summaryrefslogtreecommitdiff
path: root/talermerchantdemos/blog/articles/nl/linux-and-gnu.html
diff options
context:
space:
mode:
Diffstat (limited to 'talermerchantdemos/blog/articles/nl/linux-and-gnu.html')
-rw-r--r--talermerchantdemos/blog/articles/nl/linux-and-gnu.html335
1 files changed, 335 insertions, 0 deletions
diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/nl/linux-and-gnu.html b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/linux-and-gnu.html
new file mode 100644
index 0000000..8b4654d
--- /dev/null
+++ b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/linux-and-gnu.html
@@ -0,0 +1,335 @@
+<!--#set var="PO_FILE"
+ value='<a href="/gnu/po/linux-and-gnu.nl.po">
+ https://www.gnu.org/gnu/po/linux-and-gnu.nl.po</a>'
+ --><!--#set var="ORIGINAL_FILE" value="/gnu/linux-and-gnu.html"
+ --><!--#set var="DIFF_FILE" value="/gnu/po/linux-and-gnu.nl-diff.html"
+ --><!--#set var="OUTDATED_SINCE" value="2019-03-01" -->
+
+<!--#include virtual="/server/header.nl.html" -->
+<!-- Parent-Version: 1.84 -->
+
+<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! -->
+<title>Linux en GNU - GNU-project - Free Software Foundation</title>
+<meta http-equiv="Keywords" content="GNU, FSF, Free Software Foundation, Linux, Emacs, GCC, Unix, Vrije Software,
+Besturingssysteem, GNU Kernel, HURD, GNU HURD, Hurd" />
+<meta http-equiv="Description" content="Ontwikkelt sinds 1983 het vrije, op Unix lijkende, besturingssysteem GNU,
+zodat computergebruikers de vrijheid hebben om de software die zij gebruiken
+te delen en te verbeteren." />
+
+<!--#include virtual="/gnu/po/linux-and-gnu.translist" -->
+<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" -->
+<!--#include virtual="/server/outdated.nl.html" -->
+<h2>Linux en het GNU-systeem</h2>
+
+<p><strong>door <a href="http://www.stallman.org/">Richard
+Stallman</a></strong></p>
+
+<div class="announcement">
+ <blockquote><p>Voor meer informatie hierover, zie ook <a
+href="/gnu/gnu-linux-faq.html">GNU/Linux veelgestelde vragen</a>, en <a
+href="/gnu/why-gnu-linux.html">Waarom GNU/Linux?</a></p>
+ </blockquote>
+</div>
+
+<p>
+Veel computergebruikers gebruiken dagelijks onbewust een aangepaste versie
+van <a href= "/philosophy/categories.html#TheGNUsystem">het
+GNU-systeem</a>. Door een bizarre wending in het verleden is de huidige,
+meestgebruikte versie van GNU bekend onder de naam &ldquo;Linux&rdquo;, en
+veel gebruikers zijn zich er <a
+href="/gnu/gnu-users-never-heard-of-gnu.html"> niet van bewust</a> dat dit
+het GNU-systeem is, ontwikkeld door het <a
+href="/gnu/gnu-history.html">GNU-project</a>.</p>
+
+<p>
+Linux bestaat echt en men gebruikt het, maar het is slechts een deel van het
+besturingssysteem. Linux is de kernel (de &ldquo;kern&rdquo; van het
+besturingssysteem): het programma dat de toegang regelt tot de diverse
+onderdelen van het systeem zodat ander programma's behoorlijk kunnen
+draaien. De kernel is een onmisbaar onderdeel van het besturingssysteem,
+maar op zichzelf niet bruikbaar; het kan alleen functioneren in een compleet
+besturingssysteem. Linux wordt meestal gebruikt in combinatie met het
+GNU-besturingssysteem: het hele systeem is eigenlijk GNU met Linux
+toegevoegd, GNU/Linux dus. Al die zogeheten &ldquo;Linux&rdquo; distributies
+zijn dus eigenlijk GNU/Linux-distributies.</p>
+
+<p>
+Veel gebruikers kennen het verschil niet tussen de kernel, Linux, en het
