruikers die niets van computers afweten hebben echter begeleiding +nodig. Dingen die ze makkelijk zelf kunnen doen moeten voor hun gedaan +worden omdat ze niet weten hoe het moet.</p> + +<p> + Dit soort diensten zouden verleend kunnen worden door bedrijven die +uitsluitend begeleiding en reparatiediensten aanbieden. Als het waar is dat +gebruikers liever geld betalen om service te krijgen, zullen ze ook bereid +zijn om de service los te kopen, wanneer ze de programma's al gratis +gekregen hebben. De serviceaanbieders zullen concurreren op kwaliteit en +prijs, omdat gebruikers niet aan hen gebonden zijn. En gebruikers die dit +soort diensten niet nodig hebben hoeven er ook niet voor te betalen.</p> + +<p id="advertising"> +<strong>“Het is niet mogelijk om veel mensen te bereiken zonder +reklame, en dus moet je geld voor je programma's vragen om dit te kunnen +betalen”</strong></p> + +<p> +<strong>“Het heeft geen zin om reclame te maken voor een programma wat +toch gratis is.”</strong></p> + +<p> + Er zijn verschillende gratis of zeer goedkope media die aangewend kunnen +worden om computergebruikers in grote getale over iets als GNU te +informeren. Maar het kan waar zijn dat met reclame meer gebruikers te +bereiken zijn. Als dit echt zo is moet een bedrijf dat aanbiedt voor een +vergoeding GNU te kopiëren en te verzenden winstgevend genoeg zijn om +advertenties te kunnen betalen. Op deze manier betalen alleen de gebruikers +die baat hebben gehad bij die advertenties.</p> + +<p> + In het andere geval, als veel mensen GNU van vrienden krijgen, en zulke +bedrijven niet succesvol zijn, zal dit bewijzen dat GNU geen reclame nodig +had. Waarom zijn voorstanders van de vrije markt niet bereid de vrije markt +dit te laten beslissen?<a href="#f4">(5)</a></p> + +<p id="competitive"> +<strong>“Mijn bedrijf heeft een commercieel besturingssysteem nodig om +een voorsprong op de concurrentie te krijgen.”</strong></p> + +<p> + GNU zal besturingssystemen uit de concurrentiestrijd verwijderen. Je zult +op dit gebied geen voorsprong hebben op anderen, maar ook geen achterstand. +Je zult met ze in andere gebieden moeten concurreren, niet op dit gebied. +Als jouw bedrijf besturingssystemen verkoopt is dat jammer voor jou. Als +jouw bedrijf iets anders verkoopt kan GNU voorkomen dat je de dure +besturingssystemenbranche wordt ingeduwd.</p> + +<p> + Ik zou graag zien dat de ontwikkeling van GNU ondersteund wordt door +donaties van fabrikanten en gebruikers, zodat de kosten voor ons allemaal +gedrukt worden.<a href="#f5">(6)</a></p> + +<p id="deserve"> +<strong>“Verdienen programmeurs geen beloning voor hun +creativiteit?”</strong></p> + +<p> + Als iets een beloning verdient, zijn het wel bijdragen aan een gemeenschap. +Creativiteit kan een bijdrage zijn, als de gemeenschap vrij is om de +opbrengst te gebruiken. Als programmeurs beloond dienen te worden voor het +scheppen van innovatieve programma's, dienen ze volgens dezelfde logica +gestraft te worden als ze het gebruik van die programma's beperken.</p> + +<p id="reward"> +<strong>“Mag een programmeur niet om een beloning voor zijn +creativiteit vragen?”</strong></p> + +<p> + Er is niets verkeerds aan het verwachten van loon voor je werk, net zomin +als de doelstelling je inkomen toe te laten nemen, zolang de gebruikte +middelen niet destructief zijn. Maar de middelen die op dit moment gangbaar +zijn in de softwarebranche zijn dat wél.</p> + +<p> + Geld persen uit gebruikers van een programma door de mate waarin ze het +mogen gebruiken te limiteren is destructief omdat de restricties de manieren +en de mate waarin het programma kan worden gebruikt verminderen. Dit +vermindert ook de hoeveelheid welvaart die de mensheid uit het programma kan +halen. Waar moedwillig voor beperkingen wordt gekozen, is vernietiging een +van de vervelende gevolgen.