diff options
Diffstat (limited to 'talermerchantdemos/blog/articles/nl/categories.html')
| -rw-r--r-- | talermerchantdemos/blog/articles/nl/categories.html | 450 |
1 files changed, 450 insertions, 0 deletions
diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/nl/categories.html b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/categories.html new file mode 100644 index 0000000..802ad55 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/nl/categories.html @@ -0,0 +1,450 @@ +<!--#set var="PO_FILE" + value='<a href="/philosophy/po/categories.nl.po"> + https://www.gnu.org/philosophy/po/categories.nl.po</a>' + --><!--#set var="ORIGINAL_FILE" value="/philosophy/categories.html" + --><!--#set var="DIFF_FILE" value="/philosophy/po/categories.nl-diff.html" + --><!--#set var="OUTDATED_SINCE" value="2018-01-01" --> + +<!--#include virtual="/server/header.nl.html" --> +<!-- Parent-Version: 1.84 --> + +<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> +<title>Indeling van vrije en niet-vrije software - GNU-project - Free Software +Foundation</title> +<style type="text/css" media="screen"> +<!-- +#content #diagram { overflow: auto; margin: 2em 0; } +#diagram img { width: 31.7em; } +--> + +</style> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/categories.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" --> +<!--#include virtual="/server/outdated.nl.html" --> +<h2>Indeling van vrije en niet-vrije software</h2> + +<p>Zie ook <a href="/philosophy/words-to-avoid.html">onduidelijke woorden die +je beter kunt vermijden</a>.</p> + +<!-- GNUN: localize URL /philosophy/category.png --> +<p id="diagram" class="c"> +<img src="/philosophy/category.png" alt="[Indeling van software]" /> +</p> + + <p>Dit diagram van Chao-Kuei laat de indeling zien van de verschillende +software categorieën. Het is beschikbaar in <a +href="/philosophy/category.svg">Scalable Vector Graphic</a> of <a +href="/philosophy/category.fig">XFig-formaat</a> onder de GNU GPL v2 (of +hogere) licentie, de GNU FDL v1.2 (of hoger), of de Creative Commons +Attribution-Share Alike v2.0 (of hoger).</p> + +<h3 id="FreeSoftware">Vrije software</h3> + + <p>Vrije software is software met daarbij toestemming aan eenieder om de +software te gebruiken, kopiëren en/of verder te verspreiden, in +dezelfde toestand of met wijzigingen, hetzij gratis danwel voor een +bijdrage. Meer specifiek betekent dit dat er broncode beschikbaar moet +zijn. “Als er geen bron is, is het geen software.” Dit is een +vereenvoudigde definitie. Zie ook de <a +href="/philosophy/free-sw.html">volledige definitie</a>.</p> + + <p>Als een programma vrij is kan het opgenomen worden in een vrij +besturingssysteem zoals GNU, of in vrije versies van het <a +href="/gnu/linux-and-gnu.html">GNU/Linux-systeem</a>.</p> + + <p>Er zijn vele mogelijkheden waarop een programma vrij kan worden—vele +details, die op verschillende manieren kunnen worden ingevuld kunnen nog +steeds een vrij programma tot gevolg hebben. Een aantal mogelijke variaties +wordt hieronder beschreven. Voor meer informatie over specifieke +softwarelicenties, zie het <a +href="/licenses/license-list.html">licentie-overzicht</a>.</p> + + <p>Vrije software gaat over vrijheid, niet om “vrij van +kosten”. Softwarebedrijven die niet-vrije software ontwikkelen +gebruiken echter soms de term “free software” waarmee ze naar de +prijs verwijzen. Soms bedoelen ze dat je een kopie van de executeerbare code +gratis kan krijgen; soms bedoelen ze dat er een kopie is geïnstalleerd +op de computer die je koopt. Dit heeft niets te maken met wat wij binnen het +GNU-project bedoelen met “free software”.</p> + + <p>Controleer dus altijd de voorwaarden waarop de software wordt aangeboden +wanneer een bedrijf zegt vrije software te verkopen om mogelijke verwarring +te voorkomen. Soms voldoen die inderdaad aan de term vrije software maar +soms ook niet.</p> + + <p>Veel talen, waaronder het Nederlands, hebben twee verschillende woorden voor +“free” voor de betekenissen vrij en gratis. Het Engelse woord +“gratis” bestaat ook en verwijst redelijk ondubbelzinnig naar +prijs. Er is helaas geen Engels ondubbelzinnig equivalent voor vrijheid. Als +je dus een andere taal, zoals Nederlands, spreekt raden we je aan het te +vertalen naar het woord dat verwijst naar het begrip vrijheid. Zie ook onze +lijst van <a href="/philosophy/fs-translations.html">vertalingen van de term +“free software”</a> naar diverse andere talen.