+systeem als geheel, wat ze &oacute;&oacute;k &ldquo;Linux&rdquo; noemen. Dit
+dubbele gebruik van de naam geeft geen duidelijkheid. Deze gebruikers denken
+vaak dat Linus Torvalds het hele systeem heeft ontwikkeld in 1991, met wat
+hulp van buitenaf.</p>
+
+<p>
+Programmeurs weten meestal wel dat Linux een kernel is. Maar omdat ze vaak
+aan Linux horen refereren als aan het hele systeem nemen ze aan dat de
+manier waarop het in ontwikkeld de benaming Linux rechtvaardigt. Zij geloven
+bijvoorbeeld dat, nadat Linus klaar was met de Linux kernel, de gebruikers
+op zoek gingen naar andere vrije software om het te completeren en de meeste
+andere onderdelen zomaar vonden, klaar voor gebruik.</p>
+
+<p>
+Wat ze vonden was niet toevallig en lag er niet zo maar&mdash;het was het
+GNU-systeem dat bijna af was. De beschikbare <a
+href="/philosophy/free-sw.html">vrije software</a> maakte het geheel
+compleet doordat het GNU-project al sinds 1984 aan de weg timmerde om een
+compleet besturingssysteem van de grond te krijgen. In het <a
+href="/gnu/manifesto.html"> GNU-manifest</a> schetsten we het doel voor het
+maken van een op Unix lijkend systeem met de naam GNU. De <a
+href="/gnu/initial-announcement.html">eerste aankondiging</a> van het
+GNU-project bevat ook een aantal doelen voor het GNU-systeem. Tegen de tijd
+dat Linus aan Linux begon was GNU al bijna af.</p>
+
+<p>
+De meeste vrije-softwareprojecten hebben als doel het ontwikkelen van
+&eacute;&eacute;n programma voor een bepaald doel. Linus Torvalds
+bijvoorbeeld had als doel een kernel die op Unix lijkt (Linux); Donald Knuth
+had als doel een tekstzetter (TeX); Bob Scheifler had als doel een
+venstersysteem (X Window systeem). Het is normaal om de bijdrage van een
+dergelijk project af te meten aan de specifieke programma's die uit dat
+project kwamen.</p>
+
+<p>
+Wanneer we zo de bijdrage van het GNU-project zouden bekijken, wat zou dan
+de conclusie zijn? Een verkoper van CD-ROM's kwam erachter dat in hun
+&ldquo;Linux-distributie&rdquo;, <a
+href="/philosophy/categories.html#GNUsoftware">GNU-software</a> de grootste
+bijdrage leverde met 28% van de totale broncode inclusief een aantal grote
+onderdelen, onmisbaar voor het systeem. Linux zelf was zo'n 3%. (De
+verhouding in 2008 zijn ongeveer dezelfde: in het versiebeheer van gNewSense
+maakt Linux 1,5% en de GNU pakketten 15% uit van de distibutie.) Wanneer je
+dus een naam zou bedenken voor het systeem op basis wie de programma's
+ervoor had geschreven dan zou je eerder uitkomen op &ldquo;GNU&rdquo;.</p>
+
+<p>
+Maar we vinden niet dat dit de juiste benadering is. Het GNU-project was en
+is geen project voor het ontwikkelen van een specifiek programma. Het was
+geen project om een <a href="/software/gcc/">C-compiler te ontwikkelen</a>,
+hoewel we dit wel gedaan hebben. Het was geen project om een
+tekstbewerkingsprogramma te maken, hoewel we die ontwikkeld hebben. Doel was
+om <em>een compleet vrij systeem te ontwikkelen, lijkend op Unix</em>: GNU.</p>
+
+<p>
+Velen hebben enorm bijgedragen aan de vrije software in het systeem en
+allemaal verdienen ze het om genoemd te worden. Maar de reden waarom het
+<em>een integraal systeem</em> is&mdash;en niet alleen maar een verzameling
+bruikbare programma's&mdash;is omdat dit het doel was van het GNU
+project. We hebben een lijst opgesteld met benodigde programma's zodat het
+een <em>compleet</em> vrij systeem zou worden en zijn daar systematisch naar
