summaryrefslogtreecommitdiff
path: root/talermerchantdemos/blog/articles/az/free-sw.html
diff options
context:
space:
mode:
Diffstat (limited to 'talermerchantdemos/blog/articles/az/free-sw.html')
-rw-r--r--talermerchantdemos/blog/articles/az/free-sw.html336
1 files changed, 336 insertions, 0 deletions
diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/az/free-sw.html b/talermerchantdemos/blog/articles/az/free-sw.html
new file mode 100644
index 0000000..5278d51
--- /dev/null
+++ b/talermerchantdemos/blog/articles/az/free-sw.html
@@ -0,0 +1,336 @@
+<!--#set var="PO_FILE" value=''
+ --><!--#set var="ORIGINAL_FILE" value="/philosophy/free-sw.html"
+ --><!--#set var="DIFF_FILE" value=""
+ --><!--#set var="OUTDATED_SINCE" value="2006-07-23" -->
+
+<!DOCTYPE html PUBLIC "-//W3C//DTD XHTML 1.0 Strict//EN"
+ "http://www.w3.org/TR/xhtml1/DTD/xhtml1-strict.dtd">
+<html xmlns="http://www.w3.org/1999/xhtml" xml:lang="az" lang="az">
+
+<!-- TRANSLATORS: This page was generated locally by GNUN. Please do
+ not update it manually, update the corresponding PO file instead.
+ The PO is archived in trans-coord task #14377 (file: orphan-POs.tar.gz).
+ For more info, contact web-translators@gnu.org. -->
+
+<head>
+<!--#include virtual="/server/head-include-1.html" -->
+<title>Azad Proqram Təminatı haqqında - GNU Layihəsi - Azad Proqram Təminatı Fondu
+(APTF)</title>
+
+<meta http-equiv="Keywords" content="GNU, FSF, Free Software Foundation, Linux, Emacs, GCC, Unix, Free Software, Operating System, GNU Kernel, HURD, GNU HURD, Hurd"
+ />
+<meta http-equiv="Description" content="Since 1983, developing the free Unix style operating system GNU, so that computer users can have the freedom to share and improve the software they use." />
+
+<!--#include virtual="/philosophy/po/free-sw.translist" -->
+<!--#include virtual="/server/banner.html" -->
+<!--#include virtual="/server/outdated.html" -->
+<h2>Azad Proqram Təminatı haqqında</h2>
+
+<blockquote>
+<p>
+Biz bu azad proqram təminatının izahını verməklə azad proqram təminatı
+haqqında nəyin doğru olduğuna aydınlıq gətirmək istəyirik.
+</p>
+</blockquote>
+
+<p>
+“Azad proqram təminatı”nın predmeti maddilikdən daha çox mənəvi əhəmiyyət
+kəsb edir. Konsepsiyanı dərk etmək üçün “azad” sözünün mənasını “azad nitq”
+birləşməsində ifadə olunan məna kimi qəbul etməlisiniz.
+</p>
+
+<p>
+Azad proqram təminatı istifadəçilərə proqramı istifadə etmək, nüsxəsini
+çıxartmaq, yaymaq, təhlil etmək, dəyişdirmək və təkmilləşdirmək
+məsələlərində bir sıra azadlıqlar verir. Daha dəqiq desək, buraya dörd növ
+azadlıq aiddir:
+</p>
+
+<ul>
+ <li>İstənilən məqsəd üçün proqramdan istifadə etmək azadlığı (azadlıq 0).</li>
+ <li>Proqramın işləmə mexanizmini öyrənmək və onu şəxsi tələblərə uyğunlaşdırmaq
+azadlığı (azadlıq 1). Mənbə kodunu sərbəst şəkildə əldə etmək bunun ilkin
+şərtidir.
+ </li>
+ <li>Qonşuna kömək məqsədilə proqramın nüsxələrini yaymaq azadlığı (azadlıq 2).
+ </li>
+ <li>Proqramı təkmilləşdirmək və cəmiyyətin bundan yararlanması üçün son
+nailiyyətləri cəmiyyətə çatdırmaq azadlığı (azadlıq 3). Mənbə kodunu sərbəst
+şəkildə əldə etmək bunun ilkin şərtidir.
