diff options
Diffstat (limited to 'talermerchantdemos/blog/articles/az/free-sw.html')
-rw-r--r-- | talermerchantdemos/blog/articles/az/free-sw.html | 336 |
1 files changed, 336 insertions, 0 deletions
diff --git a/talermerchantdemos/blog/articles/az/free-sw.html b/talermerchantdemos/blog/articles/az/free-sw.html new file mode 100644 index 0000000..5278d51 --- /dev/null +++ b/talermerchantdemos/blog/articles/az/free-sw.html @@ -0,0 +1,336 @@ +<!--#set var="PO_FILE" value='' + --><!--#set var="ORIGINAL_FILE" value="/philosophy/free-sw.html" + --><!--#set var="DIFF_FILE" value="" + --><!--#set var="OUTDATED_SINCE" value="2006-07-23" --> + +<!DOCTYPE html PUBLIC "-//W3C//DTD XHTML 1.0 Strict//EN" + "http://www.w3.org/TR/xhtml1/DTD/xhtml1-strict.dtd"> +<html xmlns="http://www.w3.org/1999/xhtml" xml:lang="az" lang="az"> + +<!-- TRANSLATORS: This page was generated locally by GNUN. Please do + not update it manually, update the corresponding PO file instead. + The PO is archived in trans-coord task #14377 (file: orphan-POs.tar.gz). + For more info, contact web-translators@gnu.org. --> + +<head> +<!--#include virtual="/server/head-include-1.html" --> +<title>Azad Proqram Təminatı haqqında - GNU Layihəsi - Azad Proqram Təminatı Fondu +(APTF)</title> + +<meta http-equiv="Keywords" content="GNU, FSF, Free Software Foundation, Linux, Emacs, GCC, Unix, Free Software, Operating System, GNU Kernel, HURD, GNU HURD, Hurd" + /> +<meta http-equiv="Description" content="Since 1983, developing the free Unix style operating system GNU, so that computer users can have the freedom to share and improve the software they use." /> + +<!--#include virtual="/philosophy/po/free-sw.translist" --> +<!--#include virtual="/server/banner.html" --> +<!--#include virtual="/server/outdated.html" --> +<h2>Azad Proqram Təminatı haqqında</h2> + +<blockquote> +<p> +Biz bu azad proqram təminatının izahını verməklə azad proqram təminatı +haqqında nəyin doğru olduğuna aydınlıq gətirmək istəyirik. +</p> +</blockquote> + +<p> +“Azad proqram təminatı”nın predmeti maddilikdən daha çox mənəvi əhəmiyyət +kəsb edir. Konsepsiyanı dərk etmək üçün “azad” sözünün mənasını “azad nitq” +birləşməsində ifadə olunan məna kimi qəbul etməlisiniz. +</p> + +<p> +Azad proqram təminatı istifadəçilərə proqramı istifadə etmək, nüsxəsini +çıxartmaq, yaymaq, təhlil etmək, dəyişdirmək və təkmilləşdirmək +məsələlərində bir sıra azadlıqlar verir. Daha dəqiq desək, buraya dörd növ +azadlıq aiddir: +</p> + +<ul> + <li>İstənilən məqsəd üçün proqramdan istifadə etmək azadlığı (azadlıq 0).</li> + <li>Proqramın işləmə mexanizmini öyrənmək və onu şəxsi tələblərə uyğunlaşdırmaq +azadlığı (azadlıq 1). Mənbə kodunu sərbəst şəkildə əldə etmək bunun ilkin +şərtidir. + </li> + <li>Qonşuna kömək məqsədilə proqramın nüsxələrini yaymaq azadlığı (azadlıq 2). + </li> + <li>Proqramı təkmilləşdirmək və cəmiyyətin bundan yararlanması üçün son +nailiyyətləri cəmiyyətə çatdırmaq azadlığı (azadlıq 3). Mənbə kodunu sərbəst +şəkildə əldə etmək bunun ilkin şərtidir. + </li> +</ul> + +<p>Proqram o vaxt azad hesab edilir ki, istifadəçi