+op zoek gegaan, hebben delen zelf ontwikkeld, of laten ontwikkelen. We
+schreven belangrijke maar saaie <a href="#unexciting">(1)</a> onderdelen
+omdat je nu eenmaal niet zonder kunt. Sommige gereedschappen werden vanzelf
+populair onder programmeurs maar we schreven ook vele onderdelen die geen
+gereedschap waren <a href="#nottools">(2) </a>. We schreven zelfs een
+schaakspel, GNU Chess, omdat een compleet systeem ook spelletjes nodig
+heeft.</p>
+
+<p>
+Begin jaren '90 hadden we een compleet systeem klaar, op de kernel na (waar
+we ook aan werkten, <a href="/software/hurd/hurd.html">GNU Hurd</a>, die
+bovenop Mach liep). Ontwikkeling van de kernel was een stuk moeilijker dan
+verwacht; <a href="/software/hurd/hurd-and-linux.html">GNU Hurd begon in
+2001 stabiel te draaien</a>. We hebben echter nog een lange weg te gaan
+voordat het klaar is voor algemeen gebruik.</p>
+
+<p>
+Gelukkig hoefden we door toedoen van Linux niet te wachten op de Hurd. Nadat
+Torvalds Linux in 1992 had bevrijd vormde dit het laatste stukje van de
+puzzel die het GNU-systeem is. Men kon daarna <a
+href="http://ftp.funet.fi/pub/linux/historical/kernel/old-versions/RELNOTES-0.01">Linux
+combineren met GNU</a> om zo een compleet vrij systeem te verwezenlijken:
+een versie van het GNU-systeem dat ook Linux bevatte. Met andere woorden,
+het GNU/Linux-systeem.</p>
+
+<p>
+De twee combineren klinkt eenvoudig genoeg maar was niet zo
+makkelijk. Sommige onderdelen<a href="#somecomponents">(3)</a> van GNU
+moesten behoorlijk op de schop om met Linux te kunnen samenwerken. Het
+geheel zo integreren dat een distributie zo &ldquo;uit de verpakking&rdquo;
+zou werken was ook zo'n moeilijke klus. Dit moest problemen oplossen als hoe
+het systeem te installeren en op te starten&mdash;iets waar we nog niet naar
+hadden gekeken omdat we nog niet zover waren. De mensen die de diverse
+distributies ontwikkeld hebben droegen hun steentje bij maar dat zou toch
+wel opgepakt zijn.</p>
+
+<p>
+Het GNU-project steunt GNU/Linux-systemen en ook <em>het</em> GNU-systeem,
+met financiƫle steun van de <a href="http://fsf.org/">FSF</a>. We
+financierden het herschrijven van uitbreidingen op de C-bibliotheek die met
+Linux te maken hadden, zodat deze nu naadloos samenwerken en de huidige
+GNU/Linux-systemen gebruiken nu de bibliotheek zonder aparte wijzigingen. De
+FSF financierde ook de start van de ontwikkeling van Debian GNU/Linux.</p>
+
+<p>
+Tegenwoordig zijn er veel varianten van het GNU/Linux-systeem in omloop
+(&ldquo;distributies&rdquo; genoemd). De meesten daarvan bevatten ook
+niet-vrije software&mdash;hun ontwikkelaars volgen een andere filosofie die
+meer verwant is aan Linux dan aan GNU. Maar er zijn ook <a
+href="/distros/distros.html">compleet vrije GNU/Linux-distributies</a>. De
+FSF steunt <a href="http://gnewsense.org/">gNewSense</a> met
+computerapparatuur.</p>
+
+<p>Het maken van een vrije GNU/Linux-distributie is niet alleen een kwestie van
+het uitsluiten van niet-vrije software. Tegenwoordig bevat de gangbare
+versie van Linux ook niet-vrije programma's. Het is de bedoeling dat dit
+soort programma's in in- en uitvoerapparaten wordt geladen wanneer het
+systeem opstart en worden alleen in binaire vorm uitgeleverd als onderdeel
+van de "broncode" in de vorm van eindeloze nummerreeksen. En dus houdt dat
+in dat we ook een <a href="http://directory.fsf.org/project/linux">vrije