+ </li>
+</ul>
+
+<p>Proqram o vaxt azad hesab edilir ki, istifadəçi bütün bu azadlıqlara malik
+olsun. Belə ki, siz <a href="#exportcontrol">hər yerdə hər kəsə</a>
+modifikasiya edilmiş və ya edilməmiş nüsxəni təmənnasız və ya pulla yaya
+bilərsiniz. Bunları (digər məsələlərdən fərqli olaraq) etməkdə azad olmaq
+icazə almamaq və ya icazə üçün haqq ödəməmək deməkdir.
+</p>
+
+<p>
+Proqramdan azad istifadə hər bir şəxs və ya təşkilatın onu istənilən növ
+kompyuter sistemində, istənilən növ iş üçün istifadə etmək və buna görə də
+proqrama dəstək verən hər hansı bir şəxs və ya təşkilatla əlaqə saxlamamaq
+azadlığı verir.
+</p>
+
+<p>
+Siz dəyişikliklər etməkdə və onun mövcudluğunu heç kimə bildirmədən şəxsi
+işinizdə və ya oyununuzda istifadə etməkdə də azad olmalısınız. Əgər siz
+etdiyiniz dəyişiklikləri nəşr etdirməyə qərar versəniz, bunu xüsusi bir
+şəkildə kiməsə bildirmək tələb olunmamalıdır.
+</p>
+
+<p>
+Nüsxələri yaymaq azadlığı proqramın ikili və ya icra edilən formalarına,
+eləcə də modifikasiya edilmiş və ya edilməmiş mənbə kodlarına da şamil
+ediliməlidir. (Proqramların icra edilə biləcək formada yayılması rahat
+quraşdırılan azad əməliyyat sistemləri üçün olduqca vacibdir.) Əgər müəyyən
+proqramın ikili və icra edilən formalarını (bəzi dillər bu xüsusiyyətə malik
+deyil) hazırlamaq olmursa, eybi yoxdur. Amma işdi belə formaları yazmaq
+metodunu tapsanız, onları azad yaymaq azadlığına da malik olmalısınız.
+</p>
+
+<p>
+Dəyişikliklər etmək və təkmilləşdirilmiş versiyanı dərc etdirmək
+azadlığından yararlanmaq üçün əlbəttə ki, proqramın mənbə kodunu əldə
+etməlisiniz. Buna görə də mənbə kodunu əldə etmək azad proqram təminatı üçün
+ilkin şərtlərdən hesab edilir.
+</p>
+
+<p>
+Proqramı modifikasiya etməyin ən vacib yollarından biri müvafiq azad
+altproqramların və modulların buraya daxil edilməsidir. Əgər proqramın
+lisenziyası sizə mövcud modulu əlavə etməyə imkan vermirsə, məsələn, əgər bu
+sizdən əlavə edəcəyiniz hər bir kodun müəlliflik hüququna sahib olmasını
+tələb edirsə, onda bu lisenziya da azad olmaqda daha çox məhduddur.
+</p>
+
+<p>
+Bu azadlıqların reallığa çevrilməsi üçün siz səhv etməyənə kimi onlar
+dəyişməz olaraq qalmalıdırlar; əgər proqram təminatını təkmilləşdirən
+lisenziyanı, siz bunun üçün səbəb yaratmasanız, ləğv etməyə səlahiyyəti
+çatırsa, onda proqram təminatını azad hesab etmək olmaz.
+</p>
+
+<p>
+Bununla belə azad proqram təminatının yayılması ilə bağlı bəzi qaydalar
+qəbulediləndir. Bir şərtlə ki, bu qaydalar əsas azadlıqlara maneə
+olmamalıdır. Məsələn, <a href="/copyleft/copyleft.html">müəllifsizlik
+hüququ</a> (sadə şəkildə isah etsək) elə bir qaydadır ki, proqramı yeniləyən
+zaman siz digər şəxslərin əsas azadlıqlarına məhdudiyyətlər qoya
+bilməzsiniz. Bu qayda əsas azadlıqlara qarşı çıxmır, əksinə onları müdafiə
+edir.