</p> + +<p> + De reden waarom een goede burger niet op deze manier probeert zichzelf te +verrijken is omdat als iedereen dit zou proberen we allemaal een stuk armer +zouden worden door de wederzijdse welvaartsvernietiging. Dit is gebaseerd op +de ethiek van Kant, of de Gouden Regel. Omdat ik de gevolgen van het door +iedereen hamsteren van informatie niet op prijs stel, kan ik het ook niet +waarderen wanneer een enkeling het doet. Anders gezegd, het verlangen +beloond te worden voor creativiteit is geen geldige reden om de wereld +toegang tot creativiteit te ontzeggen.</p> + +<p id="starve"> +<strong>“Zullen programmeurs nog wel geld verdienen?”</strong></p> + +<p> + Ik zou kunnen antwoorden dat niemand gedwongen wordt om programmeur te +worden. De meesten onder ons zijn niet in staat om geld te verdienen door +op straat gekke gezichten te trekken. Maar dit betekent niet dat we hiertoe +gedwongen zijn, er is een keuze.</p> + +<p> + Maar dit is een verkeerd antwoord, omdat het de veronderstelling die in de +vraag zit voor waar aanneemt; Dat zonder private software programmeurs niet +betaald kunnen worden.</p> + +<p> + De reden dat programmeurs niet van de honger zullen omkomen is dat het nog +steeds mogelijk zal zijn om voor programmeren betaald te krijgen, zij het +niet zoveel als nu.</p> + +<p> + Het beperken van de mate waarin software verspreid mag worden is niet de +enige manier waarop handel kan worden gedreven in de softwarebranche. Het is +de populairste<a href="#f8">(7)</a>, omdat het het meeste geld opbrengt. Als +het verboden zou zijn, of als de consument het niet zou accepteren zouden +softwarebedrijven andere manieren zoeken om geld te verdienen. En die zijn +er altijd.</p> + +<p> + Programmeren zal op die nieuwe manier waarschijnlijk niet zo winstgevend +zijn als het nu is, maar dat is geen argument tegen verandering. Het +salaris dat administratief personeel nu ontvangt wordt niet als +onrechtvaardig beschouwd, en als programmeurs hetzelfde zouden verdienen zou +dit evenmin onrechtvaardig zijn. (In de praktijk zullen programmeurs echter +meer verdienen dan dit salaris)</p> + +<p id="right-to-control"> +<strong>“Hebben mensen niet het recht om zelf te bepalen hoe hun +creativiteit gebruikt wordt?”</strong></p> + +<p> +Het recht om te bepalen hoe ideeën gebruikt worden is eigenlijk het +recht om het leven van anderen te manipuleren, en meestal wordt dit recht +niet ten goede gebruikt.</p> + +<p> + Mensen die het principe van intellectueel eigendom goed hebben bestudeerd<a +href="#f6">(8)</a> (zoals advocaten) zeggen dat er geen intrinsiek recht op +intellectueel eigendom is. De soorten intellectueel eigendom erkend door de +(Amerikaanse) overheid bestaan bij gratie van specifieke wetten +gecreëerd voor specifieke doeleinden.</p> + +<p> + Het systeem van patenten bijvoorbeeld was uitgevonden om uitvinders aan te +moedigen de details van hun uitvindingen openbaar te maken. Het doel was om +de gemeenschap te helpen, niet de uitvinders. Toentertijd was de duur van 17 +jaar voor een patent een korte periode, als je keek naar het tempo van de +technologische vooruitgang. Omdat patenten alleen belangrijk zijn voor +fabrikanten, voor wie de prijs van een licentie niks is vergeleken met de +kosten van het opzetten van het fabricageproces, zijn patenten niet +schadelijk voor mensen die een gepatenteerd product gebruiken.</p> + +<p> + Het principe van auteursrecht bestond in de oudheid niet; auteurs namen +vrijelijk en vaak grote stukken tekst in hun eigen werk over. Dit was +handig, en het is zelfs de enige manier waarop veel werken (gedeeltelijk) +bewaard zijn gebleven. Het systeem van auteursrecht werd +geïntroduceerd om publiceren te bevorderen. In de tijd waarin het +uitgevonden werd, toen boeken alleen goedkoop konden worden gekopieerd op +een drukpers, deed het geen kwaad, omdat het de lezers niet hinderde.</p> + +<p> + Het recht van intellectueel eigendom bestaat alleen bij de gratie van de +maatschappij, omdat gedacht werd, terecht of onterecht, dat de maatschappij +in zijn geheel er op vooruit zou gaan. Maar eigenlijk dient voor elke +situatie opnieuw een afweging gemaakt te worden. Hebben we er echt voordeel +van? Wat voor rechten geven we de persoon in kwestie eigenlijk.