+versie van Linux</a> moeten onderhouden.</p>
+
+<p>Of je nu GNU/Linux gebruikt of niet, verwar mensen alsjeblieft niet door de
+naam &ldquo;Linux&rdquo; slordig te gebruiken. Linux is de kernel, een
+hoofdbestanddeel van het systeem. Het systeem als geheel is min of meer het
+GNU-systeem met daaraan Linux toegevoegd. Wanneer je het over deze
+combinatie hebt, noem het dan alsjeblieft &ldquo;GNU/Linux&rdquo;.</p>
+
+<p>
+Wanneer je een link naar &ldquo;GNU/Linux&rdquo; aan wilt maken ter
+referentie, dan zijn dit artikel en <a href="/gnu/thegnuproject.html">
+http://www.gnu.org/gnu/the-gnu-project.html</a> een goede keuze. Als je ter
+referentie een link naar Linux, de kernel, wilt aanmaken dan is <a
+href="http://foldoc.org/linux">http://foldoc.org/linux</a> een goede URL om
+te gebruiken.</p>
+
+<h3>Aanvullingen</h3>
+
+<p>
+Behalve GNU is er nog &eacute;&eacute;n ander project dat onafhankelijk een
+vrij besturingssysteem heeft gemaakt dat lijkt op Unix. Dit systeem kent men
+als BSD, ontwikkeld aan de universiteit van Berkeley. In de tachtiger jaren
+is dit begonnen als niet-vrij systeem maar werd vrij gemaakt in de jaren
+90. Een vrij en bestaand besturingssysteem<a href="#newersystems">(4)</a> is
+tegenwoordig altijd een variant op het GNU systeem of op BSD.</p>
+
+<p>
+Mensen vragen weleens of BSD ook een versie van GNU is, net als
+GNU/Linux. De ontwikkelaars van BSD werden ge&iuml;nspireerd door het
+voorbeeld van het GNU-project om hun code vrij te geven, daarbij geholpen
+door aanmoedigingen van GNU activisten, maar de code heeft weinig
+overeenkomsten met GNU. Huidige BSD-systemen gebruiken wel wat code van GNU,
+net als GNU wel het een en ander gebruikt van BSD maar over het geheel
+bezien zijn het toch twee verschillende systemen die apart van elkaar zich
+ontwikkeld hebben. De ontwikkelaars van BSD hebben geen kernel gemaakt en
+dit toegevoegd aan het GNU-systeem en dus is een benaming als GNU/BSD hier
+niet op zijn plaats.<a href="#gnubsd">(5)</a></p>
+
+<h3>Voetnoten:</h3>
+<ol>
+<li>
+<a id="unexciting"></a>Deze saaie maar belangrijke componenten zijn onder
+andere de GNU assembler (GAS) en de linker (GLD) beide nu onderdeel van het
+<a href="/software/binutils/">GNU Binutils</a> pakket, <a
+href="/software/tar/"> GNU tar</a>, en meer.</li>
+
+<li>
+<a id="nottools"></a>Bijvoorbeeld de Bourne Again SHell (BASH), de
+PostScript lezer <a
+href="/software/ghostscript/ghostscript.html">Ghostscript</a>, en de <a
+href="/software/libc/libc.html">GNU C bibliotheek</a> zijn geen
+programmeergereedschappen. Ook GNUCash, GNOME, en GNU Chess niet.</li>
+
+<li>
+<a id="somecomponents"></a>Bijvoorbeeld de <a
+href="/software/libc/libc.html">GNU C bibliotheek</a>.</li>
+
+<li>
+<a id="newersystems"></a>Nadat dit was geschreven is er een bijna geheel
+vrij Windows-achtig systeem ontwikkeld, hoewel dit technisch gezien
+verschilt van GNU of Linux, dus het is hier niet van toepassing. Het
+merendeel van de kernel van Solaris is inmiddels vrijgegeven maar wanneer je
+daar een vrij systeem van wilt maken zul je nog delen van de kernel moeten
+vervangen en het vervolgens in GNU of BSD moeten hangen.</li>
+
+<li>
+<a id="gnubsd"></a>Hoewel, in de jaren na het verschijnen van dit artikel is
+de GNU C bibliotheek overgezet op diverse versies van de BSD kernel, die het
+mogelijk maakt het GNU systeem met deze kernel te distribueren. Net als
