diff options
Diffstat (limited to 'talermerchantdemos/blog/articles/nl/linux-and-gnu.html')
-rw-r--r-- | talermerchantdemos/blog/articles/nl/linux-and-gnu.html | 335 |
1 files changed, 335 insertions, 0 deletions
diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/nl/linux-and-gnu.html b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/linux-and-gnu.html new file mode 100644 index 0000000..8b4654d --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/linux-and-gnu.html @@ -0,0 +1,335 @@ +<!--#set var="PO_FILE" + value='<a href="/gnu/po/linux-and-gnu.nl.po"> + https://www.gnu.org/gnu/po/linux-and-gnu.nl.po</a>' + --><!--#set var="ORIGINAL_FILE" value="/gnu/linux-and-gnu.html" + --><!--#set var="DIFF_FILE" value="/gnu/po/linux-and-gnu.nl-diff.html" + --><!--#set var="OUTDATED_SINCE" value="2019-03-01" --> + +<!--#include virtual="/server/header.nl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.84 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Linux en GNU - GNU-project - Free Software Foundation</title> +<meta http-equiv="Keywords" content="GNU, FSF, Free Software Foundation, Linux, Emacs, GCC, Unix, Vrije Software, +Besturingssysteem, GNU Kernel, HURD, GNU HURD, Hurd" /> +<meta http-equiv="Description" content="Ontwikkelt sinds 1983 het vrije, op Unix lijkende, besturingssysteem GNU, +zodat computergebruikers de vrijheid hebben om de software die zij gebruiken +te delen en te verbeteren." /> + +<!--#include virtual="/gnu/po/linux-and-gnu.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" --> +<!--#include virtual="/server/outdated.nl.html" --> +<h2>Linux en het GNU-systeem</h2> + +<p><strong>door <a href="http://www.stallman.org/">Richard +Stallman</a></strong></p> + +<div class="announcement"> + <blockquote><p>Voor meer informatie hierover, zie ook <a +href="/gnu/gnu-linux-faq.html">GNU/Linux veelgestelde vragen</a>, en <a +href="/gnu/why-gnu-linux.html">Waarom GNU/Linux?</a></p> + </blockquote> +</div> + +<p> +Veel computergebruikers gebruiken dagelijks onbewust een aangepaste versie +van <a href= "/philosophy/categories.html#TheGNUsystem">het +GNU-systeem</a>. Door een bizarre wending in het verleden is de huidige, +meestgebruikte versie van GNU bekend onder de naam “Linux”, en +veel gebruikers zijn zich er <a +href="/gnu/gnu-users-never-heard-of-gnu.html"> niet van bewust</a> dat dit +het GNU-systeem is, ontwikkeld door het <a +href="/gnu/gnu-history.html">GNU-project</a>.</p> + +<p> +Linux bestaat echt en men gebruikt het, maar het is slechts een deel van het +besturingssysteem. Linux is de kernel (de “kern” van het +besturingssysteem): het programma dat de toegang regelt tot de diverse +onderdelen van het systeem zodat ander programma's behoorlijk kunnen +draaien. De kernel is een onmisbaar onderdeel van het besturingssysteem, +maar op zichzelf niet bruikbaar; het kan alleen functioneren in een compleet +besturingssysteem. Linux wordt meestal gebruikt in combinatie met het +GNU-besturingssysteem: het hele systeem is eigenlijk GNU met Linux +toegevoegd, GNU/Linux dus. Al die zogeheten “Linux” distributies +zijn dus eigenlijk GNU/Linux-distributies.</p> + +<p> +Veel gebruikers kennen het verschil niet tussen de kernel, Linux, en het +systeem als geheel, wat ze óók “Linux” noemen. Dit +dubbele gebruik van de naam geeft geen duidelijkheid. Deze gebruikers denken +vaak dat Linus Torvalds het hele systeem heeft ontwikkeld in 1991, met wat +hulp van buitenaf.</p> + +<p> +Programmeurs weten meestal wel dat Linux een kernel is. Maar omdat ze vaak +aan Linux horen refereren als aan het hele systeem nemen ze aan dat de +manier waarop het in ontwikkeld de benaming Linux rechtvaardigt. Zij geloven +bijvoorbeeld dat, nadat Linus klaar was met de Linux kernel, de gebruikers +op zoek gingen naar andere vrije software om het te completeren en de meeste +andere onderdelen zomaar vonden, klaar voor gebruik.