</p> + + <p>Vrije software is vaak <a +href="/software/reliability.html">betrouwbaarder</a> dan niet-vrije +software.</p> + +<h3 id="OpenSource">Open-bron-software</h3> + + <p> + Met de term “open bron”-software bedoelt men meestal dezelfde +categorie als vrije software. Het is echter niet geheel van dezelfde soort: +ze accepteren soms andere licenties die wij als te beperkend ervaren en er +bestaan vrije licenties die men in de open-bron-categorie niet +accepteert. De verschillen zijn echter klein. Bijna alle open-bron-software +is vrij en bijna alle vrije software is ook open bron.</p> + <p>Wij gebruiken bij voorkeur de term “<a +href="/philosophy/open-source-misses-the-point.html">vrije +software</a>” omdat dit verwijst naar vrijheid en de term “open +bron” niet.</p> + +<h3 id="PublicDomainSoftware">Software in het publieke domein</h3> + + <p>Software in het publieke domein is software waarop geen auteursrecht van +toepassing is. Wanneer de broncode zich in het publieke domein bevindt, is +dit een speciaal geval van <a href="#Non-CopyleftedFreeSoftware">vrije +software zonder auteursplicht</a>, wat inhoud dat sommige kopiën of +gewijzigde versies misschien helemaal niet vrij zijn.</p> + + <p>In sommige gevallen is het uitvoerbare programma in het publieke domein, +maar de bijbehorende broncode kan men niet krijgen. Dat is dus geen vrije +software omdat die toegang tot de broncode vereist. Overigens is de meeste +vrije software niet openbaar; er rust auteursrecht op en de auteurs hebben +toestemming gegeven het in vrijheid te gebruiken met behulp van een +vrije-software-licentie.</p> + + <p>Soms gebruikt men ietwat slordig de term “publiek domein” en +bedoelt men “<a href="#FreeSoftware">vrij</a>” of “gratis +beschikbaar”. “Publiek domein” is echter een juridische +term en betekent “auteursrechtenvrij”. Wij adviseren om voor de +duidelijkheid de term “publiek domein” alleen in zijn juridische +betekenis te gebruiken en voor andere begrippen ook de andere termen te +hanteren.</p> + + <p>De conventie van Bern, die door de meeste landen is ondertekend, heeft +bepaald dat alles wat wordt opgeschreven ook automatisch onder het +auteursrecht valt. Dit geldt ook voor programma's. Wanneer je dus je +programma openbaar wilt hebben (in het “publieke domein”), zul +je juridische stappen moeten ondernemen om af te zien van het auteursrecht; +anders valt het hier automatisch onder.</p> + +<h3 id="CopyleftedSoftware">Auteursplichtige software</h3> + + <p>Auteursplichtige software is vrije software waarin is bepaald dat bij +verspreiding alle kopieën van alle versies dezelfde bepalingen voor +verspreiding hebben. Dat betekent bijvoorbeeld dat auteursplichtige +licenties bepalen dat anderen er geen extra bepalingen aan toe mogen voegen +en dat men verplicht is de programmacode er bij te leveren. Dit als +bescherming tegen in gebruik zijnde technieken om een programma een private +status te geven.</p> + + <p>Sommige auteursplichtige licenties als de GPL versie 3, blokkeren andere +technieken om een programma om te zetten naar een niet-vrije versie, analoog +aan de <a href="/licenses/rms-why-gplv3.html">tivo-techniek</a>.</p> + + <p>In het GNU-project maken we bijna alle software die we creëren +auteursplichtig omdat het ons streven is om <em>iedere</em> gebruiker de +vrijheid te geven die de term “vrije software” suggereert. Zie +het <a href="/licenses/copyleft.html">artikel over auteursplicht</a> voor +een uitleg over hoe deze “auteursplicht” werkt en waarom we het +gebruiken.</p> + + <p>Auteursplicht is een algemeen begrip; voor het auteursplichtig maken van een +programma moet je een set distributievoorwaarden toepassen. Er zijn vele +mogelijkheden om een dergelijke set op te stellen. In theorie zouden er dus +ook meerdere auteursplichtige vrije-software-licenties kunnen zijn. In de +praktijk echter gebruikt bijna alle auteursplichtige software de <a +href="/licenses/gpl.html">GNU General Public License</a>. Twee +verschillende licenties met auteursplicht erin zijn meestal niet te +verenigen. Dit betekent dat je de code niet samen mag voegen onder +één licentie. Het is dus in het belang van de gemeenschap +wanneer men slechts één licentie-type gebruikt.