</p> + +<p> + Programma's vandaag de dag verschillen aanzienlijk van de boeken van honderd +jaar geleden. De gemakkelijkste manier om een programma te verspreiden is +door het door iedereen te laten kopiëren. Een programma heeft zowel +broncode als binaire code, waartussen een wezenlijk verschil bestaat. Een +programma wordt gebruikt, en niet gelezen. Deze verschillen veranderen de +situatie zodat iemand die zijn recht op intellectueel eigendom uitoefent de +maatschappij schaadt, zowel in materieel als in niet-materieel +opzicht. Iemand in de positie om dit recht uit te oefenen zou dit niet +moeten doen, ook al stelt de wet hem daartoe in staat.</p> + +<p id="competition"> +<strong>“De concurrentie zorgt voor een hogere +kwaliteit.”</strong></p> + +<p> + Concurrentie is te vergelijken met een marathon; door de winnaar te belonen +moedigen we iedereen aan om harder te rennen. Als kapitalisme op deze manier +werkt, werkt het goed, maar degenen die het systeem verdedigen nemen +onterecht aan dat het <em>altijd</em> zo werkt. Als de deelnemers vergeten +waarom ze beloond worden, maar enkel nog tegen elke prijs willen winnen, +gaan ze andere strategieën bedenken, zoals het aanvallen van andere +deelnemers. En als een vechtpartij ontstaat, komen ze allemaal te laat bij +de eindstreep.</p> + +<p> + Private software is het morele equivalent van een vechtpartij onder +hardlopers. Helaas lijkt de enige scheidsrechter de vechtpartijen niet erg +te vinden. Hij reguleert ze alleen (“voor elke dertig meter die je +loopt mag je één kogel afvuren”). Hij zou ze eigenlijk +uit elkaar moeten halen, en straffen uitdelen als ze zelfs maar +<em>proberen</em> te vechten.</p> + +<p id="stop-programming"> +<strong>“Zal niet iedereen stoppen met programmeren, als ze geen geld +krijgen?”</strong></p> + +<p> + Velen zullen programmeren zonder salaris. Programmeren heeft een grote +aantrekkingskracht op sommigen, meestal degenen die er het beste in zijn. Er +is geen gebrek aan goede muzikanten die blijven musiceren, hoewel ze weinig +hoop hebben er ooit hun brood mee te kunnen verdienen.</p> + +<p> + Maar de vraag is helemaal niet aan de orde. Programmeurs zullen nog steeds +betaald krijgen, zij het minder. Dus de vraag moet zijn: wil er iemand +programmeren voor een lager salaris? Gebaseerd op eigen ervaring kan ik +zeggen: ja.</p> + +<p> + Tien jaar lang werkten veel van de beste programmeurs ter wereld op het +laboratorium voor kunstmatige intelligentie voor veel minder geld dan dat ze +elders konden krijgen. Ze kregen echter veel beloning in niet-geldelijke +vorm: beroemdheid en waardering, bijvoorbeeld. En de mogelijkheid om hun +creativiteit bot te vieren, hetgeen een beloning op zich is.</p> + +<p> + Ze verlieten het lab pas toen ze de kans kregen om hetzelfde werk te doen +voor meer geld.</p> + +<p> + Dit laat zien dat mensen bereid zijn om te programmeren voor andere zaken +dan geld; maar als ze én veel geld kunnen verdienen, én +interessant werk kunnen doen, dan gaan ze het verwachten. Slecht betalende +organisaties doen het slecht in vergelijking met goed betalende, maar dit +gaat niet meer op als er geen goed betalende meer zijn.</p> + +<p id="desperate"> +<strong>“We hebben programmeurs hard nodig. Als zij eisen dat we onze +buren niet langer helpen, hebben we maar te gehoorzamen.”</strong></p> + +<p> + Hoe hard we de programmeurs ook nodig hebben, aan dit soort eisen hoeft +niemand te voldoen.</p> + +<p id="living"> +<strong>“Programmeurs moeten toch op de een of andere manier hun geld +verdienen.”</strong></p> + +<p> + Op de korte termijn is dit waar. Er zijn echter vele manieren waarop een +programmeur zijn brood kan verdienen zonder het recht om zijn programma te +gebruiken te hoeven verkopen. Dit is de gebruikelijke manier, omdat het +programmeurs en zakenlieden de meeste winst oplevert, maar niet omdat het de +<em>enige</em> winstgevende manier is. Het is makkelijk om andere manieren +te bedenken, als je je er even toe zet. Een paar voorbeelden:</p> + +<p> + Een fabrikant die een nieuw type computer op de markt brengt betaalt voor +het vertalen van systeembesturingssoftware zodat deze ook op het nieuwe +model werkt.