</p> + +<p> +Wat ze vonden was niet toevallig en lag er niet zo maar—het was het +GNU-systeem dat bijna af was. De beschikbare <a +href="/philosophy/free-sw.html">vrije software</a> maakte het geheel +compleet doordat het GNU-project al sinds 1984 aan de weg timmerde om een +compleet besturingssysteem van de grond te krijgen. In het <a +href="/gnu/manifesto.html"> GNU-manifest</a> schetsten we het doel voor het +maken van een op Unix lijkend systeem met de naam GNU. De <a +href="/gnu/initial-announcement.html">eerste aankondiging</a> van het +GNU-project bevat ook een aantal doelen voor het GNU-systeem. Tegen de tijd +dat Linus aan Linux begon was GNU al bijna af.</p> + +<p> +De meeste vrije-softwareprojecten hebben als doel het ontwikkelen van +één programma voor een bepaald doel. Linus Torvalds +bijvoorbeeld had als doel een kernel die op Unix lijkt (Linux); Donald Knuth +had als doel een tekstzetter (TeX); Bob Scheifler had als doel een +venstersysteem (X Window systeem). Het is normaal om de bijdrage van een +dergelijk project af te meten aan de specifieke programma's die uit dat +project kwamen.</p> + +<p> +Wanneer we zo de bijdrage van het GNU-project zouden bekijken, wat zou dan +de conclusie zijn? Een verkoper van CD-ROM's kwam erachter dat in hun +“Linux-distributie”, <a +href="/philosophy/categories.html#GNUsoftware">GNU-software</a> de grootste +bijdrage leverde met 28% van de totale broncode inclusief een aantal grote +onderdelen, onmisbaar voor het systeem. Linux zelf was zo'n 3%. (De +verhouding in 2008 zijn ongeveer dezelfde: in het versiebeheer van gNewSense +maakt Linux 1,5% en de GNU pakketten 15% uit van de distibutie.) Wanneer je +dus een naam zou bedenken voor het systeem op basis wie de programma's +ervoor had geschreven dan zou je eerder uitkomen op “GNU”.</p> + +<p> +Maar we vinden niet dat dit de juiste benadering is. Het GNU-project was en +is geen project voor het ontwikkelen van een specifiek programma. Het was +geen project om een <a href="/software/gcc/">C-compiler te ontwikkelen</a>, +hoewel we dit wel gedaan hebben. Het was geen project om een +tekstbewerkingsprogramma te maken, hoewel we die ontwikkeld hebben. Doel was +om <em>een compleet vrij systeem te ontwikkelen, lijkend op Unix</em>: GNU.</p> + +<p> +Velen hebben enorm bijgedragen aan de vrije software in het systeem en +allemaal verdienen ze het om genoemd te worden. Maar de reden waarom het +<em>een integraal systeem</em> is—en niet alleen maar een verzameling +bruikbare programma's—is omdat dit het doel was van het GNU +project. We hebben een lijst opgesteld met benodigde programma's zodat het +een <em>compleet</em> vrij systeem zou worden en zijn daar systematisch naar +op zoek gegaan, hebben delen zelf ontwikkeld, of laten ontwikkelen. We +schreven belangrijke maar saaie <a href="#unexciting">(1)</a> onderdelen +omdat je nu eenmaal niet zonder kunt. Sommige gereedschappen werden vanzelf +populair onder programmeurs maar we schreven ook vele onderdelen die geen +gereedschap waren <a href="#nottools">(2) </a>. We schreven zelfs een +schaakspel, GNU Chess, omdat een compleet systeem ook spelletjes nodig +heeft.</p> + +<p> +Begin jaren '90 hadden we een compleet systeem klaar, op de kernel na (waar +we ook aan werkten, <a href="/software/hurd/hurd.html">GNU Hurd</a>, die +bovenop Mach liep). Ontwikkeling van de kernel was een stuk moeilijker dan +verwacht; <a href="/software/hurd/hurd-and-linux.html">GNU Hurd begon in +2001 stabiel te draaien</a>. We hebben echter nog een lange weg te gaan +voordat het klaar is voor algemeen gebruik.