</p> + +<h3 id="Non-CopyleftedFreeSoftware">Niet-auteursplichtige, vrije software</h3> + + <p>Niet-auteursplichtige, vrije software heeft de toestemming van de auteur om +te her-distribueren en veranderen maar ook de toestemming om meer +beperkingen op te leggen.</p> + + <p>In dit geval kunnen er dus kopiën en gewijzigde versies in omloop zijn +die helemaal geen vrije software zijn. Een softwarebedrijf kan het +programma, met of zonder wijzigingen, compileren en de executeerbare code +verspreiden als een <a href="#ProprietarySoftware">privaat</a> product.</p> + + <p>Het <a href="http://www.x.org">X-Window systeem</a> is hier een voorbeeld +van. Het X Consortium bracht X11 uit met distributievoorwaarden waarmee het +niet-auteursplichtige, vrije software is. Als je wil kun je een kopie +krijgen met deze voorwaarden en deze kopie is dan vrij. Er waren echter ook +niet-vrije kopiën en populaire werkstations en grafische PC-kaarten die +alleen op dat soort versies werkten. Wanneer je deze hardware gebruikt dan +is X11 voor jou geen vrije software. <a +href="/philosophy/x.html">X11-ontwikkelaars brachten zelfs een tijdje +niet-vrije X11-versies uit</a>.</p> + +<h3 id="LaxPermissiveLicensedSoftware">Software met een toegeeflijke licentie</h3> + + <p>Voorbeelden van toegeeflijke licenties zijn de X11-licentie en de <a +href="/licenses/bsd.html">twee BSD-licenties</a>. Deze staan bijna alle +soorten gebruik van de code toe, inclusief er private programma's van maken, +met of zonder aanpassingen in de broncode.</p> + +<h3 id="GPL-CoveredSoftware">Software met een GPL-licentie</h3> + + <p>De <a href="/licenses/gpl.html">GNU GPL</a> (General Public License of +Algemene Openbare Licentie) is een bepaalde verzameling +distributievoorwaarden voor het auteursplichtig maken van een programma. +Het GNU-project gebruikt deze voorwaarden voor de meeste GNU-software.</p> + + <p>Om vrije software gelijk te stellen aan software met een GPL-licentie is dus +fout.</p> + +<h3 id="TheGNUsystem">Het GNU-besturingssysteem</h3> + + <p>Het <a href="/gnu/gnu-history.html">GNU-besturingssysteem</a> is het +besturingssysteem, lijkend op Unix, dat wij sinds 1984 in het GNU-project +aan het ontwikkelen zijn.</p> + + <p>Een op Unix geënt besturingssysteem bestaat uit vele programma's. Het +GNU-systeem bevat alle <a href="#GNUsoftware">GNU-software</a>, alsook veel +andere software zoals het X-Window systeem en TeX, wat geen GNU-software is.</p> + + <p>De eerste complete testversie van het GNU-systeem kwam uit in 1996. Hierin +zit GNU Hurd, onze kernel, sinds 1990 in ontwikkeling. In 2001 begon het +GNU-systeem (met GNU Hurd) aardig stabiel te worden maar Hurd ontbeert nog +belangrijke functionaliteit en wordt daarom niet veel gebruikt. Intussen is +het <a href="/gnu/linux-and-gnu.html">GNU/Linux-systeem</a>, een afsplitsing +van het GNU systeem met Linux als kernel in plaats van Hurd, sinds 1990 +reeds een groot succes. Dit geeft aan dat het GNU-systeem geen statische +verzameling programma's is; gebruikers en distributeurs kunnen verschillende +pakketten samenstellen al naar gelang hun voorkeur en behoefte. Het +resultaat is nog steeds een variant op het GNU-systeem.</p> + + <p>Omdat het streven van GNU is om vrij te zijn, moet ieder onderdeel van het +GNU-besturingssysteem vrije software zijn. Het hoeft echter niet allemaal +auteursplichtig te zijn, alle soorten vrije software kunnen worden gebruikt, +als hiermee bepaalde technische doelen bereikt kunnen worden.</p> + +<h3 id="GNUprograms">GNU-programma's</h3> + + <p>“GNU-programma's” is hetzelfde als <a href="#GNUsoftware"> +GNU-software</a>. Een programma Foo is een GNU-programma als het +GNU-software is. We zeggen ook wel eens: het is een “GNU-pakket”</p> + +<h3 id="GNUsoftware">GNU-software</h3> + + <p><a href="/software/software.html">GNU-software</a> is software die is +uitgebracht onder auspiciën van het <a +href="/gnu/gnu-history.html">GNU-project</a>. Als een programma +GNU-software is zeggen we ook wel dat het een GNU-programma is of een +GNU-pakket. De “lees-mij” of handleiding zou dit moeten +vermelden. Verder vermeldt het <a href="/directory">Overzicht vrije +software</a> alle GNU-pakketten.