</p> + +<p> + Het verkopen van onderwijs, begeleiding en onderhoudsdiensten kan ook +werkgelegenheid bieden voor programmeurs.</p> + +<p> + Mensen die nieuwe ideeën hebben kunnen hun programma's verspreiden als +<em>freeware</em><a href="#f7">(9)</a>, en tevreden gebruikers om donaties +vragen, of ondersteuning verkopen. Ik heb mensen ontmoet die op deze manier +met succes hun brood verdienden.</p> + +<p> + Gebruikers met ongeveer dezelfde belangen kunnen gebruikersgroepen vormen, +en contributie vragen. Een gebruikersgroep zou een programmeerbedrijf in +dienst kunnen nemen om programma's te schrijven die de leden van de groep +nodig hebben.</p> + +<p> + Allerlei soorten ontwikkeling kunnen worden betaald met een belasting op +software:</p> + +<p> + Iedereen die een computer aanschaft betaalt x procent van de prijs als +softwarebelasting. De overheid geeft dit aan een stichting die dit uitgeeft +aan de ontwikkeling van software.</p> + +<p> + Maar als degene die een computer aanschaft zélf een schenking maakt +aan de ontwikkeling van software, kan hij dit terugvragen van de +belastingen. Hij kan een schenking doen aan het project wat hém het +best uitkomt, bijvoorbeeld een project waarvan hij ooit de resultaten hoopt +te gebruiken. Hij kan dit bedrag terugvragen tot aan het maximale bedrag +dat hij aan softwarebelasting heeft betaald.</p> + +<p> + De belastingtarieven zou kunnen worden bepaald door de belastingbetalers te +laten stemmen, waarbij een stem zwaarder gewogen wordt naarmate de stemmer +meer belasting betaald.</p> + +<p> + De gevolgen:</p> + +<ul> +<li>Degenen die computers gebruiken zijn degenen die de ontwikkeling van +software betalen.</li> +<li>Deze gemeenschap bepaalt hoeveel er betaalt dient te worden.</li> +<li>Degenen die zelf willen bepalen aan wie ze hun geld geven hebben daartoe de +mogelijkheid.</li> +</ul> +<p> + Op de lange termijn is het bevrijden van software een stap in de richting +van een wereld zonder schaarste, waarin niemand <em>erg</em> hard moet +werken om te kunnen leven. Mensen zullen vrij zijn om zich te richten op +leuke bezigheden, zoals programmeren, nadat ze de nodige tien uur per week +hebben besteed aan noodzakelijke dingen als wetgeving, familieberaad, +robotreparatie en komeetverkennen. Er zal geen noodzaak zijn om met +programmeren je brood te verdienen.</p> + +<p> + De hoeveelheid werk die de samenleving moet verrichten om de gewenste +productiviteit te bereiken is al enorm verminderd, maar hiervan heeft zich +weinig vertaald in vrije tijd, omdat er nog veel productieve tijd nodig is +om de niet-productieve tijd mogelijk te maken. De hoofdoorzaken hiervan zijn +de bureaucratie en de strijd tegen concurrentie. Vrije software zal de +effecten van deze twee oorzaken verminderen, althans op het gebied van de +ontwikkeling van software. We moeten dit doen, zodat de technologische +vooruitgang er voor kan zorgen dat wij minder hoeven te werken.</p> + + +<h3 id="footnotes">Voetnoten</h3> + +<!-- The anchors do not match the actual footnote numbers because of + revisions over time. And if a new footnote is added, the references + to existing footnotes that follow the new one must be changed. --> +<ol> +<li id="f1">De verwoording was hier slordig. Bedoeld werd dat niemand hoefde te betalen +voor <em>toestemming</em> om het GNU-systeem te mogen gebruiken. Maar dat +blijkt niet duidelijk uit de tekst, en dit wordt vaak geïnterpreteerd +als dat GNU altijd voor niks of voor een klein bedrag moet worden +verspreid. Dat was niet de bedoeling; verderop wordt de betaalde +verspreiding van software genoemd als een manier om geld te +verdienen. Daarom heb ik nu geleerd verschil te maken tussen +“free” als in vrijheid en “free” als in +gratis. Vrije software is software waarvan de gebruikers de vrijheid hebben +het te verspreiden en veranderen. Sommigen zullen gratis exemplaren kunnen +krijgen, anderen zullen voor exemplaren betalen—en als dat geld ten +goede komt aan de ontwikkeling van de software, is dat nog beter. Het +belangrijkste is dat iedereen die een exemplaar heeft de vrijheid heeft om +het samen met anderen te gebruiken.