bütün bu azadlıqlara malik +olsun. Belə ki, siz <a href="#exportcontrol">hər yerdə hər kəsə</a> +modifikasiya edilmiş və ya edilməmiş nüsxəni təmənnasız və ya pulla yaya +bilərsiniz. Bunları (digər məsələlərdən fərqli olaraq) etməkdə azad olmaq +icazə almamaq və ya icazə üçün haqq ödəməmək deməkdir. +</p> + +<p> +Proqramdan azad istifadə hər bir şəxs və ya təşkilatın onu istənilən növ +kompyuter sistemində, istənilən növ iş üçün istifadə etmək və buna görə də +proqrama dəstək verən hər hansı bir şəxs və ya təşkilatla əlaqə saxlamamaq +azadlığı verir. +</p> + +<p> +Siz dəyişikliklər etməkdə və onun mövcudluğunu heç kimə bildirmədən şəxsi +işinizdə və ya oyununuzda istifadə etməkdə də azad olmalısınız. Əgər siz +etdiyiniz dəyişiklikləri nəşr etdirməyə qərar versəniz, bunu xüsusi bir +şəkildə kiməsə bildirmək tələb olunmamalıdır. +</p> + +<p> +Nüsxələri yaymaq azadlığı proqramın ikili və ya icra edilən formalarına, +eləcə də modifikasiya edilmiş və ya edilməmiş mənbə kodlarına da şamil +ediliməlidir. (Proqramların icra edilə biləcək formada yayılması rahat +quraşdırılan azad əməliyyat sistemləri üçün olduqca vacibdir.) Əgər müəyyən +proqramın ikili və icra edilən formalarını (bəzi dillər bu xüsusiyyətə malik +deyil) hazırlamaq olmursa, eybi yoxdur. Amma işdi belə formaları yazmaq +metodunu tapsanız, onları azad yaymaq azadlığına da malik olmalısınız. +</p> + +<p> +Dəyişikliklər etmək və təkmilləşdirilmiş versiyanı dərc etdirmək +azadlığından yararlanmaq üçün əlbəttə ki, proqramın mənbə kodunu əldə +etməlisiniz. Buna görə də mənbə kodunu əldə etmək azad proqram təminatı üçün +ilkin şərtlərdən hesab edilir. +</p> + +<p> +Proqramı modifikasiya etməyin ən vacib yollarından biri müvafiq azad +altproqramların və modulların buraya daxil edilməsidir. Əgər proqramın +lisenziyası sizə mövcud modulu əlavə etməyə imkan vermirsə, məsələn, əgər bu +sizdən əlavə edəcəyiniz hər bir kodun müəlliflik hüququna sahib olmasını +tələb edirsə, onda bu lisenziya da azad olmaqda daha çox məhduddur. +</p> + +<p> +Bu azadlıqların reallığa çevrilməsi üçün siz səhv etməyənə kimi onlar +dəyişməz olaraq qalmalıdırlar; əgər proqram təminatını təkmilləşdirən +lisenziyanı, siz bunun üçün səbəb yaratmasanız, ləğv etməyə səlahiyyəti +çatırsa, onda proqram təminatını azad hesab etmək olmaz. +</p> + +<p> +Bununla belə azad proqram təminatının yayılması ilə bağlı bəzi qaydalar +qəbulediləndir. Bir şərtlə ki, bu qaydalar əsas azadlıqlara maneə +olmamalıdır. Məsələn, <a href="/copyleft/copyleft.html">müəllifsizlik +hüququ</a> (sadə şəkildə isah etsək) elə bir qaydadır ki, proqramı yeniləyən +zaman siz digər şəxslərin əsas azadlıqlarına məhdudiyyətlər qoya +bilməzsiniz. Bu qayda əsas azadlıqlara qarşı çıxmır, əksinə onları müdafiə +edir. +</p> + +<p> +GNU layihəsində biz bu azadlıqları hüquqi tərəfdən müdafiə etmək üçün +“müəllifsizlik hüququ” adlanan termindən istifadə edirik. Amma <a +href="/philosophy/categories.html#Non-CopyleftedFreeSoftware">“müəlliflik +hüququ”na malik azad proqram təminatı</a> da mövcuddur. Biz inanırıq ki, +“müəllifsizlik hüququ” nişanı altında