</p> + + <p>De meeste GNU-software is <a href="/licenses/copyleft.html">auteursplichtige +software</a>, maar niet allemaal; alle GNU-software moet echter wel <a +href="/philosophy/free-sw.html">vrije software</a> zijn.</p> + + <p>Sommige GNU-software is gemaakt door <a +href="http://www.fsf.org/about/staff/">personeel</a> van de <a +href="http://www.fsf.org/">Free Software Foundation</a> maar verreweg de +meeste software wordt bijgedragen door <a +href="/people/people.html">vrijwilligers</a>. (Sommige vrijwilligers worden +betaald door bedrijven of universiteiten, maar voor ons zijn zij +vrijwilligers.) Sommige bijdragen hebben het auteursrecht van de FSF, andere +hebben het auteursrecht van degene die de bijdrage leverde.</p> + +<h3 id="FSF-CopyrightedGNUSoftware">GNU-software onder FSF-auteursrecht</h3> + + <p>Ontwikkelaars van GNU-pakketten kunnen de auteursrechten overdragen aan de +FSF of zelf behouden. Aan hen de keus.</p> + + <p>Wanneer ze de rechten aan de FSF hebben overgedragen wordt het GNU-software +met FSF-auteursrechten en kan de FSF de licentierechten uitoefenen. Wanneer +ze de auteursrechten zelf houden moeten ze deze ook zelf verdedigen.</p> + + <p>De regel is dat de FSF geen auteursrechten accepteert van software die geen +officieel GNU-pakket is.</p> + +<h3 id="non-freeSoftware">Niet-vrije software</h3> + + <p>Niet-vrije software is software die niet vrij is. Het gebruik ervan, de +verspreiding en/of het wijzigen ervan is niet toegestaan. Of je moet om +toestemming vragen of er gelden dusdanige beperkingen dat je het niet +vrijelijk kunt gebruiken.</p> + +<h3 id="ProprietarySoftware">Private software</h3> + + <p>Private software is een andere naam voor niet-vrije software. In het +verleden maakten we onderscheid tussen “semi-vrije software”, +die op niet-commerciële basis kan worden gewijzigd en verspreid, en +“private software”, waarbij dit niet kon. We hebben dit +onderscheid losgelaten en gebruiken “private software” als +synoniem voor niet-vrije software.</p> + + <p>De Free Software Foundation heeft als regel dat we geen private (niet-vrije) +software op onze computers installeren, hooguit tijdelijk met het doel om +een vrije variant van dat programma te maken. Afgezien van het bovenstaande, +zien wij verder geen excuus voor het installeren van private programma's.</p> + + <p>Wij vonden het bijvoorbeeld aanvaardbaar om in de tachtiger jaren Unix op +onze machines te installeren daar we dit gebruikten om er een vrije +vervanger van Unix mee te schrijven. Het excuus is niet meer geldig omdat er +tegenwoordig vrije besturingssystemen zijn; we hebben alle niet-vrije +besturingssystemen weggedaan en iedere nieuwe machine moet nu uitgerust +worden met een volledig vrij besturingssysteem.</p> + + <p>We staan er niet op dat andere gebruikers van GNU, of vrijwilligers van GNU, +ook volgens deze regel leven. We hebben de regel voor onszelf ingevoerd. We +hopen echter dat jij zal besluiten dit voorbeeld te volgen, ook voor je +eigen vrijheid.</p> + + +<h3 id="freeware">Freeware</h3> + + <p>De term “freeware” heeft geen eenduidige definitie maar wordt +meestal gebruikt voor softwarepakketten die wel verspreid mogen worden maar +niet veranderd (en de broncode is niet beschikbaar). Dit soort pakketten +zijn <em>geen</em> vrije software, dus gebruik alsjeblieft niet de term +“freeware” als je eigenlijk vrije software bedoelt.</p> + +<h3 id="shareware">Shareware</h3> + + <p>“Shareware” is software die iedereen mag verspreiden maar die +betaald <em>moet</em> worden zodra je die kopie ook echt voor langere tijd +gaat gebruiken.</p> + + <p>Shareware is geen vrije software, of zelfs maar semi-vrij. Hiervoor zijn +twee redenen:</p> + + <ul> + <li>De broncode van de meeste shareware is niet beschikbaar en dus kun je het +programma helemaal niet veranderen.</li> + <li>Shareware geeft geen toestemming om het te kopiëren en installeren +zonder de licentie te betalen, ook niet voor personen die het alleen +gebruiken zonder winstoogmerk (In praktijk negeren veel mensen deze +bepalingen en gebruiken de software toch, maar de bepalingen staan het niet +toe).