</li> + +<li id="f2a">De term “weggeven” geeft aan dat ik nog geen duidelijk +onderscheid had gemaakt tussen prijs en vrijheid. Tegenwoordig adviseren we +deze term niet te gebruiken wanneer het over vrije software gaat. Zie <a +href="/philosophy/words-to-avoid.html#GiveAwaySoftware">de pagina over +verwarrende woorden en teksten</a> voor verdere uitleg.</li> + +<li id="f2">Hier was ik ook onduidelijk over welke vorm van “free” er +bedoeld werd. Wat er staat is op zich niet onwaar—het is mogelijk om +gratis exemplaren van GNU software te krijgen, bijvoorbeeld van vrienden, of +via het internet.</li> + +<li id="f3">Er bestaan nu al een aantal van dit soort bedrijven.</li> + +<li id="f4">De Free Software Foundation komt al 10 jaar aan zijn geld met het uitgeven +van software, hoewel het een stichting is, en geen bedrijf. Je kunt <a +href="/order/order.html">dingen bestellen bij de FSF</a>. +</li> + +<li id="f5">Een groep computerbedrijven is recent samen gaan werken om de ondersteuning +van de GNU C Compiler te betalen.</li> + +<li id="f8">Ik geloof dat ik fout zat met de bewering dat het meeste verdiend wordt met +het maken van niet-vrije softwarepakketten. Het maken van maatwerk-software +blijkt nog vaker voor te komen als verdienmodel. Hiervoor kun je geen "huur" +vragen, dus bedrijven moeten echt werk blijven uitvoeren om geld te blijven +verdienen. Bedrijven die maatwerk-software maken zullen min of meer +onveranderd blijven bestaan in een wereld met vrije software. Ik verwacht +dus niet meer dat de meeste programmeurs in een wereld met vrije software +minder zullen verdienen dan in de huidige situatie.</li> + +<li id="f6">In de jaren tachtig had ik er nog geen idee van hoe verwarrend het is om te +spreken over “intellectueel eigendom”. Die benaming heeft een +vooroordeel in zich; subtieler is echter dat het diverse wetten over +één kam scheert. Tegenwoordig raad ik eenieder aan deze term +niet te gebruiken doordat het mensen in de waan brengt dat het over +één onderwerp gaat. Voor de duidelijkheid moet je onderscheid +maken tussen patenten, auteursrecht en handelsmerken. Zie <a +href="/philosophy/not-ipr.html">een verdere uitleg</a> over hoe de term +verwarring en vooroordeel zaait.</li> + +<li id="f7">Nadien hebben we onderscheid leren maken tussen “vrije software” +en “freeware”. De term “freeware” betekent dat je +het vrijelijk mag distribueren maar meestal mag je de broncode niet inzien +of veranderen dus het meeste is geen vrije software. Zie <a +href="/philosophy/words-to-avoid.html#Freeware"> de pagina over verwarrende +woorden en teksten</a> voor verdere uitleg.</li> + +</ol> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Gelieve algemene vragen over FSF & GNU te sturen naar <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Er zijn ook nog <a +href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de +FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor +verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> +<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations +README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze +website.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 1985, 1993, 2003, 2005, 2007, 2008, 2009, 2010, 2014, 2015 +Free Software Foundation, Inc.</p> + +<p> +Het letterlijk overnemen en kopiëren van dit artikel is toegestaan op +willekeurig welk medium onder de voorwaarden dat de copyright-mededeling en +deze mededeling ook worden meegenomen, en dat de verspreider de ontvanger +toestemming geeft voor verdere verspreiding zoals toegestaan door deze +mededeling. +<br /> +Er mogen geen aangepaste versies worden uitgegeven. +</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> + </div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Bijgewerkt: + +$Date: 2016/08/26 19:27:11 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> |