+</p>
+
+<p>
+GNU layihəsində biz bu azadlıqları hüquqi tərəfdən müdafiə etmək üçün
+“müəllifsizlik hüququ” adlanan termindən istifadə edirik. Amma <a
+href="/philosophy/categories.html#Non-CopyleftedFreeSoftware">“müəlliflik
+hüququ”na malik azad proqram təminatı</a> da mövcuddur. Biz inanırıq ki,
+“müəllifsizlik hüququ” nişanı altında buraxılan proqramdan istifadənin daha
+yaxşı olduğunu sübut edən mühüm səbəblər var. Bununla belə sizin proqramınız
+“müəlliflik hüququ”na malik azad proqram təminatı kimi təsnif olunursa, biz
+hələ ki ondan istifadə edə bilərik. “Azad proqram təminatı”, “müəllifsizlik
+hüququna malik proqram təminatı” və digər proqram təminatları arasındakı
+əlaqəni daha yaxşı dərk etmək üçün <a
+href="/philosophy/categories.html">Azad Proqram Təminatının
+Kateqoriyaları</a> bölməsinə nəzər salın.
+</p>
+
+<p>
+Siz azad proqram təminatının nüsxələrini müəyyən məbləğ ödəməklə və ya heç
+bir maddi vəsait ödəmədən əldə edə bilərsiniz. Amma bu nüsxələri necə əldə
+etməyinizdən asılı olmayaraq, siz həmişə proqram təminatının surətini
+çıxartmaq, dəyişdirmək, hətta <a href="/philosophy/selling.html">surətlərini
+satmaq azadlığına</a> malik olmalısınız. “Azad proqram təminatı”
+“qeyri-kommersiya” demək deyildir. Azad proqram kommersiya məqsədi, inkişafı
+və yayımı üçün də münasib olmalıdır. Azad proqramın kommersiya cəhətdən
+inkişafı artıq qeyri-adi görünmür; belə azad kommersiya proqram təminatının
+olması cox vacibdir.
+</p>
+
+<p>
+Əgər modifikasiya edilmiş versiyanın qablaşdırılma qaydaları sizin
+modifikasiya edilmiş versiyalardan və ya bu versiyaların şəxsi məqsədlər
+üçün istifadə etmək və hazırlamaq azadlıqlarınıza əhəmiyyətli dərəcədə xələl
+gətirməzsə, onda bu qaydalar qənaətbəxşdir. “Əgər siz öz versiyanızı bu
+yolla əlçatan edirsinizsə, onda digər yolla da əlçatan etməlisiniz” fikrinin
+ifadə olunduğu qaydalar da eyni şəraitdə qənaətbəxş hesab edilə
+bilər. (Diqqət edin ki, belə bir qayda hələ də sizə öz versiyanızı buraxmağı
+istəyib-istəməmək seçimi etmək şansını verir.) İctimai istifadə üçün təqdim
+etdiyiniz versiyaların mənbə kodlarının istifadəçiyə verilməsini tənzimləyən
+qaydalar da qəbulediləndir. Əgər məhsulu inkişaf etdirən əvvəlki şəxs sizin
+yaydığınız modifikasiya edilmiş versiyanın nüsxəsini istəsə, siz bu nüsxənin
+birini ona göndərməli və ya siz modifikasiyalarınızda özünüzü ifadə
+etməlisiniz. Bunu lisenziya tələb edir.
+</p>
+
+<p>
+<a id="exportcontrol"></a>Bəzən hökumət proqramın nüsxələrinin beynəlxalq
+aləmdə yayılma azadlığını məhdudlaşdıran ticari sanksiyalar qoya və ixracata
+nəzarət üzrə nizamnamələrə riayət etməyi tələb edə bilər. Proqram
+təminatını inkişaf etdirənlər bu məhdudiyyətləri aradan qaldırmaq və pozmaq
+səlahiyyətinə malik deyillər. Amma onlar bu məhdudiyyətləri proqramın
+istifadəsinə bir şərt kimi də əlavə edilməsinə etiraz etməli və bunları rədd
+etməlidirlər. Bu yolla məhdudiyyətlər bunların tətbiq edildiyi ölkələrdən
+kənarda fəaliyyət göstərən insanlara və onların fəaliyyətinə təsir
+etməyəcək.