</li> + </ul> + +<h3 id="PrivateSoftware">Privé-software</h3> + <p>Privé- of maatsoftware is software die ontwikkeld is voor +één gebruiker (meestal een organisatie of bedrijf). Die +gebruiker houdt dat programma, gebruikt het en geeft het niet vrij aan +derden, niet in broncode of binaire vorm.</p> + <p>Een privé-programma is (op een nogal triviale manier) vrije software +als de enige gebruiker de vier vrijheden heeft. Als de gebruiker volledige +rechten heeft voor het privé-programma is het programma vrij. Echter, +als de gebruiker kopieën verspreidt naar anderen en de vier vrijheden +hier niet bijlevert, zijn deze kopieën geen vrije software. </p> + + <p>Vrije software is een kwestie van vrijheid, niet van toegang. In principe +vinden we niet dat het fout is om een programma te ontwikkelen en het niet +te verspreiden. Er zijn gevallen waar een programma zo belangrijk is dat men +kan beargumenteren dat het niet verspreiden ervan verkeerd is voor de +mensheid. Zulke gevallen zijn echter zeldzaam. De meeste programma's zijn +niet zo belangrijk en het achterhouden is dan ook niet verkeerd. Er is dus +geen conflict tussen maatsoftware en de beginselen van de +vrije-software-beweging.</p> + + <p>Het meeste werk voor programmeurs betreft het ontwikkelen van dit soort +programma's op maat; het werk hierin zou dus gedaan kunnen worden op een +manier die verenigbaar is met de vrije software beweging.</p> + +<h3 id="commercialSoftware">Commerciële software</h3> + + <p> “Commerciëel” en “privaat” (niet-vrij) is niet +hetzelfde! Commerciële software is software die ontwikkeld wordt door +bedrijven met het doel geld te verdienen aan het gebruik van die software. +De meeste commerciële software is ook <a +href="#ProprietarySoftware">privaat</a> maar er bestaat ook commerciële +vrije software en niet-commerciële, niet-vrije software.</p> + + <p>GNU Ada wordt bijvoorbeeld verspreid onder de GNU GPL en iedere kopie is +vrije software; maar de ontwikkelaars verkopen onderhoudscontracten op de +software. Wanneer hun verkopers met mogelijke klanten praten zullen deze +soms zeggen: “we vinden het veiliger om een commerciële compiler +te kopen”. Het antwoord van de verkopers hierop is: “GNU Ada +<em>is</em> een commerciële compiler; het is toevallig ook nog vrije +software.”</p> + <p>Voor het GNU-project ligt het zwaartepunt andersom: het belangrijkste is dat +de compiler GNU Ada vrije software is; dat het ook commerciëel is is +slechts een detail. De extra ontwikkeling die plaatvindt doordat de compiler +commerciëel is, is echter mooi meegenomen.</p> + <p>Help alsjeblieft mensen te realiseren dat commerciële vrije software +best mogelijk is. Je kan dit doen door niet het woord +“commerciëel” te gebruiken als je eigenlijk +“privaat” (niet-vrij) bedoelt.</p> + +<!-- If needed, change the copyright block at the bottom. In general, --> +<!-- all pages on the GNU web server should have the section about --> +<!-- verbatim copying. Please do NOT remove this without talking --> +<!-- with the webmasters first. --> +<!-- Please make sure the copyright date is consistent with the document --> +<!-- and that it is like this "2001, 2002" not this "2001-2002." --> +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>Gelieve algemene vragen over FSF & GNU te sturen naar <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Er zijn ook nog <a +href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de +FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor +verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a +href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> +<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations +README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze +website.</p> +</div> + +<p>Copyright © 1996, 1997, 1998, 2001, 2006, 2007, 2009, 2010, 2014, 2015, +2016, 2017 Free Software Foundation, Inc.</p> + +<p>Deze pagina is uitgebracht onder een <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/">Creative Commons +Naamsvermelding-GeenAfgeleideWerken 4.0 Internationaal licentie</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> + <strong>Vertaling:</strong> <a +href="//savannah.gnu.org/projects/www-nl">www-nl</a></div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Bijgewerkt: + +$Date: 2018/12/15 13:45:45 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> |