</p> + +<p> +Gelukkig hoefden we door toedoen van Linux niet te wachten op de Hurd. Nadat +Torvalds Linux in 1992 had bevrijd vormde dit het laatste stukje van de +puzzel die het GNU-systeem is. Men kon daarna <a +href="http://ftp.funet.fi/pub/linux/historical/kernel/old-versions/RELNOTES-0.01">Linux +combineren met GNU</a> om zo een compleet vrij systeem te verwezenlijken: +een versie van het GNU-systeem dat ook Linux bevatte. Met andere woorden, +het GNU/Linux-systeem.</p> + +<p> +De twee combineren klinkt eenvoudig genoeg maar was niet zo +makkelijk. Sommige onderdelen<a href="#somecomponents">(3)</a> van GNU +moesten behoorlijk op de schop om met Linux te kunnen samenwerken. Het +geheel zo integreren dat een distributie zo “uit de verpakking” +zou werken was ook zo'n moeilijke klus. Dit moest problemen oplossen als hoe +het systeem te installeren en op te starten—iets waar we nog niet naar +hadden gekeken omdat we nog niet zover waren. De mensen die de diverse +distributies ontwikkeld hebben droegen hun steentje bij maar dat zou toch +wel opgepakt zijn.</p> + +<p> +Het GNU-project steunt GNU/Linux-systemen en ook <em>het</em> GNU-systeem, +met financiĆ«le steun van de <a href="http://fsf.org/">FSF</a>. We +financierden het herschrijven van uitbreidingen op de C-bibliotheek die met +Linux te maken hadden, zodat deze nu naadloos samenwerken en de huidige +GNU/Linux-systemen gebruiken nu de bibliotheek zonder aparte wijzigingen. De +FSF financierde ook de start van de ontwikkeling van Debian GNU/Linux.</p> + +<p> +Tegenwoordig zijn er veel varianten van het GNU/Linux-systeem in omloop +(“distributies” genoemd). De meesten daarvan bevatten ook +niet-vrije software—hun ontwikkelaars volgen een andere filosofie die +meer verwant is aan Linux dan aan GNU. Maar er zijn ook <a +href="/distros/distros.html">compleet vrije GNU/Linux-distributies</a>. De +FSF steunt <a href="http://gnewsense.org/">gNewSense</a> met +computerapparatuur.</p> + +<p>Het maken van een vrije GNU/Linux-distributie is niet alleen een kwestie van +het uitsluiten van niet-vrije software. Tegenwoordig bevat de gangbare +versie van Linux ook niet-vrije programma's. Het is de bedoeling dat dit +soort programma's in in- en uitvoerapparaten wordt geladen wanneer het +systeem opstart en worden alleen in binaire vorm uitgeleverd als onderdeel +van de "broncode" in de vorm van eindeloze nummerreeksen. En dus houdt dat +in dat we ook een <a href="http://directory.fsf.org/project/linux">vrije +versie van Linux</a> moeten onderhouden.</p> + +<p>Of je nu GNU/Linux gebruikt of niet, verwar mensen alsjeblieft niet door de +naam “Linux” slordig te gebruiken. Linux is de kernel, een +hoofdbestanddeel van het systeem. Het systeem als geheel is min of meer het +GNU-systeem met daaraan Linux toegevoegd. Wanneer je het over deze +combinatie hebt, noem het dan alsjeblieft “GNU/Linux”.</p> + +<p> +Wanneer je een link naar “GNU/Linux” aan wilt maken ter +referentie, dan zijn dit artikel en <a href="/gnu/thegnuproject.html"> +http://www.gnu.org/gnu/the-gnu-project.html</a> een goede keuze. Als je ter +referentie een link naar Linux, de kernel, wilt aanmaken dan is <a +href="http://foldoc.org/linux">http://foldoc.org/linux</a> een goede URL om +te gebruiken.</p> + +<h3>Aanvullingen</h3> + +<p> +Behalve GNU is er nog één ander project dat onafhankelijk een +vrij besturingssysteem heeft gemaakt dat lijkt op Unix. Dit systeem kent men +als BSD, ontwikkeld aan de universiteit van Berkeley. In de tachtiger jaren +is dit begonnen als niet-vrij systeem maar werd vrij gemaakt in de jaren +90. Een vrij en bestaand besturingssysteem<a href="#newersystems">(4)</a> is +tegenwoordig altijd een variant op het GNU systeem of op BSD.