+GNU/Linux zijn dit inderdaad varianten op GNU en heten dus bijvoorbeeld
+GNU/kFreeBSD en GNU/kNetBSD, afhankelijk van de gebruikte kernel. Doorsnee
+gebruikers van normale bureaucomputers zullen echter al nauwelijks het
+verschil kennen tussen GNU/Linux e GNU/*BSD.</li>
+
+</ol>
+
+<div class="translators-notes">
+
+<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.-->
+ </div>
+</div>
+
+<!-- for id="content", starts in the include above -->
+<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" -->
+<div id="footer">
+<div class="unprintable">
+
+<p>Gelieve algemene vragen over FSF &amp; GNU te sturen naar <a
+href="mailto:gnu@gnu.org">&lt;gnu@gnu.org&gt;</a>. Er zijn ook nog <a
+href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de
+FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a
+href="mailto:webmasters@gnu.org">&lt;webmasters@gnu.org&gt;</a>.</p>
+
+<p>
+<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph,
+ replace it with the translation of these two:
+
+ We work hard and do our best to provide accurate, good quality
+ translations. However, we are not exempt from imperfection.
+ Please send your comments and general suggestions in this regard
+ to <a href="mailto:web-translators@gnu.org">
+
+ &lt;web-translators@gnu.org&gt;</a>.</p>
+
+ <p>For information on coordinating and submitting translations of
+ our web pages, see <a
+ href="/server/standards/README.translations.html">Translations
+ README</a>. -->
+We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor
+verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a
+href="mailto:web-translators@gnu.org">&lt;web-translators@gnu.org&gt;</a>.</p>
+<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations
+README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze
+website.</p>
+</div>
+
+<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to
+ files generated as part of manuals) on the GNU web server should
+ be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this
+ without talking with the webmasters or licensing team first.
+ Please make sure the copyright date is consistent with the
+ document. For web pages, it is ok to list just the latest year the
+ document was modified, or published.
+
+ If you wish to list earlier years, that is ok too.
+ Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying
+ years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable
+ year, i.e., a year in which the document was published (including
+ being publicly visible on the web or in a revision control system).
+
+ There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers
+ Information document, www.gnu.org/prep/maintain. -->
+<p>Copyright &copy; 1997, 1998, 1999, 2000, 2001, 2002, 2007, 2014, 2015, 2016,
+2017 Richard M. Stallman</p>
+
+<p>Deze pagina is uitgebracht onder een <a rel="license"
+href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/">Creative Commons
+Naamsvermelding-GeenAfgeleideWerken 4.0 Internationaal licentie</a>.</p>
+
+<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" -->
+<div class="translators-credits">
+
+<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.-->
+ <strong>Vertaling:</strong> <a
+href="//savannah.gnu.org/projects/www-nl">www-nl</a></div>
+
+<p class="unprintable"><!-- timestamp start -->
+Bijgewerkt:
+
+$Date: 2019/12/30 12:08:29 $
+
+<!-- timestamp end -->
+</p>
+</div>
+</div>
+</body>
+</html>