buraxılan proqramdan istifadənin daha +yaxşı olduğunu sübut edən mühüm səbəblər var. Bununla belə sizin proqramınız +“müəlliflik hüququ”na malik azad proqram təminatı kimi təsnif olunursa, biz +hələ ki ondan istifadə edə bilərik. “Azad proqram təminatı”, “müəllifsizlik +hüququna malik proqram təminatı” və digər proqram təminatları arasındakı +əlaqəni daha yaxşı dərk etmək üçün <a +href="/philosophy/categories.html">Azad Proqram Təminatının +Kateqoriyaları</a> bölməsinə nəzər salın. +</p> + +<p> +Siz azad proqram təminatının nüsxələrini müəyyən məbləğ ödəməklə və ya heç +bir maddi vəsait ödəmədən əldə edə bilərsiniz. Amma bu nüsxələri necə əldə +etməyinizdən asılı olmayaraq, siz həmişə proqram təminatının surətini +çıxartmaq, dəyişdirmək, hətta <a href="/philosophy/selling.html">surətlərini +satmaq azadlığına</a> malik olmalısınız. “Azad proqram təminatı” +“qeyri-kommersiya” demək deyildir. Azad proqram kommersiya məqsədi, inkişafı +və yayımı üçün də münasib olmalıdır. Azad proqramın kommersiya cəhətdən +inkişafı artıq qeyri-adi görünmür; belə azad kommersiya proqram təminatının +olması cox vacibdir. +</p> + +<p> +Əgər modifikasiya edilmiş versiyanın qablaşdırılma qaydaları sizin +modifikasiya edilmiş versiyalardan və ya bu versiyaların şəxsi məqsədlər +üçün istifadə etmək və hazırlamaq azadlıqlarınıza əhəmiyyətli dərəcədə xələl +gətirməzsə, onda bu qaydalar qənaətbəxşdir. “Əgər siz öz versiyanızı bu +yolla əlçatan edirsinizsə, onda digər yolla da əlçatan etməlisiniz” fikrinin +ifadə olunduğu qaydalar da eyni şəraitdə qənaətbəxş hesab edilə +bilər. (Diqqət edin ki, belə bir qayda hələ də sizə öz versiyanızı buraxmağı +istəyib-istəməmək seçimi etmək şansını verir.) İctimai istifadə üçün təqdim +etdiyiniz versiyaların mənbə kodlarının istifadəçiyə verilməsini tənzimləyən +qaydalar da qəbulediləndir. Əgər məhsulu inkişaf etdirən əvvəlki şəxs sizin +yaydığınız modifikasiya edilmiş versiyanın nüsxəsini istəsə, siz bu nüsxənin +birini ona göndərməli və ya siz modifikasiyalarınızda özünüzü ifadə +etməlisiniz. Bunu lisenziya tələb edir. +</p> + +<p> +<a id="exportcontrol"></a>Bəzən hökumət proqramın nüsxələrinin beynəlxalq +aləmdə yayılma azadlığını məhdudlaşdıran ticari sanksiyalar qoya və ixracata +nəzarət üzrə nizamnamələrə riayət etməyi tələb edə bilər. Proqram +təminatını inkişaf etdirənlər bu məhdudiyyətləri aradan qaldırmaq və pozmaq +səlahiyyətinə malik deyillər. Amma onlar bu məhdudiyyətləri proqramın +istifadəsinə bir şərt kimi də əlavə edilməsinə etiraz etməli və bunları rədd +etməlidirlər. Bu yolla məhdudiyyətlər bunların tətbiq edildiyi ölkələrdən +kənarda fəaliyyət göstərən insanlara və onların fəaliyyətinə təsir +etməyəcək. +</p> + +<p> +Bir çox azad proqram təminatı müəlliflik hüququna əsaslanır və bu hüquqa +əsasən hansı növ tələblərin tətbiq edilməsinin də məhdudiyyətləri +vardır. Əgər müəlliflik hüquqlu lisenziya yuxarıda qeyd edilmiş şəkildə +azadlığı tanıyırsa, heç bir anlaşılmazlıq yoxdur (baxmayaraq ki, bu hərdən +baş verir). Bununla belə bəzi azad proqram təminatı lisenziyaları +müqavilələrlə gücləndirilir ki, müqavilələr