+</p>
+
+<p>
+Bir çox azad proqram təminatı müəlliflik hüququna əsaslanır və bu hüquqa
+əsasən hansı növ tələblərin tətbiq edilməsinin də məhdudiyyətləri
+vardır. Əgər müəlliflik hüquqlu lisenziya yuxarıda qeyd edilmiş şəkildə
+azadlığı tanıyırsa, heç bir anlaşılmazlıq yoxdur (baxmayaraq ki, bu hərdən
+baş verir). Bununla belə bəzi azad proqram təminatı lisenziyaları
+müqavilələrlə gücləndirilir ki, müqavilələr də daha geniş məhdudiyyətlər
+qoya bilər. Bu o deməkdir ki, lisenziya kimi bəyənilməyən məhdudlaşdırıcı və
+azad olmayan vasitələr də mövcuddur.
+</p>
+
+<p>
+Biz sözsüz bütün bəyənilməyən müqavilə məhdudiyyətlərinin hamısını sadalaya
+bilmərik. Əgər müqavilə əsaslı lisenziya müəlliflik hüquqlu lisenziyaların
+edə bilmədiyi fərqli vasitələrlə məhdudlaşdırma tətbiq edirsə və burada
+qanuni olması vurğulanmırsa, onda bu haqda bir qədər düşünməli və çox güman
+ki, bunu qeyri-azad hesab etməliyk.
+</p>
+
+<p>
+Azad proqram təminatı dedikdə, “hədiyyə vermək” və ya “pulsuz” kimi
+sözlərdən çəkinmək lazımdır. Çünki bu sözlər söhbətin azadlıqdan yox, puldan
+getdiyinə işarə edir. “Piratlıq” kimi bəzi ümumi terminlərin ifadə etdikləri
+fikirləri ümid edirik ki, siz də dəstəkləməyəcəksiniz. Bu terminlərin
+müzakirəsi ilə bağlı İşlədilməsində ehtiyat ediləcək sözlər və söz
+birləşmələri bölməsinə daxil ola bilərsiniz. Bizdə həmçinin “azad proqram
+təminatı”nın müxtəlif dillərdə olan tərcümələri də var.
+</p>
+
+<p>
+Sonda azad proqram təminatı haqqında olan bu fikirləri izah edərkən diqqətli
+olmağı xahiş edirik. Xüsusi proqram təminatının lisenziyasını azad proqram
+lisenziyası kimi müəyyən edərkən bunun yalnız sözdə deyil ruhən də azad
+olması vacibdir. Əgər lisenziyada qanunsuz məhdudiyyətlər əks olunursa, biz
+onu rədd edirik. Hətta biz bu məsələni bu kriteriyada görməyə də etiraz
+edirik. Bəzən lisenziya ilə bağlı tələblər geniş müzakirəyə səbəb olur. Bu
+tələblərin nə qədər qəbuledilən olmasına qərar vermək üçün vəkillərlə də
+məsləhətləşmələr aparırıq. Yeni məsələ ilə əlaqədar nəticəyə gəldikdə biz
+bəzi lisenziyaların nə üçün bəyənildiyini və ya əksinə, bəyənilmədiyini daha
+sadə şəkildə anlatmaq üçün tez-tez bu kriteriyanı yeniləyirik.
+</p>
+
+<p>
+Əgər hər hansı bir xüsusi lisenziyanın azad proqram təminatı lisenziyası
+olub-olmamasını öyrənmək istəyirsinizsə <a
+href="/licenses/license-list.html">lisenziyalar siyahısına</a> daxil
+olun. İşdi sizin maraqlandığınız lisenziya bu siyahıda olmazsa, bizə <a
+href="mailto:licensing@gnu.org">&lt;licensing@gnu.org&gt;</a> ünvanına
+e-mail göndərə bilərsiniz.
+</p>
+
+<p>
+Yeni lisenziya yazmaq fikrinə düşsəniz, zəhmət olmasa, APTF-ə bu ünvana
+məktub yazmaqla bildirin. Müxtəlif azad proqram təminatı lisenziyalarının
+sürətlə yayılması lisenziyaların istifadəçilər tərəfindən qavranılması işini
+daha da çətinləşdirir; bu cəhətdən biz sizin ehtiyaclarınıza cavab verəcək
+mövcud azad proqram təminatı lisenziyasının tapılmasında yardımçı ola
+bilərik.