</p> + +<p> +Mensen vragen weleens of BSD ook een versie van GNU is, net als +GNU/Linux. De ontwikkelaars van BSD werden geïnspireerd door het +voorbeeld van het GNU-project om hun code vrij te geven, daarbij geholpen +door aanmoedigingen van GNU activisten, maar de code heeft weinig +overeenkomsten met GNU. Huidige BSD-systemen gebruiken wel wat code van GNU, +net als GNU wel het een en ander gebruikt van BSD maar over het geheel +bezien zijn het toch twee verschillende systemen die apart van elkaar zich +ontwikkeld hebben. De ontwikkelaars van BSD hebben geen kernel gemaakt en +dit toegevoegd aan het GNU-systeem en dus is een benaming als GNU/BSD hier +niet op zijn plaats.<a href="#gnubsd">(5)</a></p> + +<h3>Voetnoten:</h3> +<ol> +<li> +<a id="unexciting"></a>Deze saaie maar belangrijke componenten zijn onder +andere de GNU assembler (GAS) en de linker (GLD) beide nu onderdeel van het +<a href="/software/binutils/">GNU Binutils</a> pakket, <a +href="/software/tar/"> GNU tar</a>, en meer.</li> + +<li> +<a id="nottools"></a>Bijvoorbeeld de Bourne Again SHell (BASH), de +PostScript lezer <a +href="/software/ghostscript/ghostscript.html">Ghostscript</a>, en de <a +href="/software/libc/libc.html">GNU C bibliotheek</a> zijn geen +programmeergereedschappen. Ook GNUCash, GNOME, en GNU Chess niet.</li> + +<li> +<a id="somecomponents"></a>Bijvoorbeeld de <a +href="/software/libc/libc.html">GNU C bibliotheek</a>.</li> + +<li> +<a id="newersystems"></a>Nadat dit was geschreven is er een bijna geheel +vrij Windows-achtig systeem ontwikkeld, hoewel dit technisch gezien +verschilt van GNU of Linux, dus het is hier niet van toepassing. Het +merendeel van de kernel van Solaris is inmiddels vrijgegeven maar wanneer je +daar een vrij systeem van wilt maken zul je nog delen van de kernel moeten +vervangen en het vervolgens in GNU of BSD moeten hangen.</li> + +<li> +<a id="gnubsd"></a>Hoewel, in de jaren na het verschijnen van dit artikel is +de GNU C bibliotheek overgezet op diverse versies van de BSD kernel, die het +mogelijk maakt het GNU systeem met deze kernel te distribueren. Net als +GNU/Linux zijn dit inderdaad varianten op GNU en heten dus bijvoorbeeld +GNU/kFreeBSD en GNU/kNetBSD, afhankelijk van de gebruikte kernel. Doorsnee +gebruikers van normale bureaucomputers zullen echter al nauwelijks het +verschil kennen tussen GNU/Linux e GNU/*BSD.</li> + +</ol> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Gelieve algemene vragen over FSF & GNU te sturen naar <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Er zijn ook nog <a +href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de +FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor +verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> +<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations +README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze +website.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 1997, 1998, 1999, 2000, 2001, 2002, 2007, 2014, 2015, 2016, +2017 Richard M. Stallman</p> + +<p>Deze pagina is uitgebracht onder een <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/">Creative Commons +Naamsvermelding-GeenAfgeleideWerken 4.0 Internationaal licentie</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> + <strong>Vertaling:</strong> <a +href="//savannah.gnu.org/projects/www-nl">www-nl</a></div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Bijgewerkt: + +$Date: 2019/12/30 12:08:29 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> |