də daha geniş məhdudiyyətlər +qoya bilər. Bu o deməkdir ki, lisenziya kimi bəyənilməyən məhdudlaşdırıcı və +azad olmayan vasitələr də mövcuddur. +</p> + +<p> +Biz sözsüz bütün bəyənilməyən müqavilə məhdudiyyətlərinin hamısını sadalaya +bilmərik. Əgər müqavilə əsaslı lisenziya müəlliflik hüquqlu lisenziyaların +edə bilmədiyi fərqli vasitələrlə məhdudlaşdırma tətbiq edirsə və burada +qanuni olması vurğulanmırsa, onda bu haqda bir qədər düşünməli və çox güman +ki, bunu qeyri-azad hesab etməliyk. +</p> + +<p> +Azad proqram təminatı dedikdə, “hədiyyə vermək” və ya “pulsuz” kimi +sözlərdən çəkinmək lazımdır. Çünki bu sözlər söhbətin azadlıqdan yox, puldan +getdiyinə işarə edir. “Piratlıq” kimi bəzi ümumi terminlərin ifadə etdikləri +fikirləri ümid edirik ki, siz də dəstəkləməyəcəksiniz. Bu terminlərin +müzakirəsi ilə bağlı İşlədilməsində ehtiyat ediləcək sözlər və söz +birləşmələri bölməsinə daxil ola bilərsiniz. Bizdə həmçinin “azad proqram +təminatı”nın müxtəlif dillərdə olan tərcümələri də var. +</p> + +<p> +Sonda azad proqram təminatı haqqında olan bu fikirləri izah edərkən diqqətli +olmağı xahiş edirik. Xüsusi proqram təminatının lisenziyasını azad proqram +lisenziyası kimi müəyyən edərkən bunun yalnız sözdə deyil ruhən də azad +olması vacibdir. Əgər lisenziyada qanunsuz məhdudiyyətlər əks olunursa, biz +onu rədd edirik. Hətta biz bu məsələni bu kriteriyada görməyə də etiraz +edirik. Bəzən lisenziya ilə bağlı tələblər geniş müzakirəyə səbəb olur. Bu +tələblərin nə qədər qəbuledilən olmasına qərar vermək üçün vəkillərlə də +məsləhətləşmələr aparırıq. Yeni məsələ ilə əlaqədar nəticəyə gəldikdə biz +bəzi lisenziyaların nə üçün bəyənildiyini və ya əksinə, bəyənilmədiyini daha +sadə şəkildə anlatmaq üçün tez-tez bu kriteriyanı yeniləyirik. +</p> + +<p> +Əgər hər hansı bir xüsusi lisenziyanın azad proqram təminatı lisenziyası +olub-olmamasını öyrənmək istəyirsinizsə <a +href="/licenses/license-list.html">lisenziyalar siyahısına</a> daxil +olun. İşdi sizin maraqlandığınız lisenziya bu siyahıda olmazsa, bizə <a +href="mailto:licensing@gnu.org"><licensing@gnu.org></a> ünvanına +e-mail göndərə bilərsiniz. +</p> + +<p> +Yeni lisenziya yazmaq fikrinə düşsəniz, zəhmət olmasa, APTF-ə bu ünvana +məktub yazmaqla bildirin. Müxtəlif azad proqram təminatı lisenziyalarının +sürətlə yayılması lisenziyaların istifadəçilər tərəfindən qavranılması işini +daha da çətinləşdirir; bu cəhətdən biz sizin ehtiyaclarınıza cavab verəcək +mövcud azad proqram təminatı lisenziyasının tapılmasında yardımçı ola +bilərik. +</p> + +<p> +Əgər bu mümkün deyilsə, əgər siz həqiqətən də yeni lisenziyaya ehtiyac +duyursunuzsa, onda bizim köməyimizlə əmin ola bilərsiniz ki, lisenziya sonda +həqiqətən də azad proqram təminatı lisenziyazına uyğun olacaq və müxtəlif +praktik problemlərdən azad olacaq. +</p> + +<h3 id="open-source">Açıq mənbə?