+</p>
+
+<p>
+Əgər bu mümkün deyilsə, əgər siz həqiqətən də yeni lisenziyaya ehtiyac
+duyursunuzsa, onda bizim köməyimizlə əmin ola bilərsiniz ki, lisenziya sonda
+həqiqətən də azad proqram təminatı lisenziyazına uyğun olacaq və müxtəlif
+praktik problemlərdən azad olacaq.
+</p>
+
+<h3 id="open-source">Açıq mənbə?</h3>
+
+<p>
+Digər bir qrup “azad proqram təminatı” termininə mənaca yaxın olan (amma tam
+eyni olmayan) “açıq mənbə” terminini işlətməyə başlayıb. Biz “azad proqram
+təminatı” termininə üstünlük veririk, çünki bildiyiniz kimi bu maddi mənadan
+daha çox mənəvi, yəni azadlıq mənası ifadə edir. <a
+href="open-source-misses-the-point.html">Bu termində azadlıq öz əksini
+tapır</a>. “Açıq” sözü isə düzgün seçim deyil.
+</p>
+
+<div class="translators-notes">
+
+<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.-->
+ </div>
+</div>
+
+<!-- for id="content", starts in the include above -->
+<!--#include virtual="/server/footer.html" -->
+<div id="footer">
+<div class="unprintable">
+
+<p>APTF və GNU ilə bağlı suallarınızı <a
+href="mailto:gnu@gnu.org">&lt;gnu@gnu.org&gt;</a> elektron poçt ünvanına
+göndərin. Bundan əlavə APTF ilə <a href="/contact/">digər vasıtələrlə də
+əlaqə saxlamaq olar</a>. Işləməyən linklər və digər düzəlişləriniz (və ya
+təklifləriniz) üçün elektron poçt ünvanı: <a
+href="mailto:webmasters@gnu.org">&lt;webmasters@gnu.org&gt;</a>.</p>
+
+<p>
+<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph,
+ replace it with the translation of these two:
+
+ We work hard and do our best to provide accurate, good quality
+ translations. However, we are not exempt from imperfection.
+ Please send your comments and general suggestions in this regard
+ to <a href="mailto:web-translators@gnu.org">
+
+ &lt;web-translators@gnu.org&gt;</a>.</p>
+
+ <p>For information on coordinating and submitting translations of
+ our web pages, see <a
+ href="/server/standards/README.translations.html">Translations
+ README</a>. -->
+Bu məqalənin idarə olunması və tərcüməsi ilə əlaqədar məlumat almaq üçün <a
+href="/server/standards/README.translations.html">Tərcümələr üzrə oxuməni
+faylına</a> müraciət edin.</p>
+</div>
+
+<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to
+ files generated as part of manuals) on the GNU web server should
+ be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this
+ without talking with the webmasters or licensing team first.
+ Please make sure the copyright date is consistent with the
+ document. For web pages, it is ok to list just the latest year the
+ document was modified, or published.
+
+ If you wish to list earlier years, that is ok too.
+ Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying
+ years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable
+ year, i.e., a year in which the document was published (including
+ being publicly visible on the web or in a revision control system).
+
+ There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers
+ Information document, www.gnu.org/prep/maintain. -->
+<p>Copyright &copy; 1996, 2002, 2004, 2005 Free Software Foundation, Inc.</p>
+
+<p>This page is licensed under a <a rel="license"
+href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/">Creative Commons
+Attribution-NoDerivatives 4.0 International License</a>.</p>
+
+<!--#include virtual="/server/bottom-notes.html" -->
+<div class="translators-credits">
+
+<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.-->
+Translation: Igrar Huseynov
+</div>
+
+<p class="unprintable"><!-- timestamp start -->
+Yenilənib:
+
+$Date: 2017/02/20 21:03:48 $
+
+<!-- timestamp end -->
+</p>
+</div>
+</div>
+</body>
+</html>