</h3> + +<p> +Digər bir qrup “azad proqram təminatı” termininə mənaca yaxın olan (amma tam +eyni olmayan) “açıq mənbə” terminini işlətməyə başlayıb. Biz “azad proqram +təminatı” termininə üstünlük veririk, çünki bildiyiniz kimi bu maddi mənadan +daha çox mənəvi, yəni azadlıq mənası ifadə edir. <a +href="open-source-misses-the-point.html">Bu termində azadlıq öz əksini +tapır</a>. “Açıq” sözü isə düzgün seçim deyil. +</p> + +<div class="translators-notes"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> + </div> +</div> + +<!-- for id="content", starts in the include above --> +<!--#include virtual="/server/footer.html" --> +<div id="footer"> +<div class="unprintable"> + +<p>APTF və GNU ilə bağlı suallarınızı <a +href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a> elektron poçt ünvanına +göndərin. Bundan əlavə APTF ilə <a href="/contact/">digər vasıtələrlə də +əlaqə saxlamaq olar</a>. Işləməyən linklər və digər düzəlişləriniz (və ya +təklifləriniz) üçün elektron poçt ünvanı: <a +href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> + +<p> +<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, + replace it with the translation of these two: + + We work hard and do our best to provide accurate, good quality + translations. However, we are not exempt from imperfection. + Please send your comments and general suggestions in this regard + to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> + + <web-translators@gnu.org></a>.</p> + + <p>For information on coordinating and submitting translations of + our web pages, see <a + href="/server/standards/README.translations.html">Translations + README</a>. --> +Bu məqalənin idarə olunması və tərcüməsi ilə əlaqədar məlumat almaq üçün <a +href="/server/standards/README.translations.html">Tərcümələr üzrə oxuməni +faylına</a> müraciət edin.</p> +</div> + +<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to + files generated as part of manuals) on the GNU web server should + be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this + without talking with the webmasters or licensing team first. + Please make sure the copyright date is consistent with the + document. For web pages, it is ok to list just the latest year the + document was modified, or published. + + If you wish to list earlier years, that is ok too. + Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying + years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable + year, i.e., a year in which the document was published (including + being publicly visible on the web or in a revision control system). + + There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers + Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> +<p>Copyright © 1996, 2002, 2004, 2005 Free Software Foundation, Inc.</p> + +<p>This page is licensed under a <a rel="license" +href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/">Creative Commons +Attribution-NoDerivatives 4.0 International License</a>.</p> + +<!--#include virtual="/server/bottom-notes.html" --> +<div class="translators-credits"> + +<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> +Translation: Igrar Huseynov +</div> + +<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> +Yenilənib: + +$Date: 2017/02/20 21:03:48 $ + +<!-- timestamp end --> +</p> +</div> +</div> +</body> +</html> |